© Babcik 1999

(1)Teoria Ekonomii
(2)Metoda ekonomi
(3)Etap abstrakcji
(4)Etap stopniowej konkretyzacji
(5)Dedukcja
(6)Etap weryfikacji
(7)Redukcja
(8)Prawo ekonomiczne:
(9)kryterium historyczne:
(10)Gospodarkę kapitalistyczną
(11)Prawa ekonomii
(12)Prawa mają czworaki charakter:
(13)Model ekonomiczny
(14)Kapitał
(15)Środki produkcji
(16)środki pracy
(17)przedmioty pracy
(18)Gospodarka naturalna
(19)Gospodarka towarowa
(20)Gospodarka towarowa - dwie przesłanki:
(21)trzy wielkie społeczne podziały pracy:
(22)Zasada specjalizacji podziału pracy:
(23)Odosobnienie producentów:
(24)Prosta produkcja towarowa:
(25)Wartość użytkowa towaru:
(26)Wartość wymienna towaru:
(27)Cena
(28)Kształtowanie ceny:
(29)Koncepcja marksistowska
(30)Koncepcja neoklasyczna
(31)Pieniądz
(32)Barter
(33)Funkcje pieniądza:
(34)Pieniądz jako miernik wartości
(35)Pieniądz jako środek cyrkulacji
(36)Pieniądz jako środek tezauryzacji
(37)Pieniądz jako środek płatniczy
(38)Rodzaje pieniądza (systemy)
(39)System kruszcowy:
(40)System waluty dewizowo-złotej
(41)Banknot
(42)Pieniądz symboliczny:
(43)Pieniądz bezgotówkowy
(44)Pieniądz światowy
(45)ECU
(46)Rynek
(47)Rodzaje rynku:
(48)Popyt
(49)Ujęcie popytu:
(50)Determinanty popytu:
(51)Rynkowe czynniki kształtujące popyt na dany towar:
(52)Poza rynkowe czynniki kształtujące popyt:
(53)Cenowa i dochodowa elastyczność popytu
(54)Podaż
(55)Determinanty podaży
(56)Cenowa elastyczność podaży:
(57)Równowaga rynkowa
(58)Paradoks Giffena
(59)Paradoks Veblena
(60)Efekt owczego pędu
(61)Prawo Engla
(62)Przedsiębiorstwo
(63)Spółdzielnia
(64)Spółki
(65)Spółka cywilna
(66)Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
(67)Spółka Akcyjna
(68)Konsument
(69)Gospodarstwo domowe
(70)Gospodarstwo charakteryzuje się następującymi cechami:
(71)Teoria racjonalności postępowania:
(72)Ekonomiczne funkcje gospodarstwa domowego:
(73)Społeczne znaczenie gospodarstw domowych:
(74)Popyt gospodarstwa domowego.
(75)Użyteczność krańcowa
(76)Użyteczność całkowita
(77)Prawo malejącej użyteczności krańcowej
(78)Nadwyżka konsumenta
(79)Wybór pomiędzy dobrami
(80)Krańcowa stopa substytucji
(81)Teoria produkcji. Istota czynników produkcji, praca, kapitał, ziemia.
(82)wielkość produkcji
(83)Kapitał zaangażowany
(84)Środki trwałe
(85)Środki obrotowe
(86)Podział:
(87)Prawo nieproporcjonalności przychodów
(88)Pole manewru
(89)Prawo Wydajności Proporcjonalnej
(90)Produkcyjność Krańcowa
(91)Marginalizacja danych ekonomicznych
(92)Produkcyjność przeciętna
(92)Zależności pomiędzy dwoma rodzajami produkcji.
(93)Izofanta
(94)Ścieżka produkcji
(95)Typy izofant
(96)Rynek
(97)C e c h y :
(98)Model konkurencji doskonałej.
(99)Konkurencja monopolu (niedoskonała)
(100)Monopol
(101) Monopol prawny
(102)Monopol naturalny
(103)Konkurencja Oligopolistyczna
(104) Konkurencja monopolistyczna
(105)zrzeszeń monopolistycznych
(106) 5 podstawowych form zrzeszeń monopolistycznych:
(107)1. Kartele
(108)2. Trusty
(109) 3. Koncerny
(110) 4. Syndykaty
(111)5. Konglomeraty
(112) Fuzje Ofensywne Lub Defensywne
(113) Ustawa (najbardziej znana) Sherman
(114) Koszty
(115)Koszt alternatywny
(116) Kryterium przyszłego zysku
(117)Zysk normalny
(119) Koszty dzielimy
(120)Koszty Stałe I Zmienne
(121)Kryterium wyodrębnienia
(122)Koszty pośrednie i bezpośrednie
(123) Podział kosztów:
(124) Podział Kosztów Całkowitych
(125) Podział Kosztów Przeciętnych
(126) Koszt Stały Całkowity
(127)Koszt Stały Przeciętny
(128) Koszt Zmienny Całkowity
(129)Koszt zmienny przeciętny
(130)Koszt Całkowity Produkcji
(131) Koszt Całkowity Przeciętny
(132) Optimum Techniczne Przedsiębiorstwa
(133) RYNEK PRACY
(134) Ceną pracy jest płaca.
(135)Praca
(136)Płaca
(137)Popyt na pracę
(139) Gospodarka kapitałochłonna
(140) Gospodarka kapitałooszczędna
(141) Podaż pracy
(142) PRACA JAKO CENA CZYNNIKA PRACY
(143) Formy płacy:
(144) Płaca nominalna
(145) Płaca realna
(146) Płaca realna
(147) Płaca bezpośrednia
(148) Płaca pośrednia
(149) Płaca taryfowa
(150) Płaca realna
(151) SYSTEMY PŁAC:
(152) System płacy czasowej
(153) System płacy akordowej
(154) System płacy mieszanej
(155) Funkcje pracy:
(156) Funkcja pracy – dochodowa
(157) Funkcja pracy – kosztowa
(158) Funkcja pracy – bodźcowa
(159) Funkcja pracy – społeczna
(160) Monopol na rynku pracy
(161) monopsonu.
(162) Konsekwencje istnienia monopsonu
(163) SYSTEM BANKOWY
(164) Bank
(165) Procent
(166)OPERACJE BANKOWE

