System prawa - to zbiór wszystkich przepisów
Prawo publiczne
Prawo prywatne
( chroni interes publiczny ) ( chroni interes prywatny )
1. Prawo administracyjne
1.Prawo cywilne
-
Prawo górnicze
- Prawo rzeczowe
-
Prawo ochrony środowiska
- Zobowiązania
-Prawo wodne
- Prawa spadkowe
-
Prawo budowlane
- Prawo rodzinne
2.
Prawo karne
2. Prawo handlowe
3.
Prawo celne To nasze interesy związane z dział.
4.
Prawo konstytucyjne
gospodarczą Brak
równorzędności, autonomii woli,
ekwiwalentności
Zakres prawa handlowego:
I.
Cześć ogólna
J. Definicja : Działalność gospodarcza, przedsiębiorstwo, przedsiębiorca
2.Podejmowanie działalności gospodarczej
3.Rejestr: ewidencja działalności gospodarczej, KRS
4.Firma
5.Prokura (pełnomocnictwo handlowe )
II.
Podmioty
1.Indywidualna działalność gospodarcza
2.Spółki
3.Przedsiębiorstwa państwowe
4.Spółdzielnie.
5.Rzemiosła
6.Non profit (Fundacje, Stowarzyszenia, Związki)
III.
Umowy
Np. bankowe, ubezpieczeniowe, najmu dzierżawy, leasingu, o dzieło, zlecenia,
licencyjne.
IV. Cześć uzupełniająca
Prawo własności
przemysłowej
-
zwalczanie nieuczciwej konkurencji
-
Prawo antymonopolowe
-
Prawo autorskie
-
Prawo papierów wartościowych
-
Prawo upadłościowe i naprawcze.
Akcja - papier wartościowy, świadectwo własności części kapitału akcyjnego
spółki
Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy jest zarobkowa działalność
wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i
eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Osoba prawna - wyodrębniona jednostka organizacyjna np. spółka akcyjna, spółka
z o.o. spółdzielnia, fundacja, przedsiębiorstwo państwowe, która na mocy
2
odpowiednich przepisów ma :
- osobowość prawną (tj. posiada zdolność prawną i zdolność do czynności
prawnych. Osoba prawna może więc zawierać umowy, podejmować zobowiązania i
odpowiadać za nie, występować przed sądem jako strona, a także wykonywać inne
działania związane z
prowadzeniem działalności gospodarczej. Osobami prawnymi nie są szkoły,
jednostki wojskowe, urzędy państwowe czy jednostki samorządu
terytorialnego
Działalność gospodarcza została zawężona o działalności wytwórczą w
rolnictwie, a także wynajmowania przez rolników pokoi i miejsc i świadczenia w
gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.
Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1.
organ koncesyjny - organ administracji rządowej lub organ jednostki
samorządu terytorialnego upoważniony na podstawie ustawy do udzielama,
odmowy udzielania, zmiany i cofania koncesji,
2.
organ zezwalający - organ administracji rządowej łub organ jednostki
samorządu terytorialnego upoważniony na podstawie ustawy do wydawania,
odmowy wydania i cofania zezwolenia,
3. osoba zagraniczna:
a) osobę fizyczną mającą stałe miejsce zamieszkania za granicą,
b) osobę prawną z siedzibą za granicą,
c) nie mającą osobowości prawnej spółkę osób wymienionych w lit. a) lub lit.
b), z siedzibą za granicą,
4.
przedsiębiorca zagraniczny - osobę zagraniczną wykonuj ącą działalność
gospodarczą za granicą,
5.
rejestr przedsiębiorców - rejestr przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze
Sądowym, utworzonym na podstawie ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o
Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 121, poz. 769 i z 1998 r. Nr 155,
poz. 1015),
6.
oddział - wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności
gospodarczej wykonywaną przez przedsiębiorcę poza głównym
miejscem wykonywania działalności (zakładem głównym),
7.
oznaczenie przedsiębiorcy - firmę lub nazwę przedsiębiorcy ze
wskazaniem formy prawnej, a w przypadku osoby fizycznej - imię i nazwisko
przedsiębiorcy oraz nazwę, pod którą wykonuje działalność gospodarczą.
Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz nie
mająca
osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym
imieniu
podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą.
Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie
wykonywanej
przez nich działalności gospodarczej.
Przedsiębiorca - to osoba, która we własnym imieniu
wykonuje w ciągły i
zorganizowany sposób zarobkową działalność wytwórczą, handlową lub
usługową.
Przedsiębiorstwo - jest samodzielną jednostką gospodarczą wyodrębnioną pod
względem prawnym, organizacyjnym a przede wszystkim ekonomicznym. Oznacza
to dla właściciela ( właścicieli) posiadanie określonego majątku, pokrywanie
wydatków z własnych przychodów oraz prowadzenie w banku rachunku
przeznaczonego do rozliczeń finansowych. Działalność gospodarcza
3
przedsiębiorstwa może być produkcyjna, handlowa lub usługowa. Na rynku działają
przedsiębiorstwa zróżnicowane pod względem wielkości, struktury organizacyjnej
oraz form własności.
Ustawa o działalności gospodarczej od 01.01.1989 wprowadziła zasadę wolności
gospodarczej stanowiąca że podejmowanie i prowadzenie działalności gosp. jest
wolne, dozwolone każdemu na zasadach określonych w przepisach . Zasadę ta
podtrzymała ustawa — prawo o działalności gospodarczej oraz obejmuje
obowiązujące ust. O swobodzie działalności gospodarczej.
Dziedziny koncesjonowane Wpis do rejestru działalności regulowanej
Zezwolenie - udzielane jest przez różne organy np. gminę.
1.Uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w
zakresie określonym w przepisach odrębnych ustaw.
2.Wydawanie, odmowa wydania i cofnięcie zezwolenia następuje w drodze
decyzji administracyjnej- -
3.Zezwolenie wydaje się na czas nieoznaczony..
4.Zezwolenie może być wydane na czas oznaczony:
- na wniosek przedsiębiorcy,
-jeżeli przepisy odrębne tak stanowią.
-Zezwolenie wydaje się na czas oznaczony w przypadku, o którym mowa w art.
28 ust.
Koncesja - decyzją administracyjną o charakterze uznaniowym [łac. zezwolenie, akt
adm. uprawniający do wykonania określonej działalności głównie gospodarczej i
czerpania z niej korzyści.
1.Jeżeli przepisy odrębnych ustaw nie stanowią inaczej, udzielenie, odmowa
udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji należy do ministra, właściwego ze
względu na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu.
2.Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub
ograniczenie jej zakresu w stosunku do wniosku następuje w drodze decyzji
administracyjnej.
3.Koncesji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż
50 lat.
Wniosek o udzielenie koncesji powinien zawierać:
1)oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres,
2)numer w rejestrze przedsiębiorców,
4
Wolność
gospodarcza
Zezwolenie
3)określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą
ma być udzielona koncesja,
4)informacje określone w przepisach odrębnych ustaw.
2.Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, należy dołączyć dokumenty określone
w przepisach odrębnych ustaw oraz w przepisach wydanych na podstawie
ust. 3.
3.Minister właściwy ze względu na przedmiot działalności gospodarczej
podlegającej koncesjonowaniu określi, w drodze rozporządzenia, dokumenty
wymagane przy składaniu wniosku, o którym mowa w ust. 1.
4.W przepisach wydanych na podstawie ust. 3 należy określić dokumenty
wskazujące na możliwość spełnienia warunków technicznych i organizacyjnych
zapewniających prawidłowe wykonywanie działalności objętej koncesją oraz
wskazujące na posiadanie możliwości jej finansowania.
Obowiązek wpisu rejestrowego
W ewidencji działalności gosp. = EDG
Krajowy Rejestr Sądowy = KRS
KRS
Wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym jest dokonywany
na wniosek przedsiębiorcy. Wpis polega na wprowadzeniu do systemu
informatycznego danych zawartych w postanowieniu sądu rejestrowego.
Wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców należy składać w sądzie prowadzącym
rejestr właściwym dla miejsca zamieszkania zgłaszającego. Wydziały Krajowego
Rejestru Sądowego utworzono w 26 sądach rejonowych.
Wniosek musi być sporządzony na specjalnym urzędowym formularzu oznaczonym
symbolem
KRS-W11.
Gminy zajmują się rozprowadzaniem urzędowych formularzy wniosków,
umożliwiających rejestrację osób fizycznych i spółek jawnych.
W gminie także można zapoznać się z treścią Polskiej Klasyfikacji Działalności
(PKD), aby
ustalić, jaki numer zgodnie z tą klasyfikacją posiada wykonywana działalność
gospodarcza.
Numer ten należy wpisać do formularza wniosku.
DOPIERO WPIS DO REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW POZWALA NA
DOKONYWANIE DALSZYCH CZYNNOŚCI ZWIĄZANYCH Z
UTWORZENIEM
WŁASNEGO PRZEDSIĘBIORSTWA
Podjecie działalności gospodarczej regulowanej wymaga wpisu do KRS
Odbywa się na podstawie wniosku i oświadczenia o spełnieniu wymogów. KRS jest
jawny. Został utworzony 01.01.2001
KRS składa się z:
a)rejestru przedsiębiorców,
b)rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,
5
fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
c)rejestru dłużników niewypłacalnych, — figurują przez 10 lat.
Gminy, jako zadania zlecone, wykonują czynności związane z
prowadzeniem Rejestru, polegające na zapewnieniu zainteresowanym:
1)wglądu do Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD),
2)urzędowych formularzy wniosków wymaganych ustawą, umożliwiających
rejestrację osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą i spółek
jawnych,
3)dostępu do informacji o wysokości opłat, sposobie ich uiszczania oraz o
właściwości miejscowej sądów rejestrowych.
3. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw
administracji publicznej, określi, w drodze rozporządzenia, sposób wykonywania
czynności, o których mowa w ust. 2, oraz sposób współpracy sądów rejestrowych i
zarządów gmin w tych sprawach, w szczególności wskazując sposób postępowania i
przekazywania przez sądy rejestrowe niezbędnych informacji, mając na względzie
ułatwienie dostępu do Rejestru.
EDG
W celu dokonania zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej
przedsiębiorca (lub jego pełnomocnik) powinien się osobiście udać do tego
urzędu, na którego obszarze ma być prowadzona działalność.
Uwaga! Może jednak zdarzyć się, że urząd, na którego obszarze ma być
prowadzona działalność, odmówi dokonania wpisu do ewidencji. Odmowa
dokonania wpisu powinna nastąpić w drodze decyzji, która podlega zaskarżeniu.
W takiej sytuacji alternatywą dla przedsiębiorcy jest zgłoszenie działalności w
urzędzie miejsca zamieszkania.
Obowiązki związane z ewidencjonowaniem składają się z trzech etapów:
1)
zgłoszenie zamiaru prowadzenia działalności — dokonuje przedsiębiorca,
2)zarejestrowanie działalności gospodarczej zgodnie ze zgłoszeniem - dokonuje
urząd,
3)wydanie zaświadczenia o wpisie do ewidencji — dokonuje urząd.
Przedsiębiorca składa organowi ewidencyjnemu zgłoszenie, które powinno
zawierać:
1) imię i nazwisko przedsiębiorcy, nazwę firmy (najlepiej podać pełną nazwę
wraz z wersją
skróconą np. Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Usługowo - Handlowe „PUH"),
2)miejsca zamieszkania i adres przedsiębiorcy, a jeżeli stale wykonuje
działalność poza miejscem zamieszkania - również wskazanie siedziby i adresu
zakładu głównego, oddziału lub innego miejsca wykonywania przez
przedsiębiorcę działalności gospodarczej,
3)określenie rodzaju wykonywanej działalności (najlepiej wpisać możliwie
najszerszy zakres
działalności. Każde jej rozszerzenie to dodatkowe koszty.),
4) wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej (należy wpisać
6
faktyczny moment
rozpoczęcia funkcjonowania zakładu, uwzględniając przy tym czas
oczekiwania na wpis od 2 do 4 tygodni i jeszcze 3-4 tygodnie na załatwianie
formalności w pozostałych urzędach).
Urząd rejestrujący doręcza przedsiębiorcy zaświadczenie o wpisie do ewidencji
(powinno to nastąpić nie później niż w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia). Kopię
tego zaświadczenia urząd przekazuje też do właściwego urzędu skarbowego,
jednostki organizacyjnej ZUS oraz Urzędu Statystycznego. Przekazanie tej
informacji nie zwalnia jednak przedsiębiorcy z obowiązków rejestracyjnych w
tych instytucjach.
•
UZYSKANIE ZAŚWIADCZENIA O WPISIE DO EWIDENCJI DZIAŁALNOŚCI
GOSPODARCZEJ JEST PIERWSZYM KROKIEM NA DRODZE
DOPEŁNIENIA WSZELKICH FORMALNOŚCI ZWIĄZANYCH Z
UTWORZENIEM WŁASNEGO PRZEDSIĘBIORSTWA.
1.Do dnia 31 grudnia 2001 r. podjęcie działalności gospodarczej przez osoby
fizyczne, w tym również wykonujące działalność gospodarczą na podstawie
koncesji i zezwoleń, wymaga zgłoszenia do ewidencji działalności
gospodarczej.
2.Ewidencja działalności gospodarczej jest jawna.
3.Ewidencję działalności gospodarczej prowadzą gminy jako zadanie
zlecone z zakresu administracji rządowej.
