Inspiracja zagadnieniami literackimi w sztuce

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Ten temat przede wszystkim jest dla zainteresowanych historią sztuki. Możesz tu się
wykazać nie tylko znajomością literatury, ale także wiedzą o malarstwie i rzeźbie. Two-
im zadaniem jest wskazać te dzieła sztuki, które nawiązują do tekstów literackich, są do
nich ilustracjami bądź zostały utworzone w wyniku inspiracji nimi.

Inne możliwe sformułowania tematu

• Dialog z tradycją literacką w obrazach i rzeźbach. Analiza wybranych dzieł.

• Korespondencja sztuk – zjawisko marginalne czy powszechne? Omów

najważniejsze przykłady.

PREZENTACJA

Strategie wstępu

Możesz nazwać dzieła sztuki tekstami kultury i powiedzieć, że cała sztuka świata jest
tak naprawdę jedną wielką rozmową tekstów. Artyści, czytając lub oglądając różne tek-
sty kultury, tworzą – w powiązaniu z nimi – własne teksty. Teoria intertekstualności
mówi, że nie ma tekstu wolnego od wpływów – artysta zawsze w jakiś sposób naśladuje
swoich poprzedników.

• Zacznij od definicji pojęcia korespondencja sztuk – oznacza ono, że literatura,

muzyka, rzeźba i malarstwo są dla siebie inspiracją, toczą ze sobą dialog. Malarstwo
może uwieczniać niektóre sceny literackie, a literatura opisywać przedstawienia pla-
styczne.

• Postaw tezę mówiącą o tym, że są takie dzieła literackie, do których należało się

odwoływać – są one bowiem podstawowymi tekstami kultury.

Takie teksty to oczywiście Biblia i mitologia grecka.

• Wspomnij o tym, że w epokach dawnych – do oświecenia – malarskie odwołania do

mitologii i Biblii były niezwykle popularne; nie mówiąc już o średniowieczu, gdzie
artyści przedstawiali, właściwie wyłącznie, sceny biblijne. Nie zapomnij, rzecz jasna,
o tym, że dialog z tradycją biblijną i antyczną trwa do dziś.

• Spróbuj podzielić na grupy dzieła sztuki nawiązujące do Biblii – zaznacz, że jest ich

wyjątkowo dużo i że prezentujesz tylko niektóre z nich.

Na przykład:

Stary Testament

Ważne motywy:
stworzenie świata, wybrane historie patriarchów i pierwszych ludzi.

Nowy Testament

Ważne motywy:
życie i śmierć Chrystusa – ostatnia wieczerza, ukrzyżowanie, zmartwychwstanie, przed-
stawienia apostołów, apokalipsa, ścięcie Jana Chrzciciela.

Inspiracja zagadnieniami literackimi w sztuce
– omów wybrane przykłady.

Bibliografia podmiotu

Malarstwo

•

• Caravaggio,

Caravaggio,

Niedowiarek Tomasz – dzieło
nawiązujące do Nowego Testa-
mentu.

•

• Rembrandt van Rijn,

Rembrandt van Rijn,

Pojednanie Dawida z Absalo-
mem – obraz ukazujący epizod
ze starotestamentowej historii
o królu Dawidzie.

•

• William Blake,

William Blake,

Stworzenie świata – akwarela
ilustrująca biblijną Księgę Przy-
słów i Księgę Genesis.

•

• August Rodin,

August Rodin,

Dłoń Boga – rzeźba przedsta-
wiająca biblijne stworzenie
człowieka.

•

• Michał Anioł

Michał Anioł

Michał Anioł,,,,,

Sklepienie Kaplicy Sykstyńskiej
– niezwykle bogaty zbiór fre-
sków przedstawiający prawie
całe Pismo Święte.

•

• Leonardo da Vinci,

Leonardo da Vinci,

Ostatnia Wieczerza – fresk
przedstawiający ostatni posiłek
Chrystusa i jego uczniów.

•

• Mathis Grünewald,

Mathis Grünewald,

Ukrzyżowanie – obraz ukazują-
cy z niezwykłą dosadnością
mękę Chrystusa.

