1

GEOMETRIA WYKREŚLNA

I RYSUNEK TECHNICZNY

PROWADZĄCY:

DR INŻ. ARCH. MAREK ZAGROBA

UNIWERSYTET WARMIOSKO-MAZURSKI W OLSZTYNIE
WYDZIAŁ NAUK TECHNICZNYCH
KATEDRA BUDOWNICTWA I KONSTRUKCJI BUDOWLANYCH

WYKŁAD 1

2

ROLA RYSUNKU W TECHNICE

W TECHNICE JEDNĄ Z PODSTAWOWYCH FORM PRZEKAZYWANIA INFORMACJI JEST
RYSUNEK. RYSUNEK TECHNICZNY JEST SPECJALNYM RODZAJEM RYSUNKU
WYKONYWANEGO WEDŁUG USTALONYCH ZASAD I PRZEPISÓW.

DZIĘKI ZWIĘZŁEMU I PRZEJRZYSTEMU WYRAŻANIU KSZTAŁTÓW I WYMIARÓW
PRZEDMIOTU, RYSUNEK TECHNICZNY DOKŁADNIE WSKAZUJE JAK MA WYGLĄDAD
TEN PRZEDMIOT PO WYKONANIU.

RYSUNEK TECHNICZNY JEST POWSZECHNYM I NIEZBĘDNYM ŚRODKIEM
POROZUMIEWANIA SIĘ POMIĘDZY UCZESTNIKAMI PROCESÓW BUDOWLANYCH.

3

RYSUNEK TECHNICZNY - WYKONANY ZGODNIE Z PRZEPISAMI

I OBOWIĄZUJĄCYMI ZASADAMI - STAŁ SIĘ JĘZYKIEM, KTÓRYM

POROZUMIEWAJĄ SIĘ INŻYNIEROWIE I TECHNICY WSZYSTKICH KRAJÓW.

POWSZECHNE I MIĘDZYNARODOWE ZNACZENIE RYSUNKU

TECHNICZNEGO UMOŻLIWIA KORZYSTANIE Z WYNALAZKÓW I ULEPSZEO

Z CAŁEGO ŚWIATA.

ROLA RYSUNKU W TECHNICE

4

ABY RYSUNEK TECHNICZNY MÓGŁ RZECZYWIŚCIE SPEŁNIAD ROLĘ JĘZYKA
WSZYSTKICH INŻYNIERÓW I TECHNIKÓW, MUSI ON BYD SPORZĄDZONY
WEDŁUG ŚCIŚLE OKREŚLONYCH ZASAD I PRZEPISÓW.

NORMALIZACJA

NORMA

JEST TO USTALONA, OGÓLNIE PRZYJĘTA ZASADA, REGUŁA,

WZÓR, PRZEPIS, SPOSÓB POSTĘPOWANIA W OKREŚLONEJ DZIEDZINIE.

NORMALIZACJA

JEST TO OPRACOWYWANIE I WPROWADZANIE W ŻYCIE

NORM, UJEDNOLICANIE.

5

ZALECANE NORMY:

PN-EN ISO 3098-0:2002 DOKUMENTACJA TECHNICZNA WYROBU. PISMO. CZĘŚD 0: ZASADY
OGÓLNE. (ZAMIAST: PN-80/N-01606 RYSUNEK TECHNICZNY. PISMO)

PN-EN ISO 5455:1998 RYSUNEK TECHNICZNY. PODZIAŁKI.

PN-B-01025:2004 RYSUNEK BUDOWLANY. OZNACZENIA GRAFICZNE NA RYSUNKACH
ARCHITEKTONICZNO-BUDOWLANYCH. (ZAMIAST PN-70/B-01025)

PN-EN ISO 128-23:2002 RYSUNEK TECHNICZNY – ZASADY OGÓLNE PRZEDSTAWIANIA – CZĘŚD 23:
LINIE NA RYSUNKACH BUDOWLANYCH. (ZAMIAST PN-70/B-01025)

PN-B-01030:2000 RYSUNEK BUDOWLANY. OZNACZENIA GRAFICZNE MATERIAŁÓW
BUDOWLANYCH. (ZAMIAST PN-70/B-01030)

PN-B-01029:2000 RYSUNEK BUDOWLANY. ZASADY WYMIAROWANIA NA RYSUNKACH
ARCHITEKTONICZNO-BUDOWLANYCH. (ZAMIAST PN-60/B-01029)

PN-ISO 7200:1994 RYSUNEK TECHNICZNY. TABLICZKI TYTUŁOWE.

PN-80/N-01612 RYSUNEK TECHNICZNY. FORMATY ARKUSZY.

PN-86/N-01603 RYSUNEK TECHNICZNY. SKŁADANIE FORMATÓW ARKUSZY.

PN-B-01040:1994 RYSUNEK KONSTRUKCYJNY BUDOWLANY. ZASADY OGÓLNE.