4.Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, zwany dalej "organem
ewidencyjnym", dokonuje wpisu do ewidencji działalności gospodarczej
5.Zgłoszenie o dokonanie wpisu do ewidencji działalności
gospodarczej powinno zawierać:
a)oznaczenie przedsiębiorcy,
b)oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy, a jeżeli stale
wykonuje działalność poza miejscem zamieszkania - również wskazanie
siedziby i adresu zakładu głównego, oddziału lub innego miejsca, o którym
mowa w art. 11 ust. 1,
c)określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej,
d)wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej
6. Organ ewidencyjny doręcza z urzędu przedsiębiorcy zaświadczenie o wpisie do
ewidencji działalności gospodarczej, nie później niż w terminie 14 dni od dnia
zgłoszenia.
Babcia Pelagia, Złota rączkę miał Jaś, Dziadek Zenek
Subsydiarność - oznacza to że wierzyciel może sięgnąć do majątku osobistego
wspólnika, wtedy gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań spółki
powstałych przed jej wpisem do rejestru.
7
Komandytariusz -jest to wspólnik którego odpowiedzialność za zobowiązania spółki
ma charakter ograniczony kwotowo do wysokości tzw. sumy komandytowej. Jeżeli
jest ich kilku ich sumy komandytowe mogą być różna. Komandytariusz jest wolny od
odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki.
Suma Komandytowa - oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego
komandytariusza wobec wierzycieli. Suma komandytowa ogranicza kwotowo
wartość, jaką może uzyskać wierzyciel spółki komandytowej z majątku
osobistego (pozostającego poza majątkiem spółki) komandytariusza, sumę
komandytową rozumie się oznaczoną w
umowie kwotę pieniędzy, która stanowi górną granice odpowiedzialności
komandytariusza jego majątkiem osobistym za zobowiązania spółki.
Suma komandytowa jest sposobem ustalenia sui generis kapitału gwarancyjnego,
zaś wkład jest tym, co realnie wniesiono. Nie jest możliwe umowne postanowienie
wspólników zwalniające komandytariusza z obowiązku wniesienia wkładu (art. 108
§ 2 k.s.h).
Cechą istotną spółki komandytowej jest występowanie dwu kategorii
wspólników: komplementariuszy - odpowiadających za zobowiązania spółki
bez ograniczenia oraz komandytariuszy, których odpowiedzialność jest
ograniczona do wysokości sum komandytowych określonych dla każdego z
nich.
Substrat - jest to osoba, podstawa, główny element.
Spółka - j est to związek osób, które wspólnie prowadzą działalność gospodarczą.
Osoby prowadzące spółkę ( wspólnicy ) muszą zawrzeć między sobą umowę.
Aby powstała spółka potrzebne są 3 elementy :
1.wspólnicy( dwóch lub więcej )
2.wspólny cel gospodarczy
3.współdziałanie, a przede wszystkim wniesienie wkładów.
Wkład- to co wspólnik wnosi dla realizacji wspólnego celu.
Rozróżnia się wkłady:
-
pieniężne
-
niepieniężne (praca, nieruchomości, ruchomości, wierzytelności, wynalazki,
dobra niematerialne )
Udziały - to co otrzymuje (zyski) cząstka praw i obowiązków jakie otrzymuje
wspólnik z tytułu obecności w spółce.
Prawo spółek
Spółkami handlowymi są: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa,
spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka
8
akcyjna.
1. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1)
spółka osobowa - spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową i
spółkę komandytowo-akcyjną,
2)
spółka kapitałowa - spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i spółkę
akcyjną,
3)
spółka jednoosobowa - spółkę kapitałową, której wszystkie udziały albo
akcje należą do jednego wspólnika albo akcjonariusza,
4)
spółka dominująca - spółkę handlową w przypadku, gdy:
a) dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów na
zgromadzeniu
wspólników albo na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik albo
użytkownik, bądź w zarządzie innej spółki kapitałowej (spółki zależnej), także na
podstawie porozumień z innymi osobami, lub
b)
jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków
zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni
zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
c)
jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków rady
nadzorczej innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni
zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
d)
więcej niż połowa członków zarządu spółki kapitałowej jest
jednocześnie członkami zarządu spółki zależnej albo spółdzielni
zależnej, lub
e)
dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów w spółce
osobowej zależnej albo na walnym zgromadzeniu spółdzielni zależnej, także
na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
f)
wywiera decydujący wpływ na działalność spółki kapitałowej zależnej albo
spółdzielni zależnej, w szczególności na podstawie umów określonych w art.
7,
5)
spółka powiązana - spółkę kapitałową, w której inna spółka handlowa albo
spółdzielnia dysponuje bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 20% głosów na
zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik
lub użytkownik, albo na podstawie porozumień z innymi osobami lub która
posiada bezpośrednio co najmniej 20% udziałów albo akcji w innej spółce
kapitałowej,
6)
spółka publiczna - spółkę w rozumieniu przepisów o publicznym
obrocie papierami wartościowymi,
9
7)
instytucja finansowa - bank, fundusz inwestycyjny, towarzystwo funduszy
inwestycyjnych lub powierniczych, narodowy fundusz inwestycyjny, zakład
ubezpieczeń, fundusz powierniczy, towarzystwo emerytalne, fundusz emerytalny
lub dom maklerski, mające siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej albo w państwie
należącym do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD),
8)
rejestr - rejestr przedsiębiorców,
9)
głosy - głosy "za", "przeciw" lub "wstrzymujące się" oddane podczas
głosowania w sposób zgodny z ustawą, umową albo statutem spółki,
10)
bezwzględna większość głosów - więcej niż połowę głosów oddanych,
11)
sprawozdanie finansowe - sprawozdania finansowe w rozumieniu przepisów
o rachunkowości.
Podział spółek:
1. Dział I Spółki osobowe
- są wtedy jej podstawą są zdolności, predyspozycje.
A). Spółka jawna
B). Spółka partnerska
C). Spółka komandytowa
D). Spółka komandytowo – Akcyjna
E). Spółka cywilna
2. Dział II Spółki kapitałowe – gdy jest kapitał.
A). Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
B). Spółka Akcyjna
NUMERUS DALESUS - zamknięty katalog, zamknięta lista
Dział I Spółki osobowe
•
Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność
nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być
pozywana.
•
Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą.
•
Zmiana postanowień umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników,
chyba że umowa stanowi inaczej.
•
Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony
na
inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi.
•
Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony
na
inną osobę tylko po uzyskaniu pisemnej zgody wszystkich pozostałych
wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
•
W przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną
osobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem
w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie
występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki.
A).
Spółka jawna
10
Spółka jawna - to doskonalsza forma spółki cywilnej i w przyszłości ma ją zastąpić.
Jest ona oparta na Kodeksie Spółek Handlowych i choć nie jest osobą prawną, to
może zaciągać zobowiązania i nabywać prawa, pozywać i być pozwaną. Czyli to
spółka, a nie jej wspólnicy mogą podać do sądu dłużnika spółki. Za zobowiązania
spółki jawnej odpowiada każdy wspólnik bez ograniczenia całym swoim majątkiem
solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Wierzyciel może zatem,
według swobodnego wyboru, dochodzić swoich roszczeń z majątku osobistego
wspólnika nawet wtedy, gdyby mógł uzyskać zaspokojenie od spółki.
1.
Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod
własną firmą a nie jest inną spółką handlową.
2.
Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym
swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.
3.
Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.
4. Umowa spółki jawnej powinna zawierać:
1)firmę i siedzibę spółki,
2)określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
3)przedmiot działalności spółki,
4)czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
5.Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez
spółkę w czasie jej istnienia.
6.Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań spółki
powstałych przed jej wpisem do rejestru.
B). Spółka partnerska
Spółka Partnerska
-
utworzona przez wspólników (partnerów)
-
partnerami mogą być: adwokaci, notariusze, nauczyciele, położne
-
pobierają honoraria indywidualne, cześć pieniędzy na utrzymanie spółki
-
w formie aktu notarialnego
-
może mieć zarząd
Architekci, aptekarze, pielęgniarki oraz przedstawiciele innych wolnych zawodów,
wymienionych w kodeksie spółek handlowych, mogą od 1 stycznia 2001 r.,
prowadzić
działalność w formie spółki partnerskiej.
Jaki charakter ma spółka partnerska?
Spółka partnerska jest spółką osobową, nie posiada zatem osobowości prawnej.
Wyposażona jest jednakże w podmiotowość prawną- co oznacza, iż może we
własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. W szczególności spółka
może nabywać we własnym imieniu własność nieruchomości oraz inne prawa
rzeczowe. Może także być stroną w sądzie (jako powód, lub pozwany).
11
Brak osobowości prawnej spółki partnerskiej skutkuje między innymi tym, iż spółka
taka nie jest opodatkowana podatkiem od osób prawnych.
Jaki jest cel tworzenia spółki partnerskiej?
Spółkę partnerską tworzą wspólnicy (partnerzy) w celu wykonywania wolnego
zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własna firmą. Spółka może być
zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba że
odrębna ustawa stanowi inaczej (art. 86 k.s.h.).
Kto może być partnerem w spółce partnerskiej?
Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, które są uprawnione
(posiadają odpowiednie kwalifikacje) do wykonywania wolnych zawodów
określonych w kodeksie spółek handlowych (k.s.h.) lub w odrębnej ustawie.
Ustawodawca nie definiuje pojęcia 'wolny zawód', przedstawiając jedynie w art.
88 k.s.h. katalog zawodów należących do tej kategorii pojęciowej. Sąto następujące
zawody: adwokata, aptekarza, architekta, biegłego rewidenta, brokera
ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, księgowego, lekarza, lekarza
stomatologa, lekarza weterynarza, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy
prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza
przysięgłego.
Spółka partnerska nie może być prowadzona jednoosobowo, ani też w sytuacji,
gdy tylko jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu
związanego z przedmiotem działalności spółki (art. 98 § 2 k.s.h.)
Jak kształtuje się odpowiedzialność majątkowa partnerów?
Cechą charakterystyczną spółki partnerskiej jest brak odpowiedzialności
osobistej partnera za zobowiązania spółki:
-powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego
zawodu w spółce (partnerzy mogąjednakże w umowie spółki postanowić, iż
jeden albo większa liczba partnerów będzie ponosiła odpowiedzialność
nieograniczoną, tak jak wspólnik spółki jawnej)
-jak również będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych
przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego,
które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług
związanych z przedmiotem działalności spółki.
Co powinna zawierać firma spółki partnerskiej?
Spółka partnerska prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Firma spółki
partnerskiej powinna zawierać:
-nazwisko co najmniej jednego partnera
-dodatkowe oznaczenie „i partner" bądź „i partnerzy" albo „spółka
partnerska". W obrocie dopuszczalne jest używanie skrótu sp. p.
12
-firma powinna także zawierać określenie wolnego zawodu wykonywanego w
spółce.
Warto pamiętać, iż zgodnie z art. 632 k.s.h., do czasu wydania przepisów
dotyczących firmy i prokury pozostają w mocy przepisy o firmie i prokurze zawarte w
kodeksie handlowym z 1934 r., z uwzględnieniem zmian przewidzianych w ustawie.
Jak spisać umowę spółki partnerskiej?
Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego,
także wszelkie późniejsze zmiany umowy powinny być dokonane w tej formie.
Należy zaznaczyć, iż w myśl art. 9 k.s.h., zmiana postanowień umowy spółki
wymaga zgody wszystkich wspólników (partnerów), jednak umowa spółki może
tą kwestie uregulować inaczej.
Wszelkie zmiany powyższych danych powinny zostać zgłoszone sądowi
rejestrowemu.
Ponadto umowa spółki może przewidywać, między innymi, iż:
-prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki powierza się zarządowi (art. 97 § 1
k.s.h.)
-jeden albo większa liczba wspólników godzą się na ponoszenie
odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej (art. 95 § 2 k.s.h.)
-określać prawo partnerów do reprezentowania spółki (art; 96 k.s.h.)
-określać przyczyny rozwiązania spółki (art. 98 § 1 k.s.h.)
-dopuszczać wstąpienie spadkobiercy do spółki w miejsce zmarłego partnera, z
uwzględnieniem jednakże, iż spadkobierca jest osoba fizyczną posiadającą
uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem
działalności spółki (art. 101 k.s.h.)
Jak zarejestrować spółkę?
Dane, które powinny znaleźć się we wniosku o wpis do rejestru sądowego
określa art. 93 § 1 k.s.h. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające
uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu. Wniosek należy
złożyć w sądzie rejestrowym. Procedurę rejestracyjną reguluje Ustawa o Krajowym
Rejestrze Sądowym.
Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru.
Kto może reprezentować spółkę?
Każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, jednakże
umowa może stanowić inaczej (art. 96 § 1 k.s.h.). Szczegółowe przesłanki
pozbawienia partnera prowadzenia spraw spółki określa art. 96 § 2 i 3 k.s.h.
Przedstawione powyżej przepisy art. 96 k.s.h. są wyłączone, jeżeli partnerzy w
13
umowie spółki powierzyli prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki zarządowi.
Do tak powołanego zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o spółce z
ograniczoną odpowiedzialnością zawarte wart. 201-211 i art. 293-300 k.s.h.
Kto może prowadzić sprawy spółki?
Jak już wspomniano może to być zarząd, ustanowiony uprzednio w umowie
spółki (art. 91 k.s.h.). Jednak generalnie należy zastosować w tym przypadku
odpowiednio przepisy o spółce jawnej dotyczące stosunków wewnętrznych spółki.
Na uwagę zasługuje art. 39 § 1 k.s.h., zgodnie z którym, każdy wspólnik (partner)
ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki.
Bliżej kwestie z tym zagadnieniem związane (np. w jaki sposób można
odebrać wspólnikowi prawo prowadzenia spraw spółki, czy każdy wspólnik
może wykonać tzw. czynność nagłą, kto powinien zasiadać w zarządzie)
omawia w przystępny sposób K. Borowicz, tytuł artykułu podany jest w
bibliografii poniżej.
