Analiza rysunku jako metoda

poznania dziecka. Cz. II

W rysunku, oprócz graficznej strony, równie wa¿n¹

stronê odgrywaj¹ barwy. W ich doborze najczêœciej wyra¿a

siê rozwój emocjonalny dziecka. Je¿eli widzimy, ¿e dziecko

ma do wyboru du¿o ró¿nych kolorów i nigdy nie preferowa³o

tylko jednego, a nagle wszystkie rysunki bez wzglêdu na treœæ

s¹ jednokolorowe, to warto siê temu bli¿ej przyjrzeæ. Je¿eli

dochodzi do tego jeszcze nag³a zmiana tematu i na przyk³ad

uporczywe wracanie do scen z jakiegoœ wypadku, to jest to

dla nas znak, ¿e dziecko coœ g³êboko prze¿ywa. Wiêkszoœæ

przedszkolaków chêtnie u¿ywa barwy ¿ó³tej i pomarañczowej

rysuj¹c weso³y obrazek, a barwy czarnej i br¹zowej rysuj¹c

obrazek smutny. Dziewczynki bardzo czêsto wybieraj¹ ró¿owy

rysuj¹c ksiê¿niczki, ch³opcy zielenie, br¹zy i czerñ rysuj¹c

traktory i czo³gi. Wybór koloru jest uzale¿niony od tematu

rysunku.

Treœæ rysunku jest kolejnym wa¿nym elementem

informuj¹cym nas o prze¿yciach dziecka. To, co dziecko rysuje

jako temat dowolny (nie narzucony z góry), mocno jest

osadzone w jego wewnêtrznych prze¿yciach. Najczêœciej dzieci

rysuj¹ w³aœnie to co jest dla nich wa¿ne, st¹d pojawiaj¹ce siê

na obrazkach rodziny, ulubione zabawki i ukochane zwierzêta.

Rysunki s¹ tak¿e Ÿród³em informacji o marzeniach dziecka.

Czêsto pojawiaj¹ siê na nich przedmioty, które dziecko

chcia³oby mieæ, lub zdarzenia, które powinny siê wydarzyæ.

Mo¿e byæ to wizyta Œw. Miko³aja lub w Weso³ym Miasteczku,

ale równie¿ bawi¹cy siê z dzieckiem rodzice, m³odsze

rodzeñstwo (szczególnie u jedynaków) lub pies. Rysunki

ma³ych dzieci zmieniaj¹ siê bardzo szybko i w póŸnym wieku

przedszkolnym pojawia siê na nim graficzne przedstawienie

zale¿noœci pomiêdzy przedmiotami i relacje miêdzy

postaciami. Przedszkolak potrafi narysowaæ ludzi w ró¿nych

sytuacjach spo³ecznych (podczas zabawy, nauki, pracy), a temat

pracy jest wyraŸnie ró¿ny u dziewczynek i ch³opców.

Dziewczynki czêœciej tworz¹ kompozycje zawieraj¹ce kwiaty

i drzewa, natomiast ch³opcy fascynuj¹ siê pojazdami i

urz¹dzeniami technicznymi. Szeœcio-, siedmiolatki posiadaj¹

ju¿ w³asny indywidualny sposób rysowania, zaczynaj¹

powtarzaæ wyæwiczone ju¿ elementy (np. s³oñce lub drzewo

itp.), charakterystyczne tylko dla nich.

Charakterystyczna jest równie¿ kompozycja prac

plastycznych. Przedszkolaki rysuj¹ tak zwanymi pasami- na

dole znajduje siê pas pierwszy (plan pierwszy), nad nim

nastêpny (dalszy plan), a najwy¿ej ostatni, trzeci pas. Dzieci

najczêœciej wykorzystuj¹ ca³¹ przestrzeñ kartki lub rysuj¹ na

œrodku, zachowuj¹c proporcje. Jeœli na obrazku znajduje siê

grupa osób znajomych dziecku, to najwa¿niejsza z nich

umieszczona jest w centrum kartki. Jest ona jednoczeœnie

najwiêksza i dziecko rysuje j¹ najd³u¿ej, stosuj¹c barwn¹

kolorystykê i dbaj¹c o szczegó³y. Osoba budz¹ca lêk jest

pominiêta lub rysowana ostatnia, znajduje siê w k¹cie i z dala

18 Nasze Jutro

od innych. Jej postaæ jest ma³a, niestarannie narysowana, ma

ma³o szczegó³ów, jest ma³o kolorystyczna, w kolorach

zimnych, posiada przedmioty wyra¿aj¹ce agresjê, narysowana

jest poœpiesznie. Jeœli dziecko jest z kimœ blisko zwi¹zane, to

najczêœciej na rysunku ich postaci znajduj¹ siê blisko siebie.