•

• Albrecht Dürer,

Albrecht Dürer,

Święty Michał walczący ze smo-
kiem – rycina będąca ilustracją
do Apokalipsy świętego Jana.

•

• Peter Paul Rubens,

Peter Paul Rubens,

Święty Jerzy w walce ze smo-
kiem – dzieło nawiązujące do
legendy o świętym Jerzym.

• Francisco de Goya

Francisco de Goya

Francisco de Goya,

Saturn pożerający własne dzie-
ci albo Peter Paul Rubens, Sa-
turn pożerający swego syna –
płótna nawiązujące do mitolo-
gicznych narodzin bogów olim-
pijskich.

Prezentacje maturalne

Ucz się z

• Następnie zaznacz, które mity greckie zostały według Ciebie najlepiej wykorzystane

przez sztukę. Możesz wybrać na przykład: mit o Afrodycie, mit o arkadii, mit o Ikarze.

• Wspomnij o średniowieczu i plastycznym motywie deesis, dodaj, że dialog z nim na-

wiązuje Bogurodzica.

• Na koniec poświęć parę słów twórczości prerafaelitów – Johnowi Everettowi Millais

oraz Dantemu Gabrielowi Rossettiemu. Ich dzieła (Ofelia i Beata Beatrix) progra-
mowo nawiązywały do wielkich dzieł literatury europejskiej (Hamleta Szekspira i Bo-
skiej komedii Dantego).

Strategie rozwinięcia

Na początku poświęć parę słów samej księdze. Twoim zadaniem nie jest oczywiście
definiowanie Pisma Świętego, wymienianie ksiąg, gatunków ani streszczanie poszcze-
gólnych historii. Zwróć uwagę na tradycję biblijną – czyli wykorzystanie Pisma Świę-
tego przez kulturę europejską. Odwołania do Biblii pojawiają się zawsze i wszędzie, tak
w literaturze, jak w sztukach plastycznych.

Biblia to podstawowe dzieło literatury europejskiej – księga święta, ale i literacka.
Jej wpływ na sztukę jest ogromny – wymienić wszystkie dzieła nawiązujące do Biblii
jest nie sposób. Musisz dlatego ograniczyć się do wyboru, pamiętaj jednak, żeby nie
stworzyć nudnego katalogu dzieł – każdemu obrazowi poświęć kilka słów, zinterpre-
tuj go, spróbuj porównać z literackim wzorem.

Zacznij od

Starego Testamentu

Pierwszą historią biblijną jest opis stworzenia świata. Jego klasyczną, kanoniczną wersję
odnajdziesz w Księdze Genesis. Wedle Pisma Świętego Bóg stworzył świat za pomocą sło-
wa (greckie logos) – poza nim nie było nic – „ciemność unosiła się nad wodami”. Praca
zajęła mu sześć dni, a jej owocem były: ziemia, niebo, zwierzęta, rośliny oraz człowiek.
Wizja Boga tworzącego świat z niczego od wieków fascynowała malarzy i literatów.

Najciekawszymi przedstawieniami tego motywu są:

• Stworzenie świata Williama Blake’a. Akwarela przedstawia Boga, otoczonego

ognistą poświatą i kreślącego cyrklem sklepienie niebieskie. Blake nawiązuje do
Księgi Genesis i Księgi Przysłów, gdzie Mądrość przemawia:

Gdy niebo umacniał, z Nim byłam
Gdy kreślił sklepienie niebieskie nad bezmiarem wód

Co ciekawe, William Blake stworzył własną mitologię i postać z jego wizji nie jest,
ściśle mówiąc, Panem Bogiem, ale istotą zrodzoną w wyobraźni malarza, której
nadał imię Urizen. W koncepcji Blake’a Urizen stworzył świat. Ponieważ jednak
świat jest zły, więc jego twórca również musiał być złym duchem. Stąd właśnie po-
chodzi, bijące z obrazu, wrażenie sennego koszmaru, w którym cyrkiel przypomina
zygzak błyskawicy wśród ciemnej i burzliwej nocy. W płótnie Blake’a możemy od-
naleźć wyraźne nawiązanie do centralnego motywu fresku umieszczonego na skle-
pieniu Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie.

