Ćwiczenie1 1.10.2013
Inspekcja weterynaryjna realizuje zadania z zakresu:
-ochrony zdrowia zw

ierząt

-

bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego w celu

zapewnienia ochrony zdrowia publicznego
Kontrola produktów pochodzenia zwierzęcego obejmuje:
-badanie zw

ierząt rzeźnych oraz produktów pochodzenia

zwierzęcego
-sprawowanie nadzoru nad:
I. b

ezpieczeństwem produktów pochodzenia zwierzęcego w tym

nad

wymaganiami

weterynaryjnymi

przy

ich

produkcji,

umieszczaniu na r

ynku i sprzedaży bezpośredniej

II. w

prowadzaniem na rynek zwierząt i ubocznych produktów

pochodzenia zwierzęcego
-prowadzenie monitoringu substancji niedozwolonych w tym:
pozostałości chemicznych, biologicznych, leków
-

badanie zwierząt umieszczanych na rynku, przeznaczonych do

wywozu oraz wy

stawiania świadectw zdrowia

-sp

rawowania nadzoru nad ubojem zwierząt rzeźnych, badanie

przed i poubojowe, oceny mięsa i nadzoru nad przestrzeganiem
przepisów o ochronie zwierząt w trakcie uboju
-

badanie mięsa zwierząt łownych

-sprawowanie

nadzoru

nad

zbior

em, przetwórstwem i

przechowywaniem mięsa i wystawianiem świadectw
-sprawowanie nadzoru nad punktami odbioru mleka, jego
przetwórstwem oraz przechowywaniem produktów mleczarskich
-sprawowanie

nadzoru nad wyładowywaniem ze statków

rybackich

Zadania inspekc

ji wykonują:

-lekarze weterynarii i inne osoby zatrudnione w inspekcji
-lekarze weterynarii

wyznaczeni do wykonywania określonych

czynności
LEKARZE

WYKONUJĄCY

ZADANIA

INSPEKCJI

SĄ

URZĘDOWYMI LEKARZAMI WETERYNARII

Główny LW (zadania w Głównym Inspektoracie

Weterynaryjnym)

Wojewódzki LW [16](Wojewódzki IW)

graniczny LW [10] (Graniczny IW)

Powiatowy LW [304](Powiatowy IW)

Konstytucja RP z dn. 2 kwietnia 1997
Rozdział I – Rzeczpospolita
Art. 7 . organy władzy publicznej działają na podstawie i w
granicach prawa
Art. 8

1. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczpospolitej

Polskiej

2. Przepisy konstytucja stosuje się bezpośrednio

Art. 9 rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa
międzynarodowego
Art. 10 stanowi o trójpodziale oraz równowadze władzy
ustawodawczej wykonawczej i sądowniczej
Rozdział

III

–

źródła

prawa. Źródłami

powszechnie

obowiązującego w Polsce są:
-konstytucja
-ustawy
-

ratyfikowane umowy międzynarodowe

-

rozporządzenia

-akty prawa miejscowego
-dyrektywy

Pakiet higieniczny

rozporządzenia, które regulują podstawowe

kwestie bezpieczeństwa żywności
Warunkiem wejścia w życie aktów prawnych jest ich ogłoszenie

Zwierzę gospodarskie- każde zwierzę trzymane, tuczone lub
hodowane

przez człowieka, wykorzystywane do produkcji

żywności (mięso, mleko, jaja), wełny, skór, piór, futer lub innego
produktu pochodzenia zw

ierzęcego.

Zwierzęta gospodarskie (w rozumieniu przepisów o organizacji
hodowli

i

rozrodzie

zwierząt

gospodarskich):

-koniowate

: koń, osioł

-

bydło: bydło domowe i bawoły

-jeleniowate:

jeleń lub daniel utrzymywane w warunkach

fermowych celem pozyskania mięsa i skór
-

drób: kura, kaczka, gęś, indyk, przepiórka, perlica, struś

-

świnie

-owce
-kozy
-zw

ierzęta futerkowe: lis pospolity i polarny, norka, tchórz, jenot,

nutria, szynszy

la, królik

-

pszczoły

Zwierzętadomowe- zwierzęta tradycyjnie przebywające wraz z
człowiekiem

w

jego

domu

lub

innym

odpowiednim

pomieszczeniu, utrzymywane przez człowieka w charakterze
jego towarzysza.
Zwierzęta laboratoryjne- myszy, szczury, świnki morskie,
chomiki syryjskie, króliki, psy, koty, przepiórki oraz zwierzęta
naczelne, z wyj

ątkiem człowieka, utrzymywane wyłącznie w celu

wykorzystania w doświadczeniach naukowych i testach przez
przedmiot zarejestrowany na podstawie

przepisów o zwalczaniu

chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa
oraz Inspekcji Weterynaryjnej.
Zwierzęta rzeźne – hodowane, chowane lub utrzymywane w
celu pozyskania mięsa: bydło, świnie, owce, kozy, zwierzęta
jednokopytne, drób, króliki, zwierzęta dzikie na fermach w tym
strusie i nutrie.
Choroby zakaźne – wywoływane przez biologiczne czynniki
chorobotwórcze choroby zwierząt, które ze względu na sposób
powstawania i szerzenia się stanowią zagrożenie dla zdrowia
zwierząt i ludzi.
Zwierzę chore lub zakażone- zwierzę, u którego za życia lub po
śmierci urzędowy lekarz weterynarii stwierdził chorobę zakaźną.
Zwierzę podejrzane o zakażenie – zwierzę z gatunku
wrażliwego, które mogło mieć pośredni lub bezpośredni kontakt z
czynnikiem zakaźnym wywołującym chorobę zakaźną zwierząt.
Zwierzę podejrzane o chorobę – zwierzę z gatunku wrażliwego,
u którego występują objawy kliniczne lub zmiany pośmiertne
wskazujące na wystąpienie choroby zakaźnej zwierząt; zwierzę

uznaje się za podejrzane o chorobę gdy wyniki badań
diagnostycznych

są niejednoznaczne.

Zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt – zgłaszanie,
zapobieganie dalszemu szerzeniu się, wykrywanie, kontrola i
likwidacja chorób zakaźnych zwierząt, czyszczenie i odkażanie
oraz postępowanie przy ponownym umieszczaniu zwierząt w
gospodarstwie.
Posiadacz zwierzęcia – osoba fizyczna, prawna lub jednostka
organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej władająca
zwierzęciem również tymczasowo.
Ubój – spowodowanie śmierci zwierzęcia przez wykrwawienie.
Ogłuszanie (oszałamianie) – metoda całkowitego wyłączenia
świadomości zwierzęcia, trwającego aż do śmierci
Ubojnia

– zakład dokonujący uboju i patroszenia zwierząt,

których mięso jest przeznaczone do spożycia przez ludzi
Mięso – jadalne części (łącznie z krwią):
-domowych zw

ierząt kopytnych (bydło, świnie, owce, kozy,

hodowlane

zwierzęta

nieparzystokopytne)

-drobiu (ptactwo hodowlane,w tym practwonie uznawane za
domowe, lecz hodowane w takim charakterze z wy

łączeniem

bezgrzebieniowców)
-

zajęczaków (króliki, zające i gryzonie)

-zw

ierząt łownych

-zw

ierząt

dzikich

utrzymywanych

przez

człowieka

(bezgrzebieniowce oraz hodowane ssaki lądowe inne niż
domowe zwierzęta kopytne)
Świeże mięso – mięso, które oprócz schłodzenia, mrożenia lub
szybkiego mrożenia zapewniających przedłużenie okresu
przechowywania, nie zostało poddane innej obróbce, a także
mięso zapakowane próżniowo lub w kontrolowanej atmosferze.
Tusza

– korpus ubitego zwierzęcia po wypatroszeniu.

Uboczne surowce rzeźne (podroby) – świeże mięso, inne niż
mięso tuszy, nawet jeśli pozostaje w połączeniu z tuszą, w tym
wnętrzności i krew.
Narządy wewnętrzne – uboczne surowce rzeźne pochodzące z
klatki piersiowej włącznie z tchawicą i przełykiem oraz z jamy
brzusznej i miednicznej.

Produkty pochodzenia zwierzęcego – żywność pochodzenia
zw

ierzęcego(miód i krew), żywe małże, szkarłupnie, osłonice i

ślimaki morskie przeznaczone do spożycia przez ludzi oraz inne
zw

ierzęta

przeznaczone

do

przygotowywania

w

celu

dostarczenia ich w żywej postaci konsumentowi finalnemu.
Produkty uboczne pochodzenia zw

ierzęcego – całe zwierzę

martwe lub jego

części, produkty pochodzenia zwierzęcego lub

inne produkty

otrzymane ze zwierząt nieprzeznaczone do

spożycia przez ludzi w tym komórki jajowe zarodki i nasienie.
Urzędowy Lekarz Weterynarii – lekarz weterynarii o którym
mowa w przepisach o IW lub lekarz weterynarii wyznaczony
przez organ centralny inny

niż RP państwa członkowskiego UE

albo państwa trzeciego.
Weterynaryjny

numer

identyfikacyjny-

nr

nadawany

podmiotom przez organ IW służący do identyfikacji produktów
pochodzenia zw

ierzęcego wytworzonych przez te podmioty.

Umieszczenie narynku

– przechowywanie lub prezentacje w

celu

sprzedaży,

oferowanie

do

sprzeda

ży,

sprzedaż,

dostarczanie lub każdy inny sposób wprowadzenia na rynek
wspólnoty z wyjątkiem…
Handel swobodny-

obrót pomiędzy państwami członkowskimi

UE
Handlowy dokument identyfikacyjny

– dokument dołączony do

partii wysyłkowej pozwalający zidentyfikować tę partię
wysyłającego i odbierającego tej partii.
Świadectwo zdrowia – dokument wydany przez Urzędowego
lekarzaweterynarii

poświadczający stan zdrowotny zwierzęcia lub

zwierząt oraz stan zdrowotny stada. z którego te zwierzęta
pochodzą albo jakość zdrowotną produktu pochodzenia
zw

ierzęcego.