© Babcik 1999

(167) Operacje bankowe aktywne
(168) Operacje bankowe pasywne

(1)Teoria Ekonomii
(2)Metoda ekonomi składa się z trzech etapów:
1. Etap abstrakcji
2. Etap stopniowej konkretyzacji
3. Etap weryfikacji
(3)Etap abstrakcji
Posługujemy się opracowaną przez logików matematyczną metodą indukcji.
Indukcja – wyciąganie wniosków z przesłanek będących poszczególnymi przypadkami tego
wniosku.
Indukcja którą wykorzystujemy ma charakter niezupełny. Całe postępowanie w warunkach
społecznych zaczyna się i kończy na etapie abstrakcji.
(4)Etap stopniowej konkretyzacji
Posługujemy się wnioskowaniem typu dedukcja.
(5)Dedukcja – wyciąganie wniosków o charakterze ogólnym.
Te etapy (metody ekonomii) mają jedynie sprawdzić właściwości wniosków do których
doszliśmy.
Na tym etapie tworzymy:
1. Kategorie ekonomiczne (istotne cechy zjawisk ekonomicznych)
2. Prawa ekonomiczne (związki występujące pomiędzy kategoriami ekonomicznymi)
3. Teorie ekonomiczne (uporządkowane logicznie systemy prawd i kategorii)
(6)Etap weryfikacji
Posługujemy się wnioskowaniem typu redukcja.
(7)Redukcja – uzasadnienie prawdziwości wniosku na podstawie wynikających z niego
przesłanek.
Weryfikacja może mieć charakter statystyczny lub historyczny. Charakter statystyczny
stosujemy w przypadku zjawisk, które mają charakter ilościowy czyli mierzony. Charakter
historyczny stosujemy w przypadku weryfikacji ostatecznej badającej prawdziwość bądź
fałszywość wniosków i praw.
(8)Prawo ekonomiczne dzielimy na następujące kryteria:
1. Kryterium rodzaju
2. Kryterium funkcjonalne
Kolejnym kryterium oddziaływania praw ekonomicznych jest (9)kryterium historyczne:
1. Prawa uniwersalne
2. Prawa występujące w kilku formacjach społecznych
3. Prawa specyficzne
4. Prawa wynikające z oddziaływania.
(10)Gospodarkę kapitalistyczną dzielimy na stadium:
1. Wolno konkurencyjne (prawo zysku maksymalnego)
2. Monopolistyczną (prawo zysku optymalnego)
Generalnie mają one czasowo najkrótszy charakter (prawa te dotyczą np. obiegu pieniężnego)
(11)Prawa ekonomii
1. Prawa ekonomii (prawa wykryte bądź sformułowane)
2. Prawa ekonomiczne (funkcjonujące w rzeczywistej gospodarce, przerażająca większość nie
została wykryta)
(12)Prawa mają czworaki charakter:
1. obiektywny
2. żywiołowy (żywiołowość działania praw ekonomi polega na tym, iż ich skutki są nieosiągalne
z zamierzeniami ludzkimi.
3. historyczny (historyczność polega na tym, iż prawo działa w ściśle określonych
właściwościach. W momencie gdy te warunki przestają działać lub modyfikują swoje działanie
prawo nie działa.
4. stochastyczny (oznacza, że dane zjawisko możemy odkryć jedynie dzięki prawu działania
wielkich liczb tzn. ujawniają się przy nieskończonej liczbie zdarzeń.
Prawa są tendencyjne
(13)Model ekonomiczny – zbiór założeń upraszczających rzeczywistość.
(14)Kapitał – wartość która dąży do wytworzenia większej wartości. (może mieć dwie formy:
pieniężną i rzeczową)
(15)Środki produkcji dzielimy na:
1. (16)środki pracy (wszystko czym oddziałujemy na proces produkcji, oraz to co umożliwia i
zabezpiecza istnienie procesu produkcji)
2. (17)przedmioty pracy (to wszystko na co oddziałujemy)
(18)Gospodarka naturalna – typ gospodarki, w której producent wytwarza produkty w celu
bezpośredniego zaspokojenia swoich potrzeb. Nie występują w niej wymiana i rynek., gdyż
producent jest jednocześnie konsumentem wytworzonych przez siebie produktów.
(19)Gospodarka towarowa – następna forma przejawiania się działalności człowieka (pojawiła
się u schyłku wspólnoty pierwotnej, a całkowicie zaistniała w systemie gospodarki
kapitalistycznej). Producent wytwarza produkty z przeznaczeniem ich wymiany czyli na
sprzedaż,
(20)Gospodarka towarowa wyłoniła się z naturalnej gdy zostały spełnione dwie przesłanki:
1. Społeczny podział pracy
2. ekonomiczne wyodrębnienie się produktów na bazie własności środków produkcji.
Przełomowe znaczenie miały (21)trzy wielkie społeczne podziały pracy:
1. (koniec wspólnoty pierwotnej) wyodrębnienie rolnictwa z pasterstwa.
2. Okres niewolnictwa (rzemiosło z rolnictwa)
3. Koniec okresu niewolnictwa) Wyodrębnienie kupców pośredniczących w wymianie pomiędzy
producentami i wyodrębnieni się wsi od miast.
Rewolucja agrarna (8 tys. lat temu) nadwyżki produkcji spowodowały pojawienie się nowych
zawodów (rzemieślników, żołnierzy)
Podziałowi pracy musi towarzyszyć wymiana
Społeczny podział pracy doprowadził do powstania wielu nowych zawodów.
(22)Zasada specjalizacji podziału pracy:
1. Specjalizacja gałęzi przemysłu w poszczególnym produkcie, czy procesie produkcyjnym
2. Specjalizacja firm
3. Specjalizacja regionów
4. Specjalizacja międzynarodowa
(23)Odosobnienie producentów:
Producent jest właścicielem środków produkcji.
Wymiana Towar – Towar; Towar – Pieniądz – Towar
(24)Prosta produkcja towarowa:
W rozwiniętej gospodarce towarowej praca obok innych towarów staje się przedmiotem
wymiany
Charakterystyka:
1. Prywatna własność środków produkcji
2. Produkcja na rynek
3. Właściciel środków produkcji jest jednocześnie producentem
4. Mała skala produkcji i świadczonych usług.
(25)Wartość użytkowa towaru: zdolność do zaspokajania potrzeb człowieka. Wynika ona z
cech fizyczno – chemicznych, a więc z naturalnych właściwości rzeczy. Dzięki nim towar może
zaspokoić określoną potrzebę. Wartość użytkową towaru realizuje człowiek w procesie
konsumpcji.
(26)Wartość wymienna towaru: stosunek ilościowy (proporcja) w jakim jeden towar jest
wymienialny za inny.
X towaru A – Y towaru B
Pieniądz – towar spełniający rolę powszechnego ekwiwalentu. X towaru A – Y jednostek
pieniężnych
(27)Cena – najwyższa forma wartości wymiennej – oznacza ilość pieniądza jaką trzeba zapłacić
za jednostkę towaru.
(28)Kształtowanie ceny:
(29)Koncepcja marksistowska – produkcyjną podstawą kształtowania się ceny jest wartość
towaru, którą stanowią społeczne niezbędne nakłady pracy potrzebne do jego wytworzenia.
(30)Koncepcja neoklasyczna – zakłada że wszystkie czynniki produkcji tzn. praca, kapitał i
ziemia są wartościotwórcze. Suma opłat za ich usługi tworzy koszt produkcji. Producent będzie
wytwarzał wtedy gdy ze sprzedaży wytworzonych przez siebie produktów uzyska cenę
przewyższającą koszty produkcji.
(31)Pieniądz – ogólny ekwiwalent powszechnie i trwale wyrażający wartość wszystkich
towarów i bezpośrednio na nie wymienialny.
Pieniądz – należności albo jednostki towaru powszechnie akceptowane jako środek
regulowania zobowiązań w ustalonej nominalnej wartości.
Pieniądz jest towarem
Pieniądz jest produktem umowy społecznej na mocy której jest powszechnie akceptowany.
Pieniądz – towar pełniący funkcję powszechnego ekwiwalentu.
(32)Barter – wymiana bezpośrednia
(33)Funkcje pieniądza:
1. Miernik wartości.
2. Środek cyrkulacji
3. Środek tezauryzacji
4. Środek płatniczy
(34)Pieniądz jako miernik wartości
Jako miernik wartości pieniądz wyraża wartość wszystkich towarów. Wartość towaru wyrażona
w pieniądzu jest jego ceną. Ponieważ zaś wszystkie towary mają ceną można je w prosty
sposób dzięki pieniądzowi porównywać. Państwo tworząc system pieniężny ustala podstawą
jednostkę pieniężną, nadaje jej nazwę i określa ilość kruszcu pieniężnego jaką kryje ona w
sobie powołując tym samym jednostkę miary do wyrażania ilości towarów i usług. Pieniądz
papierowy krąży na rynku jako reprezentant pieniądza kruszcowego. Pieniądz papierowy ma
jednak określoną w danym czasie siłę nabywczą tj. zdolność nabywczą towarów o określonej
wartości.
(35)Pieniądz jako środek cyrkulacji
Najistotniejsza funkcja pieniądza w gospodarce rynkowej dokonuje się na drodze wymiany
towarowo – pieniężnej, a procedurom kupna sprzedaży poddane są prawie wszystkie dobra
konsumpcyjne i czynniki produkcji. Do obsłużenia tych transakcji potrzebny jest pieniądz.]
Sprzedaż i kupno nie muszą zatem dokonywać się jednocześnie lecz mogą być rozdzielone od
siebie w przestrzeni i czasie.
I = ( T – K – B + Z ) / S
I – ilość pieniądza w obiegu
T – suma cen i towarów przeznaczonych w danym okresie do sprzedaży
K – wartość towarów i usług nabywanych na kredyt
B – wartość transakcji kompensyjnych
Z – suma zobowiązań pieniężnych w danym okresie
S – średnia szybkość obiegu pieniądza.
(36)Pieniądz jako środek tezauryzacji
(Gromadzenie skarbu) Zadaniem w tej funkcji jest przechowywanie rezerw wartości w czasie.
(37)Pieniądz jako środek płatniczy
Pieniądz występuje przy spłacie wszystkich zobowiązań dłużnych powstałych w następstwie
kredytu lub innych zobowiązań. Ruch przedmiotów wymiany zostaje oddzielony od ruchu
pieniądza.
(38)Rodzaje pieniądza (systemy)
Pieniądz towarowy: w pierwotnej postaci pieniądz był jednym z towarów. Ma realną
wewnętrzną (samoistną) wartość. Szczególną rolę pełniły tu metale – kruszce podzielne,
niezniszczalne.
(39)System kruszcowy:
1. Monometalizm (1 kruszec w obiegu)
2. Bimetalizm (Złoto + srebro)