Du¿a odleg³oœæ miêdzy osobami oznacza niechêæ.

Kolejnym wa¿nym obszarem, na który nale¿y

zwróciæ uwagê, jest szczegó³owoœæ rysunku. Im wiêcej

szczegó³ów zawiera rysunek, tym lepiej dziecko pojmuje

to, co je otacza. Dziecko, którego rysunki s¹ jedynie

powtórzeniem tego samego symbolu, bez ¿adnych zmian,

bêdzie wykazywa³o tendencje do wycofywania siê z pewnych

sytuacji lub do ukrywania siê za spo³ecznymi stereotypami.

Wra¿liwy przedszkolak, który reaguje emocjonalnie na wa¿ne

dla niego doœwiadczenia, bêdzie wykazywaæ tê wra¿liwoœæ w

swych rysunkach, mo¿e np. wyolbrzymiaæ te rzeczy, które maj¹

dla niego emocjonalne znaczenie (rodzice). Lêk, jedno z

dominuj¹cych zaburzeñ neurotycznych, objawia siê w

zahamowaniu czynnoœci, rysunek jest niewyraŸny, linie

niesta³e, czêsto przerywane. Poczucie winy u dziecka wyra¿a

siê poprzez kreskowanie, które mo¿e zakoñczyæ siê na

jednolicie czarnym rysunku, jeœli uczucie to jest g³êbokie.

Bardzo wa¿nym zaburzeniem, jakim jest poczucie braku

osobowoœci, charakteryzuje siê zamazanym rysunkiem b¹dŸ

rysunkiem umieszczonym w okrêgu zwanym mandal¹. Agresja

wyra¿a siê w tym, ¿e postacie ludzkie przybieraj¹ postaæ

wojownicz¹, mog¹ siê one wyra¿aæ poprzez wielkie zêby, wzdêty

brzuch. Dzieci czêsto bite rysuj¹ swoich oprawców z du¿ymi

d³oñmi, a dziecko, które siê boi, czêsto nie rysuje r¹k. Dziecko w

swoich rysunkach przedstawia w³asn¹ wizjê œwiata, wiedzê o nim,

wyobra¿enia dotycz¹ce fragmentów poznawanej rzeczywistoœci.

Powinniœmy mieæ œwiadomoœæ, ¿e dziecko spostrzega œwiat w

sposób wybiórczy i skupia siê na tym, co jest dla niego wa¿ne.

Renata Mejza

DYSLEKSJA W PRZEDSZKOLU

Termin "dysleksja" oznacza trudnoœci w czytaniu i

pisaniu. Trudnoœci te mog¹ wystêpowaæ jednoczeœnie lub w

izolacji. Przyczyn¹ zaburzeñ czytania i pisania s¹ zaburzenia

spostrzegania wzrokowego, s³uchowego, pamiêci motoryki i

ich wspó³dzia³ania. Wyró¿niamy:

- Dysleksjê wzrokow¹ - polega ona na zaburzeniach percepcji

wzrokowo-przestrzennej, koordynacji ruchowo-wzrokowej i

pamiêci wzrokowej. Dziecko ma wówczas problemy w

zapamiêtaniu liter o bardziej skomplikowanym wygl¹dzie i

rzadziej spotykanych (h, ³, f) oraz liter podobnych (m - n, l - t

- ³) lub inaczej po³o¿onych w przestrzeni (p - b, d - g, w - m, u

- n). Pope³nia b³êdy podczas przepisywania, mo¿e mieæ

trudnoœci z orientacj¹ na mapie.

- Dysleksjê s³uchow¹ - wystêpuje wówczas, gdy dziecko ma

zaburzony s³uch fonemowy. Ma wówczas problemy z

rozró¿nianiem g³osek ró¿ni¹cych siê dŸwiêcznoœci¹ (f - w, d -

t, z - s). Nie rozró¿nia wyrazów, które ró¿ni jedna g³oska.

Trudnoœci sprawia mu analiza i synteza sylabowa i g³oskowa.

Pope³nia b³êdy przy zmiêkczeniach, myli g³oski i - j. Dzieci

cierpi¹ce na ten rodzaj dysleksji pope³niaj¹ b³êdy pisz¹c ze

s³uchu, ale przepisuj¹ normalnie. Maj¹ te¿ trudnoœci w nauce

jêzyków obcych, wierszy na pamiêæ, piosenek, tabliczki

mno¿enia, szeregów cyfr.

Chocia¿ dysleksja ujawnia siê doœæ wyraŸnie w wieku

szkolnym, to rozpoznanie ryzyka jej wystêpowania powinno

nast¹piæ znacznie wczeœniej. Choæ u dzieci w wieku