• Stworzenie Adama Michała Anioła – fresk przedstawia naprawdę motywy z ca-

łej Biblii, jednakże głównym jego tematem jest stworzenie Adama inspirowane
Księgą Genesis. Adam – pierwszy człowiek – leży na ziemi; z drugiej strony zbliża
się do niego Bóg Ojciec, podtrzymywany przez anioły, osłonięty szerokim, maje-
statycznym płaszczem. Bóg dotyka palcem ręki Adama, budząc go tym samym do
życia. Michał Anioł położył tu nacisk na dynamikę sceny – wszystko dzieje się
wręcz na naszych oczach.

•

Do „boskiej ręki” z fresku Michała Anioła nawiązał także August Rodin w rzeź-
bie Dłoń Boga. Dzieło to, stworzone z białego marmuru, przedstawia potężną dłoń
Pana trzymającą splecionych w miłosnym uścisku Adama i Ewę.

Bibliografia podmiotu

Malarstwo

• Pieter Breughel

Pieter Breughel

Pieter Breughel,

Upadek Ikara – obraz ukazują-
cy tragiczną śmierć syna Deda-
la.

• Sandro Botticelli

Sandro Botticelli

Sandro Botticelli,

Narodziny Wenus – obraz ilu-
strujący mitologiczne narodzi-
ny antycznej bogini miłości.

• Nicolas Poussin

Nicolas Poussin

Nicolas Poussin,

Et in arcadia ego – dzieło bę-
dące interpretacją mitu arkadyj-
skiego.

•

• Maiestas Domini

Maiestas Domini

– malowidło w apsydzie kole-
giaty w Tumie pod Łęczycą lub
Maiestas Domini – tympanon
(rzeźba) portalu kościoła Nor-
bertanek w Strzelnie – to tak
zwany motyw deesis, ukazują-
cy Chrystusa, Marię i Jana
Chrzciciela – jego „wersję” li-
teracką odnaleźć możesz w Bo-
gurodzicy.

• John Everett Millais

John Everett Millais

John Everett Millais,

Ofelia – obraz przedstawiający
śmierć Szekspirowskiej Ofelii.
Ewentualnie do tego samego
tematu – Eugène’a Delacroix,
Śmierć Ofelii.

• Dante Gabriel Rossetti

Dante Gabriel Rossetti

Dante Gabriel Rossetti,

Beata Beatrix – portret słynnej
Beatrycze z Boskiej komedii
Dantego.

• Salvador Dali

Salvador Dali

Salvador Dali,

ilustracje do Boskiej komedii –
surrealistyczna wizja zaświatów
według Dantego.

• Marc Chagall

Marc Chagall

Marc Chagall, i

lustracje do Martwych dusz –
malarskie przedstawienie
powieści Mikołaja Gogola.

• Bruno Schulz

Bruno Schulz

Bruno Schulz,

Xięga Bałwochwalcza – grafiki
– niesamowite grafiki Schulza
korespondują z jego Sklepami
cynamonowymi i Sanatorium
Pod Klepsydrą.

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Następnym punktem swej wypowiedzi możesz uczynić malarskie przedstawienia Ewan-

Następnym punktem swej wypowiedzi możesz uczynić malarskie przedstawienia Ewan-
gelii, połóż nacisk na żywot Jezusa Chrystusa.

gelii, połóż nacisk na żywot Jezusa Chrystusa.

Najsłynniejszymi dziełami są tu bez wątpienia:

•

Ostatnia Wieczerza Leonarda da Vinci – fresk umieszczony na ścianie refekta-
rza klasztoru Santa Maria delle Grazie w Mediolanie. Przedstawia scenę z Ewan-
gelii, w której Chrystus mówi do apostołów „Jeden z was mnie zdradzi”.