© Babcik 1999

Złoto wygrało po 1870 r.
Pierwszym krajem który przyjął złoto była Wielka Brytania w 1816 r. Koniec ery złota nastąpiło
po 1918 r.
(40)System waluty dewizowo-złotej
Waluta krajowa jest zabezpieczona rezerwami nie tylko z samego złota, lecz także walutami
wymienialnymi na złoto. Złoto zostaje wycofane z obiegu wewnętrznego i znajduje
zastosowanie tylko w rozliczeniach międzynarodowych . Ww. system przetrwał do 1929/33 i
1944 (konferencja Bretton Woods) do 1971 (kryzys dolara)
(41)Banknot – dokument wydany na okaziciela w którym bankier zdecyduje się zapłacić w
każdym terminie wskazaną sumę w złocie.
(42)Pieniądz symboliczny: środek płatniczy, którego wartość przewyższa koszt wytworzenia
lub wartość jako towar w innych zastosowaniach. Najistotniejszym atrybutem pieniądza jest jego
siła nabywcza.
(43)Pieniądz bezgotówkowy
(44)Pieniądz światowy – pieniądz funkcjonujący w skali globalnej, obsługujący
międzynarodową wymianę towarów i usług oraz międzynarodowy ruch kapitału.
Pierwszym pieniądzem światowym było złoto, potem dolar.
Od 1967 powołane przez MFW SDR-y. Po kryzysie dolara, w 1971 r. utworzono koszyk walut
16 krajów. Od 1981 r. powstał koszyk 5 walut. Dolar 4%, Marka 19%, Jen 15%, Frank 12%,
Funt 12%.
(45)ECU – powstało decyzją Rady Europy 5.12.1978 r. Wartość ECU stanowi koszyk państw
EWG. Najpierw 9 krajów, potem 10 (17.9.84) od 21.09.1989 r. 12 walut.
Marka 30,1%, Funt 13,0%, Frank 19,0% Lir 10,15%, Gulden 9,4%, Frank belg. 7,6%, Frank
luksemb 0,3%, Korona duńska 2,45%, Funt irlandzki 1,1%, Drachma 0,6%, Peseta 5,3%,
Ecundo port. 0,8%
Rynek
(46)Rynek – całokształt aktów kupna i sprzedaży wraz z warunkami pośredniczącymi.
(47)Rodzaje rynku:
Dóbr – usług – towarowy – pracy – finansowy.
Lokalny – regionalny – światowy – krajowy.
Monopolistyczny – wolnokonkurencyjny.
Zrównoważony – niezrównoważony
Legalny – czarny – szary
Popyt
(48)Popyt – relacja pomiędzy ceną dobra lub usługi, a ilością, którą konsumenci mogą i chcą
nabyć w określonym czasie.
(49)Ujęcie popytu: mikroekonomiczne (jest jeszcze makroekonomiczne)
1. indywidualne
2. Rynkowe





Wykres. Krzywa popytu
(50)Determinanty popytu: Popyt zmienia się pod wpływem szeregu czynników z których część
związana z rynkiem, większość leży jednak poza nim.
(51)Rynkowe czynniki kształtujące popyt na dany towar:
1. Wielkość dochodów nabywcy
2. ceny innych towarów i usług
3. oczekiwania konsumenta co do zmian cen i dochodów w bliższej i dalszej przyszłości.
(52)Poza rynkowe czynniki kształtujące popyt:
1. Preferencje konsumentów
2. Warunki klimatyczne
3. Pory roku
4. Czynniki demograficzne
5. Ogólny poziom zamożności
6. Sytuacja polityczna i gospodarcza kraju