Ćwiczenie2 8.10.2013
Badanie przedubojowe zwierząt rzeźnych

Przepisy prawne - badanie
przedubojowe

Rozporządzenie 852/2004
Rozporządzenie 854/2004

Rozporządzenie 2075/2005

Plan badania sanitarno-
weterynaryjnego:
1.badanie

przedubjowe

(inspectio ante mortem)

2.

badanie

poubojowe

(inspectio post mortem)
3. wydanie oceny sanitarno-
weterynaryjnej i znakowanie
mięsa

1. Badanie poubojowe
-

badanie makroskopowe: obowiązkowe (konkretny węzeł

chłonny), nadzwyczajne (przy stwierdzeniu nieprawidłowości,
które wymagają dalszego badania)
-

badanie dodatkowe (uzupełniające):

*badanie na włośnie - obowiązkowe dla: świń, dzików, koni,
innych hodowlanych i dzikich gatunków zwierząt zagrożonych
włośniem (np. niedźwiedzie, morsy, krokodyle, ptaki)
-badanie mikrobiologiczne (fakultatywne)
-badania pomocnicze -

określenie: pH, wodnistości, stopnia

wykrwawienia, badanie organoleptyczne (barwa, konsystencja,
smak, zapach)
Cel badania sanitarno-weterynaryjnego:
-

ochrona zdrowia człowieka przed zakażeniami, zatruciami

pokarmowymi i inwazjami pasożytniczymi
-

przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych

zwierząt
-

ochrona

konsumenta

przed

spożywaniem

mięsa

o

nieodpowiedniej wartości odżywczej (jakości)

Badanie przedubojowe- zasada:
Badaniu temu podlegają wszystkie zwierzęta rzeźne, których
świeże mięso lub jego przetwory mają być wprowadzone na
rynek.
Cel badania przedubojowego:
-

ustalenie, czy zwierzęta nie wykazują objawów chorób

zakaźnych lub podejrzenia o zakażenie, szczególnie chorób, przy
których należy podjąć decyzję o zakazie uboju
-

stwierdzenie, czy zwierzęta nie wykazują innych objawów

chorobowych lub zaburzeń ogólnych albo innych objawów
wskazujących, że są pod wpływem działania środków

farmakologicznych lub innych substancji mających wpływa na
ocenę mięsa
-

ustalenie, czy zwierzęta nie są zmęczone lub nadmiernie

pobudzone w wypadku bydła, świń, owiec, kóz i zwierząt
jednokopytnych
-

wykluczenie samic w ciąży, a szczególnie w okresie

okołoporodowym
Warunki przeprowadzania badania przedubojowego:
-

odpowiednio

wyposażone

stanowisko

do

badania

przedubojowego na terenie magazynu żywca
-

obowiązek przeprowadzenia badania w ciągu 24 godzin po

przebyciu zwierząt do rzeźni, ale nie później niż 2 godzin przed
ubojem (najczęściej w czasie wyładunku zwierząt wraz z
podziałem na grupy - chore, podejrzane o chorobę i podejrzane o
zakażenie)
Badanie przedubojowe obejmuje:
-

sprawdzenie dokumentacji zwierząt przeznaczonych do uboju:

*dokumentacja identyfikacyjna (np. paszporty bydła i koni)
*świadectwa zdrowia dla zwierząt przywożonych do rzeźni, jeżeli
badanie przedubojowe wykonane było w gospodarstwie
*informacja dotycząca łańcucha żywieniowego (informacje
dotyczące leczenia zwierząt, występowania chorób zakaźnych,
żywienia zwierząt, badań monitoringowych, podjętych środków
kontroli, programów nadzoru i kontroli)
-

sprawdzenie oznakowania zwierząt

-spraw

dzenie warunków transportu

-

przeprowadzenie skróconego badania klinicznego

Dokumentacja:
-

paszporty u bydła i koni:

*Rozporządzenie (WE) Nr 1760/2000 Parlamentu Europejskiego
i Rady z dn. 17.07.2000 ustanawiające system identyfikacji i
rejestracji bydła i dotyczące etykietowania wołowiny i produktów
z wołowiny oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 820/97
– Dz. Urz. WE L 204 18.07.2000 str.1
*Rozporządzenie MRiRW z 6.06.2007 w sprawie paszportu bydła
- Dz. U. Nr 112, poz. 772
Rozporządzenie Komisji Nr 504/2008:

-

wszystkie źrebięta urodzone po 30.06.2009 muszą być

oznakowane przy pomocy identyfikatorów elektronicznych
(transponderów, mikroczipów) umieszczonych między potylicą a
kłębem, w połowie wysokości szyi, w obszarze więzadła
karkowego
-

możliwość

zastosowania

przez

kraje

członkowskie

alternatywnych metod identyfikacji
-

nowa formuła paszportu, w którym zwierzę identyfikowane jest

przez niepowtarzalny dożywotni numer konia (15 znaków w
systemie alfanumerycznym), zgodny z systemem kodowania
UELN (Uniwe

rsalny Dożywotni Numer Konia), kod transpondera

(ew. informacja o zastępczej metodzie znakowania) oraz opis
graficzny zwierzęcia
-

zapisy rozporządzenia obowiązują od 1.07.2009

Dokumentacja identyfikacyjna dla innych gatunków zwierząt
- specyfikacja inform

ująca o: gatunku, liczbie zwierząt,

oznakowaniu, środki transportu, którym zwierzęta dowożone są
do ubojni
Świadectwo zdrowia dla zwierząt przywożonych do rzeźni, jeśli
badanie przedubojowe

wykonane było w gospodarstwie.

Dotyczy:

świń,

zajęczaków,

drobiu,

zwierząt

dzikich

trzymywanych na fermach. Świadectwo zdrowia jest ważne przez
72 godziny!!!

-

informacja dotycząca łańcucha żywieniowego powinna dotrzeć

do ubojni wraz z transportem zwierząt
-

możliwe jest dostarczenie tych informacji najpóźniej do 24

godzin po uboju. Wtedy tusze wraz z narządami muszą być
przechowywane oddzielnie od innego mięsa znajdującego się w
rzeźni
-

w przypadku niedostarczenia tych informacji w ciągu 24 godzin

od przyb

ycia zwierząt do rzeźni, całe mięso uznaje się za

nienadające się do spożycia. Zwierzęta takie ubija się oddzielnie
od innych
Informacja o łańcuchu żywieniowym obejmuje wszystkie
gatunki zwierząt łownych i zawierają informacje o:

-statusie gospodarstwa pochodzenia i sytuacji epizootycznej w
regionie
-

stanie zdrowia zwierząt

-

zastosowanych u zwierząt produktach leczniczych wraz z

okresami karencji z wyszczególnieniem dat podawania tych
produktów
-

występowaniu chorób mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo

mięsa
-

wyniki badań monitoringowych stada (choroby zakaźne

pozostałości), oraz badań w kierunku chorób zakaźnych
mogących wpływać na bezpieczeństwo mięsa
-

sprawozdania z poprzednich badań przedubojowych i

poubojowych zwierząt z tego samego gospodarstwa
-nazwi

sko i adres lekarza weterynarii sprawującego opiekę nad

gospodarstwem
Identyfikacja i znakowanie zwierząt
-

Ustawa z 2.04.2004 o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt

gospodarskich
-

Rozporządzenie MRiRW z 2.11.2007 w sprawie sposobu

oznakowania bydła, owiec i kóz oraz świń. Określenia wzorów
znaków

identyfikacyjnych

oraz

wymagań

i

warunków

technicznych kolczyków dla zwierząt gospodarskich
-

Rozporządzenie

MRiRW

z

16.09.2010

zmieniające

Rozporządzenie z 2.11.2007

Oznakowanie -

kolczyki dla bydła:

-

kolczyki koloru żółtego na obu małżowinach usznych

-

na części żeńskiej dopuszcza się umieszczenie elektronicznego

identyfikatora

Oznakowanie -

kolczyki dla owiec i kóz:

-

kolczyki koloru pomarańczowego

-

lub okrągły kolczyk zawierający elektroniczny identyfikator

(część żeńska jest od wewnątrz małżowiny usznej)

-

owce i kozy urodzone przed 9.07.2005: kolczyk lub tatuaż

umieszony na lewej małżowinie usznej
-

owce i kozy urodzone po 9.07.2005: obowiązkowe 2

identyfikatory (kolczyk w lewej małżowinie usznej i dodatkowo:
tatuaż u owiec nie przeznaczonych na handel; kolczyk u owiec i
kóz przeznaczonych na handel; opaska na pęcinie u kóz)
-owce i kozy urodzone po 1.01.2008 przeznaczone do handlu
wewnątrzwspólnotowego: 2 kolczyki (zwykły na lewej małżowinie
usznej i elektroniczny na prawej

małżowinie usznej)

-

owce i kozy nieprzeznaczone do handlu: 2 kolczyki zwykłe na

obu małżowinach usznych
-

w przypadku kolczyków dla owiec i kóz zawierających

elektroniczny identyfikator, wysokość znaków wynosi nie mniej
niż 3mm

Oznakowanie - kolczyki dla

świń:

-

tatuaż - numer siedziby stada (14 znaków) na grzbiecie lub obu

małżowinach (w prawej małżowinie 7 pierwszych znaków)
-

kolczyk na lewej małżowinie usznej

Transport

zwierząt:

Rozporządzenie Rady (WE) 1/2005 z 22.12.2004 w sprawie
ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań
oraz zmieniające dyrektywy 64/432/EWG i 95/119/WE oraz
rozporządzenie (WE) Nr 1255/97 - Dz. Urz. WE L 3 z 5.01.2005
str.1
Dobrostan zwierz

ąt:

Rozporządzenie Rady (WE) 1099/2009 z 24.09.2009 w sprawie
ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania

Skrócone badanie kliniczne:
-

gatunek, płeć, wiek zwierzęcia

-

stan odżywienia

-

wygląd w ruchu i w spoczynku

-

ocena: powierzchni ciała, narządów trawienia, płciowych,

oddechowych oraz gruczołu mlekowego
-

u wszystkich zwierząt podejrzanych należy przeprowadzić

szczegółowe badanie, łącznie z pomiarem ciepłoty, z
możliwością badań laboratoryjnych (w tym na pozostałości
farmakologiczne), a w razie potr

zeby dopuszcza się również

możliwość uboju diagnostycznego
Decyzje:
-

zezwolenie na ubój

-

zezwolenie na ubój z zachowaniem określonych warunków

-

zakaz uboju: księgosusz, nosacizna, wąglik, szelestnica,

wścieklizna, BSE, zaraza bydła i dziczyzny
-

przesunięcie terminu uboju:

*do 24 godzin (zmęczenie zwierząt)
*na okres dłuższy niż 24 godzin (leczenie, okres karencji)
Dokumentacja:
-dziennik badania przedubojowego
Rozporządzenie MRiRW z 24.11.2009 w sprawie prowadzenia

przez urzędowego lekarza weterynarii dziennika badania
przedubojowego zwierząt i dziennika badania poubojowego
mięsa - Dz. U. Nr 210, poz. 1621
-skierowanie do uboju
-

skierowanie do rzeźni sanitarnej

Ćwiczenie3 15.10.2013
Badanie poubojowe bydła powyżej 6 tyg. życia
Cel:
-wykluczenie

zmian

chorobowych które stanowią
zagrożenie dla ludzi
-

wykrycie w mięśnie czynników

chorobotwórczych
-

wpływ na ocenę

-

czy są sytuacje wskazujące

że zwierzę otrzymało środki
farmakologiczne
-

nacinanie

węzłów,

mięśni

(tam gdzie to potrzebn

e żeby

niepotrzebnie

nie

zanieczyszczać)

Przygotowanie tuszy:
-

skóra zdjęta

-

kończyny odcięte w stawie

nadgarstkowym i skokowym
-

tusza przecięta na lewą i

prawą
-

nie wolno wyrzucać nawet

najmniejszych ścięć (tkanek,
narządów)
-

nacięcia węzłów chłonnych (3

nacięcia)
-oplasterkowanie i obejrzenie
-

wszystko

powinno

być

ponumerowane

I. Badanie głowy:

1.

Oglądanie głowy, jamy ustnej i gardła (mięśni, błony
śluzowej)

2.

Migdałki tonsillae palatinae oglądanie, potem ich usunięcie

3.

Język oglądanie, omacywanie mięśni (pryszczyca,
promienica, wągry)

4.

Węzły chłonne - nacięcie i oglądanie:

-

zagardłowych lnn. retropharyngei

a.

przyśrodkowych mediales

b. bocznych laterales

-

żuchwowych mandibulares

-przyusznych parotidei

5.

Mięśnie - nacięcie i oglądanie (wągry):

-

żwacze m. masseter naciąć 2 razy

-

skrzydłowe m. pterygoideus naciąć 1 raz

6.

Mózg

-

pobranie próbek pnia mózgu do badań laboratoryjnych (BSE)

badanie obligatoryjne: bydło zdrowe powyżej 72 miesiąca życia
(6 lat) oraz bydło przy ubojach z konieczności wykazujące te
zmiany (48 miesięcy)

Ośrodek bydła
1. przełyk
2. tchawica
3. płuca

4. serce
5.

przepona

(resztki)

6. wątroba
7.

pęcherzyk

żółciowy

1.

Przełyk

oglądanie i omacywanie (wągry, sarkosporidioza)

2.

Tchawica i główne odgałęzienia oskrzeli przecięcia
wzdłuż ich przebiegu i oglądanie

3.

Płuca

oglądanie, omacywanie i nacinanie
-

nacięcie poprzeczne każdego płuca od strony grzbietowej

a.

nacięcie w 1/3 dolnej długości płuca (nicienie)

b. naci

ęcie w razie potrzeby w 1/2 długości płuca (zachłysty,

zapalenie)- brak w R. 854

nacięcia płuca nie są konieczne, jeżeli płuca nie są
przeznaczone do spożycia przez ludzi

4.

Węzły chłonne płuc

nacięcie i oglądanie (zmiany gruźlicze, stany zapalne)

A.

tchawiczo-oskrzelowych lnn. tracheobronchales

rozwidlenia tchawicy lnn. bifurcationes

a) lewy sinister
b) prawy dexter
c) grzbietowy (środkowy) dorsalis/ medius
d) przedni cranialis

zwany nadtętniczym eparterialis

B.

śródpiersiowe lnn. mediastinales

a) przednie craniales
b) środkowe medii
c) tylne caudales

w tym najdłuższy longissimus 15-25cm

5. Serce

oglądanie i nacięcie (wągry, pryszczyca, urazowe zapalenie)
-

oglądanie worka osierdziowego

-

oglądanie serca

-

przecięcie jednym podłużnym cięciem przez dwie komory serca i

przegrodę międzykomorową, następnie oglądanie

6. Przepona (resztki) -

oglądanie (wągry, sarkosporidioza,

ciała obce)

7.

Wątroba

oglądanie, omacywanie, nacięcie
-

nacięcie wątroby:

a.

powierzchni trzewnej płata lewego wątroby prostopadle do
przewodów żółciowych- naciąć 2 razy

b.

przez płat prawy obok płata ogoniastego wzdłuż
przewodów żółciowych naciąć 1 raz (motylica wątrobowa,
zapalenia)

-

węzły chłonne wątrobowe lnn. hepatici/ portales

-

oglądanie

-

nacięcie w uzasadnionych przypadkach

8.

Pęcherzyk żółciowy

oglądanie
II.

Przewód pokarmowy

-

oglądanie

przewodu

pokarmowego (jelita)
-

oglądanie krezki

-

oglądanie sieci

-

oglądanie trzustki

-

oglądanie węzłów chłonnych: żołądkowych, krezkowych, a jeżeli

konieczne to omacywanie i nacinanie
węzły chłonne przewodu pokarmowego:



węzły chłonne żołądkowe lnn. gastrici (leżą na każdej
części

4

komorowego

żołądka,

wzdłuż

naczyń

krwionośnych)

a.

żwaczowe lnn. Ruminales

b. czepcowe lnn. reticulares
c.

księgowe lnn. omasiales

d.

trawieńcowe lnn. abomasiales

oglądanie, omacywanie, a w razie potrzeby nacinanie



krezkowe przednie lnn. mesenterici craniales

a. trzustkowo-dwunastnicze lnn. pancreaticoduodenales
b. jelita czczego lnn. jejunales
c. jelita biodrowego lnn. iliaci
d.

jelita ślepego lnn. cecales

e.

okrężnicowe lnn. colici



krezkowe tylne lnn. mesenterici caudales

leżą w końcowym odcinku krezki jelita grubego przy pętli dalszej
okrężnicy (j. prostego)



węzły chłonne trzewne lnn. celiaci/ coeliaci w liczbie 2-5,
leżą na tętnicy krezkowej przedniej (obok węzłów
krezkowych przednich)

III.

Śledziona: oglądanie, a w razie potrzeby omacywanie i

przecięcie
IV. P

ęcherz moczowy: oglądanie

V. N

arządy płciowe: oglądanie a jeżeli konieczne to

omacywanie i nacinanie macicy

TUSZA
Oględziny tuszy:

1.

mięśnie

2.

kości (kręgi, mostek, miednica)

-

wykrwawienie, żółtaczka, wodnica, PSE, DFD, zmiany

zapachowe
-

obecność pasożytów (wągry)

-zmiany zapalne
W uzasadnionych przypadkach nacięcie, niektórych węzłów
chłonnych tuszy

3.

oglądanie kanału kręgowego bydła w wieku powyżej 12
miesięcy (BSE)

-

obowiązek usunięcia rdzenia kręgowego, opony twardej i

tłuszczu

4.

oględziny opłucnej i otrzewnej

5.

oględziny nerek po wyłuszczeniu z tłuszczu i torebki
nerkowej

-

w razie potrzeby nacięcie:

a. nerek
b.

węzłów chłonnych nerkowych lnn. renales

Badanie wymienia
Oględziny, w razie potrzeby omacywanie i nacięcie wymienia i
węzłów chłonnych nadwymieniowych lnn. supramammarii
U krów każda połowa wymienia musi być nacięta głęboko aż do
zatok mlecznych sinus lactiferes

oraz obowiązkowo naciąć węzły

chłonne nadwymieniowe, wyjątkowo nie nacina się, gdy wymię
nie będzie przeznaczone do spożycia przez ludzi

Ćwiczenie4 22.10.2013
Badanie nadzwyczajne
polega na nacięciu węzłów chłonnych tuszy, które nie nacinane
były w badaniu obowiązkowym
przeprowadza się je w następujących przypadkach:
-

podejrzenie uogólnionego procesu gruźliczego

-

podejrzenie

uogólnionych

chorób

zakaźnych,

których

rozpoznanie nie było możliwe w badaniu przedubojowym
-

ogólnych zaburzeń zdrowia, których przyczyna nie została

rozpoznana w badaniu poubojowym
-

przy ubojach z konieczności

Nacięciu podlegają następujące węzły chłonne (dotyczą bydła
powyżej i poniżej 6 tygodnia życia):
-szyjny powierzchowny ln.ccervicalis superficialis

-

pachowy właściwy ln. axillaris proprius

-pachwinowe powierzchwone lnn. inguinales superficiales
-podbiodrowy ln. subiliacus

(fałdu kolanowego)

-podkolanowy ln. popliteus
-

biodrowe środkowe i boczny lnn. iliaci mediales et lateralis

-kulszowy ln. Ischiadicus

Rozporządzenie 853/2004 z 29.04.2004
Rozporządzenie 854/2004 z 29.04.2004
Badanie poubojowe bydła poniżej 6 tygodnia życia
Badanie głowy:
1. Oglądanie głowy, jamy ustnej i gardła
-

mięśni

-

błony śluzowej

2. Migdałki (tonsillae palatinae)
-

oglądanie, potem ich usunięcie

3. Język
-

oglądanie

-omacywanie
Język u cieląt może być w ośrodku i tam będzie badany
4. Węzły chłonne - nacięcie i oglądanie zagardłowych lnn.
retropharyngei

a)

przyśrodkowych mediales

b) bocznych laterales

5. Mięśni żwacze i skrzydłowe - NIE NACINA SIE!!!
Badanie ośrodka:
1. Przełyk
-

oglądanie

2.