Kiedy spółka ulega rozwiązaniu?
Przesłanki rozwiązanie spółki określa art. 98 § 1 i § 2 k.s.h. Do przesłanek tych
należą:
-przyczyny przewidziane w umowie spółki,
-jednomyślna uchwała wszystkich partnerów,
-ogłoszenie upadłości spółki,
-utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu,
-prawomocne orzeczenie sądu,
-ponadto w sytuacji, gdy w spółce pozostanie jeden partner lub gdy tylko
jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu
związanego z przedmiotem działalności spółki, spółka ulega rozwiązaniu
najpóźniej z upływem roku od dnia zaistnienia któregokolwiek z tych
zdarzeń.
Natomiast w przypadku śmierci partnera, ogłoszenia upadłości partnera, czy
wypowiedzenia umowy spółki przez partnera lub wierzyciela partnera, stosuje się
przepisy art. 59-62 i art. 64-66 k.s.h.
Co się dzieje w przypadku utraty przez partnera uprawnień do wykonywania
wolnego zawodu?
W takiej sytuacji, zgodnie z art. 100 k.s.h., partner, który utracił uprawnienia do
wykonywania wolnego zawodu powinien wystąpić ze spółki najpóźniej z końcem
roku obrotowego, w którym utracił prawo wykonywania wolnego zawodu.
Wystąpienie następuje przez pisemne oświadczenie skierowane do zarządu albo do
partnera uprawnionego do reprezentowania spółki.
Jeżeli partner nie złoży pisemnego oświadczenia w określonym powyżej terminie, na
14
podstawie art. 100 § 3 k.s.h., uważa się, że partner wystąpił ze spółki w ostatnim
dniu tego terminu
Spółka partnerska - to spółka osobowa, utworzona przez wspólników ( partnerów ).
Ta forma organizacyjna doskonale nadaje się do wykonywania dowolnych zawodów,
np. prawnika, lekarza, doradcy finansowego, tłumacza przysięgłego. Jej dużą zaletą
jest to, że partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w
związku z wykonywaniem wolnego zawodu w ramach spółki przez pozostałych jej
partnerów.
1.
Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników
(partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej
przedsiębiorstwo pod własną firmą.
2.Spółka może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego
wolnego zawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej.
3.
Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne,
uprawnione do wykonywania wolnych zawodów,
4.
Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania
następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, biegłego rewidenta,
brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, księgowego, lekarza,
lekarza stomatologa, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy
prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza
przysięgłego.
5. Umowa spółki partnerskiej powinna zawierać:
1)określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
2)przedmiot działalności spółki,
3)nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną
odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku przewidzianym w art.
95 § 2,
4)w przypadku gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona
tych partnerów.
5)firmę i siedzibę spółki,
6)czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
7)określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość.
5. Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu
notarialnego.
C). Spółka komandytowa
W spółce komandytowej istnieją 2 kategorie wspólników:
1.
komplementariuszy - odpowiadających za zobowiązania spółki bez
ograniczenia całym swoim majątkiem. Komplementariusz ma prawo
15
reprezentować spółką, na zewnątrz (komandytariusz nie ) ma pełne prawo
zarządzania w spółce tj. prowadzenia jej spraw ( komandytariusz ma jedynie
prawo powiedzenia veta wobec decyzji o charakterze istotnym dla spółki oraz
prawo kontroli sprawozdania rocznego z działalności spółki).
2.
komandytariuszy, których odpowiedzialność jest ograniczona do
wysokości sum komandytowych określonych dla każdego z nich,
określonych w umowie._
Suma Komandytowa
- oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności
każdego komandytariusza wobec wierzycieli. Suma komandytowa ogranicza
kwotowo wartość, jaką może uzyskać wierzyciel spółki komandytowej z majątku
osobistego (pozostającego poza majątkiem spółki) komandytariusza, sumą
komandytową rozumie się oznaczoną w umowie kwotę pieniędzy, która stanowi
górną granice odpowiedzialności komandytariusza jego majątkiem osobistym za
zobowiązania spółki.
Jeżeli wkład komandytariusza jest co do wartości równy sumie komandytowej to
komandytariusz nie ponosi odpowiedzialności z majątku osobistego.
Jeżeli wkład komandytariusza jest niższy od sumy komandytowej to
komandytariusz ponosi odpowiedzialność z majątku osobistego do wysokości
różnicy sumą a wkładem.
Umowa spółki komandytowej powinna zawierać:
1. firmę i siedzibę spółki,
2. przedmiot działalności spółki,
3. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
4. oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
5. oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza
wobec wierzycieli (sumę komandytową).
Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu
notarialnego.
Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru.
Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do
wysokości sumy komandytowej.
Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu
wniesionego do spółki.
Komandytariusz nie jest obowiązany do zwrotu tego, co pobrał tytułem zysku na
16
podstawie sprawozdania finansowego, chyba że działał w złej wierze.
Obniżenie sumy komandytowej nie ma skutku prawnego wobec wierzycieli,
których wierzytelności powstały przed chwilą wpisania obniżenia do
rejestru.
Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo
prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki.
Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik.
Jeżeli komandytariusz dokona w imieniu spółki czynności prawnej, nie ujawniając
swojego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tej czynności wobec osób trzecich
bez ograniczenia; dotyczy to także reprezentowania spółki przez
komandytariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres.
D). Spółka komandytowo-akcyjna
Spółka komandytowo-akcyjna - powstaje tak jak spółka komandytowa, a
zasadnicza różnica pomiędzy nimi polega na tym, że partnerem komplementariusza
jest akcjonariusz. Ta forma prowadzenia działalności gospodarczej stanowi ofertę
dla tych przedsiębiorców, którzy są zainteresowani pozyskiwaniem kapitału przez
emisje akcji, z jednoczesnym zachowaniem zarządu i kontroli nad spółką.
Przykładami firm działających w formie spółki komandytowo-akcyjnej na rynku
Polskim są niemieckie HENKEL i francuskie MICHELIN.
1.
Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie
przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania
spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia
(komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem
2.Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co
najmniej 50.000 złotych
3.Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien zawierać:
1)firmę i siedzibę spółki,
2)przedmiot działalności spółki,
3)czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
4)oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza
oraz ich wartość,
5)wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną
akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela,
6)liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli
mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
7)nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby,
adresy albo adresy do doręczeń,
8)organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub
17
statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej.
4. Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie
aktu notarialnego.
E). Spółka cywilna
Spółka cywilna do powstania spółki cywilnej wymaga się formy pisemnej, ale
tylko dla celów dowodowych. Co oznacza , że można zawrzeć umowę spółki w
sposób ustny.
Odpowiedzialność za zobowiązania :
Osobami w sp. cywilnej są wszyscy wspólnicy a za tern ponoszą za to
odpowiedzialność razem. Opiera się ona na 4 cechach:
1.
odpowiedzialność osobista : tzn. że ponosi odpowiedzialność całym swoim
majątkiem. Ale nie tylko swoim ale i osobistym (dom, samochód, telewizor)
2.odpowiedzialność nieograniczona
3.
odpowiedzialność w sposób solidarny — tzn. że wierzyciel może zaspokoić
całość wierzytelności z majątku jednego ze wspólników, kilku z nich bądź
wszystkich.
Jeżeli jeden ze wspólników spłaci całość zobowiązania to ma prawo do roszczenia
zwrotnego od pozostałych ( regoresowe )
4. odpowiedzialność pierwszorzędna -co oznacza że wierzyciel w pierwszym
rzędzie może sięgnąć do majątku osobistego wybranego wspólnika. Nie musi
sięgać do majątku wspólnego.
Kiedy spółka cywilna przekształca się w spółkę jawną
: kodeks spółek
handlowych od 01.01.2001r. przywrócił obowiązek przekształcania dużych spółek
cywilnych
(takich które przez kolejne 2 lata osiągnęły przychód netto na poziomie, który wg
ustawy o rachunkowości kreuje wymóg wprowadzania pełnej rachunkowości,
księgowości tj. 800 tys. Euro) w spółki jawne.
Spółka uregulowana w kodeksie cywilnym powszechnie nazywana jest spółką
prawa cywilnego lub spółką cywilna (1). Wspólnicy, którzy zawarli umowę spółki
cywilnej zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego
przez działanie w sposób oznaczony (art.860 KC). Wynika z tego, że osoby te
prowadzą wspólną działalność gospodarczą. Spółka cywilna to nie jedyny rodzaj
spółki występujący w prawie polskim, albowiem kodeks spółek handlowych zawiera
również następujące postacie spółek handlowych (2): jawną, partnerską,
komandytową, komandytowo-akcyjną, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i
spółkę akcyjną. Przez tego typu umowy wspólnicy lub akcjonariusze zobowiązują
się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz przez
18
współdziałanie w inny określony sposób, jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi
(art. 3 KSH). Cel gospodarczy spółki cywilnej to jedna z cech różniących tę postać
spółki od spółek prawa handlowego.
Podstawy spółki cywilnej
Spółka cywilna powstaje poprzez zawarcie umowy przez wspólników. Dla istnienia
spółki cywilnej wymagana jest obecność dwóch wspólników, ponieważ umowa jest
czynnością prawną, w której biorą udział dwie strony (3). Gdyby w spółce cywilnej
działała tylko jedna osoba nie można byłoby mówić o jakiejkolwiek wspólności
(można ją wyinterpretować z definicji spółki cywilnej zawartej w kodeksie
cywilnym). Przepisy o spółce cywilnej nie zabraniają tworzenia spółki cywilnej
zarówno przez osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Wspólnicy zobowiązani są do
wnoszenia określonych wkładów, to decyduje o tym, że umowa spółki cywilnej jest
odpłatna.. Do essentiallia negotii umowy spółki należy określenie celu
gospodarczego, a także zobowiązanie się każdego ze wspólników do oznaczonych
działań (4). Charakterystyczną cechą umowy spółki cywilnej jest wspólny cel,
którego nie posiadają inne umowy z zakresu prawa zobowiązań. Umowa spółki
cywilnej jako czynność prawna, dochodząca do skutku przez zgodne oświadczenie
woli stron umowy, adprobationem powinna być stwierdzona pismem (art.860 § 2
KC). Brak zastosowania takiej formy nie prowadzi do nieważności umowy,
ponieważ ustawa nie przewiduje tutaj rygoru nieważności (5). W razie zaistniałego
sporu nie będzie dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania
stron na fakt dokonania czynności (6).
Wspólny cel gospodarczy może obejmować, oprócz zysku, inne korzystne rezultaty
w sferze majątkowej wspólników (7). Cel spółki cywilnej jest wspólny, dlatego
każdy ze wspólników powinien dochować staranności w jego osiąganiu.
Kolejną charakterystyczną cechą spółki cywilnej jest to, że jest to umowa
wielostronna. Większa ilość wspólników może spowodować efektywniejsze
osiągnięcie zamierzonego celu. W doktrynie prawa cywilnego przeważa pogląd, że
umowa spółki cywilnej nie kreuje osoby prawnej, tworzy natomiast trwałe stosunki
zobowiązaniowe między wspólnikami spółki (8). Brak jest przepisu, który
przyznawałby spółce cywilnej osobowość prawną. Według art. 33 KC osobą
prawną jest Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne
przyznają osobowość prawną. Wobec tego nie można do spółki cywilnej stosować
przepisów o osobach prawnych. Spółka cywilna nie może we własnym imieniu
nabywać praw, zaciągać zobowiązań, pozywać i być pozywana (a contrario art. 8
KSH dotyczący spółki osobowej). Kodeks spółek handlowych w art. 551 § 2
zezwala na przekształcenie spółki cywilnej w spółkę handlową przez jej
wspólników. Spółka cywilna, której przychody netto ze sprzedaż towarów lub
świadczenia usług w każdym z dwóch kolejnych lat obrotowych osiągnęły
równowartość w walucie polskiej co najmniej 400 000 EURO powinna być
zgłoszona do sądu rejestrowego. Z chwilą wpisu do rejestru spółka cywilna staje
się spółką jawną (art. 26 § 4 w zw. z art. 26 § 1 KSH). Jest to przekształcenie
obowiązkowe, zależne od zysku spółki jako przedsiębiorstwa większego rozmiaru.
Kodeks spółek handlowych nie przewiduje przekształcenia się spółki handlowej w
cywilną. Jeżeli spółka cywilna przekształci się w spółką kapitałową, to kontynuuje
się osoba prawna, jeżeli w spółkę osobową, to będzie ona objęta unormowaniem
art.33
l
kodeksu cywilnego (9).
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o
której mowa w art. 33 ' § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność
gospodarczą lub zawodową (art. 43' KC). Wynika z tego, że spółki cywilnej nie
19
można zakwalifikować jako przedsiębiorcy. Spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą.
Według ustawy z 19.11.1999r. Prawo działalności gospodarczej (10), za
przedsiębiorców uznaje się wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej
przez nich działalności gospodarczej (art. 2 ust. 3). Z kolei według ustawy z
20.8.1997r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (11), wpisowi do rejestru
przedsiębiorców podlegają, gdy chodzi o działalność gospodarczą realizowaną na
podstawie umowy spółki cywilnej, poszczególni wspólnicy, wraz ze wzmianką o
prowadzeniu tej działalności z innymi podmiotami (art. 36 i 38). Wobec tego
określenie przedsiębiorca należy stosować tylko i wyłącznie do wspólników spółki
cywilnej, a nie do umowy spółki.
