ADMINISTRACJA I

KONTROLA SKARBOWA

WYKŁAD NR 2 12-03-2011

Zasada prowadzenia postępowania w sposób budzący
zaufanie do organów podatkowych jest najszerszą
zasadą co do swego zakresu, bowiem naruszenie
którejkolwiek z zasad postępowania, jak też działanie
organu podatkowego niezgodnie z prawem będzie
powodowało braki zaufania do organu podatkowego.

Zasady tej wynika miedzy innymi:

•

Zakaz przerzucania na podatnika błędów lub
uchyleń popełnionych przez samego ustawodawcę,
podlegających na niejasności przepisów.

•

Zakaz obciążenia podatnika błędami lub
uchybieniami organu podatkowego w
szczególności niewłaściwa interpretacja przepisów
prawa (jeżeli podatnik działa w dobrej wierze i w
zaufaniu do treści otrzymanej decyzji).

•

Powinność interpretacji wszelkich wątpliwości
dokonywanej przez organy podatkowe na korzyść
strony.

•

Braki zaufania obywateli do organów podatkowych
może być następstwem naruszenia wartości
wyrażanych w:
*

Przepisach prawa tj np.: równe traktowanie stron
i sprawiedliwość np.: narusza tą zasadę sytuacja,
w której w różnych rejonach kraju organy
podatkowe prezentują odnośnie tego samego
stanu faktycznego, skrajnie różne poglądy gdy
chodzi o określenie obowiązków podatników
prowadzących działalność gospodarczą.

*

Pozaprawnych reguł postępowania tj. życzliwość
i uprzejmość w traktowaniu obywateli,
bezstronność, eliminowanie biurokratycznego
podejścia, uczciwości np.: gdy organ podatkowy
wykładając należności podatkowej na raty ustalił
ich wysokość w kwotach niemożliwych do
zapłaty co stwarza iluzje uwzględnienia wniosku
podatnika.

Zasada udzielenia przez organ podatkowy informacji

prawnej stronom.

Organ podatkowy w postępowaniu podatku obowiązane
są udzielić stronie na jej wniosek a także z urzędu
informacji i wyjaśnień.

•

Dochodzących jedynie przepisów prawa
podatkowego (obowiązek nie obejmuje jedynie

przepisów prawa, nawet gdy podatkowej np.:
przepisów prawa rodzinnego w sprawie
odpowiedzialności odpowiedzialności małżonków
za jego zaległości podatkowe).

•

Pozostających w związku z przedmiotem toczącego
się postępowania

•

Niezbędnych (zezwalając organom podatkowym na
ocenę także niezbędności w konkretnej sprawie).

Obowiązek ten nie dotyczy udzielenia informacji poza
toczącym się postępowaniu podatkowym.

Organy podatkowe nie mają obowiązku czuwania nad
tym, aby strony postępowania nie wnosiły szkody z
powodu nieznajomości prawa jak ma to miejsce w art. 9
Kpa.

Nie zwalnia to jednak organu podatkowego od
udzielenia należnych i wyczerpujących informacji.

Nie możne on ograniczyć się jedynie do przytoczenia
samych przepisów, lecz powinien udzielić wyjaśnień
służących do zrozumienia np.: dotyczących sposobów
ich wykładania.

Naruszenie tej zasady przejawia się w odmowie
udzielenia informacji lub wyjaśnień lub nienależycie
udzielonej informacji przez

udzielenie niejasnych,

błędnych niewyczerpujących.

Skutki prawne udzielenia nieprawidłowej informacji nie
powinien obciążyć podatku dlatego, też aby mógł
powołać się na wadliwe działalnie, powinien zadbać o
to, aby organ udzielił informacji w formie pisemnej.

Zasada prawdy należytej –

jest naczelną zasadą

postępowania. Polega na tym, że w toku postępowania
organu podatkowego na obowiązek podjąć z urzędu
wszelkich niezbędnych działań, które doprowadzą do
dokładnego wyjaśnienia okoliczności faktycznych
rozpoznanej sprawy podatkowej albo w ten sposób
odtworzyć jej rzeczywisty obraz i uzyskać podstawę do
trafnego zastosowania przepisów i załatwienia sprawy.

Zasada ta ma ścisły związek z realizacją zasady
praworządności, gdyż prawidłowego ustalenia stanu
faktycznego sprawy jest niezbędnym elementem
prawidłowego zastosowania normy prawa materialnego.

Z zasady tej wynikają obowiązki organu
podatkowego:

•

Określenie jakie fakty mają istotne znaczenie dla
sprawy

•

Czy wymagają one udowodnienia

•

Jakie dowody dla udowodnienia tych faktów są

potrzebne

.

