Metody obliczania PNB:
a) wydatkowa - sumowanie wydatków ponoszonych
przez gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa
prywatne, przedsiębiorstwa publiczne, agendy rządu i
agendy władzy regionalnej oraz sektor międzynarodowy
(eksport netto);
b) dochodowo-zasobowa - sumowanie płatności
dochodowych wypłacanych właścicielom
wykorzystywanych czynników produkcji
(wynagrodzenia pracowników, dochody właścicieli
przedsiębiorstw, dochody z rent, zyski przedsiębiorstw)
wraz z pośrednimi podatkami od przedsiębiorstw i
amortyzacją.

Powiedz czym różni się płatność transferowa od
pozostałych wydatków budżetowych. Płatności
transferowe (renty, emerytury, zasiłki, stypendia) są to
wydatki budżetowe, które rodzą dochody podmiotów bez
konieczności świadczenia z zamian czegokolwiek.
Ostatni aspekt wyróżnia ten rodzaj wydatków
budżetowych.

Rośnie popyt zagranicy na nasz eksport. Jak zmieni
się produkcja i dochód w czasie krótkim? Skorzystaj
z modelu równowagi.

Popyt na eksport wywołuje
efekt mnożnikowy
eksportu, w którym
zagregowana produkcja
wyrażona jest jako
pochodna funkcji popytu na
eksport. Baza eksportowa
gospodarki narodowej oraz

wpływ dochodów z eksportu na sektor krajowy,
konsumpcję i inwestycje stanowią istotny element teorii
Keynes'a. Efekt mnożnikowy wywołują zmiany
każdego rodzaju wydatków autonomicznych, tj.
inwestycji, wydatków państwa i eksportu (a także
autonomicznej części konsumpcji).

Omów istotę wypierania i przedstaw do w modelu IS-
LM.

Efekt wypierania, polega
na ograniczeniu popytu
konsumpcyjnego i
inwestycyjnego sektora
prywatnego pod wpływem
wzrostu wydatków państwa,
który powoduje zwiększenie
popytu globalnego i w

konsekwencji wzrost stopy procentowej.

Omów istotę tłumienia jaki wywołuje polityka
monetarna i przedstaw go w modelu IS-LM.

Efekt tłumienia - ↓ stóp
procentowych, ↑ podaży
pieniądza.

Jaka jest przyczyna powstawania długu publicznego i
jego koszt dla gospodarki?
Dług publiczny, to zadłużenie instytucji państwowych w
stosunku do inwestorów, którzy pożyczyli w przeszłości
pieniądze na sfinansowanie deficytu budżetowego.
Przyczyny powstawania: *występowanie w kolejnych
okresach deficytu budżetowego, na pokrycie którego
skarb państwa i jednostki samorządowe zaciągają
bankowe i niebankowe pożyczki i kredyty, *realizacja
interwencjonalizmu państwowego polegającego na
zwiększonych wydatkach publicznych w celu
pobudzenia wzrostu gospodarczego, redukcji bezrobocia,
łagodzenia cykli koniunkturalnych, *wpadnięcie w
pułapkę zadłużenia – obsługa DP nie jest w pełni
finansowana z dochodów budżetu, lecz wymusza
zaciąganie nowych pożyczek, *osiąganie celów
politycznych rządzonej ekipy, która chce zdobyć
poparcie polit. I finansuje różne programy, *wydatki
publiczne związane z prowadzeniem wojen, klęsk
żywiołowych, kryzysów ekonomicznych. Koszty:
osłabienie aktywności gospodarki, coraz wyższe
oprocentowanie niewypłacone inwestorom.

Jak rozumiesz niezależność BC? BC posiada:
Niezależność instytucjonalną - określona przede
wszystkim przez usytuowanie banku centralnego w
systemie organów państwa oraz sposób powoływania i
odwoływania władz banku (kadencyjność,
nieusuwalność w czasie kadencji).
Niezależność funkcjonalną

– uprawnienia banku

centralnego do samodzielnego kształtowania polityki
pieniężnej i jej realizacji. Oznacza to nie podleganie w
tej dziedzinie przez bank centralny instrukcjom,
wytycznym ze strony parlamentu, prezydenta i rządu.
Niezależność finansową – trwałe określenie zasad
tworzenia i podziału funduszy banku centralnego, co
uniemożliwiałoby wywieranie nacisku finansowego
przez rząd lub parlament na decyzje banku.

BC chce zwiększyć ilość pieniądza w gospodarce. Z
jakich narzędzi monetarnych może skorzystać i jak?
W celu zwiększenia ilości pieniądza w gospodarce
(podaży pieniądza) BC powinien: obniżyć stopę
redyskontową w celu zwiększenia pożyczek dla banków
komercyjnych lub zakupić rządowe papiery wartościowe
na otwartym rynku lub obniżyć poziom rezerw
gotówkowych.