Majątek spółki
Spółki jawne nie maja osobowości prawnej ale z woli ustawodawcy może nabywać
prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywanym. Co wynika z obowiązku
ujawnienia i posługiwania się przez wspólników w obrocie (wobec osób trzecich )
firmą spółki (nazwą).
Wkład, który wnosi do spółki wspólnik, może polegać na wniesieniu do spółki
własności lub innych praw. Możliwe jest, aby wkład polegał na świadczeniu usług
przez danego wspólnika. Wszelkie zasady dotyczące wnoszenia tego wkładu do
spółki powinna określać umowa spółki. Domniemanie ustawowe wskazuje, że
wkłady te mają jednakową wartość (art.861 § 2 KC). Jeżeli wkład jest określony w
postaci praw to stosuje się do niego odpowiednio przepisy o sprzedaży (art. 862
zd. 1 KC). Co do rzeczy wniesionych stosuje się przepisy o najmie (art. 862 zd.2
KC). Natomiast wniesienie wkładu pieniężnego może nastąpić w gotówce albo w
formie bezgotówkowej (12). Wkład polegający na świadczeniu usług powinien
zostać określony w umowie spółki. Zgromadzony majątek jest wspólny dla
wszystkich wspólników. Art. 863 KC określa tę współwłasność jako łączną. Do
takiego rodzaju współwłasności stosuje się przepisy dotyczące stosunków, z
których ona wynika (art. 196 § 2 KC). Wspólnik nie może rozporządzać udziałem
we wspólnym majątku ani w poszczególnych jego składnikach. Nie może również
domagać się podziału wspólnego majątku w czasie trwania spółki. Wierzyciel
wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku
wspólników ani z udziałów w poszczególnych składnikach tego majątku. Może
jednak wypowiedzieć udział wspólnika w spółce na trzy miesiące do przodu, jeżeli
uzyskał zajęcie praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze
spółki lub jej rozwiązania (art. 870 KC).
Odpowiedzialność wspólników
Odpowiedzialność za zobowiązania ponosi spółka jawna, ale jakże nie ma ona
osobowości prawnej odpowiedzialność taką ponoszą również wspólnicy tej spółki
zasadzie subsydiarności oznacza to, że wierzyciel może sięgnąć do majątku
osobistego wspólnika, wtedy gdy egzekucja z majątku wspólnika spółki okaże się
bezskuteczna.
Odpowiedzialność za wspólników
Wspólnicy odpowiadają w sposób osobisty, nieograniczony ( bez ograniczeń
kwotowych ) oraz solidarny tzn. ponoszą ja wraz ze spółka. Nowo przystępujący
wspólnik ponosi odpowiedzialność za dotychczasowe zobowiązania.
Wspólnicy odpowiadają solidarnie, nie tylko wyodrębnionym majątkiem wspólnym,
ale i każdy z nich własnym majątkiem nie należącym do wspólności. Do egzekucji
20
ze wspólnego majątku wspólników spółki prawa cywilnego konieczny jest tytuł
egzekucyjny wydany przeciwko wszystkim wspólnikom (art. 778 KPC).
Odpowiedzialność solidarna dotyczy zobowiązań powstałych w okresie istnienia
spółki, a rozwiązanie spółki czy wystąpienie wspólnika z niej nie niweczy tej
odpowiedzialności, natomiast majątkiem osobistym wspólnik nie odpowiada za
zobowiązania, które powstały przed jego przystąpieniem do spółki. Przepisy
kodeksu cywilnego dotyczące spółki cywilnej nie przewidują wyłączenia
odpowiedzialności solidarnej wspólników. Każdy ze wspólników jest uprawniony do
równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach (art.
867 § 1 zd. 1 KC). Kodeks cywilny nie zabrania wyłączyć wspólnika od udziału w
stratach, jednak zabrania czynienia tego w przypadku udziału w zyskach (art. 867
§ 1 zd.3 i 4 KC).
W razie wątpliwości ustalony w umowie stosunek udziału wspólnika w zyskach
odpowiada udziałowi w stratach. Zyskiem spółki jest wartość majątkowa, o którą w
chwili zamknięcia okresu obrachunkowego zwiększył się majątek spółki, po
potrąceniu wartości wkładów i wszelkich zobowiązań spółki (15). Wspólnik może
zgłosić żądanie podziału i wypłaty zysku, dopiero po rozwiązaniu spółki, a jeżeli
spółka zawarta jest na czas dłuższy, to z końcem każdego roku obrachunkowego
(art.868 KC).
Sprawy spółki
Według art. 865 każdy wspólnik jest zobowiązany, a tym bardziej uprawniony do
prowadzenia spraw spółki (argumentum a maiori ad minus). Cel spółki jest
wspólny, więc powinni oni podejmować uchwały jednomyślnie. Inny sposób
prowadzenia spółki może być przyjęty w umowie lub uchwale wspólników, jednak
zasadą jest, że każdy z nich jest tak samo umocowany do reprezentowania spółki,
jak i do prowadzenia jej spraw. Za prowadzenie spraw spółki wspólnicy nie
otrzymują wynagrodzenia, ponieważ jest to ich obowiązek, wynikający z istoty
spółki cywilnej, ich korzyścią jest udział w zyskach lub inna korzyść gospodarcza
(16). Zawarcie umowy o pracę wspólnika ze spółką możliwe jest jedynie wtedy, gdy
praca miałaby być świadczona poza obowiązkiem osobistego prowadzenia spraw
spółki (17). Każdy wspólnik bez uprzedniej uchwały wspólników może prowadzić
sprawy nie przekraczające zakresu zwykłych czynności spółki (art.865 § 2 zd.l KC).
Jeżeli jednak przed zakończeniem danej sprawy przynajmniej jeden ze wspólników
sprzeciwiłby się temu, to potrzebna jest w tym przypadku uchwała wspólników
(art.865 § 2 zd.2 KC). Według Z. Radwańskiego tę zasadę należałoby stosować też
do sytuacji, gdy prowadzenie spraw spółki zostało powierzone jednemu albo tylko
niektórym wspólnikom. Wspólnik może jednak wykonywać czynność nagłą bez
uprzedniej uchwały. Czynność nagła to taka, której zaniechanie mogłoby narazić
spółkę na straty (art.865 § 3 KC).
Umocowany do działania w charakterze przedstawiciela dokonuje w imieniu
wspólników czynności prawnych z osobami trzecimi. Z mocy prawa jest nim każdy
wspólnik, w takim zakresie, w jakim jest on uprawniony do prowadzenia spraw
spółki (art.866 KC). Umowa spółki lub uchwała wspólników może określić w inny
sposób zakres reprezentacji, może wyłączyć lub ograniczyć uprawnienie
wspólnika, może też powierzyć reprezentację osobie trzeciej prowadzącej sprawy
spółki. Na zasadach ogólnych (18) umocowanie do reprezentacji spółki może
opierać się na udzieleniu wspólnikowi albo osobie trzeciej pełnomocnictwa.
Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach przyznanego mu
umocowania będzie pociągać skutki bezpośrednio dla reprezentowanego (art. 95 §
2KC).
21
Zmiany w spółce cywilnej
Wspólnik może wystąpić ze spółki przez wypowiedzenie udziału, jeżeli spółka
zawarta jest na czas nie oznaczony, to może on wypowiedzieć swój udział na trzy
miesiące przed końcem roku obrachunkowego (art. 869 § 1 KC). Kodeks cywilny w
art. 353' przewiduje swobodę umów, dlatego możliwe jest, że wspólnicy ustalą w
umowie inny termin wymagany dla wypowiedzenia. Z ważnych powodów,
wypowiedzenie może mieć skutek natychmiastowy, mimo tego, że spółka została
zawiązana na czas oznaczony. Tym samym zastrzeżenie któregokolwiek z
wspólników jest nieważne i nie wywołuje żadnych skutków (art.869 § 2 KC). Jak już
wcześniej wspomniałam do istnienia spółki potrzebna jest liczba dwóch
wspólników, a to ze względu na to, że spółka cywilna to umowa. Zatem jeżeli z
dwuosobowej spółki cywilnej wspólnik wypowie swój udział, wtedy spółka przestaje
istnieć. Nie jest przewidziane istnienie spółki cywilnej jednoosobowej. Dla
porównania spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez
jedną lub więcej osób (art. 151 § 1 KSH). Wobec tego, jeżeli spółka cywilna
przekształciłaby się w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, to jest możliwe
istnienie takiej spółki, gdzie wspólnikiem jest tylko jedna osoba. Wtedy jednak
pierwotna spółka cywilna jest już spółką z ograniczoną odpowiedzialnością.
Występującemu wspólnikowi zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki
do używania. W pieniądzu jest mu wypłacana wartość jego wkładu oznaczonego
w umowie spółki. Jeżeli brak jest takiego oznaczenia, to wypłaca się mu wartość
jaką miał wkład w chwili wniesienia go do umowy spółki. Występujący wspólnik
nie może żądać zwrotu wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na
używaniu przez spółkę rzeczy należących do wspólnika (art. 871 § 1 KC).
Byłemu wspólnikowi wypłaca się taką część wartości wspólnego majątku, która
pozostała po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka
odpowiada stosunkowi, w jakim wspólnik uczestniczył w zyskach spółki (art. 871
§ 1 KC). A simile należałoby te zasady stosować w przypadku wypowiedzenia
udziału przez wierzyciela osobistego wspólnika. Skutek wypowiedzenia czy to
przez wspólnika czy jego wierzyciela osobistego jest taki sam - wspólnik nie jest
już stroną umowy spółki.
Możliwe jest zastrzeżenie w umowie, że w razie śmierci jednego ze wspólników,
na jego miejsce wejdą do spółki jego spadkobiercy. Jest to wstąpienie z mocy
prawa (ipso iure). Spadkobiercy powinni wskazać spółce jedną osobę, która by
wykonywała ich prawa. Obowiązek ten jest pomyślany w interesie
spadkobierców, gdyż dopóki nie wyznaczą takiej osoby, pozostali wspólnicy
mogą sami podejmować wszelkie czynności w zakresie prowadzenia spraw
spółki (art.872 KC). Wydaje się, że gdy spadkobiercy wchodzą do spółki w
miejsce zmarłego wspólnika, to również odpowiadają za długi spółki. Może to
wynikać też z samego przyjęcia przez nich spadku. Jeżeli jest to przyjęcie proste
to spadkobiercy odpowiadają za długi spadkowe bez ograniczenia. Natomiast
jeżeli przyjmują spadek z dobrodziejstwem inwentarza ponoszą
odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu
stanu czynnego spadku (art. 1031 w zw. żart. 872 KC).
Rozwiązanie spółki cywilnej
Przyczyny zakończenia działalności spółki mogą być określone w umowie spółki.
Możliwe jest też taka sytuacja, że pomimo zaistnienia przewidzianych w umowie
przyczyn rozwiązania spółki będzie trwała ona nadal. Musi to nastąpić za zgodą
wszystkich wspólników. W takim wypadku poczytuje się, że umowa spółki została
przedłużona na czas nie oznaczony (art. 873 KC). Umowa spółki może również
22
ulec rozwiązaniu przez zgodną uchwałę wspólników, gdy pozostał w niej tylko
jeden wspólnik lub gdy osiągnięcie zamierzonego celu stało się niemożliwym
(19). Ponadto każdy wspólnik, powołując się na ważne powody, może żądać
rozwiązania spółki przez sąd (art. 874 § 1 KC). Wyrok sądu ma w tym przypadku
charakter prawo kształtujący i jest skuteczny ex nunc (20). Spółka ulega także
rozwiązaniu , gdy zostanie ogłoszona upadłość wspólnika (art. 874 § 2 KC).
Wspólność majątkowa spółki w czasie jej funkcjonowania ma charakter łączny.
W przypadku rozwiązania spółki stosuje się odpowiednio do wspólnego majątku
wspólników przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 875 § 1
KC). Jest to drugi rodzaj współwłasności przewidziany w art. 196 KC. Udziały
współwłaścicieli są równe, a każdy z nich może rozporządzać swoim udziałem
bez zgody pozostałych współwłaścicieli ( art. 197 w zw. z art. 198 KC). Wkłady
są zwracane wspólnikom po zapłaceniu wszystkich długów z pozostałego
majątku. Do tych rozliczeń stosuje się zasady dotyczące wystąpienia wspólnika
ze spółki. Zatem wspólnikowi zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do
wspólnego majątku oraz wartość wkładu oznaczonego w umowie spółki lub w
razie braku j ego oznaczenia wartość wkładu, j aką miał on w chwili wniesienia
do spółki (art. 871 § 1 w zw. z art. 875 § 2 KC). Pozostała nadwyżka wspólnego
majątku dzielona jest między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli
w zyskach spółki (art.875 § 3 KC). Gdyby jednak majątek spółki nie wystarczał
na pokrycie długów, wspólnicy powinni je pokryć w stosunku, w jakim
uczestnicząw stratach (21). Możliwe jest, na zasadzie swobody umów, że
wspólnicy inaczej wyznaczą w umowie spółki sposób rozliczeń w razie jej
rozwiązania
Spółka cywilna ( SC ) - powstaje na podstawie umowy, w której wspólnicy
zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Każdy ze
wspólników wnosi do spółki jakiś majątek, głównie pieniądze, lub tak zwany APORT,
czyli np. ziemie, maszyny, budynki.
Spółka cywilna jest spółką osobową nie posiadającą osobowości prawnej, a każdy
wspólnik ma prawo i obowiązek osobiście prowadzić sprawy spółki, jeśli umowa nie
stanowi inaczej,
oraz reprezentować spółkę w stosunkach z osobami trzecimi, jeśli nic innego nie
wynika z umowy lub uchwały wspólników. Wspólnicy za zobowiązania spółki
odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem, co oznacza, że muszą oni mieć do
siebie duże zaufanie.