•

Ukrzyżowanie Mathisa Grünewalda – porażające i niezwykle realistyczne przed-
stawienie ukrzyżowanego Chrystusa.

•

Niedowiarek Tomasz Caravaggia – scena, w której Tomasz apostoł wkłada rękę
w rany Chrystusa, aby przekonać się o prawdziwości jego zmartwychwstania.

Mitologia grecka to następny wielki dział inspiracji malarskich.

Mitologia jest niewyczerpanym źródłem tematów, cytatów, toposów, symboli i alegorii –
czyli wszystkiego, co potrzebne do stworzenia dzieła sztuki.

Można powiedzieć, że każdy wielki artysta stworzył coś nawiązującego do mitologii.

Do dziś funkcjonuje pojęcie sztuki akademickiej – czyli sztuki wiernej zasadom wy-
kładanym na profesjonalnych uczelniach. Przedstawianie scen mitologicznych było za-
wsze podstawową umiejętnością każdego akademika.

Mitologia, tak jak Biblia, jest ukazywana w sztuce we wszystkich swych aspektach – od
stworzenia świata począwszy.

• Najbardziej chyba przejmującym tematem mitologicznym jest historia narodzin bo-

gów olimpijskich.

Pierwszy władca świata Kronos (rzymskie: Saturn) bojąc się utracić władzę, pożerał
swoje dzieci zrodzone przez Gaję. Dopiero najmłodsze z nich – Zeus – zostało w cu-
downy sposób ocalone i pokonało okrutnego ojca.

Morderstwa Kronosa zostały uwiecznione w obrazach:

•

Saturn pożerający własne dzieci Francisca de Goi,

•

jak również Saturn pożerający swego syna Petera Paula Rubensa.

Obaj malarze, choć w nieco inny sposób, postawili na dosadność i krwawość sceny –
Saturn trzyma dziecko w rękach i dosłownie rwie je na strzępy. W mitologii ta scena
nie wyglądała aż tak krwawo – zwłaszcza że pożarte dzieci przeżyły w brzuchu ojca.
Pokonanie Kronosa (gr. – czas) jest więc symbolicznym aktem zdobycia przez bogów
nieśmiertelności.

• O wiele przyjemniejsze narodziny miała boginii Afrodyta, przez Rzymian zwana We-

nus. Wedle podania, narodziła się z piany morskiej. Naga, dorodna w całej swej pięk-
ności, wyszła na grecki ląd.

•

Scenę tę ukazuje obraz Narodziny Wenus Sandra Botticellego.

• Jednym z bardziej popularnych mitów greckich był (i jest do dziś) mit o arkadii.

Wedle starożytnych Arkadia była to kraina wiecznej szczęśliwości. Zamieszkiwali ją
pasterze, którzy nie znali głodu, zimna ani cierpienia.

• Francuski malarz Nicolas Poussin wykorzystał mit o arkadii w obrazie Et in arca-

dia ego. Na płótnie widzimy pasterzy stojących przy grobowcu. Kamienna płyta na-
znaczona jest napisem et in arcadia ego – co oznacza „ja też jestem w arkadii”. Domy-
ślać się możemy, że są to słowa śmierci – pasterze nie znają głodu i zimna, ale nie
udało im się uciec od przemijania.

• Ciekawie nawiązał do mitu o Ikarze flamandzki malarz Pieter Breughel w obrazie

Upadek Ikara. Dzieło to przedstawia rolnika orzącego ziemię – spadającego do wody
Ikara widzimy w tle, na drugim planie. Artysta zdaje się mówić: „Ikar zginął, ale życie
toczy się dalej” – tragiczna śmierć nie obchodzi innych ludzi – pogrążonych we wła-
snym świecie i w trudach życia codziennego.

Bibliografia przedmiotu

• Sztuka świata – wielka encyklo-

pedia sztuki. Zawiera wiele cen-
nych informacji oraz ilustracji.

• Jan Białostocki, Sztuka cenniej-

sza niż złoto – pozycja z dziedzi-
ny historii sztuki. Przydatna do
rozważań na ten temat, a także do
poszerzenia horyzontów .

