Siła -

wektorowa wielkośd fizyczna będąca miarą oddziaływao fizycznych

między ciałami. Jednostką miary siły w układzie SI jest niuton *N+ 1N=1

kg ∗m

s

2

𝐅 =

𝐝 𝐩

𝐝𝐭

=

𝐝

𝐝𝐭

𝐦 ∗𝐯 = 𝐦 ∗𝐚

𝐹 - siła wektorowa
m - masa,
𝑎 - wektor przyspieszenia
Siła bezwładności - siła pojawiająca się w nieinercjalnym układzie odniesienia,
będąca wynikiem przyspieszenia tego układu.
𝐅

𝐛

= −𝐦 ∗𝐚
Zasada d' Alemberta - sposób ogólnego sformułowania praw ruchu dla układu
punktów materialnych, których ruch ograniczony jest więzami holonomicznymi
dwustronnymi.
𝐅 + 𝐅

𝐛

= 𝟎

Siła Coriolisa - efekt występujący w obracających się układach odniesienia. Dla
obserwatora pozostającego w takim układzie objawia się zakrzywieniem toru
ciał poruszających się wewnątrz niego.
𝐅

𝐜

= 𝟐 ∗ 𝐦 ∗ 𝐯 𝐱 𝛚

𝜔

- prędkośd kątowa z jaką obraca się układ odniesienia

v - prędkośd ciała

Praca -

skalarna wielkośd fizyczna, miara ilości energii przekazywanej

między układami fizycznymi w procesach

𝐖 = 𝐅 ∗ 𝐬 = 𝐅 𝐬 𝐜𝐨𝐬 ∝
W - Praca
𝐹 - wektor siły
𝑠 - wektor drogi
𝑐𝑜𝑠 ∝ - kąt między kierunkiem siły, a kierunkiem przesunięcia
W przypadku jak nie działają żadne siły na ciało:

𝐖 = 𝐄

𝐤

=

𝐦𝐯

𝟐

𝟐

m - masa ciała
v - prędkośd ciała
Moc Średnia - skalarna wielkośd fizyczna określająca pracę wykonaną w

jednostce czasu przez układ fizyczny. jednostka Watt [W]=

𝑘𝑔 ∗𝑚

2

𝑠

3

𝐏

ś𝐫

=

∆𝐖

∆𝐭

t - czas

Moc chwilowa - wyraża ona zmianę energii dostarczonej do odbiornika W w
czasie t

𝑷 = 𝐥𝐢𝐦

∆𝒅→𝟎

∆𝐖

∆𝐭

= 𝐔 ∗ 𝐢 =

𝐝𝐖

𝐝𝐭

𝑷 = 𝑭

∗

𝒅𝒓

𝒅𝒕

= 𝑭

∗ 𝒗

P - moc
v - chwilowa prędkośd ciała

Opory ruchu -

nazywamy wszystkie siły działające na poruszające się

ciało fizyczne, które przeciwdziałają poruszaniu się tego ciała.

Tarcie poślizgowe - tarcie występujące na styku dwóch ciał stałych (jest tarciem
zewnętrznym), gdy ciała przesuwają się względem siebie lub gdy ciała
spoczywają względem siebie a istnieje siła dążąca do przesunięcia ciał.

𝐅

𝐓

= −𝛍𝐅

𝐍

𝐯

𝐯

μ - współczynnik tarcia poślizgowego
F

N

- Wartośd siły nacisku ciała(składowa prostopadłej do powierzchni poślizgu)

v

v

- wersor skierowany w kierunku ruchu ciała

Współczynnik tarcia poślizgowego ma z reguły różne wartości w chwili
rozpoczęcia ruchu (współczynnik tarcia statycznego μ

S

) oraz w trakcie ruchu

(współczynnik tarcia kinetycznego μ

k

), przyczym μ

S

> μ

k

Opór toczenia - siła oporu występująca podczas toczenia się ciała i
przeciwdziałająca się toczeniu.
𝐌

= 𝐫 𝐱𝐅

r - wektor położenia punktu przyłożenia siły względem chwilowej osi obrotu O
F - siła wprawiająca ciało w ruch
M - moment
𝐌 = 𝛍

𝐓

𝐅

𝐍

μ

T

- współczynnik tarcia toczenia

𝐅 = 𝛍

𝐓

𝐅

𝐍

𝐫

r- promieo krzywizny

Elektrostatyka -

zajmuje się badaniem pól elektrycznych wytworzonych

przez nieruchome ładunki. ładunki
różno imienne się przyciągają, a jedno imienne się odpychają.
Prawo Coulomba - siła wzajemnego oddziaływania dwóch punktowych
ładunków elektrycznych jest wprost proporcjonalna do iloczynu tych ładunków i
odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości między nimi.

