2012-04-15

1

Prawo cywilne

Ochrona własności

Uwagi ogólne

• Ochrona własności wypływa wprost z

art 140 k.c.

• Brak zróżnicowania ze względu na

formę własności

• Środki ochrony

– Bezpośrednie (petytoryjne i posesoryjne)
– Pośrednie

Pośrednia i bezpośrednia

ochrona własności

• Ochrona pośrednia

– Powództwo o

• ustalenie stosunku prawnego
• Uzgodnienie treści księgi wieczystej

– Postępowanie rozgraniczeniowe

• Ochrona bezpośrednia

– Obiektywna (niezależna od winy)
– Roszczenia – korelat uprawnień

właściciela

2012-04-15

2

Roszczenie windykacyjne

• Chroni prawo posiadania
• Nieposiadający właściciel przeciwko

posiadającemu właścicielowi

• Nie obejmuje obowiązku wydania

rzeczy wynikającego z innych
stosunków prawnych

• Możliwy zbieg roszczeń z obu tytułów

Roszczenie windykacyjne II

• Ochrona rozszerzona na niektóre inne

prawa

• Istota roszczenia: wydanie rzeczy

– w naturze
– według aktualnego stanu

• Wydanie pożytków itd. – odrębne

roszczenie

• Utrata rzeczy = wygaśnięcie roszczenia

Roszczenie windykacyjne III

• Legitymacja

– czynna: pozbawiony posiadania właściciel
– Bierna: osoba, która faktycznie włada

rzeczą

• Problem dowodu własności

– Zasada jawności praw rzeczowych
– Domniemania związane z posiadaniem
– Ciężar dowodowy spoczywa na właścicielu

2012-04-15

3

Roszczenie windykacyjne IV

• Obrona pozwanego

– Zaprzeczenie tytułu własności powoda
– Przeciwstawienie prawu powoda własnego

prawa rzeczowego lub obligacyjnego

– Zarzut przedawnienia

• Skuteczny przy ruchomościach
• Nieskuteczny przy nieruchomościach

– Nadużycie prawa podmiotowego

Uzupełniające roszczenia

właściciela

• Wyrównują szkodę poniesioną przez to,

że właściciel nie mógł korzystać z
rzeczy

• Roszczenia samodzielne
• Problem związane z własnością czy

właścicielem (zwykłe czyrealne)?

• Zależne od dobrej lub złej wiary

posiadacza

Roszczenia uzupełniające II

• Posiadacz w dobrej wierze do chwili,

kiedy dowiedział się o wytoczeniu
powództwa

– Nie jest zobowiązany do wynagrodzenia za

korzystanie z rzeczy

– Nie odpowiada za jej pogorszenie lub

utratę

– Nabywa własność pożytków

2012-04-15

4

Roszczenia uzupełniające III

• Posiadacz w dobrej wierze od chwili,

kiedy dowiedział się o wytoczeniu
powództwa

– Jest zobowiązany do

• Wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy
• Zwrotu pożytków

– Odpowiada za zawinione pogorszenie

rzeczy lub utratę pożytków

Roszczenia uzupełniające III

• Posiadacz w złej wierze:

– Jest zobowiązany do

• Wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy
• Zwrotu pożytków
• Zwrotu pożytków nie uzyskanych na skutek złej

gospodarki

– Odpowiada za pogorszenie rzeczy lub

utratę pożytków, chyba że rzecz uległaby
pogorszeniu lub utracie także, gdyby była
w posiadaniu uprawnionego

Roszczenie posiadacza o

zwrot nakładów

• Przeciwstawiane roszczeniu

windykacyjnemu i uzupełniającym

• Ius retentionis
• Zależy od

– Dobrej lub złej wiary posiadacza
– Rodzaju nakładów

• Konieczne
• Inne (użyteczne i zbytkowne)

2012-04-15

5

Zwrot nakładów II

• Posiadacz w dobrej wierze:

– Zwrot nakładów koniecznych, o ile nie

miały pokrycia w pożytkach

– Zwrot innych nakładów: jeżeli zwiększają

wartość rzeczy

– Możność zabrania części składowych

• Posiadacz w złej wierze: zwrot

nakładów koniecznych, w granicach
bezpodstawnego wzbogacenia

Zwrot nakładów III

• Posiadacz w dobrej wierze po

wytoczeniu powództwa

– Zwrot nakładów koniecznych
– Właściciel może zatrzymać przyłączone

przedmioty za zwrotem kosztów

• Przedawnienie – rok od wydania rzeczy
• Odpowiednie stosowanie do rozliczeń z

posiadaczem zależnym

Roszczenie negatoryjne

• Posiadający właściciel przeciwko

nieposiadającemu niewłaścicielowi

• Naruszenie w inny sposób, niż przez

pozbawienie faktycznego władztwa

• Zazwyczaj działania trwałe i

powtarzalne.

• Przywrócenie stanu poprzedniego i

zaniechanie dalszych naruszeń

2012-04-15

6

Budowa na cudzym gruncie

• Przesłanki

– Wzniesienie budynku lub budowli

naziemnej lub podziemnej

– Znacznie przekraczającej wartość zajętej

na ten cel działki

– Budowa na cudzym gruncie

• Roszczenie o zwrot vs roszczenie o

wykup

Budowa na cudzym -

roszczena

• Samoistny posiadacz w dobrej wierze:

roszczenie o przeniesienie własności za
wynagrodzeniem

• Właściciel: roszczenie o wykup działki

przez osobę, która wzniosła budynek

• Roszczenie nie zależy od cech

podmiotowych budującego

• Odróżnić: przekroczenie granic przy

budowie