1

Niewydolność oddechowa

Zasadniczym zadaniem układu oddechowego jest dostarczanie tlenu do krwi i eliminacja
dwutlenku węgla.
Niewydolność oddechowa zaburza równowagę całego ustroju poprzez wielokierunkowe
oddziaływanie hipoksji na komórki i jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów w
chorobach o różnej etiologii.
Niewydolność oddechową można określić jako patologiczny stan, w którym następuje
znaczne upośledzenie wymiany gazowej w płucach.

Klasycznie niewydolność oddechową podzielić można na:

1.

Postać obturacyjną, spowodowaną zwężeniem dróg oddechowych

2.

Postać nieobturacyjną:

3.

– restrykcyjną wynikającą z upośledzenia elastyczności płuc lub klatki piersiowej

4.

– hipodynamiczną, będącą następstwem upośledzenia funkcji mięśni oddechowych
pierwotnie lub wtórnie, na skutek chorób centralnego i obwodowego układu
nerwowego.

Najczęściej w praktyce mamy do czynienia z postaciami mieszanymi.


Przyczyny niewydolności oddechowej:

1. Choroby związane głównie z retencją dwutlenku węgla
A. Choroby zaburzające czynność ośrodka oddechowego

•

Hipowentylacja pochodzenia ośrodkowego

•

organiczne uszkodzenie ośrodka oddechowego (guz, udar)

•

zatrucie lekami

•

przedłużone działanie środków anestetycznych

B. Choroby upośledzające mechanikę klatki piersiowej
Uszkodzenie nerwów i mięśni:

•

zespół Guillain-Barre

•

stwardnienie rozsiane

•

miastenia

•

zapalenia rogów tylnych rdzenia kręgowego

•

urazy rdzenia kręgowego

•

zatrucie jadem kiełbasianym

•

hipokaliemia

•

obniżenie poziomu fosforu

•

ś

rodki zwiotczające

Różne:

•

niedoczynność tarczycy

•

znaczna otyłość

•

skrzywienie kręgosłupa

2

•

wysięk otrzewnowy

•

wysięk opłucnowy

•

złamanie żeber

Choroby związane głównie z utrudnionym natlenianiem

•

ARDS

•

Zatorowość płucna

•

Odma opłucnowa

•

Niedodma

•

Zapalenie płuc

•

Astma oskrzelowa

•

Przewlekły nieżyt oskrzeli

•

Rozstrzenie oskrzeli

•

Zwłóknienie płuc

Objawy niewydolności oddechowej

-

niedotlenienie

-

- hiperkarbia

Niedotlenienie
Klasyczne objawy:

-

tachypnoe

-

spłycenie oddechu

-

sinica

Sinica występuje, gdy stężenie zredukowanej hemoglobiny >5g%
Odpowiada to wysyceniu hemoglobiny krwi tętniczej 80-85%.

Czynności i anatomiczne zróżnicowanie segmentów płucnych jest podstawą wielu zaburzeń
stosunku wentylacji do perfuzji, począwszy od nadmiaru wentylacji do perfuzji (daremnej
wentylacji) do stanu daremnego krążenia w pęcherzykach nieprzewietrzanych.
Wartość stosunku wentylacji do perfuzji V/Q w warunkach fizjologicznych wynosi 0,8, jest
wypadkową różnego stopnia przewietrzania i ukrwienia różnych części płuc.

Przyczyny płucne prowadzące do niedotlenienia

1.

Zaburzenie stosunku wentylacji do perfuzji (astma, rozedma)

2.

Przeciek krwi nieutlenowanej przez płuca Qs/Qt (niedodma, obrzęk, zapalenie, odma).
Fizjologiczny przeciek 2-6%. Wzrost przecieku do 10% - FiO2 0,3, do 20%-0,6, do
30% - prawie 1,0.

3.

Utrudniona dyfuzja

•

Pogrubienie bariery (zwłóknienie płuc)

•

Skrócenie czasu kontaktu (wysiłek fizyczny, gorączka) – korekta – tlenoterapia

4.

Hipowentylacja

Wentylacja przestrzeni martwej.

3

Na wentylację pęcherzykową przypada 2/3 objętości oddechowej, 1/3 to wentylacja
przestrzeni bezużytecznej. Stosunek wentylacji przestrzenie bezużytecznej do objętości
oddechowej Vd/Vt wynosi 0,33.
Objętość anatomicznej przestrzeni bezużytecznej jest stała i wynosi 2 ml/kg m.c.

Przy wentylacji minutowej 6 l i 30 oddechach na minutę objętość oddechowa wynosi 200 ml,
a wentylacja pęcherzykowa:
(Vd-Vf) x f = (200-150 ml) x 30 = 1500 ml
Przy częstości oddechów 10/minutę wentylacja pęcherzykowa wynosi:
(600 ml – 150 ml) x 10 = 4500 ml

Jeśli niewydolność oddechowa nie jest spowodowana gwałtowną przyczyną, np. odmą lub
urazem płuca to narasta zazwyczaj podstępnie.
W pierwszym okresie obserwuje się:
Tachypnoe
Alkalozę oddechową
PaCO2 25-30 mmHg

Przy nasileniu niewydolności oddechowej:
Pogłębienie alkalozy
PaCO2 ok. 20 mmHg
PO2 ok. 50-60 mmHg
Często obserwuje się zmiany w obrazie rtg

Skrajna postać niewydolności oddechowej charakteryzuje się niedotlenieniem z niemożnością
utrzymania Sat > 85% pomimo tlenoterapii biernej oraz wzrostem pCO2

Toksyczny wpływ tlenu na płuca
W stężeniu do 40% może być stosowany przez długi okres bez powodowania niekorzystnych
zmian w tkance płucnej.
W stężeniu 50% przez 16-24 h zmiany w tkance płucnej spowodowane:

•

Niedodmą absorpcyjną

•

Zniesieniem odruchowego kurczu naczyń jako odpowiedzi na hipoksję

•

Obrzękiem struktur, przez które dokonuje się wymiana gazowa

Doprowadza to do wzrostu przecieku płucnego


Tlen, w stężeniu 60% po 12 h wywołuje zmiany strukturalne w tkance płucnej.
Nie można określić progu toksyczności tlenu, ponieważ u pacjentów notuje się różnice
osobnicze w zakresie aktywności układów antyoksydacyjnych.
Czynnik uszkadzający – wolne rodniki tlenowe.
Uszkodzenie płuc może być odwracalne, jeśli ekspozycja na wysokie stężenie tlenu nie
przekracza 24-48 godzin.

Objawy toksyczności tlenu:
Ból w okolicy zamostkowej
Ogniska niedodmy
Zapalenie i obrzęk śródmiąższowy