Dział II Spółki kapitałowe
•
Spółki kapitałowe w organizacji, o których mowa w art. 161 i art. 323, mogą
we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne
prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i-być pozywane.
•
Do spółki kapitałowej w organizacji w sprawach nieuregulowanych w ustawie
stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące danego typu spółki po jej wpisie
do rejestru.
•
Firma spółki kapitałowej w organizacji powinna zawierać dodatkowe
oznaczenie "w organizacji".
23
A
). Spółka z. ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka z ograniczona odpowiedzialnością
-
(sp. Z o.o.) jest najbardziej popularna
-
posiada osobowość prawna
-
należy do spółek kapitałowych
-
właściciele odpowiadają za zobowiązania spółki w wys. włożonych wkładów
-
udziałowcy mogą także zarządzać spółka
-
musi być ta spółka wpisana do rejestru sadowego
-
umowa w formie aktu notarialnego
-
spółka ma zarząd, rade nadzorcza i zgromadzenie wspólników
-
jest to forma-prawno organizacyjna działalności gosp.
-
kapitał zakładowy w spółce z o.o. wynosi 50tys zł.
1. Cel i zakres działalności spółki
2. Powstanie spółki z o.o.
2.1.Umowa lub jednostronna czynność prawna spółki
2.2.Kapitał zakładowy
2.3.Ustanowienie władz spółki
2.4.Wpis do rejestru handlowego
3. Udziały
4. Prawa i obowiązki wspólników
4.1.Prawa wspólników
4.2.Obowiązki wspólników
5. Władze spółki
5.1.Zgromadzenie wspólników
5.2.Zarząd
5.3.Nadzór
6.Udział w zyskach i stratach
7.Rozwiązanie i likwidacja spółki
7.1.Rozwiązanie spółki
7.2.Likwidacja
Spółka z o.o. opiera się — podobnie jak spółka akcyjna - na koncepcji
zaangażowania kapitałowego wspólników i ich odpowiedzialności ograniczonej do
wkładu w majątek spółki.
Cel i zakres działalności spółki
Spółki z o.o. mogą być zawierane w celach gospodarczych przez jedna lub więcej
osób, o ile ustawy nie zawierają ograniczeń.
24
Cel gospodarczy rozumiany jest niekiedy w nauce prawa jako cel zarobkowy,
zatem celem gospodarczym spółki - wedle tego poglądu - byłoby wyłącznie
prowadzenie przedsiębiorstwa zarobkowego. Inny pogląd utrzymuje natomiast, ze
celem tym jest każdy cel gospodarczy, choćby nie polegał na prowadzeniu
przedsiębiorstwa zarobkowego, ale np. na zawiązaniu kartelu, trustu.
2. Powstanie spółki z o.o.
Powstanie spółki z o.o. wymaga większej liczby czynności niż powstanie spółki
osobowej. Należy:
•
Zawrzeć umowę spółki w formie aktu notarialnego
•
wspólnicy musza wnieść wkłady na pokrycie kapitału zakładowego. Minimalny
kapitał zakładowy spółki z o.o. wynosi 50000 i taka musi być minimalna
wartość wnoszonych wkładów. Spółki z o.o., które powstały przed wejściem w
życie KSH i maja niższy kapitał niż wymagany musiały do 1 stycznia 2004
uzupełnić go do 25000 do 1 stycznia 2006 do 50000.
•
Wkłady wspólników mogą mieć charakter pieniężny lub mogą to być wkłady
niepieniężne, muszą mieć one jednak określoną wartość majątkową. Nie
może być wkładem praca wspólnika lub zaświadczenie usług na rzecz spółki.
•
powołanie zarządu
•
powołanie rady nadzorczej lub komisji rewizyjne jeśli umowa je przewiduje
•
zgłoszenie się do sądu rejestrowego i jej wpis do rejestru handlowego
2.1. Umowa lub jednostronna czynność prawna spółki
Umowa spółki powinna być- pod rygorem nieważności zawarta w formie aktu
notarialnego. Akt założycielski spółki zawierać powinien następujące postanowienia
obligatoryjne:
•
określenie firmy i siedziby spółki
•
przedmiot działalności gospodarczej
•
czas trwania, jeśli spółka jest zawarta na czas określony
•
wysokość kapitału zakładowego
•
ilość i wysokość udziałów
•
przedmiot wkładu niepieniężnego (tzw. aportu) i osobę wspólnika wnoszącego
wkład oraz
•
ilość i wysokość przyznanych w zamian udziałów
•
szczególne korzyści przyznane wspólnikowi
•
szczególne obowiązki wobec spółki
Inne postanowienia (tzw. postanowienia fakultatywne) aktu założycielskiego spółki
moa dotyczyć spraw, których prawo nie reguluje albo wyraźnie zezwala na
odmienne uregulowania przez wspólników, albo wreszcie, które tylko w akcie
założycielskim mogą być skutecznie unormowane.
2.2. Kapitał zakładowy
Jest to liczbowo oznaczona kwota pieniędzy stanowiąca sumę udziałów
wspólników i pierwotnego majątku spółki. Ponieważ daje on podstawę
zabezpieczenia praw wierzycieli i rękojmię spłaty udzielonych spółce kredytów, nie
może hyc swobodnie zmieniony, zwłaszcza uszczuplony w jakikolwiek sposób.
25
Ustawowe minimum tego kapitału określają przepisy ksh. Wynosi ono obecnie
50000 złotych. Kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały o równej wartości
nominalnej. Cały kapitał powinien być przez założycieli spółki objęty i wpłacony
przed powstaniem spółki bądź w gotówce, bądź w formie wkładu niepieniężnego
(aportu). Aportem mogą być ruchomości, nieruchomości, wierzytelności, patenty, a
nawet przedsiębiorstwo jako całość. Kapitał zakładowy (jak i cały majątek spółki)
stanowi podstawę odpowiedzialności spółki wobec jej wierzycieli. Wspólnicy spółki
nie odpowiadają osobiście za jej zobowiązania. Kapitał ten stanowi zatem
gwarancję wypłacalności spółki i podstawę zaufania ewentualnych kredytodawców.
2.3.Ustanowienie władz spółki
W sp. z o.o. sprawy zewnętrzne i reprezentacyjne wypełniają w zasadzie
powołane do tego organy zwane władzami spółki. Powinny być one powołane w
akcie założycielskim spółki lub w późniejszej uchwale, ale podjętej przed
zarejestrowaniem spółki.
2.4.Wpis do rejestru handlowego
Obowiązkiem powołanego przez wspólników zarządu spółki jest zgłoszenie sądowi
zawiązania się spółki, celem wpisania jej do rejestru handlowego. Powstanie spółki
z o.o. zależy od wpisu w rejestrze handlowym, a wpis ma charakter konstytutywny.
Z chwilą wpisu do rejestru handlowego spółka staję się osobą prawną. Do wniosku
o zarejestrowaniu spółki dołącza się następujące dokumenty:
•akt założycielski,
•oświadczenie zarządu spółki o wpłacie udziałów pieniężnych i zapewnienie
przejścia na spółkę udziałów niepieniężnych (aportów),
•dowód ustanowienia władz spółki z podaniem ich składu osobowego,
•imienną listę wspólników z podaniem liczby i wysokości udziałów każdego z nich,
•wzory podpisów członków zarządu.
Zgłoszenie do rejestracji powinni nastąpić w terminie do 6 miesięcy od sporządzenia
aktu założycielskiego spółki. Po upływie tego czasu akt traci moc wiążącą. Fakt
założenia spółki powinien podać do wiadomości Ministrowi Gospodarki - lub innego
właściwego resortu.
3. Udziały
Kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały. Prze udział rozumie się ogól praw i
obowiązków wspólnika wynikających ze stosunku spółki. Wartość udziału może być
wyrażona liczbowo w stosunku do całości kapitału zakładowego. Udział nigdy nie
może być papierem wartościowym, nie musi też być o równej wartości nominalnej,
w pewnych warunkach może być dzielony. Minimalna wysokość udziału wynosi 500
zł. Zgodnie z ksh akt założycielski spółki rozstrzyga czy wspólnik może posiadać
większa liczbę udziałów. Jeżeli posiada on większa liczbę udziałów, to wszystkie
udziały w kapitale zakładowym powinny być równe i niepodzielne. W przypadku
zastrzeżenia w akcie założycielskim tylko jednego udziału dla każdego wspólnika
wysokość udziałów może być nierówna. Przenoszenie udziałów wymaga formy
pisemnej pod rygorem nieważności. Obrót udziałami jest swobodny. Mogą one być
dowolnie zbywane, zastawiane i dziedziczone. Udziały mogą podlegać umorzeniu,
czyli tzw. amortyzacji. Polega ona na zniweczeniu praw i obowiązków związanych z
udziałem. Umorzenie odbywa się albo kosztem kapitału zakładowego (gdy z niego
czerpie się fundusze na spłatę umorzonych udziałów), albo z czystego zysku spółki
bez naruszenia kapitału zakładowego (tzw. amortyzacja samoistna). W pierwszym
26
przypadku umorzenie wymaga zgody wierzycieli lub ich zaspokojenia, w drugim zaś
nie jest potrzebne. Umorzenie udziału w spółce z o.o. jest dopuszczalne i skuteczne
tylko wtedy, gdy przewiduje je akt założycielski spółki.
Spółka nie może na swój rachunek nabywać ani przyjmować w zastaw własnych
udziałów. Jest to zasada podyktowana przede wszystkim ochroną wierzycieli,
zasada przeciwna prowadziłaby bowiem do obniżenia kapitału zakładowego.
Ponadto zakaz dopuszczalności nabywania przez spółkę własnych udziałów na
swój rachunek ma przede wszystkim na celu zapewnienie stałości kapitału
zakładowego i uniemożliwienie wpływania na układ głosów w zgromadzeniu
wspólników przez zarząd spółki.
Zarząd spółki zobowiązany jest prowadzić księgę udziałów, do której należy
wpisywać imię i nazwisko (firmę) każdego wspólnika, adres (siedzibę) oraz liczbę i
wysokość jego udziałów, jak również wszelkie zmiany o osobach wspólników i
posiadanych udziałach.
Prawa i obowiązki wspólników
Prawa i obowiązki wspólników w spółce z o.o. regulują przepisy kodeksu i akt
założycielski spółki, ten ostatni w takim zakresie na jaki przepisy kodeksu
handlowego zezwalają.
4.1. Prawa wspólników
Można je podzielić na prawa typu korporacyjnego, prawa majątkowe indywidualne,
wspólne (kolektywne) i prawa mniejszości.
Do praw korporacyjnych należą:
•prawo uczestnictwa na zgromadzeniu wspólników,
•prawo głosu na zgromadzeniu
wspólników,
•prawo zaskarżenia uchwał,
•prawo kontroli.
Prawami majątkowymi są zwłaszcza:
•prawo udziału w zysku bilansowym
•prawo uczestnictwa w podziale zlikwidowanego majątku spółki
•prawo do wynagrodzenia za dostarczone spółce świadczenia niepieniężne
prawo zwrotu wpłat na udział w razie redukcji kapitału zakładowego, umorzenia
udziałów z
czystego zysku, nabycia przez spółkę własnych udziałów oraz przekształcenia spółki
na
spółkę akcyjną
Prawa indywidualne, wspólne i prawa mniejszości dotyczą sposobu ich
wykonywania. Tak więc, prawa indywidualne wykonywane są samoistnie przez
każdego wspólnika, prawa wspólne (kolektywne) wykonane są przez wspólników w
formie uchwał, zaś prawa mniejszości przez wspólników posiadających co najmniej
1/10 udziałów kapitału zakładowego.
4.2. Obowiązki wspólników
•pokrycie udziału w gotówce lub aportami,
27
•dokonanie dopłat (wkładów), których podstawowym celem jest pomnożenie
kapitału obrotowego (a nie zakładowego) spółki,
wyrównanie ubytku w kapitale zakładowym spowodowanego bezprawną wypłatą
na rzecz członków spółki.
•
dokonywanie periodycznych świadczeń niepieniężnych (np. dostawy
surowca), jeśli wynika
to z aktu założycielskiego spółki.
•
inne obowiązki np. sprawowanie zarządu, nadzoru, udział w zgromadzeniu
wspólników.
5.Władze spółki
5.1. Zgromadzenie wspólników
Najwyższym organem spółki z o.o. jest zgromadzenie wspólników.
Główną jego funkcją jest :
•
podejmowanie uchwał w sprawach przewidzianych przepisami kodeksu
spółek handlowych i
aktem założycielskim spółki.
•
Zgromadzenie wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
mogą być zwyczajne
lub nadzwyczajne.
•
Zgromadzenie zwyczajne, powinno odbywać się corocznie w ciągu 6
miesięcy po upływie
roku obrachunkowego.
Przedmiotem tego zgromadzenia jest:
•
rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania, bilansu
oraz rachunku zysków i strat sporządzonych przez
zarząd spółki,
•
podjęcie uchwały o sposobie podziału zysków lub pokrywaniu strat,
•
udzielenie absolutorium (pokwitowania) władzom spółki.
•
wszelkie postanowienia dotyczące roszczeń o naprawie szkody
wyrządzonej przy zawiązywaniu spółki lub sprawowaniu zarządu
albo nadzoru .
•
zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa oraz ustanowienie na nim
prawa użytkowania
•
zwrot dopłat
•
nabycie i zbycie nieruchomości, chyba że akt założycielski spółki stanowi
inaczej .
Kodeks spółek handlowych precyzyjnie reguluje zasady zwoływania zgromadzeń
oraz sposób ich obradowania.