Wykres: przesunięcie krzywej popytu.
(53)Cenowa i dochodowa elastyczność popytu to stopień reakcji wielkości popytu na zmianę
ceny.
Ed(p) = (-) (

∆d / d ) : ( ∆p / P )

Ed(p) – elastyczność popytu względem cen
∆d / d – wyrażona w % zmiana popytu

∆p / P – wyrażona w % zmiana ceny
Podaż
(54)Podaż – Relacja pomiędzy ilością dobra jaką producenci są skłonni zaoferować, a ceną





Wykres: Krzywa podaży
(55)Determinanty podaży
Ze wzrostem podaży mamy do czynienia wtedy gdy przy każdej cenie następuje wzrost ilości
towarów i usług, które producenci chcą i mogą zaoferować do sprzedaży. Spadek odwrotnie





Wykres: Przesunięcia krzywej podaży.
Podaż jest uzależniona od kosztów produkcji.
Zmiany podaży mogą być wywołane także zmianami cen dóbr pokrewnych.
(56)Cenowa elastyczność podaży:
Es(p) = (

∆S / S ) : ( ∆p / p )

Elastyczność podaży uzależniona jest od skłonności, możliwości i chęci producentów do
wycofania się z rynku w sytuacji spadku cen oraz możliwości i gotowości podwyższenia
sprzedaży gdy ceny rosną.
(57)Równowaga rynkowa – moment zrównoważenia popytu ze sprzedażą.





Wykres: Równowaga rynkowa.
(58)Paradoks Giffena – mimo wzrostu cen popyt na dany towar wzrasta.
(59)Paradoks Veblena – jw. Dotyczy rzeczy ekskluzywnych.
(60)Efekt owczego pędu – Wszyscy kupują to co inni.
(61)Prawo Engla – W momencie wzrostu dochodów względnie maleją wydatki na dobra
podstawowe.
(62)Przedsiębiorstwo
Jednostka gospodarcza wyodrębniona pod względem techniczno-produkcyjnym i
ekonomicznym.
Cel: maksymalizacja zysku lub
- wzrost poziomu technicznego
- ilościowy i jakościowy wzrost produkcji
- poprawa efektywności gospodarowania
- ekspansja eksportowa
- wzrost kwalifikacji załogi
- poprawa warunków pracy
- powiększenie majątku produkcyjnego
(63)Spółdzielnia
Dobrowolne zrzeszenie osób prowadzące wspólne przedsiębiorstwo w interesie członków,
oparte na zasadach demokratycznych, stosujące ograniczone oprocentowanie udziałów,
dzielące nadwyżki i oszczędności między członków w sposób wykluczający osiąganie przez
któregokolwiek z nich korzyści kosztem innych, gromadzące środki na działalność
wychowawczą oraz wspólnie z innymi spółdzielniami.
(64)Spółki
Spółki cywilne: s.c., spółka komandytowa
spółki handlowe: jawna, sp. z o.o. S.A.

W zależności od charakteru spółki, można wyróżnić:
- prywatne (gdzie podmiotami są jednostki gospodarki nieuspołecznionej)
- uspołecznione
- mieszane
(65)Spółka cywilna
Najprostsza forma zorganizowanego współdziałania dwóch lub więcej osób dla wspólnej
realizacji określonego celu gospodarczego. Wspólnikiem może być osoba fizyczna i osoba
prawna.
S.C. nie ma osobowości prawnej. Przedmiotem praw i obowiązków są sami wspólnicy, a nie
spółka jako osoba prawna. Każdy ze wspólników obowiązany jest do wniesienia wkładu
oznaczonego w umowie. Przedmiotem wkładu mogą być pieniądze, rzeczy ruchome,
nieruchomości, prawa majątkowe a także świadczenia usługi lub pracy.
Każdy ze wspólników jest współwłaścicielem majątku. Za zobowiązania spółki wspólnicy
odpowiedzialni są solidarnie, również majątkiem osobistym. Każdy wspólnik jest uprawniony do
równego udziału w zyskach i stratach bez względu na wielkość wkładu. Umowa może to zminić.
Można wyłączyć wspólnika od udziału w stratach, nie można od udziału w zyskach.
(66)Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Podstawowymi substratami istnienia i działalności spółki są osoby i kapitał. Celem działalności
jest cel gospodarczy. Spółka posiada osobowość prawną, może być jednoosobowa. Akt
założycielski to umowa spółki sporządzona w formie aktu notarialnego. Kapitał zakładowy dzieli
się na udziały, których wysokość określona jest w umowie.
Władze: Obligatoryjnie: zgromadzenie wspólników, zarząd. Fakultatywnie: Rada Nadzorcza lub
komisja rewizyjna.
Odpowiedzialność wspólników jest ograniczona do wysokości posiadanych udziałów. Spółka
odpowiada wobec wierzycieli za powstałe zobowiązania całym swym majątkiem. Zbycie
udziałów (wystąpienie ze spółki) może być uzależnione od zgody władz spółki.
Rozwiązanie spółki:
1. przyczyny przewidziane w umowie spółki
2. uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki
3. ogłoszenie upadłości spółki
4. wyrok sądowy
5. w wyniku połączenia spółki z inną spółką
(67)Spółka Akcyjna
(K.H. art.307-497) Charakter spółki: podstawowym substratem istnienia i działalności spółki jest
kapitał. Typowa spółka kapitałowa.
Cel działalności: każdy cel prawem dozwolony.
Posiada osobowość prawną. Co najmniej 3 akcjonariuszy.
Akt założycielski: statut i inne dokumenty wymagane przez kodeks handlowy, sporządzone w
formie aktu notarialnego.