Tchawica i główne odgałęzienia oskrzeli

-

przecięcia wzdłuż ich przebiegu i oglądanie

3. Płuca - oglądanie, omacywanie i nacinanie
-

nacięcie poprzeczne każdego płuca od strony grzbietowej:

nacięcie w 1/3 dolnej długości płuca (nicienie)
Uwaga! Nacięcie płuc nie jest konieczne, jeżeli płuca nie są
przeznaczone do spożycia przez ludzi
4. Węzły chłonne płuc - nacięcie i oglądanie (stany zapalne)
A. tchawiczo-oskrzelowych lnn. tracheobronchales

(rozwidlenia tchawicy lnn. bifurcationes):

a. lewy sinister
b. prawy dexter
c.

grzbietowy (środkowy) dorsalis

d. przedni cranialis

(zwany nadtętniczym eparterialis)

B. śródpiersiowe lnn. mediastinales:

a. przednie craniales
a.

b środkowe medii

b. tylne caudales

, w tym najdłuższy longissimus (około

15cm)

5. Serce -

oglądanie i nacięcie

-

oglądanie worka osierdziowego

-

oglądanie serca

-

przecięcie serca - jednym podłużnym cięciem przez dwie

komory i przegrodę międzykomorową, następnie oglądanie
6. Przepona (resztki) -

oglądanie

7. Wątroba
-

oglądanie

-omacywanie
-nacinanie - w uzasadnionych przypadkach
Węzły chłonne wątrobowe lnn. hepatici (portales)
-

oglądanie

-omacywanie
-nacinanie - w uzasadnionych przypadkach
8. Pęcherzyk żółciowy - oglądanie
Przewód pokarmowy:
1. Przewód pokarmowy (jelita, krezka, trzustka, węzły chłonne
żołądkowe lnn. gastrici i krezkowe przednie i tylne lnn.
mesenterici craniales et caudales):
-

oglądanie

-omacywanie
-nacinanie w razie potrzeby
2. Śledziona
-

oglądanie

-omacywanie w razie potrzeby

Badanie tuszy:

1. Oglądanie tuszy:
-

mięśni

-

kości (kręgi, mostek, miednica)

-

dojrzałość mięśni (co najmniej 14 dni życia)

-

wykrwawienie, żółtaczka, wodnica

-

ewentualna obecność pasożytów

-zmiany zapalne
2. Węzły chłonne tuszy (tylko niektóre):
-nacinanie w uzasadnionych przypadkach
3. Należy zwrócić szczególną uwagę na:
A. Okolicę pępka
-

oglądanie

-omacywanie
-nacinanie w razie potrzeby
B. Stawy
-

oglądanie

-omacywanie
-

otwarcie stawów w razie potrzeby i zbadanie płynu maziowego i

oglądanie torebek stawowych
4. Oglądnie opłucnej i otrzewnej (wybroczyny)
5. Nerki -

oglądanie (zakażenia Salmonella)

-w razie potrzeby nacinanie

a) nerek
b)

węzłów chłonnych nerkowych lnn. renales

6. Badanie pęcherza moczowego
-

oglądanie narządów płciowych

-

oglądanie sieci

-omacywanie
-nacinanie

Wyniki badań należy wpisać do dziennika badania poubojowego
mięsa

Ćwiczenie5 29.10.2013
Badanie sanitarno-

weterynaryjne świń

Rozporządzenie 853/2004
Rozporządzenie 854/2004

Technologia uboju:
-

oszałamianie (160-200V, 6-10sek)

-

kłucie i wykrwawianie

Za pomocą noża sztyletowego cięcie prostopadle do otworu
przedniego klatki piersiowej, 5cm na lewo od linii środkowej.
Drugim sposobem jest użycie noża rurkowego. Miejsce wkłucia
jest takie samo jak przy nożu sztyletowym, ale nóż
wprowadzamy do prawego przedsionka serca. Przed czynnością
wykrwawiania miej

sca wkłucia należy oczyścić, opalić w

promieniu 10cm.
-

oparzanie i usunięcie szczeciny

Umożliwienie

usunięcia

szczeciny

przez

rozpuszczenie

naskórka. Zmiękczenie włosa oraz rozszerzenie pochewek
włosowych. Efekt ten jest powodowany przede wszystkim przez
termohydrolizę keratyny w następstwie oparzania świń w temp
60-65 st C przez 2-

4 min. Jeżeli zastosowana temperatura

byłaby za wysoka albo czas znacznie wydłużony, wtedy
otrzymamy efekt odwrotny i dojdzie do zaciśnięcia pochewki
włosa czyli zaparzenia. W następstwie ścięcia białek skóry
pochewka ulega zaciśnięciu co jeszcze bardziej utrudnia
usunięcia włosa.
Usuwanie szczeciny za pomocą szczeciniarki. Automatycznie
ustalony czas odszczeciniania to 45sekund. Po tym procesie
zwierzęta wyrzucane są na stoły żeberkowe gdzie usuwane są
włosy

z

miejsc

trudno

dostępnych

(doczyszczanie).

Doczyszczanie odbywa się ręcznie (skrobaczka, płomienie
palnika). Następnie usuwane są raciczki, gałki oczne,
chrząstkowy przewód słuchowy zewnętrzny. Przecina się tarczę
ryjową w celu otwarcia kanałów nosowych i wypreparowuje się
ścięgno Achillesa.
-

skórowanie

Nie zawsze, chyba że skóra przeznaczona na cele garbarskie.
Polega na przecięciu tkanki łącznej podskórnej lub też oderwaniu
skóry

przy

użyciu

siły

mechanicznej.

Mankamentem

mechanicznego sposobu jest pozostawianie stosunkowo dużej
ilości tłuszczu na skórach co wymaga dodatkowego ręcznego lub
mechanicznego odłuszczania.

-wytrzewianie
Nie później niż 45minut po oszołomieniu lub 35 min po
wykrwawieniu. Polega na wyjęciu z jam ciała wszystkich
narządów wewnętrznych z wyjątkiem nerek. Nerki do momentu
badania zawsze pozostają przy tuszy. Węzły nerkowe są w
tuszy!

Wytrzewianie rozpoczyna się otwarciem jamy brzusznej

wzdłuż linii białej (od pochwy albo odbytu do wyrostka
mieczykowa

tego mostka). Cięcie przedłuża się do spojenia

łonowego i oddzielnie wyjmuje się pęcherz moczowy, u samic
macicę, u samców mosznę z jądrami i prąciem. Z jamy brzusznej
wyjmuje się cały przewód pokarmowy wraz z trzustką i śledzioną.
Klatkę piersiową otwiera się cięciem podłużnym od mostka aż do
żuchwy. Ruchem okrężnym przecina się przeponę pozostawiając
jej część mięśniową przy tuszy i odpreparowuje się nożem
narządy klatki piersiowej wraz z językiem. Jest to tzw. ośrodek.
Wytrzewianie przeprowadza się w sposób wykluczający
zanieczyszczenie mięsa i narządów wewnętrznych treścią
przewodu pokarmowego, moczem lub żółcią. Narządy
wewnętrzne znakuje się, zapewniając identyfikację z tuszą.
-

podział tuszy na 2 półtusze (dotyczy świń powyżej 4 tygodnia

życia)
-

wyłuszczenie nerek z torebki tłuszczowej

-

poderwanie sadła

Do czasu zakończenia badania poubojowego:
-

żadna część ciała zwierzęcia oraz żaden narząd nie mogą być

usunięte z hali uboju
-

tusze i narządy pochodzące z różnych zwierząt nie mogą mieć

ze sobą styczności
Badanie poubojowe świń należy przeprowadzić:
-

niezwłocznie po uboju

-

z

zachowaniem

środków

ostrożności

zapewniających

ograniczenie do minimum zanieczyszczenie mięsa w trakcie
procedury badania
-

w czasie zapewniającym prawidłowość wszystkich poczynań

bad

ającego mięso (szybkość przesuwu linii uboju)

Badanie poubojowe świń obejmuje:

-

oględziny tuszy i narządów wewnętrznych

-

omacywanie narządów wewnętrznych

-

nacinanie niektórych narządów wewnętrznych i węzłów

chłonnych
-

badanie wyglądu, konsystencji, zabarwienia i zapachu tuszy

-

badanie na włośnie

-w razie potrzeby badanie laboratoryjne
Procedura badania poubojowego świń:
-

oględziny zewnętrzne tuszy, z/u na stan odżywienia, ewentualne

zmiany na skórze (zapalne, urazy), oględziny mięśni, oględziny
kości, zwłaszcza kręgów na przekroju (ogniska gruźlicze,
zapalne)
-

oględziny głowy, oględziny tarczy ryjowej, jamy ustnej i gardła,

oględziny i usunięcie migdałków, badanie i nacięcie węzłów
chłonnych żuchwowych
Badanie ośrodka:
skład ośrodka wieprzowego: język, krtań, przełyk, tchawica,
płuca, serce, resztki przepony, wątroba, pęcherzyk żółciowy
1.

oględziny i omacywanie
języka

2.

oględziny krtani

3.

oględziny i omacywanie
przełyku

4. o

ględziny płuc, tchawicy,

omacywanie płuc oraz w
razie potrzeby nacinanie
węzłów

chłonnych

tchawiczo-oskrzelowych i
śródpiersiowych,
przecięcie

tchawicy

i

głównych

pni

oskrzelowych wzdłuż ich
przebiegu, nacięcie płuc
poprzecznie do ich osi w
1/3dolnej; naci

ęcia te nie

są konieczne, jeżeli płuca
nie są przeznaczone do

spożycia przez ludzi

5.

oględziny

worka

osierdziowego

i

serca,

przecięcie

serca

podłużnym cięciem w celu
odtworzenia komór oraz
przecięcie

podłużnie

przegrody serca

6.

oględziny przepony

7.

oględziny i omacywanie
wątroby

oraz

węzłów

chłonnych wątrobowych i
trzustkowo-
dwunastniczych

8.

oględziny

przewodu

pokarmowego,

krezki,

sieci, węzłów chłonnych
żołądkowych i krezkowych
oraz, jeżeli to konieczne

ich nacięcie

9.

oględziny oraz, jeżeli to
konieczne,

omacywanie

śledziony

10.

oględziny opłucnej i

otrzewnej

11.