Zgromadzenia zwołuje zarząd, jeśli zarząd nie zwoła zgromadzenia w
przewidzianym terminie, wówczas zwołać je może rada nadzorcza lub komisja
rewizyjna. Uprawnienie to może być przyznane innym osobom w akcie
założycielskim spółki. Zwołania zgromadzenia mogą się domagać osoby będące w
posiadaniu 1/10 kapitału zakładowego.
Jeżeli na zgromadzeniu reprezentowany jest cały kapitał zakładowy i nikt z
obecnych nie
zgłasza sprzeciwu, możliwe jest podjęcie uchwały w każdej sprawie, mimo że nie
była ona
objęta porządkiem obrad.
Uczestnictwo w obradach może być osobiste bądź przez
28
pełnomocników. Pełnomocnictwo
powinno być pod rygorem nieważności udzielone
na piśmie i dołączone do protokołu
zebrania. Wspólnicy są wyłączeni od głosowania
przy powzięciu uchwał dotyczących ich
odpowiedzialności wobec spółki z
jakiegokolwiek tytułu, a także w sprawie przyznania im
wynagrodzenia oraz umów i
sporów między nimi a spółką.
Uchwała wspólników, powzięta wbrew przepisom lub postanowieniom aktu
założycielskiego
spółki, może być zaskarżona przez wytoczenie powództwa przeciwko spółce do
sądu. Prawo
do wytoczenia powództwa o unieważnienie uchwały (legitymację czynną) posiadają:
zarząd spółki, rada nadzorcza, komisja rewizyjna oraz poszczególni członkowie tych
władz,
każdy wspólnik, który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu zażądał
zaprotokołowania sprzeciwu,
wspólnik bezzasadnie nie dopuszczony do udziału w
zgromadzeniu,
wspólnicy, którzy nie byli obecni na zgromadzeniu; uprawnienie
takie przysługuje tylko wtedy, gdy zgromadzenie zostało zwołane w sprawach nie
przewidzianych porządkiem obrad, w przypadku pisemnego głosowania - każdy
wspólnik, jeśli został pominięty w głosowaniu albo nie zgodził się na takie
głosowanie, albo głosował przeciwko uchwale i po otrzymaniu wiadomości o
uchwale w ciągu dwóch tygodni złożył sprzeciw.
5.2. Zarząd
Organem wykonawczym spółki z o.o. jest zarząd. Jego prawa i obowiązki określa
ustawa i akt założycielski spółki, które dotyczą tak sfery wewnętrznej, jak i
zewnętrznej działalności spółki. Nie jest dopuszczalne przesuniecie kompetencje
zarządu na inny organ spółki. Zarząd może być jednoosobowy lub wieloosobowy.
Jest powoływany z grona wspólników lub spoza jego grona w drodze uchwały
zgromadzenia wspólników. Akt założycielski może przewidywać inny sposób
powoływania zarządu, np. przez rade nadzorczą. Kadencja zarządu trwa rok. Radę
nadzorcza powołuje się na jeden rok, jeśli umowa spółki nie stanowi inaczej. Akt
założycielski może ustanowić dłuższe kadencje. Członkowie zarządu mogą być w
każdej chwili odwołani. Prawo odwołania przysługuje temu, kto zarząd powołał. Do
kompetencji zarządu należy:
administracja, czyli prowadzenie spraw spółki w granicach określonych przez
prawo, akt założycielski i uchwały wspólników; funkcja ta może być wykonywana
samoistnie przez każdego członka zarządu; gdy chodzi o udzielenie prokury,
uchwała zarządu musi być jednomyślna;
reprezentacja cywilnoprawna spółki, obejmująca wszelkie czynności sądowe i
pozasądowe związane z prowadzeniem jakiegokolwiek przedsiębiorstwa.
5.3.Nadzór
Kontrole nad działalnością spółki sprawuje każdy wspólnik. Jednak z aktu
założycielskiego spółki lub ustawy może wynikać obowiązek ustanowienia rady
nadzorczej lub komisji rewizyjnej albo tych organów łącznie.
Indywidualne prawo kontroli polega na tym, że każdy wspólnik spółki z o.o. ma
prawo przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać na własny użytek bilans i
żądać od zarządu wyjaśnień.
Rada nadzorcza jest organem fakultatywnym. Obligatoryjne ustanowienie tego
29
organu nadzoru kodeks przewiduje wówczas, gdy kapitał zakładowy przekracza
kwotę 500 000 złotych. Rada nadzorcza składa się z przynajmniej 3 osób,
wybieranych uchwałą wspólników na jeden rok. Członkami rady nadzorczej nie
mogą być członkowie zarządu, likwidatorzy oraz pracownicy spółki zajmujący
stanowiska głównego księgowego. Radcy prawnego, kierownika zakładu lub inne,
podlegające bezpośrednio członkowi zarządu. Podstawową funkcja rady
nadzorczej jest stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich gałęziach
przedsiębiorstwa. Szczególnie bada ona bilans oraz rachunek zysków i strat
zarówno pod względem rachunkowym, jak i faktycznym. Bada ona również
sprawozdania zarządu oraz jego propozycje, co do podziału zysków i strat.
Sprawozdanie z tego badania rada nadzorcza składa zgromadzeniu wspólników na
dorocznym jego zebraniu. Komisja rewizyjna jest również organem fakultatywnym.
Jej obligatoryjne istnienie przewidziane jest wówczas, gdy kapitał zakładowy spółki
przekracza 500 000 złotych i wspólników jest więcej niż 25. skład, sposób
powoływania i odwoływania członków komisji rewizyjnej, wygasanie mandatów,
podejmowanie uchwał itp. są podobne jak w radzie nadzorczej. Stąd też
obowiązują w odniesieniu do tego organu te same przepisy. Zasadniczą różnicą
jest to, że zadaniem komisji rewizyjnej jest badanie przede wszystkim sfery
finansowej działalności spółki.
Powołanie biegłych rewidentów reguluje KSH. Są oni mianowicie ustanowieni przez
sąd rejestrowy na żądanie wspólnika lub wspólników posiadających przynajmniej
1/10 kapitału zakładowego. Rewidenci są zobowiązani zbadać rachunkowość oraz
działalność spółki. W tym celu mają prawo żądać wyjaśnień od członków zarządu,
przeglądać księgi i dokumenty, badać kasę, zapasy towarów i papierów
wartościowych oraz żądać innej potrzebnej pomocy. Rewidenci składają swoje
sprawozdanie sądowi rejestrowemu, który przesyła jego odpis żądającemu
zbadania rachunkowości oraz działalności spółki, zarządowi i radzie nadzorczej lub
komisji rewizyjnej. Koszty badania rachunkowości oraz działalności spółki ponosi
żądający
6. Udział w zyskach i stratach
Wspólnik spółki z o.o. co do zasady nie odpowiada za jej zobowiązania nie
uczestniczy także w stratach ponoszących przez spółkę. Aby uzyskał udział w
zysku muszą zostać spełnione dwa warunki:
•spółka musi mieć zysk w danym roku obrotowym,
•walne zgromadzenie musi przeznaczyć uchwałą cześć lub całość zysku co do
podziału pomiędzy wspólników.
Kwota wypłacana wspólnikowi tytułem udziału w zysku określona jest jako
dywidenda. Jest ona opodatkowana.
Dywidenda ustalona jest proporcjonalnie do wysokości udziałów w spółce chyba, że
umowa spółki stanowi inaczej.
7. Rozwiązanie i likwidacja spółki
7.1. Rozwiązanie spółki
30
Rozwiązanie spółki powodują następujące czynności:
•
zaistnienie warunków przewidzianych w umowie spółki,
•
w wyniki jednomyślnej uchwały wspólników,
•
ogłoszenie upadłości spółki,
•
śmierć wspólnika chyba że umowa spółki przewiduje wstępnie
spadkobierców lub pozostali wspólnicy postanowią, że spółka ma trwać nadal
pomiędzy nimi, nie może jednak dojść do sytuacji że w spółce pozostanie
tylko jeden wspólnik,
•
prawomocne orzeczenie sądu rozwiązujące spółkę z ważnych powodów
•
wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub osobistego wierzyciela
wspólnika, który uzyskał zajęcie przysługujących wspólnikowi praw.
7.2. Likwidacja
Rozwiązanie spółki następuje z chwilą wykreślenia jej z rejestru, musi być ona
jednak poprzedzona likwidacją spółki. Likwidacja polega na zakończeniu bieżących
interesów spółki. Likwidację prowadzą likwidatorzy, którymi są wspólnicy. Likwidacji
nie przeprowadza się w przypadku upadłości spółki gdyż wówczas jest
przeprowadzona przez syndykat.
Członkowie zarządu na mocy KSH mogą ponosić osobistą i solidarną
odpowiedzialność za zobowiązania tej spółki. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce
okaże się bezskuteczna, mogą oni jednak zwolnić się od tej odpowiedzialności
udowadniając że we właściwym czasie zgłosili wniosek o ogłoszenie upadłości lub
o otwarcie postępowania układowego .
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ( Sp. zo.o ) jest spółką kapitałową, to
znaczy istotne znaczenie ma gromadzony kapitał założycielski, a nie osoby, które
go wniosły w formie udziałów do spółki. Możliwości zbywania udziałów są
ograniczone, co zapewnia w miarę stabilny skład udziałowców. Największą zaletą
tej spółki jest ograniczanie ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej.
Udziałowiec nie musi obawiać się, ze w wyniku bankructwa spółki utraci swój
majątek. W najgorszym przypadku wspólnik utraci tylko to co, w nią zainwestował.
Robienie interesów z takimi spółkami może być ryzykowne, dlatego też minimalny
kapitał spółki nie może być niższy niż 50 OOOzł. Udziałowcy często nie są
zaangażowani w bieżące kierowanie spółką-tym zajmuje się zarząd. Zarząd zaś jest
wybierany przez zgromadzenie wspólników.
1.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną
albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa
stanowi inaczej.
2.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być zawiązana wyłącznie
przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.
3.Wspólnicy są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki.
4.Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki
5.
Kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały o równej albo nierównej
wartości nominalnej.
6. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 50.000 złotych.
7.Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 500 złotych.
8.
Udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Jeżeli udział
jest obejmowany po cenie wyższej od wartości nominalnej, nadwyżkę przelewa
się do kapitału zapasowego
31
9.Do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się:
10.
1)zawarcia umowy spółki,
2)
wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału
zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości
nominalnej, także wniesienia nadwyżki,
3)powołania zarządu,
4)
ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego
ustawa lub umowa spółki,
5)wpisu do rejestru.
Spółki akcyjne
1. Istota spółki akcyjnej
2. Utworzenie spółki
3. Kapitał i akcje
4. Organy spółki
4.1.Walne zgromadzenie
4.2.Rada nadzorcza
4.3.Zarząd
5.Zmiana statutu spółki i wysokości kapitału zakładowego
6.Prawa i obowiązki akcjonariuszy
6.1.Prawa akcjonariuszy
6.2.Obowiązki akcjonariuszy
7. Rozwiązanie i likwidacja spółki
Spółka akcyjna
Istota spółki akcyjnej
Swymi początkami spółka akcyjna sięga XV wieku i banków organizowanych na
terenie dzisiejszych Włoch. Jej prototypem była najpotężniejsza w historii kompania
handlowa, mianowicie angielska Kompania Wschodnioindyjska założona w 1600
roku, oraz jej główna konkurentka w krajach Dalekiego Wschodu - holenderska
Kompania Wschodnioindyjska założona w 1602 roku. Spółkami akcyjnymi były
także inne wielkie towarzystwa handlowe, powoływane w tamtych czasach dla
eksploatacji bogactw odkrywanych krajów zamorskich.
W polskim prawie spółka akcyjna może być zawiązana w każdym celu prawnie
dozwolonym zarówno gospodarczym, jak i niegospodarczym. Spółka akcyjna jest
rozwiniętą formą spółki kapitałowej. Jej znaczenie w krajach o rozwiniętej i
ustabilizowanej gospodarce rynkowej jest ogromne. W prawno - organizacyjnej
postaci spółki akcyjnej prowadzą działalność największe organizacje gospodarcze -
przedsiębiorstwa przemysłowe, handlowe i transportowe, banki, towarzystwa
ubezpieczeniowe i telekomunikacyjne, linie żeglugowe i lotnicze itd. Podstawową
cechą spółki akcyjnej jest wyłącznie majątkowy charakter stosunków między nią
samą a udziałowcami. Członkostwo w spółce akcyjnej jest na ogół anonimowe,
ponieważ akcje są z reguły wystawiane na okaziciela - nie bez powodu francuska
nazwa spółki brzmi societe anonyme.
Spółka akcyjna jest osobą prawną, w której dominującą rolę odgrywa element
32
majątkowy w postaci kapitału. Element ludzki ma znaczenie marginesowe. Decyzje
podejmowane przez zgromadzenie wspólników w głosowaniach zależą od liczby
akcji, jakimi dysponują wspólnicy popierający daną opcję, nie zaś od liczby
wspólników. Decyduje więc większość kapitałowa, nie osobowa, podobnie jak w
spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Ponieważ w spółce akcyjnej związek
akcjonariuszy ze spółką jest luźny i indywidualność akcjonariuszy jest w zasadzie
dla spółki obojętna, istnieje potrzeba prawnej ochrony nie tylko wierzycieli, ale i
samych wspólników.