© Babcik 1999

Kapitał zakładowy: kapitał akcyjny. Dzieli się na akcje imienne bądź na okaziciela. Może być
pokryty wkładami pieniężnymi lub aportami.
Władze spółki: (obligatoryjnie) wolne zgromadzenie, zarząd, rada nadzorcza lub komisja
rewizyjna.
Odpowiedzialność ograniczona do wysokości posiadanych akcji. Spółka odpowiada wobec
wierzycieli całym swym majątkiem. Zbycie akcji może być uzależnione od zgody władz spółki.
Rozwiązania spółki:
1. Przyczyny przewidziane w statusie
2. Uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu
3. Ogłoszenie upadłości spółki
4. Inne przyczyny prawem przewidziane.
Spółki akcyjne (korporacje) są podstawową formą organizacji we współczesnym świecie.
(68)Konsument – każdy, kto w celu zaspokojenia swoich potrzeb konsumuje, czyli zużywa
określone dobra lub usługi. Proces konsumpcji uwarunkowany jest w gospodarce koniecznością
pozyskania dóbr i usług zaspokajających potrzeby, a wcześniej środków pieniężnych na ich
zakup.
(69)Gospodarstwo domowe – jedno lub wieloosobowy podmiot gospodarczy, działający w
strefie konsumpcji, oparty najczęściej, choć niekoniecznie na więzach rodzinnych, którego
celem jest zaspokajanie potrzeb wszystkich jego członków dzięki uzyskiwanym , również przez
wszystkich lub niektórych tylko członków dochodów.
(70)Gospodarstwo charakteryzuje się następującymi cechami:
1. Zdolność do podejmowania określonych decyzji, w tym przede wszystkim ekonomicznych.
2. Dążenie do maksymalnej satysfakcji lub inaczej najwyższej użyteczności w ramach
pozostających do dyspozycji ograniczonych środków (racjonalność postępowania)
(71)Teoria racjonalności postępowania:
1. Gospodarstwo domowe ma pewne preferencje i potrafi w określonych granicach określić
swoje dążenia.
2. Gospodarstwo domowe jest zdolne uporządkować te dążenia w sposób wewnętrznie spójny,
tworząc pewien hierarchiczny układ dążeń.
3. Gospodarstwo domowe dokonuje koniecznych wyborów kierując się kryterium
maksymalizacji zadowolenia.
(72)Ekonomiczne funkcje gospodarstwa domowego:
1. Są one odbiorcami (nabywcami) dóbr i usług dostarczanych przez przedsiębiorstwa i
instytucje.
2. Są one dostarczycielami czynników przetwórczych dla tychże przedsiębiorstw i instytucji.
(73)Społeczne znaczenie gospodarstw domowych:
1. Kształtowanie charakterów, postaw i poglądów, wzajemnego szacunku, życzliwości,
tolerancji, dyscypliny.
(74)Popyt gospodarstwa domowego.
(75)Użyteczność krańcowa – Korzyść jaką uzyskuje konsument z konsumpcji każdej kolejnej
jednostki dobra lub usługi.
(76)Użyteczność całkowita – Suma użyteczności krańcowych – korzyść uzyskiwana przez
konsumenta z konsumpcji określonej ilości jednostek danego dobra w określonym czasie.
(77)Prawo malejącej użyteczności krańcowej – z reguły użyteczność kolejnych jednostek
zużywanego w określonym czasie dobra lub usługi jest coraz mniejsza.





Wykres: Krzywa użyteczności.
(78)Nadwyżka konsumenta – różnica między ceną jaką skłonny jest zapłacić konsument za
kolejne jednostki dobra a rzeczywistą ceną rynkową
(79)Wybór pomiędzy dobrami
(80)Krańcowa stopa substytucji – informuje o tym jaka ilość dobra wymagana jest
skompensowania ubytku ostatnie możliwej jednostki drugiego dobra.
(81)Teoria produkcji. Istota czynników produkcji, praca, kapitał, ziemia.
Na (82)wielkość produkcji te czynniki, które mają wpływ możemy ująć matematycznie.
2 czynniki wpływu – wielkość zaangażowania i wielkość kapitału i proces produkcji.
(83)Kapitał zaangażowany w procesie produkcji dzielimy na:
1. Środki trwałe
2. Środki obrotowe
(84)Środki trwałe
Są to zasoby przedsiębiorstwa, które w procesie produkcji zużywają się stopniowo przenosząc
swoją wartość na nowo wytworzone produkty (maszyny, hale itp.)
Finansowym wyrazem zużycia środków trwałych jest fundusz amortyzacji,
(85)Środki obrotowe
Są to wszelkiego rodzaju zasoby surowców i materiałów oraz środków finansowych. Cechą
charakterystyczną środków obrotowych jest to, że w jednym cyklu produkcyjnym przenoszą one
całą swoją wartość na nowo wytworzone dobra.
(86)Podział:
- czynniki stałe (pensja sprzątaczki, która nie ulega zmianie)
- czynniki zmienne (koszt siły roboczej, energii itp.)
Generalnie oddz. Kryterium czasu (w jakim te czynniki ulegają zużyciu w procesie produkcji)
W krótkim okresie występuje podział ponieważ część czynników w krótkim okresie czasu zależy
od rozmiarów produkcji i pod jej wpływem zmienia się, natomiast część czynników jest
niezmienna tzn. Niezależna. W długim okresie czasu ten podział nie istnieje.
(87)Prawo nieproporcjonalności przychodów
Prawo to wykrył i sformułował Curgo, francuski uczony. Sformułował to w oparciu o badanie
wydajności ziemi. Rozwinął to prawo Dawid Curgo i w tej wersji istnieje ono do chwili obecnej.
Prawo to mówi, iż wydajność określonego czynnika produkcji przy założeniu stałości
pozostałych czynników rośnie pierwotnie bardziej niż proporcjonalnie, potem proporcjonalnie i
na końcu mniej niż proporcjonalnie.





Wykres: Prawo nieproporcjonalność przychodów.
Generalnie charakteryzuje ona przebieg procesu produkcyjnego w momencie , kiedy zmianie
ulega tylko jeden czynnik produkcji.
(88)Pole manewru – pole, kiedy przedsiębiorca może dokonywać manewru.
(89)Prawo Wydajności Proporcjonalnej
Działa ono w momencie, gdy występuje zmienność wszystkich czynników produkcji (i stałych i
zmiennych) i głosi ono, że proporcjonalnie do przyrostu nakładu czynników wytwarzania rośnie
również produkcja. Prawo to działa jedynie w długim okresie czasu i w zasadzie dotyczy jedynie
etapu projektowania produkcji, ponieważ na papierze możemy dowolnie manipulować
składnikami.
(90)Produkcyjność Krańcowa
Wielkość krańcowa zawsze dotyczy relacji w których analizujemy co dzieje się z jedną
wielkością w momencie gdy druga wzrośnie o jednostkę.
Wielkości krańcowe (marginalne) prowadzą do ekonomii Marschalla.
(91)Marginalizacja danych ekonomicznych zmierza do oceny efektywności działania
przedsiębiorstwa. Zakładamy, że przedsiębiorstwo dąży do maksymalizacji efektu przy danych
nakładach czynników produkcji, bądź do minimalizacji nakładów przy założonym efekcie.
Chcąc zbadać je precyzyjnie realizujemy wyżej określone cele, posługujemy się wielkościami
krańcowymi, co w praktyce oznacza, iż badamy co stanie się z wielkością kosztów, zysku,
utargu w momencie, gdy produkcja wzrośnie o jednostkę.