• Ernst Gombrich, O sztuce – z tej

książki możesz czerpać informa-
cje na temat wielu interesujących
Cię dzieł sztuki.

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Twórczość prerafaelitów

W połowie XIX wieku w Anglii powstało artystyczne Bractwo Prerafaelitów.

• Założycielem tej grupy – będącej swoistym zakonem sztuki – był Dante Gabriel

Rossetti. Wzorem dla Anglików byli włoscy mnisi tworzący przed Rafaelem (stąd
nazwa prerafaeliciw). Rossetti pragnął malować dzieła mistyczne i natchnione – wie-
rzył, że malując idealne kobiety, zostanie świętym. Dlatego przedstawia swoją ko-
chankę jako boską Beatrycze – w portrecie Beata Beatrix. Siebie samego uznawał za
wcielenie Dantego Alighieri, autora Boskiej komedii – dlatego przybrał imię wiel-
kiego pisarza. Rossetti w swym portrecie połączył mistykę, literaturę i sztukę.

• Do bractwa należał także John Everett Millais – jednym ze słynniejszych obrazów

tego artysty jest Ofelia. Millais nawiązał do samobójczej śmierci ukochanej Hamleta
ze słynnej sztuki Williama Szekspira. Obraz przedstawia Ofelię tonącą w rzece –
bohaterka leży w wodzie otoczona nenufarami – tak jakby leżała na sarkofagu.

Motyw deesis

To niezwykłe połączenie literatury i sztuki. Możemy je odnaleźć w Bogurodzicy – mo-
dlitwie kierowanej do Chrystusa za pośrednictwem Matki Boskiej i Jana Chrzciciela.
Taka figura poetycka ma swoje odbicie w sztuce i innych dziełach literackich pod nazwą
deesis (gr. – prośba, modlitwa, błaganie). Podstawę deesis stanowiła kompozycja trzech
postaci (stąd również nazwa trimorfon): Chrystusa jako sędziego i zbawiciela oraz dwoj-
ga pośredników między Nim a ludźmi: Maryi, jako Jego ziemskiej matki, oraz Jana,
jako sprawcy symbolicznego aktu chrztu w Jordanie.

Motyw deesis obecny jest w wielu płaskorzeźbach średniowiecznych kościołów, na
przykład:

•

Maiestas Domini – malowidło w apsydzie kolegiaty w Tumie pod Łęczycą

•

lub Maiestas Domini – tympanon (rzeźba) portalu kościoła Norbertanek w Strzelnie.

Ilustracje do dzieł literackich:

Z tej formy dialogu malarstwa i literatury możesz uczynić osobny rozdział swojej wypo-
wiedzi. Ilustracje najczęściej są cyklem – to znaczy, że składają się z wielu prac i sta-
wiają sobie za cel opowiedzenie treści dzieła literackiego. Możesz stwierdzić, że ilu-
stracje mają charakter epicki – mają fabułę – tak jak epika. Często występują także
w samym tekście literackim, są malarską „wkładką” do dzieła.

• Pierwszą ilustracją była tak zwana Biblia pauperum (czyli Biblia ubogich) – przed-

stawienia scen biblijnych umieszczano na kościelnych witrażach. Służyły przybliżeniu
treści Pisma Świętego ludziom niepiśmiennym. Współczesne ilustracje nie odgrywają
już „edukacyjnej” roli – są po prostu artystyczną wizją literatury.

• Cykl ilustracji do Martwych dusz Mikołaja Gogola namalowany przez Marca Cha-

galla liczy kilkadziasiąt rysunków. Artysta starał się wiernie oddać treść dzieła – jego
utrzymane w ciemnej tonacji rysunki znakomicie korespondują z czarnym humorem
powieści.