•

Przeprowadzenie z urzędu dowodów wskazanych w
postępowaniu (nie pomijając dowodów
korzystnych dla sprawy).

•

Przeprowadzenie dowodów wskazanych przez
strony (jeżeli przedmiotem dowodu są okoliczności
mające znaczenie dla sprawy – art.188 6p)

Obowiązki te nie mogą być przeznaczone na podatnika,
jeżeli to nie wynika z konkretnych przepisów
podatkowych. Jednakże, strona w trakcie prowadzenia
postępowania powinna współdziałać z organem
podatkowym w celu prawidłowego ustalenia stanu
faktycznego, aby uniknąć ewentualnego negatywnego
dla siebie rozstrzygnięcia z powodu wadliwego
ustalenia stanu faktycznego jedynie w oparciu o wiedzę
posiadaną przez organ podatkowy. Powinna zatem
wykazać dbałość o przedstawienie stosownych środków
dowodowych.

Z realizacji tej zasady wiąże się wymóg prowadzenia
postępowania podatkowego w sposób bezstronny. Temu
celowi służą przepisy normujące wyłącznie pracownika
urzędu podatkowego oraz organ podatkowy od

załatwienia spraw

.

Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu
podatkowym

Na organie podatkowym ciąży obowiązek:

1.

Zapewnienie stronie czynnego udziału w każdym
stadium postępowania.

2.

Umożliwienie stronie przez wydanie decyzji
wypowiedzenia się do co do zebranych w sprawie
dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

Odpowiedzialność do tych obowiązków strona
ma zagwarantowane prawo:

•

Inicjonowanie postępowania przez złożenie żądania
wszczętego postępowania

•

Wypowiedzenie się do co do treści żądania, czyli
przedmiotu postępowania.

•

Czynnego udziału w przeprowadzaniu
postępowania dowodowego (prawa żądania
postępowania dowodów).

•

Do wypowiedzenia „ostatniego słowa” w sprawie
stanowiącej przedmiot postępowania.

•

Prawo do czynnego udziału strony w postępowaniu
podatkowym jej usprawnieniu nie – obowiązkiem.

Strona może z niego nie skorzystać.

Realizacja tych uprawnień służy:

•

Obowiązek informowania stron i wszczęciu
postępowania podatkowego.

•

Zapewnienie stronie możliwości udziału w
postępowaniu podatkowym

*

Obowiązek powiadomienia strony o miejscu i
terminie przeprowadzenia czynności
postępowania dowodowego.

*

Udzielenie informacji o prawie dążenia
przeprowadzenia dowodów.

•

Obowiązek organu podatkowego prowadzącego
postępowanie pouczenie strony o prawie:

*

Zapewnienia się z aktami sprawy

*

Złożenie końcowe oświadczenie

•

Obowiązek wstrzymania się od wydania decyzji do
czasu złożenia powyższego oświadczenia.

Organ może odstąpić od obowiązku
zapewnienia stronie czynnego udziału:

•

Gdy postępowaniu wszczętym na wniosek stronie
organu zawsze wydać decyzję w całości
uwzględniającym wniosek strony (pozytywną).

•

W przypadku sprawy dotyczących zabezpieczenia i
zastaniu skarbowego.

Zasada przekonywania (uzasadnienia
przesłanek)-

organ podatkowe powinna wyjaśnić

stronom zasadności przesłanek, którymi kieruje się przy
załatwianiu sprawy, aby w miarę możliwości
doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez
stosowania środków przymusu(w sposób dobrowolny).

Do realizacji tej zasady ma duże znaczenie prawidłowe
realizowanie przez organ podatkowy zasady ogólnej
udzielanie informacji i wyjaśnień o przepisach prawa
podatkowego oraz zasady ogólnej czynnego udziału
strony w postępowaniu.

Wyjaśnienie zasadności przesłanek(to znaczy
wyjaśnienie podstawy faktycznej i prawnej decyzji,
wytłumaczenia, dlaczego organ zastosował dany przepis
do konkretnych ustaleń lub uznał go za niewłaściwy) po
to aby strona była przekonana o słuszności
podejmowanych w toku postępowania czynności oraz
podejmowania decyzji ma istotne znaczenie także w
sprawach, których decyzja nie zawiera obowiązku
podlegających wykonaniu w drodze przymusu np.: w
przypadku decyzji. Celowi zasady jest dążenie do
uzyskania akceptacji decyzji przez stronę, co stwarza
szansę na to, że nie będzie wnosiła środków
zaskarżenia.

Zasada przekonywania powinna być przede wszystkim
uprowadzona w czyn przez prawidłowo zredagowane i
poprawne pod względem merytorycznym uzasadnienia
decyzji podatkowej.