Wykres: Krzywa produkcji krańcowej.
Ten punkt maksymalny, osiągany na krzywej produkcji odpowiada krzywej produkcji Knighta
(92)Produkcyjność przeciętna
Czynników produkcji – miara efektu produkcyjnego przypadająca na jednostkę wytworzoną.
ALBO iloraz wielkości całkowitej przez wielkość nakładów uczestniczącego w produkcji danego
czynnika produkcji.
Wielkości przeciętne reagują inaczej niż wielkości krańcowe.
Maksimum funkcja produkcji przeciętnej osiąga w punkcie, w którym prosta wyprowadzona z
początku układu jest styczna do krzywej produkcji Knighta.
(92)Zależności pomiędzy dwoma rodzajami produkcji.
1. W momencie, gdy produkcyjność przeciętna wzrasta, produkcyjność krańcowa jest większa.
2. Kiedy produkcyjność przeciętna się zmniejsza, produkcyjność krańcowa jest mniejsza od
przeciętnej.
3. Produkcyjność krańcowa osiąga swoje maksimum szybciej niż produkcyjność przeciętna i w
momencie , gdy produkcyjność przeciętna osiąga maksimum, produkcyjność krańcowa równa
się produkcyjności przeciętnej.
4. Produkcyjność całkowita jest sumą kolejnych produkcyjności krańcowych.
(93)Izofanta – krzywa jednakowej produkcji, Przedstawia nam ona jakie są możliwe kombinacje
różnych czynników wytwarzania, przy założonej nie zmienności produkcji. Ma kształt:

Wykres: Izofanta
(94)Ścieżka produkcji powstaje w wyniku przesuwania się krzywych jednakowego produktu,
czyli izofantowe połączenie tych krzywych.
(95)Typy izofant
1. Izofanta substytucji nie pełnej
2. Izofanta przy substytucji pełnej
3. Izofanta przy substytucji stałej
4. Izofante, przy substytucji pełnej, kompletnej.
(96)Rynek
Typy rynku:
1. Model konkurencji doskonałej
2. Model konkurencji nie doskonałej
(97)C e c h y :
(98)Model konkurencji doskonałej.
- duża liczba podmiotów występujących po stronie popytu i podaży.
- podmioty te są równe pod względem siły ekonomicznej
- oferowany na rynku towar ma charakter jednorodny dla wszystkich producentów, tzn. Że jest
zbliżony zarówno jeśli chodzi o jakość, jak i o cechy zewnętrzne.
- rynek ma charakter rynku transparentnego (przejrzystego), a informacja o rynku jest pełna.
- cena kształtowana na rynku w wyniku żywiołowej gry podaży i popytu. Nie ma pojęcia ceno
biorcy i ceno twórcy.
- swoboda wejścia jest znaczna tzn. Łatwo wejść i wyjść.
(99)Konkurencja monopolu (niedoskonała)
(100)Monopol – sytuacja, w której po stronie podaży występuje jeden producent towaru bądź
usługi.
Produkt ma charakter unikatowy tzn. Że nie posiada żadnego zbliżonego do siebie substytutu.
Producent jest ceno twórcą, konsumentów jest wiele i są oni ceno biorcami.

© Babcik 1999

Specyficzną sytuacją monopolu jest sytuacja monopolu pełnego, oznacza to iż producent
dostarcza na rynek powyżej 80% produktu.
Monopol pełny może mieć charakter:
- prawny
- ekonomiczny
(101) Monopol prawny występuje w przypadku monopolu państwowego (np. Przemysł
zbrojeniowy, napojów alkoholowych, zapałczany). Drugim typem monopolu prawnego jest
wyłączność uzyskiwania przez osoby prawne lub fizyczne dzięki nadaniu im patentu lub licencji
na wprowadzane na rynek wyroby.
(102)Monopol naturalny związany jest z faktem występowania w określonym obszarze
unikatowych dóbr natury bądź bardzo specyficznych warunków naturalnych.
(103)Konkurencja Oligopolistyczna
Występowanie po stronie podaży kilku do kilkunastu podmiotów podmioty te są ceno twórcami,
po stronie popytu występuje ogromna liczba konsumentów będących ceno biorcami.
Po stronie podaży producenci dostarczają na rynek towar w zasadzie jednolity, bądź o cecha do
siebie zbliżonych. Swoboda wejścia na rynek ma charakter ograniczony.
(104) Konkurencja monopolistyczna (nie monopolowa)
Najbardziej zbliżona do konkurencji doskonałej. Po stronie podaży – duża liczba podmiotów
produkujących bliskie, ale nie doskonałe substytuty. Podmioty różnią się wielkością i siłą
ekonomiczną. Stąd mogą być ceno biorcami jak i ceno twórcami.
Informacja o rynku jest utrudniona, a swoboda wejścia i wyjścia ograniczona.
Pierwszymi formami (105)zrzeszeń monopolistycznych były umowy dżentelmeńskie POOL,
RING, te typy umów miały charakter nie formalny, nie były objęte kodyfikacją prawną –
dokonywane były w Stanach Zjednoczonych i miały na celu podział stref wpływów
poszczególnych biorących udział przedsiębiorstw.
Wbrew pozorom umowy te miały charakter bardzo trwały i długookresowy.
Zrzeszenia monopolistyczne powstawały w sposób dobrowolny lub przymusowy.
Generalnie rozróżniamy (106) 5 podstawowych form zrzeszeń monopolistycznych:
(107)1. Kartele
Przedsiębiorstwa biorące w nich udział zachowują osobowość prawną i mogą w dowolnym
momencie wystąpić z zrzeszenia. Celem jego jest przede wszystkim ustalenie stref wpływów
przedsiębiorstw biorących udział czyli inaczej podział rynku pomiędzy członków
(108)2. Trusty
Charakteryzuje się tym, iż przystępując do niego przedsiębiorstwo traci osobowość prawną.
Staje się oddziałem funkcjonującym w ramach jednego przedsiębiorstwa.
(109) 3. Koncerny
Charakteryzuje się tym, iż przystępując do niego przedsiębiorstwo traci osobowość prawną.
Staje się oddziałem funkcjonującym w ramach jednego przedsiębiorstwa. Może mieć charakter
poziomy, bądź pionowy. Koncerny poziome dotyczą jednej dziedziny produkcji (np. Kruppa).
Koncern pionowy obejmuje wszystkie przedsiębiorstwa, które służą do wyprodukowania
produktu ostatecznego (np. Ford)
(110) 4. Syndykaty
Celem jego jest przede wszystkim ustalenie stref wpływów przedsiębiorstw biorących udział
czyli inaczej podział rynku pomiędzy członków + utworzenie wspólnego biura sprzedaży, które
obsługuje wszystkich członków syndykatu.
Przedsiębiorstwa biorące w nich udział zachowują osobowość prawną i mogą w dowolnym
momencie wystąpić z zrzeszenia.
(111)5. Konglomeraty
Charakteryzuje się tym, iż przystępując do niego przedsiębiorstwo traci osobowość prawną.
Staje się oddziałem funkcjonującym w ramach jednego przedsiębiorstwa.
Powstały po II wojnie światowe. Polega na łączeniu się w jednym przedsiębiorstwie
przedsiębiorstw oferujących w bardzo różnych dziedzinach produkty, handel i usługi.
(112) Fuzje Ofensywne Lub Defensywne
I fala fuzji (I poł. XIX w.) Miała charakter fuzji dobrowolnych, czyli ofensywnych i związana była z
II rewolucją naukowo – techniczną – ponieważ ta rewolucja wymusiła wzrost skali produkcji, a
pojedyncze kapitały były niewystarczające. Mówimy, że miał miejsce bardzo szybko
postępujący proces centralizacji kapitału.
Kolejna fala fuzji (początek XX w.) Miała charakter obronny. Równocześnie w tym okresie
proces monopolu gospodarczego doprowadził do zaburzeń. Monopole poprzez wysokie ceny,
bardzo ekspansywne nastawienie na zysk stwarzały zagrożenie zarówno dla funkcjonowania
małych podmiotów oraz powodowały pauperyzację ogromnych warstw społecznych.
Wykorzystując siłę ekonomiczną wprowadziły na rynek bardzo nieuczciwą konkurencję. I już w
1890 r. Wprowadzono obowiązujące do chwili obecnej podstawowe ustawy ograniczające
monopol.
(113) Ustawa (najbardziej znana) Sherman – składała się z 2 punktów.
1. Wszelkie porozumienia łączenia przedsiębiorstw w formie trustu lub innej, konspiracja w celu
ograniczenia handlu są nielegalne.
2. Uznaje się za winną każdą osobę dążącą w jakikolwiek sposób do monopolizacji wymiany i
handlu.
(114) Koszty
Każda produkcja związana jest z wykorzystywaniem czynników produkcji. Finansowy wyraz
zużycia czynników produkcji to koszty produkcji. Są to wydatki już poniesione. I ten typ kosztów
nosi nazwę kosztów księgowych. Zaliczać do nich będziemy wydatki, które ponieśliśmy i te
które podlegają ocenie.
Ekonomię interesują przyszłe koszty alternatywne (te najlepsze z utraconych,
niewykorzystanych możliwości)
I typ kosztów – rzeczywiście poniesione (tzn. Jawne) i koszty nie ujawnione, które tworzone są
wówczas gdy przedsiębiorstwo ponosi koszty nie dające się określić ilościowo, a wynikające z
faktu, iż w procesie produkcji poniesione zostały koszty czynników produkcji, które nie zostały
opłacone np. Koszt ziemi (o ile pozostaje własnością właściciela, koszty lokali) są to koszty nie
ujawnione.
(115)Koszt alternatywny – koszt obu czynników (ujawniony i nie ujawniony) i w takim ujęciu
jako rzeczywiste koszty ekonomiczne.
(116) Kryterium przyszłego zysku – to alternatywny koszt wykorzystania kapitału. Wynika to z
faktu, iż zysk traktowany jest jako element kosztu ekonomicznego.
(117)Zysk normalny jest to zysk wynikający z alternatywnej możliwości zastosowania kapitału.
Generalnie przyjmuje się, iż zysk normalny równy jest stopie procentowej od kredytu
zastosowanego w banku. Nadwyżka wypracowanego w przedsiębiorstwie zysku ponad zysk
normalny to zysk ekonomiczny.
Zysk normalny + zysk ekonomiczny = zysk księgowy
(119) Koszty dzielimy na stałe, zmienne ... Oraz ... Bezpośrednie, pośrednie.
(120)Koszty Stałe I Zmienne
(121)Kryterium wyodrębnienia jest ich związek z wielkością produkcji. Koszty stałe nie zależą
od wielkości produkcji, koszty zmienne zależą. Kryterium dotyczy krótkiego czasu. W długim
okresie wszystkie koszty to koszty zmienne.
(122)Koszty pośrednie i bezpośrednie
Kryterium podziału związane jest ze sposobem powiązania kosztów z produktem. Koszty
bezpośrednie to takie koszty jak płace, surowce ( wszystko co ma wpływ na produkt).
(123) Podział kosztów:
1. Całkowite
2. Przeciętne
3. Marginalne
(124) Podział Kosztów Całkowitych
1. Stałe całkowite
2. Zmienne całkowite
(125) Podział Kosztów Przeciętnych
1. Koszty stałe przeciętne
2. Koszty zmienne przeciętne
3. Koszty całkowite przeciętne
(126) Koszt Stały Całkowity