oględziny nerek oraz,

jeżeli

to

konieczne,

nacięcie nerek i węzłów
chłonnych nerkowych

12.

oględziny

pęcherza

moczowego

13.

oględziny

narządów

płciowych

14.

oględziny gruczołów

mlecznych

i

przynależnych

węzłów

chłonnych,

nacięcie

węzłów

chłonnych

sutkowych u macior (przy
badaniu knurów, wnętrów,
osobników obojnaczych i
późno trzebionych należy
zwrócić

uwagę

na

odchylenia

zapachu

związane

z

występowaniem

tzw.

zapachu płciowego)

15.

o

ględziny

i

omacywanie stawów i
okolicy pępkowej przy
badaniu

osobników

młodych; w razie potrzeby
-

nacięcie

okolicy

i

otwarcie stawów (kulawki)

W przypadku wątpliwości można dokonać dalszych nacięć i
badań odpowiednich części ciała zwierzęcia, jeżeli są one
niezbędne do podjęcia ostatecznej oceny
Jeżeli wykonanie nacięć węzłów chłonnych (plasterkowanie) jest
obowiązkowe, to liczba nacięć nie powinna być mniejsza niż 3
Właściwy organ może postanowić (na podstawie danych
epidemiologicznych lub innych uzyskanych z gospodarstwa)

, że

tusze i narządy pozyskane z tuczników, które od czasu
odsadzenia utrzymywane były w kontrolowanych warunkach
bytowych w zintegrowanym systemie produkcji wymagają (na
niektórych lub wszystkich etapach procedury badania) jedynie
oględzin. 854/2004

Rozp

orządzenie Komisji (WE) Nr 2074/2005 z 5.12.2005

ustanawiające środki wykonawcze w odniesieniu do niektórych
produktów objętych rozporządzeniem (WE) nr 853/2004 i do
organizacji urzędowych kontroli na mocy rozporządzeń (WE) Nr
854/2004 oraz (WE) Nr 882/200

4, ustanawiające odstępstwa od

rozporządzenia (WE) Nr 852/2004 i zmieniające rozporządzenia
(WE) Nr 853/2004

Węzły chłonne w obrębie płuc świń (nacinane w razie
potrzeby):
1. tchawiczo-oskrzelowy

(rozwidlenia

tchawicy)

lewy

ln.

tracheobronchalis (bifurcationis) sinister

2. tchawiczo-oskrzelowy

(rozwidlenia

tchawicy)

prawy

ln.

tracheobronchalis (bifurcationis) dexter

3. tchawiczo-

oskrzelowy (rozwidlenia tchaiwcy) środkowy ln.

tracheobronchalis (bifurcationis) medius

4. tchawiczo-skrzelowy

doczaszkowy

(

nadtętniczy)

ln.

tracheobronchalis cranialis (eparterialis)

5.

śródpiersiowe doczaszkowe lnn. mediastinales craniales

6.

śródpiersiowe doogonowe lnn. mediastinales caudales

Węzły chłonne w obrębie wątroby i przewodu pokarmowego
świń (nacinane w razie potrzeby):
Wątroba

1.

wątrobowe lnn. hepatici

2. trzustkowo-dwunastnicze lnn. pancreatico-duodenales
Przewód pokarmowy
1.

żołądkowe lnn. gastrici i trzewne lnn. coeliaci

2. krezkowe przednie lnn. mesenterici craniales
3. krezkowe tylne lnn. mesenterici caudales
Węzły chłonne w badaniu obowiązkowym świń:

1.

żuchwowe lnn. mandibulares

2.

sutkowe (gruczołów mlecznych) lnn. mammarii (u loch)

Węzły chłonne nacinane w badaniu nadzwyczajnym u świń:

1. szyjne

powierzchowne

grzbietowe

lnn.

cervicales

superficiales dorsales

2.

pachowe pierwszego żebra lnn. axiallares primae costae

3.

biodrowe przyśrodkowe lnn. iliaci mediales

4. biodrowe boczne lnn. iliaci laterales
5.

podbiodrowe (fałdu kolanowego) lnn. subiliaci

6. pachwinowe powierzchowne lnn. inguinales superficiales
7. podkolanowe lnn. poplitei

Podrywanie sadła w celu uwidocznienia mięśni (wągry- wątroba,
serce)

Ćwiczenie6 5.11.2013
Badanie sanitarno-

weterynaryjne owiec i kóz

mięso koźląt i jagniąt jest uznane za dojrzałe powyżej 8 dnia
życia
Trzęsawka:
-

próbki pnia mózgu do badań w kierunku tej choroby

-

u zdrowych zwierząt poddanych ubojowi pobiera się próbki pnia

mózgu powyżej 18 miesiąca życia
-

w przypadku uboju sanitarnego pobiera się próbki powyżej 12

miesiąca życia
-

odpowiedni organ może ustalić ile kóz lub owiec ma być

zbadanyc

h w zależności od liczebności stada

należy zwrócić szczególną uwagę na wątrobę - motylica! i
ogólnie na tuszę (sarkosporydioza)

Rozporządzenie 853/2004 z 29.04.2004
Rozporządzenie 854/2004 z 29.04.2004
Rozporządzenie PE i Rady nr 999/2001 z 22.05.2001
ust

anawiające zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i

zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 10412006 z 7.07.2006
zmieniające załącznik III do rozporządzenia WE nr 999/2001 PE i
Rady w zakresie monitorowan

ia pasażowalnych encefalopatii

gąbczastych u owiec

Badanie owiec i kóz:
-

oględziny głowy oraz w przypadkach wątpliwych badanie jamy

ustnej, gardła, języka, węzłów chłonnych zagardłowych i
przyuszniczych
badania te nie są konieczne, jeżeli właściwy organ, jest w stanie
zagwarantować, że głowa, język i mózg będzie wyłączone ze
spożycia przez ludzi

Badanie ośrodka
-

oględziny tchawicy i przełyku

-

oględziny i omacywanie płuc oraz węzłów chłonnych tchawiczo-

oskrzelowych i śródpiersiowych oraz w razie wątpliwości nacięcie
-

oględziny worka osierdziowego i serca oraz w razie wątpliwości

jego nacięcie i zbadanie
-

oględziny i omacywanie wątroby oraz węzłów chłonnych

wątrobowych, a także nacięcie powierzchni trzewnej wątroby w
celu zbadania przewodów żółciowych
-

oględziny węzłów chłonnych trzustkowo-dwunastniczych

Badanie narządów jamy brzusznej i miednicznej
-

oględziny przewodu pokarmowego, krezki, węzłów chłonnych

krezkowych przednich i tylnych oraz węzłów chłonnych
żołądkowych
-

oględziny śledziony, a w razie potrzeby jej omacywanie

-

oględziny narządów płciowych

-

oględziny wymienia wraz z węzłami chłonnymi

-

oględziny pęcherza moczowego (przepisy nie podają)

Badanie tuszy
-

oględziny opłucnej i otrzewnej

-

oględziny przepony

-

szczegółowe oględziny tuszy (tkanki mięśniowej): konsystencja,

barwa i zapach
-

oględziny nerek w razie potrzeby nacinanie nerek i węzłów

chłonnych nerkowych
-

u zwierząt młodych oględziny i omacywanie okolicy pępkowej i

stawów, a w razie konieczności nacięcie okolicy pępkowej i
otwarcie stawów; płyn maziowy musi zostać zbadany

Badanie nadzwyczajne owiec i kóz
Nacięcie i zbadanie następujących węzłów chłonnych:
-szyjny powierzchowny
-

pachowy właściwy

-

biodrowe przyśrodkowe

-biodrowy boczny
-kulszowy
-

podbiodrowy (fałdu kolanowego)

-pachwinowe powierzchowne
-podkolanowy







Badanie sanitarno-

weterynaryjne zwierząt

nieparzystokopytnych:
za mięso dojrzałe uznaje się mięso źrebiąt powyżej 8 dnia życia

Badanie głowy:
-

oglądanie głowy oraz oglądanie błony śluzowej jamy ustnej

gardła, jamy nosowej, zatok i ich rozgałęzień, po uprzednim
przepołowieniu głowy w kierunku podłużnym oraz wycięciu i

oglądaniu przegrody nosowej (nosacizna)
-

oglądanie i omacywanie węzłów chłonnych zagardłowych,

żuchwowych i przyuszniczych, a w razie potrzeby ich nacinanie
(nosacizna)
-

oglądanie migdałków (po badaniu usunąć)

-

oglądanie i omacywanie języka

Badanie ośrodka:
-

przełyk (oglądanie)

-

krtań (oglądanie błony śluzowej - nosacizna)

-

tchawica i główne pnie oskrzelowe (oglądanie i przecięcie

wzdłuż ich przebiegu - nosacizna)
-

płuca (oglądanie, omacywanie i nacinanie w 1/3 dolnej - nie

nacina się jeżeli płuca są włączone ze spożycia przez ludzi)
-

węzły chłonne tchawiczo-oskrzelowe i śródpiersiowe (oglądanie

i omacywanie w razie potrzeby- nosacizna)
-

serce (oglądanie worka osierdziowego oraz podłużne nacięcie

serca tj. komór i przegrody międzykomorowej)
-

przepona (oglądanie)

-

wątroba (oglądanie wątroby oraz węzłów chłonnych

wątrobowych; jeżeli jest to konieczne nacięcie wątroby i węzłów
chłonnych wątrobowych - przepis nie podaje)
-

węzły chłonne trzustkowo-dwunastnicze (oglądanie)

MALEINIZACJA

Badanie narządów wewnętrznych jamy brzusznej i
miednicznej
-

oglądanie przewodu pokarmowego, krezki, węzłów chłonnych

krezkowych przednich i tylnych oraz żołądkowych (w razie
potrzeby

nacięcie tych węzłów chłonnych- przepis nie podaje)

-

oglądanie a w razie potrzeby omacywanie śledziony

-

oglądanie narządów płciowych ogierów i klaczy

-

oglądanie wymienia i węzłów chłonnych nadwymieniowych (w

razie potrzeby nacięcie węzłów chłonnych)

Badanie tuszy:
-

oględziny opłucnej i otrzewnej

-

oględziny i omacywanie nerek, a w razie potrzeby nacinanie

nerek oraz węzłów chłonnych nerkowych
-

u zwierząt młodych oglądanie i omacywanie okolicy pępkowej

oraz stawów, w razie potrzeby naciąć okolicę pępkową a stawy
otworzyć, płyn maziowy musi zostać zbadany
-

wszystkie konie siwe i białe należy zbadać w kierunku melanosis

i melanomata:



w mięśniach równoległobocznych mm. rhomboidei



węzłach chłonnych podrównoległobocznych lnn.
subrhomboidei

wykonanie głębokiego nacięcia pod łopatkami, poniżej chrząstki
łopatki, po uwolnieniu przyczepu jednej łopatki



nacięcie nerek (wyłuszczenie z torebki i nacięcie przez
cały miąższ narządu)

Obowiązkowe badanie na włośnie!