• Inaczej podszedł do zadania ilustratora Salvador Dali – jego prace są współczesną

interpretacją średniowiecznego tekstu Dantego. Boska komedia to mistyczna wizja
zaświatów, zaś dzieło Dalego to także wizja – ale surrealistyczna. Artysta znalazł
sposób na połączenie przeszłości z teraźniejszością. Surrealizm to poetyka snu, Bo-
ska komedia to wizja, którą bohater przeżywa, śniąc – sen jest więc środkiem do
ukazania okropieństw piekła, cudowności raju i niepewności czyśćca.

Literatura i sztuka – dwa dzieła w jednym

Bruno Schulz zasłynął zarówno jako twórca opowiadań, jak i grafik. Jego dzieła
charakteryzuje podobna poetyka. Świat przedstawiony w Sklepach cynamonowych
i Sanatorium Pod Klepsydrą to świat jak ze snu – realność miesza się w nim z fanta-
styką, przedmioty ożywają, a ludzie zmieniają się w zwierzęta. A do tego kolory…
cała gama cudownych kolorów bijących ze świata przedstawionego i z języka pisa-

Przydatne pojęcia

• Korespondencja sztuk

Korespondencja sztuk

Korespondencja sztuk – to
hasło – klucz do Twojej wypo-
wiedzi. Sztuki, czyli: literatura,
malarstwo, rzeźba, architektura
i muzyka, „rozmawiają” ze sobą
– wpływają na siebie i wzajem-
nie się inspirują.

• Sceny epickie w malarstwie

Sceny epickie w malarstwie

Sceny epickie w malarstwie –
to takie przedstawienia, które
opowiadają historie, a przez to
są w pewien sposób bliższe li-
teraturze.

Prezentacje maturalne

Ucz się z

rza. Opowiadania Schulza to nieustanna gra kolorów, kształtów i malarskiej kreski.
Taka poetyka nie dziwi, zwłaszcza gdy przyjrzymy się twórczości malarskiej Schulza
– jego grafiki są niejako dopełnieniem jego pisarstwa. Obecny w Sklepach… motyw
księgi – czyli Starego Testamentu (Tory) – odnaleźć możemy w tytule cyklu grafik:
Xięga Bałwochwalcza.

Strategie zakończenia

• Podsumowując swoje rozważania, wskaż na doniosłą rolę Biblii i mitologii w sztu-

kach plastycznych. Przez stulecia te teksty kultury były, rzec można, główną inspiracją
dla malarzy i rzeźbiarzy. Możesz powiedzieć, że Biblia i mitologia grecka to podsta-
wa wykształcenia nie tylko pisarza, ale w ogóle każdego artysty.

• Zauważ, że zależność literatury i sztuki polega na dialogu – raz wypowiada się słowo,

a raz obraz. Raz literatura jest inspiracją dla malarstwa i rzeźby, innym razem malar-
stwo i rzeźba wpływają na literaturę. Nie można chyba żadnej ze sztuk postawić na
pierwszym miejscu.

• Zwróć uwagę na fanatyczne „opętanie literackością”, które cechowało niektórych

malarzy. William Blake – tworząc na podstawie Biblii swoją własną mitologię – był
człowiekiem na skraju szaleństwa. Podobnie Dante Gabriel Rossetti – przybiera imię
Dantego, a swoją kochankę przemienia (symbolicznie i dosłownie) w Beatrycze.

• Odwołując się do własnych doświadczeń, zastanów się nad tym, czy dzieło sztuki inspi-

rowane literaturą jest w jakiś sposób uboższe. Może to tylko powielanie wymyślonych
wcześniej motywów? A może odwrotnie, dzięki dialogowi tworzy się coś więcej –
wielowymiarowy tekst kultury?

Przykładowy plan prezentacji

Ramowy plan wypowiedzi

Omówienie problemu

Literatura, malarstwo i rzeźba przenikają się. Artystów plastyków od zawsze inspiro-
wały dzieła literackie – od Biblii i mitologii greckiej aż po takie dzieła, jak Boska
komedia Dantego czy Hamlet Williama Szekspira. Nie sposób pokazać wszystkich
dzieł sztuki inspirowanych literaturą – przez setki lat powstały ich tysiące!