Wykres: KSC
(127)Koszt Stały Przeciętny

Wykres: KSP
(128) Koszt Zmienny Całkowity

Wykres: KZC
(129)Koszt zmienny przeciętny

Wykres: KZP
(130)Koszt Całkowity Produkcji

Wykres: KCP
(131) Koszt Całkowity Przeciętny

Wykres: KCP
(132) Optimum Techniczne Przedsiębiorstwa
Osiąga je w punkcie, gdy koszt przeciętny osiąga swoje minimum, a to odbywa się
jednocześnie przy zrównaniu kosztu przeciętnego z kosztem krańcowym.
Mówi nam, iż przedsiębiorstwo powinno zwiększać produkcję, aż do osiągnięcia najmniejszego
kosztu przeciętnego. Jest to kryterium techniczne.
Kryterium ekonomiczne uzależnione jest od kształtowania się czynników o charakterze
rynkowym. Zaliczamy do nich wysokość ceny na produkowany wyrób, oraz wysokość popytu. O
konkretnym wyborze ekonomicznym przesądza zestawienie kosztów i utargów w
przedsiębiorstwie.
Ryzyko jest kosztem nieujawnionym i w sposób istotny wpływającym na wysokość
wypracowanego zysku ekonomicznego. Ryzyko w przedsiębiorstwie wiąże się niewątpliwie z
pojęciami takimi jak przedsiębiorczość i innowacyjność. Przedsiębiorcy w celu
zminimalizowania kosztów kierują się innowacyjnością, wdrażają rozwiązania techniczne
poprzez obniżenie kosztów produkcji poniżej przeciętnej dla danej branży i sektora. Zyski