Metody wpływania na podaż pieniądza przez BC:*

w

celu zwiększenie podaży pieniądza: obniżenie stopy
redyskontowej celem zwiększenia pożyczek dla banków
komercyjnych, zakup rządowych papierów
wartościowych na otwartym rynku, obniżenie poziomu
rezerw gotówkowych
*w celu zmniejszenia podaży pieniądza: podwyższenie
stopy redyskontowej celem zmniejszenia pożyczek dla
banków komercyjnych, sprzedaż posiadanych
rządowych papierów wartościowych, podwyższenie
poziomu rezerw gotówkowych.

Zmalały dochody w gospodarce. Jak zmieni się popyt
na pieniądz i stopa procentowa?

↓dochodów ↓ popyt na
pieniądz, ponieważ ↓ nasze
wydatki. Następuje ↓ r.

Jakie czynniki wpływają na popyt na pieniądz i jak?
*ceny ↑ → popyt na pieniądz ↑
*dochód realny ↑ → wydatki ↑ → popyt na pieniądz ↑
*stopa procentowa ↑ → popyt na pieniądz↑

Wady gospodarki rynkowej: różnice dochodów,
bezrobocie, inflacja.

Rosną ceny ropy naftowej (lub koszty produkcji).
Jakie będą skutki?

Ujemny szok popytowy
SAS w lewo, podaż ↓, bo
koszty produkcji ↑.
Gospodarka w pkt B (Y↓,
P↑). W pkt. B → stagflacja,
recesja i wzrost cen, model
Keynesa się nie sprawdza.

Dostosowanie kosztowe: samoistne, wadą jest czas
trwania, poziom cen ↓ i produkcja ↑, zła sytuacja na
rynku pracy → obniżenie płac. Reakcja polityki:
Ekspansywna polityka monetarna, MDS w prawo. Pkt. C
niewygodny dla polityka, w pkt. B albo podwyższam
inflację albo skazuję kraj na długą recesję.

Spadają ceny ropy naftowej, a rząd ogranicza siłę
związków zawodowych. Jaki jest to szok? Przedstaw
dostosowanie kosztowe. B) Napisz czy sztywny rynek
pracy w tym przypadku będzie zaletą czy wadą
(lepkie płace).

SAS→w prawo, w pkt.
B: ↓ cen, ożywienie,
większa produkcja, dobra
sytuacja (bezrobocie
niskie)
Dostosowanie kosztowe:
pracownicy mogą żądać
wyższych płac, bo

bezrobocie jest niskie, a produkcja wysoka. SAS' w
lewo, wzrost bezrobocia, MDS z lewo. Reakcja polityki:
r ↑, G ↓ (restrykcyjna p. f. + restr. p. mon.). Skutki: w
pkt. A: (jeżeli poziom cen nam nie odpowiada). W pkt C
(jeśli ∏ ↓, ale wtedy deficyt budż.). Dostosowanie
kosztowe, restrykcyjna polityka fiskalna doprowadza do
↓ deficytu budżetowego.
B) Proces ten będzie dużo dłuższy (SAS będzie powoli
przechodziła) to korzystna sytuacja, PKB wyższe w
okresie przejściowym.

Przyczyny bezrobocia: ograniczenie produkcji, zmiany
w technologii, dostęp do miejsc pracy, wysokie koszty
dojazdu, zmniejszenie popytu na niektóre dobra i usługi,
likwidacja niektórych gałęzi przemysłu, brak
doświadczenia zawodowego, zmiana pracy – b.
frykcyjne, brak zatrudnienia w zawodzie.

Rodzaje bezrobocia:
a. Dobrowolne (klasyczne) pojawia się wówczas, gdy
mimo wolnych miejsc pracy osoby należące do zasobu
siły roboczej nie wykazują chęci podjęcia tejże. Brak
motywacji może być wynikiem wygórowanych ambicji,
przekonania o zbyt niskich zarobkach etc. Według tzw.
teorii naturalnej stopy bezrobocia zawsze na rynku
będzie pojawiało się bezrobocie, gdyż zawsze znajdą się
osoby odrzucające rynkową płacę równowagi.
b. Frykcyjne ma charakter przemijający i nie jest
niebezpieczne dla stabilności gospodarki. Wynika
nowiem z niedoskonałości rynku pracy. Zjawisko to
pojawia się, gdy wolne miejsca pracy co prawda istnieją,
ale zainteresowane osoby nie mogą ich znaleźć.
Konieczna wydaje się w takim wypadku ingerencja osób
trzecich (państwa lub innych pośredników), które
dostarczając stosownych informacji, pozwolą
potencjalnemu pracownikowi znalezienie i podjęcie
pracy. c. Strukturalne opiera się na założeniu, że siła
robocza nie jest kategorią jednorodną a strumienie
popytu i podaży nie są kompatybilne. Wiąże się to ze
specjalizacją pracowników i trudnościami w
przekwalifikowaniu tychże. Ze względu na ograniczoną
mobilność w/w, zjawisko to może być niezwykle
niebezpieczne, szczególnie na obszarach związanych z
jedną gałęzią przemysłu (rolnictwo, górnictwo czy
obecność wielkiej fabryki zatrudniającą wiele osób). W
razie zmian gospodarczych czy organizacyjnych
(nieopłacalność zbiorów, zamykanie kopalń i fabryk)
pojawia się miejscowe bezrobocie obejmujące dużą
grupę osób. d. Koniunkturalne (keynesowskie)
związane jest z zależnością pomiędzy stopą bezrobocia a
inflacją. Według makroekonomicznej teorii Johna
Keynesa stopa bezrobocia jest zależna od popytu
globalnego na dobra i usługi. Brak koniunktury
implikuje brak miejsc pracy. Możliwe jest jednak
zmniejszanie bezrobocia kosztem spowolnienia rozwoju
gospodarki (zmniejszenie inflacji i spadek płac).
Zależność pomiędzy stopą inflacji a stopą bezrobocia
wyznacza tzw. krzywa Philipsa.