NORMALIZACJA

6

PRAWO BUDOWLANE

PRZEPISY PRAWA BUDOWLANEGO:

• USTAWA Z DNIA 7 LIPCA 1994 R. PRAWO BUDOWLANE (DZ. U. NR 89, POZ. 414)
TEKST JEDNOLITY Z DNIA 17 SIERPNIA 2006 R. (DZ. U. NR 156, POZ. 1118);

• ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY Z DNIA 12 KWIETNIA 2002 R.

SPRAWIE WARUNKÓW TECHNICZNYCH, JAKIM POWINNY ODPOWIADAD BUDYNKI
I ICH USYTUOWANIE (DZ.U. NR 75, POZ. 690 Z PÓŹN. ZMIANAMI)

7

LITERATURA

LITERATURA PODSTAWOWA:
• POLSKIE NORMY Z ZAKRESU RYSUNKU TECHNICZNEGO, PISMA TECHNICZNEGO,

OZNACZEO NA RYSUNKACH ARCHITEKTONICZNO – BUDOWLANYCH, ZASAD
WYMIAROWANIA ORAZ ZAKRESU I FORMY PROJEKTU BUDOWLANEGO;

• SAMUJŁŁO H., J.: RYSUNEK TECHNICZNY I ODRĘCZNY W BUDOWNICTWIE, ARKADY,

WARSZAWA 2000;

• MIŚNIAKIEWICZ E., SKOWROOSKI W.: RYSUNEK TECHNICZNY BUDOWLANY, ARKADY,

WARSZAWA 2004;

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:
• CZARNECKI B.: RYSUNEK TECHNICZNY I PLANISTYCZNY. WSFIZ W BIAŁYMSTOKU,

BIAŁYSTOK 2002.

8

PODZIAŁKI

STOPNIE DOKŁADNOŚCI RYSUNKU:
• I STOPIEO DOKŁADNOŚCI – 1:200, 1:500, 1:1000, 1:2000 I MNIEJSZE SKALE;

• II STOPIEO DOKŁADNOŚCI – 1:100, 1:50;

• III STOPIEO DOKŁADNOŚCI – 1:20, 1:10, 1:5, 1:2, 1:1

WIELKOŚCI SKAL:

1:500

1 cm = 500 cm

1:200

1 cm = 200 cm

1:100

1 cm = 100 cm

1:50

1 cm = 50 cm

1:20

1 cm = 20 cm

1:10

1 cm = 10 cm

1:5

1 cm = 5 cm

1:1

1 cm = 1 cm

9

9

FORMATY ARKUSZY

Arkusz

Rozmiar
szer. x wys.
[mm]

A0

1189 x 841

A1

841 x 594

A2

594 x 420

A3

420 x 297

A4

297 x 210

A5

210 x 148

SKŁADANIE ARKUSZY – METODA „DO TECZKI”

SKŁADANIE ARKUSZY – METODA „DO WPIĘCIA”

12

- WIDOCZNE ZARYSY I KRAWĘDZIE NA WIDOKACH

I PRZEKROJACH

- LINIE WYMIAROWE, LINIE ODNIESIENIA

LINIE RYSUNKOWE

RODZAJ LINII

ZASTOSOWANIE

LINIA CIĄGŁA

LINIA

- „URWANIA” ELEMENTÓW
- ODDZIELENIE WIDOKU OD PRZEKROJU

LINIA CIĄGŁA
ZYGZAKOWA LUB
FALISTA

- NIEWIDOCZNE ZARYSY I KRAWĘDZIE

LINIA KRESKOWA

- LINIE WYOBRAŻALNE, NP. OSIE SYMETRII, OSIE

KONSTRUKCYJNE

LINIA PUNKTOWA

- ZARYSY CZĘŚCI PRZYLEGŁYCH

LINIA
DWUPUNKTOWA

- ZARYSY I KRAWĘDZIE DRUGORZĘDNE NA RYSUNKACH

BUDOWLANYCH

LINIA
WIELOPUNKTOWA

13

- OBRYSY PRZEKROJÓW ELEMENTÓW PROJEKTOWANYCH LUB ISTNIEJĄCYCH
- PRĘTY ZBROJENIOWE W KONSTRUKCJACH ŻELBETOWYCH
- INSTALACJE

- OBRYSY PRZEKROJÓW ELEMENTÓW PRZEZNACZONYCH DO ROZBIÓRKI

LINIA PRZEKROJOWA

LINIE RYSUNKOWE

2a

2a

RODZAJ LINII

ZASTOSOWANIE

- ZARYSY WIDOCZNE ELEMENTÓW PROJEKTOWANYCH LUB ISTNIEJĄCYCH
- ZARYSY KONSTRUKCJI PONIŻEJ PŁASZCZYZNY PRZEKROJU

LINIA WIDOKOWA

a

a

- ZARYSY NIEWIDOCZNE ELEMENTÓW PROJEKTOWANYCH LUB ISTNIEJĄCYCH
- ZARYSY KONSTRUKCJI POWYŻEJ PŁASZCZYZNY PRZEKROJU

- LINIE WYMIAROWE I POMOCNICZE LINIE WYMIAROWE
- LINIE ODNIESIENIA, LINIE OGRANICZAJĄCE SZCZEGÓŁ POWIĘKSZANY
- LINIE KRESKOWANIA