© Babcik 1999

osiągane dzięki obniżce kosztów noszą nazwę zysków nadzwyczajnych. Występują one w
krótkim okresie czasu i stanowią zysk z ryzyka podjętego przez przedsiębiorstwo. W długim
okresie zyski te ulegają upowszechnieniu i wykazują tendencję do przekształcenia się w zysk
przeciętny dla danej gałęzi. Cęć osiągnięcia zysków nadzwyczajnych powoduje stałość postępu
technicznego i stałą tendencję do obniżania kosztów produkcji. Kolejny element wpływający na
obniżenie kosztów produkcji jest osiąganie korzyści z tytułu skali produkcji.
Aktualnie optymalna stałą produkcji jest produkcja dla potrzeb rynku liczącego ok. 200 mln
podmiotów.
(133) RYNEK PRACY
(134) Ceną pracy jest płaca.
(135)Praca – (A. Marshall) – niewątpliwa przykrość, którą rekompensuje przyjemność
otrzymania płacy.
(136)Płaca – cena siły roboczej, czyli czynnik, który musi pozwolić na odtwarzanie się.
Praca w gospodarce rynkowej jest jednym z wielu towarów i poddana jest wszelkim prawom
funkcjonującym w gospodarce rynkowej, przede wszystkim prawom podaży i popytu.
(137)Popyt na pracę – relacja pomiędzy ilością zaoferowanych miejsc pracy, a płacą realną i
popyt ten możemy rozważać w krótkim i długim okresie.
W krótkim okresie popyt na pracę uzależniony jest od popytu na towary, których ta praca
dostarcza, w długim okresie popyt na pracę związany jest z faktem substytucyjności pracy i
kapitału. Firmy dążąc do obniżenia kosztów produkcji będą w długim okresie dokonywały
wyboru czynnika względnie tańszego. I to powoduje, że gospodarki narodowe dzielimy na (138)
podstawowe typy gospodarek
1. Kapitałochłonne
2. Kapitało-oszczędne
(139) Gospodarka kapitałochłonna – wykorzystuje ze względu na wysoką cenę pracy głównie
czynnik kapitału (kraje wys. rozwinięte)
(140) Gospodarka kapitałooszczędna – wykorzystuje względną taniość czynnika pracy jako
substytutu dla droższego czynnika kapitału (kraje rozwijające się)
(141) Podaż pracy – relacja pomiędzy ilością zaoferowanego czynnika pt. „praca” i ceną pracy
czyli płacą realną.
Podaż pracy zależy od:
1. Wielkości populacji – stopa przyrostu naturalnego społeczeństwa oraz rozmiary imigracji
(wielkość czynnika praca, który napływa do gospodarki z zewnątrz)
2. Cena wolnego czasu
(142) PRACA JAKO CENA CZYNNIKA PRACY
(143) Formy płacy:
1. Płaca nominalna i płaca realna
2. Płaca pieniężna i płaca w naturze (deputaty)
3. Płaca bezpośrednia i płaca pośrednia
4. Płace taryfowe i płace realne
(144) Płaca nominalna – jest to płaca, którą otrzymujemy w formie pieniężnej
(145) Płaca realna – określa ile w rzeczywistości towarów i usług możemy nabyć za płacę
nominalną
(146) Płaca realna = Płaca nominalna / wskaźnik cen detalicznych (wskaźnik kosztów
utrzymania)
(147) Płaca bezpośrednia – obejmuje te wszystkie wartości pieniężne i dobra, które trafiają do
pracownika w sposób bezpośredni.
(148) Płaca pośrednia – wiąże się z otrzymaniem przez pracownika w formie nieodpłatnej bądź
częściowo odpłatnej szeregu świadczeń i dóbr.
(149) Płaca taryfowa – poszczególne płace tworzą taryfy, progi w których możemy się
poruszać. Określa dane stanowiska (grupa + staż)
(150) Płaca realna – indywidualna płaca za pracownika
(151) SYSTEMY PŁAC:
1. System płacy czasowej
2. System płacy akordowej
3. Systemy mieszane
(152) System płacy czasowej - polega na powiązaniu opłaty za pracę z ilością
przepracowanych godzin. Stosujemy we wszystkich zakładach, gdzie tempo reguluje taśma.
Stosujemy tam gdzie zależy nam na bardzo wysokiej jakości.
(153) System płacy akordowej – w chwili obecnej wykorzystywany jest przede wszystkim do
prac, których jakość nie jest istotna. System ten polega na opłacaniu pracy za każdą
wyprodukowaną jednostkę.
(154) System płacy mieszanej – Stwarza potrzebę wielkich korporacji. Twórca Rowan, Taylor,
Bodeaux, Hasley. Idea – łączenie systemów czasowych z systemami akordowymi, przy czym
mogą nie funkcjonować dwukierunkowo. Część tych systemów powoduje, iż płace będą rosły
bardziej niż proporcjonalnie po przekroczeniu pewnego poziomu produkcji, część zaś po
osiągnięciu tego poziomu spowoduje spadek płacy
(155) Funkcje pracy:
1. Dochodowa
2. Kosztowa
3. Bodźcowa albo motywacyjna
4. Społeczna
Funkcje płacy występują łącznie. Każda zmiana wyskości płacy powoduje zmiany we
wszystkich funkcjach.
(156) Funkcja pracy – dochodowa – funkcja mówi o tym, iż płaca powinna być podstawowym
dochodem pracownika
(157) Funkcja pracy – kosztowa – Przedsiębiorstwo racjonalizując swoją działalność będzie
dążyło do minimalizacji kosztów
(158) Funkcja pracy – bodźcowa – Wysokość płacy powinna zachęcić pracowników do
wzrostu wydajności i intensywności płacy
(159) Funkcja pracy – społeczna – Płaca powinna wyznaczać pozycję pracownika w hierarchii
społecznej
(160) Monopol na rynku pracy nosi nazwę (161) monopsonu. Typowym przykładem jest
PGR lub małe miasteczko i jeden zakład produkcyjny.
(162) Konsekwencje istnienia monopsonu mogą być bardzo niekorzystne
1. Monopsony mają możliwość zaniżenia płac, jeśli prawo wymaga płace minimalną to
wymuszony zostaje wzrost wydajności.
2. W momencie bankructwa tego przedsiębiorstwa gwałtownie rośnie bezrobocie i nie ma
możliwości rozwiązania tego problemu.
Po stanie podaży monopolistą są związki zawodowe i ich działalność może mieć charakter
pozytywny, jak i negatywny.
Pozytywy – gdy nie dopuszczają do ubożenia sił roboczej, negatywny, gdy ich działalność
zaczyna mieć charakter wyłącznie roszczeniowy.
Powoduje się wtedy:
1. Spadek wydajności pracy
2. Wymuszoną wydajność
3. Obniżenie tempa wzrostu gospodarczego
4. Nieefektywną, nieracjonalną alokację dochodów w gospodarce narodowej.
(163) SYSTEM BANKOWY
1. Banki
2. Instytucje ubezpieczeniowe
3. Fundusze inwestycyjne
4. Fundusze emerytalne
Wszystkie te instytucje pośredniczą w alokacji kapitału pomiędzy podmiotami gospodarki
narodowej w kierunku ich efektywnego zagospodarowania.
PODSTAWOWY ELEMENT – BANKI
(164) Bank – Przedsiębiorstwo funkcjonujące jako pośrednik pomiędzy dysponentami czasowo
różnych kapitałów, a podmiotami, które zgłaszają na te wolne kapitały popyt. Bank pobiera za
pośrednictwo określoną opłatę czyli procent.
(165) Procent – irracjonalna cena kapitału
(166)OPERACJE BANKOWE
1. Aktywne (czynne)
2. Pasywne (bierne)
(167) Operacje bankowe aktywne – wiążą się z udzielaniem kredytu, oraz sprawdzaniem
przez banki tzw. Bieżących zarówno dla przedsiębiorstw, jak i gospodarstw domowych. Dotyczy
również dyskonta i weksli
(168) Operacje bankowe pasywne – związane są z gromadzeniem kapitału i różnego rodzaju
kapitału. Źródłami są
1. Różnica w stopach procentowych, pobierana od odstąpionego kapitału, a stopą procentową
płaconą przez bank za kapitały w nim ulokowane
2. Wszelkie opłaty manipulacyjne
3. Różnica między stopą dyskontową i redyskontową.