Ładunki elektryczne wytwarzają wokół siebie pole elektryczne – obszar
przestrzeni w którym na umieszczone ładunki działają siły elektryczne. Rozróżnia
się pola fizyczne skalarne i wektorowe. W przypadku pola skalarnego wielkośd
skalarna (np. temperatura) przyjmuje określoną wartośd w każdym punkcie
przestrzeni. W przypadku pola wektorowego wielkośd wektorowa (np. siła
oddziaływania Culomba) przyjmuje w każdym punkcie przestrzeni wartośd
kierunek i zwrot.
Wektor natężenia pola elektrycznego -

𝐄 =

𝐅

𝐪

q- ładunek znajdujący się w polu elektrycznym
𝐹 - siła z jaką pole oddziałuje na ten ładunek
Pole elektrostatyczne jest polem zachowawczym (działające w nim siły są
zachowawcze). Sensowne jest więc wprowadzenie dla niego energii
potencjalnej.
Energia potencjalna ładunku punktowego jest równa pracy, jaką wykonują siły
pola , aby przenieśd ładunek z danego punktu do nieskooczoności.
Potencjał pola elektrostatycznego- Stosunek energii potencjalnej U ładunku q
do wartości tego ładunku.

𝛗 =

𝐔

𝐪

Napięcie elektryczne - Różnica potencjałów między dwoma punktami nosi
nazwę
Powierzchnie ekwipotencjalne - czyli powierzchnie o jednakowym potencjale.
Powierzchnie te są prostopadłe do linii sił pola.
Prąd elektryczny jest uporządkowanym ruchem ładunków. Ładunki przenoszone
są za pośrednictwem nośników ładunku. Za umowny kierunek prądu przyjmuje
się kierunek ruchu nośników dodatnich.

Natężeniem prądu I nazywamy stosunek ładunku Q przepływającego przez dany
przekrój poprzeczny przewodnika S do czasu przepływu t tego ładunku: ( amper

[A] =

[𝐶]

[𝑠]

C- kulomb , s - sekunda)

𝐈 =

𝐐

𝐭

Opór elektryczny ( om *Ω=

[𝑽]
[𝑨]

)

𝐑 =

𝐔

𝐈

U - napięcie
I - natężenie
Prawo Ohma - stosunek napięcia między dwoma punktami przewodnika do
natężenia przepływającego przez niego prądu jest wielkością stałą i nie zależy
ani od napięcia, ani od natężenia prądu.

𝐈 =

𝐔
𝐑

Opór danego przewodnika - zależy od jego wymiarów. Jest on wprost
proporcjonalny do długości l i odwrotnie proporcjonalny do przekroju
poprzecznego S przewodnika:

𝐑 = 𝛒

𝐥

𝐒

𝜌 - opór właściwy
Przewodnictwo właściwe -

𝝈 =

𝟏
𝝆

𝟏

Ω ∗ 𝐦

Pole magnetyczne -

źródło pola magnetycznego to prądy elektryczne.

Jest opisane przez 2 wektory: wektor indukcji magnetycznej 𝐵

i wektor

natężenia pola magnetycznego 𝐻

Wektor 𝐵

opisuje właściwości dynamiczne pola, a jest określany przez siłę

działającą na przewodnik o długości l, w którym płynie prąd o natężeniu I.
𝐹 = 𝐼 ∗ 𝑙 x𝐵
Siła Lorentza - siła działająca na ładunek q poruszający się z prędkością 𝑣 w polu
magnetycznym 𝐵

.

𝐹

𝐿

= 𝑞 ∗ 𝑣 x𝐵
Masa jonów M : 𝑴 =

𝑩

𝟐

𝒒

𝟖𝑼

𝒙

𝟐

Jednostka indukcji magnetycznej - tesla [T]. 𝑻 =

𝑵

𝑨∗𝒎

1T=10

4

Gs (gaus)

Wzór Ampera -

𝐻

𝑙

∗ 𝑑𝑙 = 𝐼

𝑙

- definiuje wektor 𝐻

Związek miedzy wektorami 𝐵

i 𝐻 w próżni : 𝐵 = 𝜇

𝑜

∗ 𝐻

𝜇

𝑜

- przenikalnośd magnetyczna próżni

NATĘŻENIE POLA W PUNKCJE ODLEGŁYM o R od przewodnika z prądem (w
przypadku okręgów) jest równe

𝐻 =

𝐼

2 ∗ 𝜋 ∗ 𝑅

jednostka natężenia pola magnetycznego - [A m

-1

]

prawo Biotta – Savarta. Jeżeli przez przewod przepływa prąd o natężeniu I, to
każdy element o długości dl tego przewodnika wytwarza w punkcie określonym
przez wektor wodzący 𝑟 elementarne pole magnetyczne 𝑑𝐻

𝑑𝐻 =

𝐼 ∗ 𝑑𝑙 𝑥𝑟

4 ∗ 𝜋 ∗ 𝑟

3

Jeżeli w obwodzie elektrycznym płynie prąd zmienny, to obwód ten
znajduje się w zmiennym polu magnetycznym, które sam wytwarza.
Spowoduje to wyindukowanie się w obwodzie siły elektromotorycznej.
Zjawisko to nazywamy

samoindukcją

, a wytworzona

siłę

elektromotoryczną indukcji.

Indukcyjnośd (współczynnik indukcji własnej) - 𝐿 = 𝜇𝜇

𝑜

𝐴

𝑁

2

𝑙

Jednostka - 1henr 1𝐻 = 1

𝑉

𝑆

𝐴

O zjawisku indukcji wzajemnej mówimy wtedy, jeśli siła elektromotoryczna
indukcji wzbudzona jest w przewodniku, który znajduje się w polu
magnetycznym innego przewodnika.
Współczynnik indukcji wzajemnej - 𝑀

12

= 𝜇𝜇

𝑜

𝐴

2

𝑁

1

𝑁

2

𝑙

1