Badanie nadzwyczajne zwierząt nieparzystokopytnych
nacięcie węzłów chłonnych:
-szyjny powierzchowny
-

pachowy właściwy

-

biodrowe przyśrodkowe

-biodrowe boczne
-

podbiodrowy (fałdu kolanowego)

-pachwinowy powierzchowny
-podkolanowy
Ćwiczenie8 26.11.2013
Włośnica świń, dzików, nutrii, koni i niedźwiedzi
Doświadczalnie można zarazić wszystkie ssaki
Włosień kręty - Trichinella spiralis sensu stricto
Działanie chorobotwórcze włośni polega przede wszystkim na
odczynie alergicznym zakażonego organizmu, przez produkty
przemiany materii pasożyta i własne rozpadłe tkanki, a także na
działaniu mechanicznym włośni wędrownych, przenikających
przez błoną śluzową jelita oraz przebijających się do włókien
mięśniowych.
Włośnie nie wytwarzają toksyn.

Włosień jest pasożytem należącym do robaków:
typ Obleńce - Aschelminthes
gromada Nicienie - Nematoda
rodzaj - Trichinella
gatunek - Trichinella spinalis sensu stricto
Włośnie są:
-

rozdzielnopłciowe, żyworodne

-

występują u mięśożernych i wszystkożernych wielu gatunków

zwierząt oraz u człowieka
Włosień odbywa pełny cykl rozwojowy u jednego żywiciela w
różnych jego narządach.

W zależności od stadium rozwojowego rozróżnione są trzy
postacie włośni:

1.

włosień jelitowy

występuje w komórkach błony śluzowej jelita cienkiego,
wyjątkowo w jelicie grubym i jest:
a) rozwinięty morfotycznie
b)

zróżnicowany płciowo (dymorfizm płciowy)

c) nie posiada osłonki hialinowej, stąd ulega strawieniu
Trichinella spiralis
samica dł. 1,3-3,7 mm gr. 0,06-0,07 mm
samiec dł. 1,0-1,8 mm gr. 0,033-0,04 mm
Włośnie jelitowe dojrzewają w jelicie w ciągu 2-3dni (kopulacja).
4-

5 dnia od zarażenia wydala żyworodne larwy (wędrowne).

Jedna samica może wydalić 200-1500 larw. Jaja wydalane są
przez 2-

3 tygodnie. Samica wydala różną w ciągu dnia ilość larw.

Samica żyje 9-73dni. Najwięcej larw wydala 6 dnia od zarażenia.
Z czasem maleje 10 dnia wydalane jest o wiele mniej larw. W
jednej torebce z reguły jest jeden włosień, ale może 2, 3, 5.
Intensywność

zarażenia

(larwy/1g

mięsa)

1-10 000.

Intensywność jest nierównomierna ilościowo i topograficznie.

2.

włosień wędrowny (larwa włośnia wędrownego)

występuje w układzie chłonnym, krwionośnym (tętnice), a
następnie roznoszone są po całym organizmie i jest:
a) nierozwinięty morfotycznie

b) niedojrzały płciowo
Trichinella spiralis

wędrowny

dł. 0,08-0,12mm gr. 0,005-0,006mm (przechodzi swobodnie
przez wszystkie drobne naczynia)

3.

włosień mięśniowy (larwa włośnia mięśniowego)

występuje w mięśniach prążkowanych i jest:
a) rozwinięty morfotycznie
b) niedojrzały płciowo
c) posiada osłonkę hialinową, która nie ulega strawieniu
Trichinella spiralis

mięśniowy

dł. 0,8-1,2mm gr 0,035mm

Przemiany włośnia mięśniowego w organizmie żywiciela
1. pierwsze osobniki włośni wędrownych wnikają do włókien
mięśniowych już między 5-8 dniem od zarażenia, a nasilenie
wnikania występuje między 12-15 dniem od zarażenia
2. wzrost włośnia wędrownego wewnątrz włókna mięśniowego i
przekształcanie się we włośnia mięśniowego (w ciągu kilku dni).
Z chwilą zakończenia wzrostu morfotycznego włosień zwija się
spiralnie.

Włośnie mięśniowe zdolne są do ponownej inwazji

dopiero w 16-19 dniu swego rozwoju, to jest po 18-22dniach od
zarażenia żywiciela (inne badania - po 17 dniach od zarażenia).
3. tworzenie torebki wokół włośnia lub włośni w ok. 16-37 (16-34)
dniach od zarażenia. Otorbiona larwa włośnia jest już inwazyjna.
4. torebka zupełnie uformowana w 16-34-37 dniu od zarażenia, a
wielkość i kształt torebki zależne są od gatunku żywiciela;
najczęściej jest owalna - dł. 0,6-0,8mm; szerokość 0,25-0,35mm
(świnia, człowiek) lub okrągła 0,34-0,42mm, ew. 0,25-0,31mm
(niedźwiedź, lis)
5. odkładanie się tłuszczu na torebce w 42-56 dniu od zarażenia
6. wapnienie torebki rozpoczyna się w 5-6 miesiącu od
zarażenia.
7. całkowite zwapnienie torebki następuje u świń w 9-12
miesiącu zarażenia.

Taksonomia
nicieni

z

rodzaju
Trichinella
gatunku włośni
otorbionych
otorbianie

się

larw
mięśniowych - w
dniach

od

zarażenia
1.

T.

spiralis

sensu

stricto

(T1) 16-37 (16-
34)
2. T. nativa (T2)
20-30
3. T. britovi (T3)
24-42
4. T. murrelli (T5)
24-70
5. T. nelsoni (T7)
34-60
świnie i dziki
ulegają
zakażeniu
wymienionymi
gatunkami
Trichinella

Taksonomia
nicieni

z

rodzaju
Trichinella
gatunki włośni
nieotrobionych
1.

T.

pseudospiralis
(T4)
2.

T.

papuae

(T10)
3.

T.

zimbabwensis
(T11)

Taksonomia
nicieni

z

rodzaju
Trichinella
genotypy
włośni
otorbionych
1.

genotyp

Trichinella T6
2.

genotyp

Trichinella T8
3.

genotyp

Trichinella T9
genotypy T6, T8,
T9 nie posiadają
jeszcze
ostatecznie
ustalonej pozycji
taksonomicznej i
przynależności
gatunkowej

Występowanie włośni
1. otorbiające się gatunki i genotypy Trichinella występują
jedynie u ssaków
2. nieotorbiające się gatunki Trichinella tj:
a) T. pseudospiralis (ssaki, ptaki)
b) T. papuae oraz T. zimbabwensis (ssaki, gady- krokodyl)
Świnie i dziki ulegają zarażeniu wszystkimi wymienionymi
włośniami i mogą być źródłem inwazji dla człowieka

1. u ssaków występują wszystkie gatunki i genotypy włośni
otorbiających się i nieotorbiających się
2. u ptaków występuje jedynie T. pseudospiralis (brak torebki)
3. u gadów występuje T. papuae oraz T. zimbabwensis (brak
torebki)
4. u człowieka występują wszystkie gatunki i genotypy włośni
otorbiających się oraz gatunki włośni nieotrąbiających się tj. T.
pseudospiralis i T. papuae

w Europie stwierdzono T. spiralis, T. pseudospiralis, T. nativa, T.
britovi
w Polsce T. spiralis, T. britovi, T. pseudospralis
(u jednego żywiciela stwierdza się spiralis i britovi, u lisa
stwierdzono spralis i pseudospiralis)
w latach 2000-2011 382

przypadki włośnicy u świń co stanowi

0,00016%
3748 dzików z włośnicą
0,326% ekstensywność inwazji w Polsce

Rozmieszczenie ilościowe (%) T. spiralis w mięśniach tuszy
świń/ nutrii/ małp
Mięśnie po 100 g (oznaczono
metodą wytrawiania)

% w stosunku do przepony
(1włosień na 1g)

przepona

100/ 100/ 100

język

47/ 86/ 262

m. najdłuższy szyi (karkówka)

38/ -/ -

m. prostowniki (k. tylna)

30/ -/ -

m. skośny brzucha

26/ 11/ -

m. trójgłowy ramienia

26/ -/ 119

m. lędźwiowe (polędwiczka)

25/ -/ -

m.

międzyżebrowe

24/ 20/ 121

m. prostowniki (k. przednia)

24/ -/ -

m. dwugłowy uda

22/ 8/ 94

m. żwacz

21/ 26/ 256

m. boczku

17/ -/ -

m. najdłuższy klp i lędźwi

15/ 9/ -

Różnicowanie włośni z innymi podobnymi tworami

1. Sarkosporidioza (cewy Mishera)

są to Sarcocystis miescheriana (pierwotniaki) w tkance
mięśniowej świń
a) miejsce występowania - wewnątrz włókna mięśni
szkieletowych lub mięśni sercowego
b) wielkość - większe od włośni; długość 4mm, szerokość 3mm
c) kształt - wydłużony i nieregularny
d) torebka -

łącznotkankowa rozpuszczalna pod działaniem KOH

e) pod wpływem kwasu octowego - rozjaśnienie obrazu; widać
cewę Mishera lub włośnia
f) wewnątrz cewy Mischera (torebki) występują sporozoity
g) mogą ulec zwapnieniu

2.