Kolejność prezentowanych argumentów:

• Biblia, najpierw Stary Testament, później Nowy Testament i życie Chrystusa.
• Mitologia grecka.
• Motyw deesis.
• Twórczość prerafaelitów.
• Dzieło sztuki jako ilustracja do dzieła literackiego.
• Twórczość Brunona Schulza.

Wnioski

• Literatura ma wielki wpływ na sztukę. Zwłaszcza Biblia i mitologia grecka.
• Dialog między sztukami odbywa się w obie strony – literatura inspiruje malar-

stwo i rzeźbę, a malarstwo i rzeźba – literaturę.

• Dzieła sztuki inspirowane literaturą tworzą wielowarstwowy tekst kultury.

Prezentacje maturalne

Ucz się z

O co może zapytać komisja?

Dlaczego malarze tak często sięgają do motywów biblijnych i wykorzystują je
w swoich dziełach?

Proponowana odpowiedź

Zapewne dlatego, że Biblia stanowi i źródło prawd wiary dla chrześcijan, i zbiór
archetypów, i wskazówki tyczące się ogólnoludzkiej moralności.Wszystkie te
aspekty były i są bardzo ważne dla człowieka, a kultura stale je rozważa, znajdu-
jąc w nich coraz to nowe elementy.

Wskaż dzieła, w których literatura i sztuka są obecne na równi, tworząc nową
jakość.

Proponowana odpowiedź

Oczywiście można tu mówić o wzmiankowanych wyżej ilustracjach do dzieł lite-
rackich. Ale zapewne chodzi także o osobną dziedzinę sztuki, czyli film – może-
my w nim wyróżnić elementy literackie, czyli scenariusz, oraz elementy malar-
skie, czyli obraz. Ale nie należy zapominać, że na całość dzieła filmowego składają
się jeszcze inne elementy (dźwięk, gra aktorów itp.).

Sposoby uatrakcyjnienia wypowiedzi

Po pierwsze, przynieś ze sobą reprodukcje omawia-
nych dzieł sztuki. Nie musisz mieć wszystkich, ale waż-
ne, aby trochę ich było…

Wtedy będziesz mówić o konkretach! Z literatury zaś
dobierz odpowiednie cytaty – będziesz mógł porówny-
wać tekst literacki i malarski.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Inspiracja zagadnieniami literackimi w sztuce
zagadnienia kierunki2, Dziennikarstwo i komunikacja społeczna, Kierunki, nurty w literaturze i sztuc
Różne ujęcia motywu Sądu Ostatecznego w literaturze i sztuce Omów zagadnienie na wybranych przykłada
Różne ujęcia motywu Sądu Ostatecznego w literaturze i sztuce Omów zagadnienie na wybranych przykłada
matura motyw ogrodu w literaturze i sztuce, matura
Dramaty Szekspira jako Ľródło inspiracji dla literatury
PODSTAWY EDUKACJI Psychologia Zagadnienia i literatura do konwersatorium
Życie literackie po 1989 - OPRACOWANE ZAGADNIENIA, Literaturoznawstwo, życie literackie po '89
Motyw ogrodu w literaturze i sztuce prezentacja maturalna
Motyw milości w literaturze i sztuce
Kierunki-koloII-cz3autentyzm, Dziennikarstwo i komunikacja społeczna, Kierunki, nurty w literaturze
Kierunki-koloII-sciaga, Dziennikarstwo i komunikacja społeczna, Kierunki, nurty w literaturze i sztu
Inspiracje biblijne w literaturze późniejszych epok, Szkoła, Język polski, Wypracowania
Kierunki-koloII-cz5futuryzm, Dziennikarstwo i komunikacja społeczna, Kierunki, nurty w literaturze i
Kierunki-koloII, Dziennikarstwo i komunikacja społeczna, Kierunki, nurty w literaturze i sztuce XXw.
Zagadnienia rok I, Pedagogika społ zagadnienia, Poniżej przesyłam zagadnienia i literaturę do wykład
Praca kopia, Różne ujęcia Sądu Ostatecznego w literaturze i sztuce

więcej podobnych podstron