Skutki bezrobocia: spadek PKB, wydatki publiczne,
spadek dochodów budżetowych, zróżnicowanie rozwoju
regionalnego kraju, rozwój szarej strefy.

Bank Centralny podwyższa którąś ze stóp
procentowych. Jaki będzie skutek na rynku
pieniądza?

↓ podaży powoduje ↑ stóp
procentowych
zapewniających równowagę,
↑ ten pozwala zmniejszyć
popyt na realne zasoby
pieniądza w takim samym
stopniu, w jakim
zmniejszyła się jego

zaoferowana ilość.

Bank Centralny wykupił obligacje. Jaki będzie
skutek na rynku pieniądza?

Wskutek zakupienia przez BC
obligacji podaż pieniądza ↑,
przez co ↓ stopy procentowe,
aby ↑ popyt na pieniądz.

Bank Centralny zwiększa nominalną podaż
pieniądza. Jakie będą skutki w krótkim i długim
okresie, przedstaw na modelach.

↑ podaży pieniądza przez BC
(np. poprzez obniżenie rezerw
gotówkowych), następuje
przesunięcie LM w prawo, ↑
dochód, stopa procentowa ↓.

Stagnacja gospodarcza – stan gospodarki, w którym, w
dłuższym okresie, rozmiary produkcji, dochody
podmiotów gospodarczych, nakłady inwestycyjne i
obroty handlowe utrzymują się na względnie stałym,
zwykle stosunkowo niskim poziomie, czemu towarzyszy
przeważnie wysoki poziom bezrobocia. Stagnacja może
dotyczyć całości gospodarki, jak i jednego wskaźnika
(np. inwestycji, eksportu, popytu, konsumpcji).
Stagnacja gospodarcza jest najczęściej następstwem
recesji.

Ludność w wieku produkcyjnym, to suma ludności
aktywnej zawodowo i biernej zawodowo.
Bierni zawodowo, osoby w wieku 15 lat i więcej, które
w badanym tygodniu:
*nie pracowały, nie miały pracy i jej nie poszukiwały,
*nie pracowały, poszukiwały pracy, ale nie były gotowe
do jej podjęcia w ciągu dwóch tygodni następujących po
tygodniu badanym,
*nie pracowały i nie poszukiwały pracy, ponieważ miały
pracę załatwioną i oczekiwały na jej rozpoczęcie w
okresie: dłuższym niż 3 miesiące lub do 3 miesięcy, ale
nie były gotowe tej pracy podjąć.
Stopa procentowa, procentowy udział liczby
bezrobotnych w liczbie ludności aktywnej zawodowo
(tzn. pracującej i bezrobotnej).
Stopa bezrobocia=bezrobotni/bezrobotni+pracujący
Współczynnik aktywności zawodowej, udział ludności
aktywnej zawodowo w ogólnej liczbie ludności w wieku
15 lat i więcej lub danej grupy.
Wsp. akt. zaw. = aktywni/wszyscy

Opisz, w jaki sposób wpłynie inflacja na sytuację na
rynku /IS-LM/

Inflacja oznacza ↑ zmiennej
P. BC utrzymuje stałą podaż
pieniądza M, zatem wyraz
wolny we wzorze na LM ↑.
Oznacza to, że krzywa ta
przesunie się ↑. Mniej
pieniędzy w gospodarce
sprawi, że r ↑. Wzrostowi
temu towarzyszyć będzie ↓ w

popycie inwestycyjnym oraz w eksporcie netto, które w
modelu IS-LM uzależnione są od poziomu r. Spadek
popytu z kolei spowoduje zmniejszenie produkcji.

Skutki inflacji: *ograniczenie dochodów stałych,
którego próbą rozwiązania jest indeksja – polega na
powiązaniu wysokości emerytur, rent, płac z indeksem
cenowym będącym miernikiem inflacji; *wpływ na
sytuację pożyczkobiorców i pożyczkodawców, inflacja
zachęca do brania pożyczek, ale zniechęca do ich
udzielania. Korzystne staje się zaciąganie pożyczek,
gdyż zwraca się mniejszą wartość niż pożycza;
*zniechęcenie do oszczędzania, inflacja zniechęca do
oszczędności, nie są przez nią chronione. Okazuje się
więc, że inflacja ogranicza inwestycje i prowadzi do
wolniejszego wzrostu gospodarczego.