Tzw. motyliczka mięśniowa (Agamodistomum suis)

jest to metacerkaria (forma rozwojowa) przywry Alaria alata (2-
6mm) u mięsożernych (wilk, lis, pies, kot)
a) miejsce występowania - tkanka łączna śródmięśniowa
natomiast włosień wewnątrz włókna mięśniowego
b) wielkość - większa od włośni mięśniowych (0,4-0,6 mm); (1-
0,5mm)
c) kształt - zmienny (podłużny, owalny)
d) otoczona otoczką łącznotkankową (torebką); może nie być
torebki

e) wyraźnie widać pod mikroskopem budowę przewodu
pokarmowego, obecność 2 ssawek (gębowa i brzuszna)
f) obecność ruchu tętniącego, który nasila się po podgrzaniu lub
po zakropleniu KOH, następnie słabnie i zanika
g) może ulec zwapnieniu
h) nie jest strawiona przez płyn trawiący

3.

zwapniałe wągry

a) miejsce występowania - tkanka łączna śródmięśniowa
b) wielkość - wyraźnie większe od włośni
c) torebka łącznotkankowa nieprzejrzysta
d) haczyki - dobrze widoczne pod mikroskopem
e) zwapniałe wągry

4.

zwapniałe bąblowce

a) miejsce występowania - tkanka łączna śródmięśniowa
b) wielkość - większe od włośni
c) występują na ogół rzadko (tylko przy bardzo znacznej inwazji)
d) zwapniałe bąblowce

5.

węgorek

octowy

Strongyloides

stercoralis

(syn.

Anguillula acetici lub stercorialis)

a) miejsce występowania - leży wolno na tkance mięśniowej, jest
to przypadkowe zanieczyszczenie próbek mięsa (brudne puszki
blaszane)
b) wielkość - co najmniej 2 razy dłuższy od włośnia
c) kształt - końce ciała przedni i tylny ostro zakończone
d) obecność ruchu po podgrzaniu
e) torebka

– brak

6.

złogi wapnia

a) kształt - nieregularny
b) mogą być zwapniałe pasożyty, także włośnie
c) torebka

– brak

d) rozpuszczalność - pod wpływem kwasu octowego

7.

kryształki tyrozyny

a) występuje tylko w mięsie peklowanym i wędzonym
b) kształt - nieregularny
c) torebka - brak
d) rozpuszczalność - pod wpływem KOH lub HCl; pod wpływem
HCl i po podgrzaniu barwi się na żółto

8.

pęcherzyki powietrza

kształt - okrągłe, w środku puste, po mocniejszym skręceniu
kompresora zanikają

DIAGNOZA

KOŃCOWA-

WYTRAWIANIE

TKANKI

MIĘŚNIOWEJ

Ćwiczenie9 3.12.2013
Urzędowe metody wykrywania włośni w mięsie
70-300larw -

dawka potrzebna do wywołania objawów

klinicznych włośnicy
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2075/2005 z 5.12.05
ustanawiające szczególne przepisy dotyczące urzędowych
kontroli w odniesieniu do włośni (Trichinella) w mięśnie
Rozporządzenie 11/09 z 2011 zmieniające załącznik nr 1 z
2075/2005
Metody badania:

1. Referencyjna

-

wytrawiania

próby

zbiorczej

z

zastosowaniem magnetycznego mieszania (zał. I rozdz. I)

2.

Równoważne (zał. I rozdz. II)

a)

mechaniczne wspomaganego wytrawiania próby zbiorczej
prz

y użyciu techniki:

-sedymentacji lub
-"izolacji filtrowej"

b)

automatycznego wytrawiania próby zbiorczej o masie do
35g

c) c) izolacja filtrowa z zastosowaniem aglutynacji lateksowej
3. Trychinoskopowa (kompresorowa) -

zał. I rozdz. III

Wskazania ogólne:

Z wy

mienionych metod wykrywania włośni w świeżym mięsie

jako wiarygodna metoda do rutynowego stosowania zalecana
jest metoda wytrawiania próby zbiorczej z zastosowaniem
metody magnetycznego mieszania.
Rozmiar próbki do analizy pod kątem występowania pasożytów
powinien zostać powiększony, jeżeli próbka nie może zostać
pobrana w miejscach szczególnie narażonych i jeżeli rodzaj lub
gatunek zwierzęcia jest bardziej narażony na zarażenie.
Badanie trychinoskopowe nie wykrywa nieotorbionych gatunków
Trichinella zarażających zwierzęta domowe i leśne oraz ludzi i
nie spełnia już swoich zadań jako metoda do standardowego
stosowania.
Badanie trychinoskopowe powinno być stosowane jedynie w
wyjątkowych okolicznościach (...) pod warunkiem podjęcia
stosowanych

środków,

zapewniających

całkowite

bezpieczeństwo przetwarzanego mięsa.
Inne metody, takie jak testy serologiczne, mogą być użyteczne
do celów kontrolnych, po zatwierdzeniu testów przez
wspólnotowe laboratorium referencyjne, zaraz po tym jak to
laboratorium zostanie wyznac

zone przez Komisję.

Testy serologiczne nie nadają się do wykrywania zarażenia
włośniami zwierząt, których mięso ma być przeznaczone do
spożycia przez ludzi.
Mrożenie mięsa w określonych warunkach może zniszczyć
wszelkie znajdujące się w nim pasożyty, ale pewne gatunki
włośni występujące u zwierząt łownych i koni są odporne na
mrożenie przeprowadzane przy zastosowaniu zalecanych
kombinacji temperatury i czasu.
Termin "włosień" oznacza wszelakie nicienie z rodzaju
Trichinella.

Metoda trychinoskopowa
ograniczenia:
-

dopuszczalna pod licznymi rygorami i tylko do badania mięsa

świń, dzików i nutrii przeznaczonego na użytek własny -
rozporządzanie MRiRW z 21.10.2010 w sprawie wymagań
weterynaryjnych przy produkcji mięsa przeznaczonego na użytek

własny
-wykorzyst

anie mięsa w taki sposób, aby stosowane procesy

technologiczne (kulinarne) gwarantowały zniszczenie włośni
-

obowiązek stosowania metod wytrawiania w badaniu mięsa

zwierząt pochodzących z gospodarstwa, w którym wcześniej
wykryto włośnie badaniem trychinoskopowym
Pobieranie próbek
zapisy rozporządzeń nakazują w tym względzie pobieranie z
tuszy kilku próbek wielkości orzecha laskowego z następujących
mięśni:
W przypadku świń:

a)

z każdej odnogi (filara) przepony

b)

b) a w sytuacji braku odnóg przepony - 4 próbki z
innych, dostępnych mięśni

łączna masa pobranych próbek nie powinna być mniejsza niż 50
g
W przypadku dzików:

a)

po jednej próbce z odnóg przepony

b)

b) po jednej z mięśni żuchwowych, podudzia,
międzyżebrowych i języka

c)

c) w sytuacji braku niektórych mięśni - 4 próbki z innych,
dostępnych mięśni

łączna masa pobranych próbek nie powinna być mniejsza niż 50
g
W przypadku świń i dzików: rozporządzanie 2075/2005
dopuszcza również badanie kawałków mięsa i nakazuje pobrać
po 4 próbki z każdego kawałka.
Przepona:
część lędźwiowa to filary przepony
część żebrowa
część mostkowa

W przypadku nutrii :

a)

2 próbki z obu filarów przepony, albo

b) b) w przypadku braku jednego filara przepony -

próbkę

wielkości 2 orzechów laskowych z drugiego filara, albo

c) c) w przypadku braku

filarów - 2 próbki z części mostkowej

lub żebrowej przepony albo

d) d) w przypadku braku przepony -

2 próbki z mięśni języka

oraz żuchwowych (lub międzyżebrowych)

Procedura badawcza:
Wycięcie z pobranych próbek odpowiedniej liczby skrawków
(preparatów) wielkości ziarna owsa.
Ściśnięcie preparatów między płytkami kompresora w taki
sposób, aby można było przez tak przygotowany preparat
wyraźnie odczytać normalny druk.
Oglądanie skrawków pod trychinoskopem lub mikroskopem
stereoskopowym przy powiększeniu 30-40x lub 80-100x (obszary
podejrzane)
Minimalny czas oglądania to 6 minut.
W przypadku niepewnego wyniku badanie należy kontynuować
na większej liczbie próbek i preparatów, aż do jednoznacznego
rozstrzygnięcia
Jeżeli próbki są suche to preparaty na 10-20minut przed
ściśnięciem w kompresorze należy zmiękczyć w KOH.
Preparaty zbyt ciemne (zwapnienia) można rozjaśnić kwasem
octowym

Liczba skrawków:
świnie:
28 skrawków (ok. 1 gr mięsa) pobranych z próbek z każdej z
odnóg przepony, co daje w sumie 56 preparatów lub
56 skrawków z jednej odnogi przepony w przypadku braku
drugiej
14 skrawków z każdego skrawka mięsa, co w sumie daje 56
preparatów

dziki:
-

28 skrawków z próbek z filarów przepony (łącznie 56

preparatów) oraz
-

po 7 skrawków z próbek z każdego ze wskazanych mięśni

(łącznie 28 preparatów)
w sumie 86 preparatów z jednej tuszy

-

14 skrawków z każdego kawałka mięsa, co w sumie daje 56

preparatów

nutrie:
przepis nie określa liczby preparatów, które należy zbadać; w
sytuacji takiej należałoby wzorować się na postępowaniu
przewidzianym zapisami prawa dla tusz dzików

Wykrywalność (%) włośni u zwierząt zależy od:
-metody badania (kompresorowa, wytrawiania)
-

rodzaju badanych mięśni:

przepona (odnoga, część żebrowa, część mostkowa)
inne mięśnie: żuchwowe, języka, mm. brzucha, kawałki mięsa
-

masy próbki, ilości skrawków

-

intensywności inwazji włośni

Wykrywalność T. spiralis (%) w zależności od intensywności
inwazji
Liczba włośni w
1g

% wykrywalności włośni przy masie próbki mięśniowej

1g

2g

3g

5g

6g

7g

9g

10g

0,25

22

40

53

70

nb.