LINIA POMOCNICZA

1/2a

1/2a

- ZARYSY NIEWIDOCZNE
- LINIE KOORDYNACYJNE MODUŁOWE

1/2a

- OSIE SYMETRII
- OSIE KONSTRUKCYJNE

14

LINIA

GRUPA

1

2

3

4

5

GRUBOŚD LINII W MM

POMOCNICZA

0,13

0,18

0,25

0,35

0,50

WIDOKOWA

0,35

0,50

0,70

1,00

1,40

PRZEKROJOWA

0,70

1,00

1,40

2,00

2,20

LINIE RYSUNKOWE

15

LINIE RYSUNKOWE

WYKONYWANIE LINII PRZERYWANYCH I PRZERYWANYCH ZŁOŻONYCH

16

RODZAJE RYSUNKÓW

RZUT
• RYSUNEK PRZEKROJU BUDYNKU WYKONANY PŁASZCZYZNĄ POZIOMĄ NAZYWANY

W GEOMETRII PRZEKROJEM POZIOMYM A W BUDOWNICTWIE RZUTEM, NP. RZUT
PARTERU,

• RZUT WYKONUJE SIĘ NA WYSOKOŚCI OK. 1 METRA OD POSADZKI DANEJ

KONDYGNACJI,

• NA RZUTACH ZAZNACZA SIĘ MIEJSCA WYKONANIA PRZEKROJÓW (PIONOWYCH)

PRZEKRÓJ
• RYSUNEK PRZEKROJU BUDYNKU WYKONANY PŁASZCZYZNĄ PIONOWĄ NAZYWANY

W GEOMETRII PRZEKROJEM PIONOWYM A W BUDOWNICTWIE PRZEKROJEM, NP.
PRZEKRÓJ A-A

• NA PRZEKROJACH NIE ZAZNACZA SIĘ MIEJSCA WYKONYWANIA RZUTU

ELEWACJA
• RYSUNEK POWSTAŁY PRZEZ WIERNE ODZWIERCIEDLENIE KRAWĘDZI

ZEWNĘTRZNYCH BUDYNKU, NP. ELEWACJA PÓŁNOCNA

17

RZUTOWANIE PROSTOKĄTNE

RZUTEM PROSTOKĄTNYM PRZEDMIOTU NAZYWA SIĘ TAKI JEGO OBRAZ
NARYSOWANY NA PŁASZCZYŹNIE ZA PRZEDMIOTEM, JAKI WIDZIAŁBY OBSERWATOR
ZNAJDUJĄCY SIĘ PRZED PRZEDMIOTEM I PATRZĄCY PROSTOPADLE DO TEJ
PŁASZCZYZNY

UKŁAD TRZECH RZUTNI.
W PRZYPADKU PRZEDMIOTÓW O BARDZIEJ SKOMPLIKOWANYCH KSZTAŁTACH DO
JEDNOZNACZNEGO ODWZOROWANIA STOSUJEMY UKŁAD TRZECH RZUTNI
WZAJEMNIE PROSTOPADŁYCH.

RZUTOWANIE PROSTOKĄTNE

PŁASZCZYZNY TE NAZYWAMY:
I - RZUTNIA PIONOWA ZWANA GŁÓWNĄ,
II - RZUTNIA BOCZNA,
III - RZUTNIA POZIOMA.

18

19

RZUT PROSTOKĄTNY POWSTAJE W
NASTĘPUJĄCY SPOSÓB:

1. PRZEDMIOT USTAWIAMY RÓWNOLEGLE DO

RZUTNI, TAK ABY ZNALAZŁ SIĘ POMIĘDZY
OBSERWATOREM A RZUTNIĄ, PATRZYMY NA
PRZEDMIOT PROSTOPADLE DO PŁASZCZYZNY
RZUTNI.

2. Z KAŻDEGO WIDOCZNEGO PUNKTU

PROWADZIMY LINIĘ PROSTOPADŁĄ DO
RZUTNI.

3. PUNKTY PRZECIĘCIA TYCH LINII Z RZUTNIĄ

ŁĄCZYMY ODPOWIEDNIMI ODCINKAMI
OTRZYMUJĄC RZUT PROSTOKĄTNY TEGO
PRZEDMIOTU NA DANĄ RZUTNIĘ.

RZUTOWANIE PROSTOKĄTNE

20

21

22

23

RZUTOWANIE WG METODY EUROPEJSKIEJ JEST PODSTAWOWYM SPOSOBEM
PRZEDSTAWIANIA OBIEKTÓW – OBIEKT RZUTOWANY USTAWIA SIĘ MIĘDZY
OBSERWATOREM A PŁASZCZYZNĄ RZUTOWANIA.

RZUTOWANIE PROSTOKĄTNE

24

RZUTOWANIE PROSTOKĄTNE

25

26

27

28

29

30