Utworzenie spółki
Spółkę akcyjną mogą utworzyć osoby fizyczne i prawne, przy czym prawo nie
ustanawia żadnego ogólnego kryterium, co do ich liczby, a także, co do rodzaju
osób prawnych. Możliwe jest też utworzenie spółki przez jedną osobę, w takim
jednak przypadku założycielem nie może być jednoosobowa spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością. Kodeks spółek handlowych nie przewiduje tez ograniczeń, co
do celu utworzenia spółki akcyjnej, stąd tez spółka może być powołana zarówno
dla prowadzenia działalności gospodarczej, - co w praktyce jest regułą —jak i dla
realizacji innych celów. Proces tworzenia spółki akcyjnej przechodzi przez dwa
etapy. Pierwszy z nich prowadzi do powstania spółki akcyjnej w organizacji, drugi
kończy się powstaniem właściwej spółki akcyjnej, wyposażonej w osobowość
prawną. Konstytuowane elementy spółki akcyjnej stanowią: zawarcie umowy spółki,
przyjęcie statutu, zgromadzenie kapitału, wybór organów spółki, zarejestrowanie.
Zasadnicze znaczenie w procesie tworzenia spółki ma podpisanie statutu. Osoby
podpisujące statut są założycielami spółki. Statut spółki akcyjnej winien być
sporządzony w formie aktu notarialnego.
Statut powinien określać:
•
firmę i siedzibę spółki,
•
przedmiot działalności spółki,
•
czas trwania spółki, jeśli jest ograniczony,
•
wysokość kapitału zakładowego oraz kwotę wpłaconą przed
zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego,
•
wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy
na okaziciela,
•
liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia,
jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
•
nazwiska i imiona albo firmy założycieli,
•
liczbę członków zarządu i rady nadzorczej, albo przynajmniej minimalna i
maksymalną liczbę członków tych organów, a nadto podmiot uprawniony
do ustalania ich składu,
•
dokładna, albo przynajmniej przybliżoną wielkość kosztów poniesionych lub
obciążających spółkę w związku z jej utworzeniem,
•
pismo do ogłoszeń, gdy spółka zamierza dokonywać ogłoszeń poza
Monitorem Sądowym i Gospodarczym.
Statut może zawierać postanowienia odmienne niż przewiduje ustawa tylko
wówczas, gdy ustawa wyraźnie na to pozwala. Natomiast dopuszczalne jest
wprowadzenie do statutu różnorakich dodatkowych postanowień. Nie dotyczy to
jednak przypadków, gdy z ustawy wynika, że uregulowanie ustawowe danej sprawy
jest wyczerpujące, a także, gdy dodatkowe postanowienie jest sprzeczne z naturą
spółki akcyjnej lub dobrymi obyczajami. Statut zaczyna obowiązywać w chwili
zawiązania spółki, do czego dochodzi w momencie objęcia wszystkich akcji.
33
Założyciele mają swobodę wyboru firmy (nazwy spółki), która w zasadzie nie
podlega żadnym ograniczeniom. Kodeks wymaga jedynie, by znalazło się w niej
dodatkowe oznaczenie „spółka akcyjna". W obrocie spółka może się posługiwać
skrótem „S.A".
W ciągu 6 miesięcy od daty sporządzenia statutu zarząd ma obowiązek zgłosić
zawiązanie spółki do sądu rejestrowego w celu wpisania jej do rejestru
przedsiębiorców w krajowym rejestrze sądowym. Wniosek o zarejestrowanie spółki
podpisują wszyscy członkowie zarządu. Wniosek powinien obejmować informacje
składające się na obraz spółki i ważne dla jej oceny, z których większość zawarta
jest w statucie.
Z chwilą zarejestrowania spółka akcyjna uzyskuje osobowość prawną. Rejestracja
kończy proces tworzenia spółki.
W okresie między zawiązaniem a zarejestrowaniem spółka akcyjna, podobnie jak
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ma postać spółki w organizacji.
Kapitał i akcje
Rozpoczęcie działalności przez spółkę akcyjną jest ściśle związane ze
zgromadzeniem kapitału, zwanego kapitałem zakładowym. Wniesienie przez
akcjonariuszy wkładów na pokrycie kapitału zakładowego stanowi jedną z
przesłanek spółki akcyjnej. Kapitał zakładowy w spółce akcyjnej powinien
wynosić co najmniej 500 000 złotych. Statut spółki może tez początkowo nie
ustalić dokładnie wysokości kapitału zakładowego, lecz określać jego
minimalną i maksymalną wysokość. W takim przypadku do zawiązania
spółki jest konieczne objęcie przez akcjonariuszy takiej liczby akcji, których
łączna wartość nominalna jest równa lub wyższa od minimalnej ustawowej
wysokości kapitału zakładowego, to znaczy 500 000 złotych. Po objęciu
akcji, a przed zgłoszeniem spółki do rejestru, zarząd składa w formie aktu
notarialnego oświadczenie o wysokości objętego kapitału zakładowego oraz
o dookreśleniu wysokości kapitału w statucie. Ustalona ostatecznie w
statucie wysokość kapitału zakładowego winna być zgodna z treścią tego
oświadczenia.
Kapitał zakładowy jest pokrywany przez wspólników. Pokrycie stanowią
wnoszone przez nich do spółki wkłady. Wkłady maja postać wkładów
pieniężnych lub wkładów niepieniężnych. Wkładami niepieniężnymi są
przedmioty o wartości majątkowej: nieruchomości, maszyny, środki
transportowe, komputery itd. W zamian za wnoszone do spółki wkłady
wspólnicy otrzymują akcje. Akcja jest dokumentem, papierem
wartościowym, wyrażającym wniesiony do spółki wkład i legitymującym jej
właściciela jako członka spółki.
Akcje mają ustaloną w statucie i oznaczoną w tekście dokumentu wartość
nominalną. Nie może ona być niższa niż 1 złoty. Wartość nominalna
wszystkich akcji jest jednakowa. Akcjonariusze zobowiązują się wpłacić na
pokrycie akcji ustalona cenę (cenę emisyjną), która może być równa cenie
nominalnej lub wyższa. Natomiast nie mogą oni obejmować akcji po cenie
niższej od ceny nominalnej.
34
Organy spółki
4.1.Walne zgromadzenie
Walne zgromadzenie jest w spółce kapitałowej - a więc zarówno w spółce
akcyjnej, jak i w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością- organem
uchwałodawczym. Do jego zadań należy podejmowanie uchwał w sprawach
przewidzianych w kodeksie spółek handlowych i innych przepisach oraz w
statucie spółki.
Zwyczajne walne zgromadzenie powinno się odbyć w ciągu sześciu miesięcy
po upływie
roku obrotowego. Przedmiotem takiego corocznego zgromadzenia winno być
rozpatrzenie i
zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania
finansowego za ubiegły rok obrotowy, podjecie uchwały o podziale zysku
albo pokryciu straty i udzielenie absolutorium członkom organów spółki z
wykonania przez nich obowiązków. Oprócz zwyczajnego walnego
zgromadzenia mogą być w razie potrzeby zwoływane zgromadzenia
nadzwyczajne.
Walne zgromadzenie zwołuje zarząd, z własnej inicjatywy lub na żądanie
uprawnionych organów lub akcjonariuszy.
4.2. Rada nadzorcza
Rada nadzorcza - indywidualny nadzór wspólników nad zarządzaniem i
działalnością spółki. Rada nadzorcza składa się z co najmniej trzech członków,
kodeks nie zakreśla natomiast górnej granicy liczebności rady, ustalają statut lub
uchwała walnego zgromadzenia. Członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje
walne zgromadzenie, chyba, że statut przewiduje inny sposób powoływania i
odwoływania. Na wniosek akcjonariuszy reprezentujących co najmniej jedną piątą
część kapitału zakładowego wybór rady nadzorczej przez najbliższe walne
zgromadzenie powinien być dokonany w drodze głosowania oddzielnymi grupami -
nawet gdy statut przewiduje inny sposób powołania rady nadzorczej. Posiedzenia
rady nadzorczej zwołuje przewodniczący w miarę potrzeb, jednak nie rzadziej niż
trzy razy w roku obrotowym. Przewodniczący powinien tez zwołać posiedzenie na
żądanie zarządu lub członka rady nadzorczej. Rada nadzorcza może podejmować
uchwały, jeżeli wszyscy członkowie zostali zaproszeni, a w posiedzeniu bierze
udział co najmniej połowa z nich.
Do kompetencji rady nadzorczej należy zaliczyć:
•
sprawowanie stałego nadzoru nad działalnością spółki,
•
dokonywanie oceny sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz
sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy,
•
podejmowanie decyzji o zawieszeniu członka zarządu i delegowaniu
do sprawowania jego zadań członka rady nadzorczej,
•
zwoływanie walnego zgromadzenia w przypadkach przewidzianych
ustawą,
•
wytoczenie powództwa o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia
lub uznanie uchwały za nieważną.
4.3. Zarząd
Zarząd - jest organem kierującym sprawami spółki i reprezentującym spółkę na
35
zewnątrz.
Prawo reprezentowania spółki, czyli składania w jej imieniu oświadczeń woli, odnosi
się
zarówno do zawierania umów i dokonywania jednostronnych czynności prawnych w
sprawach cywilnych, jak i składnia oświadczeń w sprawach administracyjnych,
podatkowych
itd. Zakres reprezentacji nie może być w statucie ograniczony.
Sposób powoływania i odwoływania członków zarządu spółki akcyjnej może
regulować
statut. Jeśli nie zawiera on postanowień w tej mierze, członkowie zarządu są
powoływani i
odwoływani przez radę nadzorczą.
Zarząd może być jednoosobowy lub wieloosobowy, przy czym kodeks nie ogranicza
liczby
jego członków. Funkcje członków zarządu mogą być powierzone zarówno
akcjonariuszom,
jak i osobom spoza ich grona. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, o sposobie
prowadzenia
spraw spółki i podziale zadań decyduje statut, a w braku odpowiednich postanowień
członkowie są uprawnieni i zobowiązani prowadzić sprawy spółki wspólnie.
Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów, chyba, że statut
stanowi inaczej.
Statut może też przewidywać, że w razie równości głosów decyduje głos prezesa.
Zarząd
może podejmować uchwały, jeżeli wszyscy członkowie zostali prawidłowo
powiadomieni o
posiedzeniu.
Bez zgody spółki członek zarządu nie może zajmować się interesami
konkurencyjnymi wobec
spółki, ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej
lub
osobowej. Nie może też być wspólnikiem konkurencyjnej spółki kapitałowej
posiadającym
10% lub więcej udziałów albo akcji bądź uprawnionym do powołania członka
zarządu tej
spółki.
5. Zmiana statutu spółki i wysokości kapitału zakładowego.
Zmiana statutu spółki akcyjnej wymaga uchwały walnego zgromadzenia i wpisu do
rejestru. Uchwała w tym przedmiocie może być podjęta jedynie kwalifikowaną
większością trzech czwartych oddanych głosów, chyba, że statut przewiduje jeszcze
surowsze warunki. Zgłoszenie zmiany statutu do sądu rejestrowego winno nastąpić
w ciągu trzech miesięcy od dnia podjęcia uchwały, wyjątkiem zmian dotyczących
podwyższenia kapitału zakładowego. W tym ostatnim przypadku kodeks przewiduje
termin sześciu miesięcy. Uchybienie terminowi zgłoszenia zmiany statutu do
rejestru, a także prawomocne orzeczenie sądu odmawiające zarejestrowania
powoduje, że zmiana nie dochodzi do skutku. Wpis do rejestru ma charakter
konstytutywny, a więc dopiero z tą chwilą zmiana uzyskuje moc prawną.
Zmiana statutu wymaga zawsze zmiana wysokości kapitału zakładowego
36
spółki - jego
podwyższenie łub obniżenie.
Zwykle podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić dopiero po
wpłaceniu co najmniej
dziewięciu dziesiątych dotychczasowego kapitału. Do podwyższenia kapitału
dochodzi w
drodze emisji nowych akcji lub podwyższenia wartości nominalnej
dotychczasowych akcji.
Do podwyższenia kapitału zakładowego stosuje się odpowiednio przepisy
regulujące
obejmowanie akcji i pokrycie kapitału przy zawiązaniu spółki.
Obniżenie kapitału zakładowego spółki może nastąpić przez zmniejszenie
wartości
nominalnej akcji, przez połączenie akcji lub przez umorzenie części akcji. Nie
może
spowodować zejścia poniżej dolnej granicy kapitału określonej przepisami
(500 000 złotych), ani dolnej granicy wartości nominalnej akcji.
6. Prawa i obowiązki akcjonariuszy
6.1. Prawa akcjonariuszy
Prawa akcjonariuszy obejmują m.in. prawo:
•
uczestnictwa w spółce akcyjnej,
czynnego
•
uczestnictwa w walnym
zgromadzeniu,
•
wybieralności do zarządu, rady
nadzorczej, komisji rewizyjnej i
innego organu spółki,
•
udziału w zysku rocznym
(dywidendzie), poboru akcji nowej
emisji, udziału w kwocie
likwidacyjnej
6.2. Obowiązki akcjonariuszy
Do obowiązków akcjonariuszy należy m.in.:
•
wniesienie pełnego wkładu na akcje ( wpłaty powinny być dokonywane
równomiernie na
wszystkie akcje),
•
akcjonariusz nie może potrącać wierzytelności, jakie ma w stosunku do
spółki, z wpłat na poczet akcji do momentu zarejestrowania spółki
•
akcjonariusze są zobowiązani do opłacania L' wartości
nominalnej
objętych akcji gotówkowych,
•
poza obowiązkiem wpłaty całej kwoty akcyjnej, akcjonariusz może być -
z mocy statutu
zobowiązany do innych jeszcze powinności, np. obowiązku
periodycznych świadczeń
pieniężnych.