75

90

100

0,5

37

60

75

80

100

100

100

100

1

73

90

100

100

100

100

100

100

2-3

88

96

100

100

100

100

100

100

10

100

100

100

100

100

100

100

100

Zależność między intensywnością inwazji w przeponie a
masą próbki z różnych mięśni - dla 100% wykrywalności
włośnia
Liczba włośni w
1g

Masa próbki w g pobranych mięśni

przepona n. szyi

s.
brzucha

p. uda

n. klp

język

0,25

10

27

39

46

67

22

0,5

6

16

24

27

40

13

1

3

8

12

14

20

7

2-3

3

8

12

14

20

7

10

1

3

4

5

3

3

Ćwiczenie10 10.12.2013
Urzędowe metody wykrywania włośni w mięsie
Rozporządzenie 2075/2005r z 5 grudnia 2005 dotyczące
urzędowych kontroli w odniesieniu do włośni. + zmiany:
-338 z 22.12.2005
-320 z 18.11.2006
-281 z 25.10.2007
Metody badania:

1. Referencyjna

–

wytrawi

anie

próby

zbiorczej

z

zastosowaniem magnetycznego mieszania

2.

Równoważne

a)

mechanicznie wspomaganego wytrawiania próby zbiorczej
przy życiu techniki sedymentacji lub izolacji filtrowej

b)

automatycznego wytrawiania próby zbiorczej o masie do
35g

c) metoda leteksowa
3. Trichinoskopowa [kompresorowa]

– pod licznymi rygorami

Referencyjna metoda wytrawiania próby zbiorczej z
zastosowaniem magnetycznego mieszania:

1. P

obieranie próbek od pojedynczych zwierząt

2.

Tworzenie próby zbiorczej

3.

Sporządzenie płynu wytrawiającego

4. Wytrawianie
5. Pierwsza sedymentacja w rozdzielaczu - 30minut
6.

Zlewanie materiału do badań z rozdzielacza do cylindra

7. P

owtórna sedymentacja przez 10 minut

8.

Przeniesienie odpowiedniej ilości materiału (osadu) na
rynienkę (ramkę) akrylową lub płytkę Petriego

9. Badanie osady pod trichinoskopem lub mikroskopem

stereoskopowym

10. I

nterpretacja wyników badania i ewentualne postępowanie

Płyn

trawiący:

10g

pepsyny, 2l wody 46-48 st
C i 16ml 25% kwasu
solnego

Sprzęt:
-

nóż lub nożyczki do

pobierania próbek
-tace

z

oznaczonymi

polami

do

pobierania

próbek
-rozdrabniacz / malakser
do rozdrobnienia mięsa
-

mieszadło magnetyczne

z termostatem
-sito,

lejek,

zlewki,

cylinder
-

rozdzielacz stożkowy

-ryn

ienka do oglądania

oraz płytki Petriego
-waga

z dokładnością do

0,1g
-termometr i minutnik

Pobieranie p

róbek

świnie:

1. Odnoga przepony

-tuczniki

– minimum 1g

-knury i maciory hodowlane

– minimum 2g

2.

Przy braku odnóg

-

część żebrowa lub mostkowa przepony lub

-

mm żuchwowe lub

-

mm języka lub

-mm brzucha
W takim przypadku zwiększa się masę próbki dwukrotnie, czyli
próbki o masie odpowiednie minimum 2g lub 4g

3.

Kawałki mięsa – próbka o masie minimum 5g

konie:

1.

mm języka lub mm żuchwowe – minimum 10g

2. w przypadku braku wymienionych mm

– odnoga

przepony, z którego pobiera się próbkę o większej (ale nie
określono jakiej) masie

dziki:

1.

mm przedramienia, języka lub przepony minimum 10g

inne zwierzęta wolno żyjące:
-

niedźwiedzie – przepona, mm żwacze i język

-morsy

– język

-krokodyle

– mm żwacze, skrzydłowe i międzyżebrowe

-ptaki

– mm w obrębie głowy np. mm żwacze i szyi

Zawsz

e pobiera się nie mniej niż 10g

Tworzenie próby zbiorczej:
Etap I

– próbę o masie 100g tworzymy z:

-

100 tusz tuczników po 1g każda gdy mamy filary przepony

-50 tusz lo

ch lub knurów po 2g każda gdy mamy filary przepony

-

50 tusz tuczników po 2g każda gdy mamy próbki zastępcze

-

25 tusz loch lub knurów po 4g gdy są próbki zastępcze

-

20 kawałków mięsa wieprzowego po 5g każdy z każdego

kawałka
-

20 tusz końskich po 5 g z każdej tuszy

-

20 tusz dzików po 5g z każdego dzika

-

10 tusz innych zwierząt wolno żyjących po 10g z każdego

osobnika

W pierwszym etapie badania w próbce zbiorczej o masie 100g
może być reprezentatywnych:

1. 100, 50 lub 25 tusz wieprzowych, ewentualnie 20

kawa

łków mięsa wieprzowego

2.

20 tusz końskich lub 20 dzików

3.

10 tusz innych zwierząt

1. W przypadku badania tusz wieprzowych w razie potrzeby

można do próby zbiorczej 100g, dodać 15 sztuk po 1g i
trawić w 2 litrach płynu trawiącego w tej samej próbie
zbiorczej

2. W

ięcej jak 15 próbek należy traktować jako osobną próbę

zbiorczą (można całość próbek podzielić na połowę i
zwiększyć masę próbki)

3. D

la prób złożonych z nie więcej niż 50 próbek objętość

płynu można zredukować do 1 litra nie można redukować
ilości płynu o więcej niż pół litra)

4.

Jeżeli badane jest więcej niż 15 a mniej niż 100, objętość
płynu trawiącego może być proporcjonalnie zmniejszana
lub zwiększana masa próbki

Sporządzanie płynu wytrawiającego:

1. 16 ml 25% (lub 10ml 37% lub 25ml 17,4%) HCl + 2l wody

46-48st C

– 0,225% roztwór kwasu

2. 10 g pepsyny w proszku o mocy:

-1:10 000 NF lub
-1: 12 500 BP lub
-2000 FIP

lub 30 ml stabilizowanej pepsyny płynnej o aktywności

min. 660 j/ml (EP)

– 0,5% roztwór pepsyny

20 ml płynu do wytrawiania na 1g mięsa

Wytrawianie:

1. Czas to 30 minu

t z dopuszczalnym wydłużeniem (tkanka

języka, dziczyzna), ale nie dłużej niż godzina

2. Temperatura 44-46st C
3. O

dpowiednie ustawienie szybkości obrotów mieszadła

Pierwsza sedymentacja w rozdzielaczu:

1.

Przelewanie strawionej próby do rozdzielacza przez sito
ze stali nierdzewnej o średnicy oczka 180 mikrometrów i
średnicy zewnętrznej 11cm (kontrola skuteczności
procesu wytrawiania

– jeżeli na sitku zostanie 1gmięsa to

trzeba powtórzyć wytrawianie)

2. Czas sedymentacji 30 minut

Druga sedymentacja w cylindrze:

1. Wypuszczenie z rozdzielacza 40ml osadu do cylindra lub

probówki wirnikowej

2. Druga sedymentacja w cylindrze trwa 10 minut

Przeniesienie materiału do badań do rynienki lub na płytkę
Petriego:

1. Odessanie 30 ml supernatantu z cylindra
2.

Przeniesienie pozostałych 10 ml osadu do rynienki lub na
płytkę Petriego

3.

Przepłukanie cylindra 10ml wody destylowanej i
umieszczenie popłuczyn w rynience•

Badanie osadu:

1. N

iezwłocznie po przeniesieniu osadu do rynienki

2. P

rzy

użyciu

trichinoskopu

lub

mikroskopu

stereoskopowego pod powiększeniem 15-20x oraz 60-
100x

Oczyszczanie osadu:
W przypadku zaciemnionego osadu lub z braku czasu na
bezpośrednie objerzenie wytrawionego osadu można 2-4x
wykonać II etap sedymentacji używając wody destylowanej
Interpretacja wy

ników:

1. B

rak włośni w oglądanym osadzie – wynik ujemny kończy

procedurę badawczą na I etapie wytrawiania

2. W

ynik dodatni lub wątpliwy obliguje badającego do

podjęcia procedury przewidywanej dla tej sytuacji, a więc
przejście do II i III etapu wytrawiania

W/w procedura polega na:

a) w przypadku tusz wieprzowych

-zestawienie 20 (10 lub 5) grup po 5 t

usz w każdej i

wprowadzenie do b

adania po 20g mięsa z każdej tuszy do próby

zbiorczej

–II etap wytrawiania

-

po stwierdzeniu włośni w którejkolwiek próbie zbiorczej

rep

rezentującej 5 tusz – ponownie pobranie próbek o masie 20g

z każdej tuszy i poddanie ich oddzielnemu badaniu – III etap
wytrawiania

b)

w przypadku tusz końskich

-

pobranie kolejnych próbek jednostkowych o masie 50g

-

i już na tym etapie oddzielne badanie tusz

c) w przypa

dku tusz zwierząt wolnożyjących

-

przepisy nie określają procedury postępowania; w tej sytuacji

należałoby wzorować się na postępowaniu
przewidzianym zapisami prawa dla tusz dzików
Badanie uważa się za zakończone po zidentyfikowaniu
wszystkich

zarażonych włośniami tusz. Próbki mięśni pobrane z

tusz zarażonych podlegają konserwacji 90% alkoholem etylowym
i przekazaniu do krajowego (lub unijnego) laboratorium
referencyjnego

celem

identyfikacji

gatunkowej.

Przepisy

nakazują również poddanie wszystkich płynów obróbce
termicznej w temperaturze

nie niższej niż 60st C oraz

inaktywację chemiczną, np. formaliną sprzętu używanego do
badania.

Obróbka mrożeniem

metoda I w temperaturze 25st C
-

kawałki o średnicy 25cm – 240h

-

kawałki o średnicy 25-50 cm – 480

metoda II
-

kawałki o średnicy 15cm

20 dni w temp -15st C
10 dni w temp -23st C
6 dni w temp -29st C
-

kawałki o średnicy 15-50cm

30 dni w temp -15st C
20 dni w temp -23st C
12 dni w temp -29st C



metoda III

– temperatura mierzona wewnątrz mięsa

106h w temp -18
82h -21st
63h w temp -23st C
48h w temp -26st C
35h w temp -29st C
22h w temp -32st C
8h w temp -35st C
0,5h w temp -37st C