37
7. Rozwiązanie i likwidacja spółki
Rozwiązanie spółki powodują:
•
przyczyny przewidziane w statucie,
•
uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki albo o
przeniesieniu siedziby za granicę,
•
ogłoszenie upadłości spółki
•
inne przyczyny przewidziane przepisami, na przykład rozwiązanie spółki
przez sąd wskutek nieusunięcia istotnych braków przy założeniu spółki;
połączenie się spółek (fuzja).
Prawomocne orzeczenie sądu, uchwała walnego zgromadzenia lub inna z
wymienionych wyżej przyczyn, powodują otwarcie likwidacji spółki. Likwidacja a
jest postępowaniem zmierzającym do zakończenia działalności i istnienia spółki.
Likwidacja unormowana przepisami kodeksu spółek handlowych nie jest
prowadzona w przypadku upadłości spółki. Do rozwiązania spółki wiedzie
wówczas postępowanie upadłościowe.
Likwidację prowadzi się pod dotychczasową firmą spółki z dodaniem oznaczenia „w
likwidacji". Spółka zachowuje osobowość prawną. Likwidatorami są członkowie
zarządu, chyba ze statut lub uchwała walnego zgromadzenia stanowią inaczej. Na
wniosek części akcjonariuszy, reprezentujących przynajmniej jedną dziesiątą
kapitału zakładowego, sąd może ustanowić jednego lub dwóch dodatkowych
likwidatorów. Sąd może też z ważnych powodów odwołać likwidatorów i powołać
innych. Otwarcie likwidacji likwidatorzy zgłaszają do sądu rejestrowego.
Spółka akcyjna ( SA ) to spółka kapitałowa, w której podobnie jak w spółce z o.o.
odpowiedzialność akcjonariusza za zobowiązania spółki jest ograniczona-można
stracić jedynie tyle, ile się zainwestowało. Minimalny kapitał zakładowy wynosi
500 000 zł. i niema żadnych ograniczeń w zbywaniu akcji.
W spółkach akcyjnych często występuje duże rozproszenie akcjonariuszy, to
znaczy wielu ludzi ma akcje firmy i na ogół w żaden sposób nie uczestniczą oni w
zarządzaniu spółki. Najważniejszym organem spółki akcyjnej jest walne
zgromadzenie akcjonariuszy ( WZA ), na które przyjść może każdy, kto ma choć
jedną akcje spółki. WZA podejmuje najważniejsze decyzje dotyczące spółki, np. o
jej połączeniu z inną lub likwidacji, a ponadto wybiera też Rade Nadzorczą, której
zadaniem jest kontrolowanie działalności zarządu. Zarząd, który zajmuje się
bieżącym zarządzaniem spółką, powoływany jest albo przez Rade Nadzorczą
albo przez WZA.
1.Zawiązać spółkę akcyjną może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może
być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną
odpowiedzialnością.
2.Statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego.
3.Osoby podpisujące statut są założycielami spółki.
4.Akcjonariusze są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w statucie.
5.Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki.
6.Kapitał zakładowy spółki akcyjnej dzieli się na akcje o równej wartości
nominalne
7.Do powstania spółki akcyjnej wymaga się:
1)zawiązania spółki, w tym podpisania statutu przez założycieli,
38
2)wniesienia przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału
zakładowego, z uwzględnieniem art. 309 § 3 i § 4,
3)ustanowienia zarządu i rady nadzorczej,
4)wpisu do rejestru.
8.
Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 500.000 złotych.
9.
Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 złoty.
10.
Akt notarialny zawierający oświadczenie zarządu, powinien zawierać
postanowienie o dookreśleniu wysokości kapitału zakładowego w statucie.
Wysokość kapitału zakładowego określona w statucie powinna być zgodna z
oświadczeniem zarządu.
11.Do zgłoszenia spółki należy dołączyć:
1)statut,
2)akty notarialne o zawiązaniu spółki i objęciu akcji,
3)
oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wymagane statutem wpłaty na
akcje oraz wkłady niepieniężne zostały dokonane zgodnie z prawem.
4) potwierdzony przez bank lub dom maklerski dowód wpłaty na akcje,
dokonanej na rachunek spółki w organizacji; w przypadku gdy statut
przewiduje pokrycie kapitału zakładowego wkładami niepieniężnymi po
dokonaniu rejestracji, należy dołączyć oświadczenie wszystkich członków
zarządu, że wniesienie tych wkładów do spółki jest zapewnione zgodnie z
postanowieniami statutu przed upływem terminu określonego w art. 309 § 3.
5)dokument stwierdzający ustanowienie organów spółki z wyszczególnieniem
ich składu osobowego,
6)zezwolenie lub dowód zatwierdzenia statutu przez właściwy organ
władzy publicznej, jeżeli są one wymagane do powstania spółki,
7)oświadczenie, o którym mowa w art. 310 § 2, jeżeli zarząd złożył
takie oświadczenie.
12. W przypadkach określonych w niniejszym dziale należy dołączyć
sprawozdanie założycieli wraz z opinią biegłego rewidenta.
Łączenie się spółek
1.Spółki kapitałowe mogą się łączyć między sobą oraz ze spółkami osobowymi;
spółka osobowa nie może jednakże być spółką przejmującą albo spółką nowo
zawiązaną.
2.Spółki osobowe mogą się łączyć między sobą tylko przez zawiązanie
spółki kapitałowej.
3.Nie może się łączyć spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku, ani
spółka w upadłości.
4.Połączenie może być dokonane:
1)przez przeniesienie całego majątku spółki (przejmowanej) na inną
spółkę (przejmującą) za udziały lub akcje, które spółka przejmująca
wydaje wspólnikom spółki przejmowanej (łączenie się przez przejęcie),
39
2)przez zawiązanie spółki kapitałowej, na którą przechodzi majątek
wszystkich łączących się spółek za udziały lub akcje nowej spółki (łączenie
się przez zawiązanie nowej spółki).
5.Wspólnicy spółki przejmowanej lub spółek łączących się przez zawiązanie
nowej spółki mogą otrzymać obok udziałów lub akcji spółki przejmującej bądź
spółki nowo zawiązanej dopłaty w gotówce, nie przekraczające łącznie 10%
wartości bilansowej przyznanych udziałów albo akcji spółki przejmującej,
określonej według oświadczenia, o którym mowa w art. 499 § 2 pkt 4, bądź 10%
wartości nominalnej przyznanych udziałów albo akcji spółki nowo zawiązanej.
Dopłaty spółki przejmującej są dokonywane z zysku bądź z kapitału zapasowego
tej spółki.
6.Spółka przejmująca lub spółka nowo zawiązana może wydanie swoich udziałów
lub akcji wspólnikom spółki przejmowanej lub spółek łączących się przez zawiązanie
nowej spółki uzależnić od wniesienia dopłat w gotówce nie przekraczających
wartości, o której mowa w § 2.
Łączenie się spółek kapitałowych
1. Plan połączenia powinien zawierać co najmniej:
1) typ, firmę i siedzibę każdej z łączących się spółek, sposób łączenia, a w
przypadku połączenia przez zawiązanie nowej spółki - również typ, firmę i
siedzibę tej spółki,
2)stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki przejmowanej bądź spółek
łączących się przez zawiązanie nowej spółki na udziały lub akcje spółki
przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej i wysokość ewentualnych dopłat,
3)zasady dotyczące przyznania udziałów albo akcji w spółce przejmującej bądź
w spółce nowo zawiązanej,
4)dzień, od którego udziały albo akcje, o których mowa w pkt 3,
uprawniają do uczestnictwa w zysku spółki przejmującej bądź spółki
nowo zawiązanej,
5)prawa przyznane przez spółkę przejmującą bądź spółkę nowo zawiązaną
wspólnikom oraz osobom szczególnie uprawnionym w spółce przejmowanej
bądź w spółkach łączących się przez zawiązanie nowej spółki,
6)szczególne korzyści dla członków organów łączących się spółek, a także
innych osób uczestniczących w połączeniu, jeżeli takie zostały przyznane.
2. Do planu połączenia należy dołączyć:
1)projekt uchwał o połączeniu spółek,
2)projekt zmian umowy albo statutu spółki przejmującej bądź projekt umowy albo
statutu spółki nowo zawiązanej,
40
3)ustalenie wartości majątku spółki przejmowanej bądź spółek łączących się
przez zawiązanie nowej spółki, na określony dzień w miesiącu
poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu połączenia,
4)oświadczenie zawierające informację o stanie księgowym spółki sporządzoną
dla celów połączenia na dzień, o którym mowa w pkt 3, przy wykorzystaniu tych
samych metod i w takim samym układzie jak ostatni bilans roczny
Łączenie się z udziałem spółek osobowych
1.Plan połączenia spółek wymaga pisemnego uzgodnienia między łączącymi
się spółkami.
2.Przygotowanie planu połączenia spółek osobowych przez zawiązanie nowej
spółki kapitałowej nie jest obowiązkowe.
3.Łączenie się spółek wymaga uchwały zgromadzenia wspólników lub
walnego zgromadzenia łączącej się spółki kapitałowej i uchwały wszystkich
wspólników łączącej się spółki osobowej.
4.W przypadku łączenia się spółki komandytowej lub spółki komandytowo-
akcyjnej wymagana jest jednomyślność komplementariuszy oraz uchwała
komandytariuszy bądź akcjonariuszy, za którą wypowiedzą się osoby
reprezentujące co najmniej trzy czwarte sumy komandytowej bądź kapitału
zakładowego, chyba że umowa lub statut przewidują warunki surowsze.
5.
W przypadku gdy w łącząco] się spółce akcyjnej lub w spółce komandytowo-
akcyjnej występują akcje różnego rodzaju, uchwała o łączeniu jest
podejmowana w drodze głosowania oddzielnymi grupami.
6.Uchwały, o których mowa powinny być umieszczone w protokole
sporządzonym przez notariusza.
Przekształcenia spółek
1.Spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-
akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna (spółka
przekształcana) może być przekształcona w inną spółkę handlową (spółkę
przekształconą).
2.Spółka cywilna może być przekształcona w spółkę handlową przez jej
wspólników. Przepis ten nie narusza przepisów art. 26 § 1-4.
3.Do przekształcenia spółki cywilnej w spółkę handlową inną niż spółka jawna
stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące przekształcenia spółki jawnej w inną
spółkę handlową.
4. Nie może być przekształcana spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział
majątku, ani spółka w upadłości.
Spółka przekształcana staje się spółką przekształconą z chwilą wpisu spółki
przekształconej do rejestru. Jednocześnie sąd rejestrowy z urzędu wykreśla z
rejestru spółkę przekształcaną (dzień przekształcenia).
Do przekształcenia spółki wymaga się:
1)sporządzenia planu przekształcenia spółki wraz z załącznikami oraz opinią
41
biegłego rewidenta,
2)powzięcia uchwały o przekształceniu spółki,
3)powołania członków organów spółki przekształconej albo określenia
wspólników prowadzących sprawy tej spółki i reprezentujących ją,
4)zawarcia umowy albo podpisania statutu spółki przekształconej,
5)dokonania w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenia spółki
przekształcanej.
Przekształcenie spółki osobowej w spółkę kapitałową
Przekształcenie spółki osobowej w spółkę kapitałową następuje, jeżeli oprócz
wymagań, o których mowa w rozdziale 1, za przekształceniem spółki osobowej w
kapitałową wypowiedzieli się wszyscy wspólnicy, z tym że w przypadku spółki
komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej wystarczy, jeżeli oprócz
wszystkich komplementariuszy za przekształceniem wypowiedzą się
komandytariusze bądź akcjonariusze reprezentujący co najmniej dwie trzecie sumy
komandytowej bądź kapitału zakładowego, chyba że umowa albo statut przewiduje
warunki surowsze.
Przekształcenie spółki kapitałowej w spółkę osobową
1.Przekształcenie spółki kapitałowej w spółkę osobową następuje, jeżeli oprócz
wymagań, o których mowa w rozdziale 1, za przekształceniem spółki kapitałowej
w spółkę osobową wypowiedzieli się wspólnicy reprezentujący co najmniej dwie
trzecie kapitału zakładowego, chyba że umowa albo statut przewiduje surowsze
warunki
2.Uchwała o przekształceniu spółki kapitałowej w spółkę komandytową albo
spółkę komandytowo-akcyjną wymaga, oprócz uzyskania wymaganej większości,
zgody osób, które w spółce przekształconej mają być komplementariuszami,
wyrażonej w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Pozostali wspólnicy
spółki przekształcanej stają się komandytariuszami albo akcjonariuszami spółki
przekształconej.
3.W przypadku przekształcenia spółki akcyjnej w spółkę komandytowo-akcyjną
przepis art. 573 stosuje się odpowiednio.
Przekształcenie spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową
1.Przekształcenie spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową następuje, jeżeli
oprócz wymagań, o których mowa w rozdziale 1:
2.Za przekształceniem spółki wypowiedzieli się wspólnicy reprezentujący co
najmniej połowę kapitału zakładowego, większością trzech czwartych głosów,
chyba że umowa albo statut przewiduje warunki surowsze,
3.Spółka przekształcana ma zatwierdzone sprawozdania finansowe co najmniej
za dwa ostatnie lata obrotowe,
42
4.Przekształcana spółka akcyjna ma całkowicie pokryty kapitał zakładowy,
5.Kapitał zakładowy spółki przekształcanej będzie nie mniejszy od
kapitału zakładowego spółki przekształconej.
6.Jeżeli spółka przekształcana prowadziła działalność przez okres krótszy niż dwa
lata, sprawozdanie finansowe, o którym mowa w § 1 pkt 2, powinno obejmować
cały okres działalności spółki nie objęty rocznym sprawozdaniem finansowym.
43