Zasada ta powinna być realizowana także toku całego
postępowania.

Podejmując poszczególne czynności
procesowe, organ powinien:

•

Podejmować ze stroną dzielną

•

Wysłuchać jej stanowiska

•

Ustosunkowanie się do jej twierdzeń

•

Wyrobić w stronie przekonania, że podejmowane
czynności są w pełni celowe uzasadnione z punktu
widzenia przyszłego rozstrzygnięcia sprawy
podatkowej.

Dotyczy to także działalności, co do których przepisy
nie przewidują wymogu formalnego ich uzyskania np:
dokonując wezwanie strony do osobistego stawienia się
w urzędzie podatkowym powinien wskazać, że
wezwanie jest niezbędne do wyjaśnienia stanu
faktycznego lub rozstrzygnięciu sprawy.

Zasada szybkości i prostoty –

nakłada na organ

podatkowy obowiązek równoczesnego realizowania
dwóch postulatów:

1.

Wnikliwość –

działanie wszystkich reguł prawa

procesowego, a zwłaszcza zasady prawdy
obiektywnej.

2.Szybkość działania

(osiągnięcie końcowego

celu postępowania w najkrótszym czasie)
przysługując się możliwie najprostszym środkami

prowadzącymi do jej zatwierdzenia

.

Natomiast sprawy, które nie wymagają dowodów,
informacji lub wyjaśnienia powinny być załatwione
niezwłocznie (co należy rozumieć w znaczeniu
używanym w j. potocznym, czyli natomiast od ręki na
poczekaniu). Np.: na podstawie faktów powszechnie
znanych dowodów znanych organowi z urzędu lub gdy
strona dowodowa wraz z wnioskami o wszczęciu
postępowania.

Badając sprawę „wnikliwie” organ podatkowy nie ma
prawa zbędnych przedłużyć postępowania.

Obowiązek „szybkiego” załatwiania sprawy nie może
stanowić usprawiedliwienie do rozpatrywania spraw w
sposób pewien, a w tym bardziej do odstąpienia od
reguł postępowania podatkowego. W szczególności

organ podatkowy nie może odnowić przeprowadzenia
określonego dowodu tylko z tej przyczyn, że spowoduje
to przedłużenie postępowania lub też ze względu na to,
iż dowód jest zbyt skomplikowany lub też wymaga
szeregu zabiegów technicznych.

Celem w tej zasadzie jest przeciwdziałanie powolności
działania organów podatkowych tylko może być-
szkodliwe dla interesu publicznego (ze względu na
przedawnienie).

- może ograniczać lub udaremnić urzeczywistnienie
przez strony.

Realizacja tej zasady zagwarantowana jest w przepisach
określonych terminem załatwienia spraw, środki obrony
przed bezczynnością organu podatkowego następnie do
S.A. odpowiedzialność pracownika organu
podatkowego.

Ordynacja podatkowa wprowadza obowiązek działanie
organów w każdej sprawie podatkowej bez zbędnej
zwłoki i ustalenie maksymalnego terminu załatwienia
sprawy zrównane dla postępowania i w instancji i
postępowania odwoławcze.

Zasada pisemności

wymaga aby spawy podatkowe

były załatwiane w formie pisemnej, chyba że przepisy
szczególnie stanowią inaczej.

Celem tej zasady jest zagwarantowanie jawności oraz
pewności obrotu prawnego. Z zasady tej wynika
obowiązek pisemnego dokumentowania czynności
dokonywanych w trakcie całego postępowania
podatkowego od wszczęcia poprzez postępowania
wyjaśniające aż do podjęcia decyzji, gdyż załatwienia
spraw nie jest czynnością jednorazową ale obejmuje
cały ciąg wyżej wymienionych czynności.

W formie pisemnej zatem w rozsądnym zakresie
powinny być dokonywane wszystkie czynności w toku
załatwienia spraw.

Niektóre czynności ze swej istoty mają formę ustną np.:
przesłuchanie.

W odniesieniu do tych czynności zasada pisemności
oznacza obowiązek utworzenia ich na piśmie przez
organ podatkowy w formie sporządzonego protokołu.

Gdy czynności organu nie podlegają utworzeniu w
protokole a ma znaczenie dla sprawy lub toku
postępowania powinna zostać utrwalona na piśmie w
postaci adnotacji podpisanej przez pracownika
dokonującego tych czynności.

Zasada dwuinstancyjności postępowania
podatkowego –

polega na tym, że od decyzji organu

podatkowego wydaje w sprawie podatkowej po raz
pierwszy służy stanie zwyczajny środek prawny czyli,
odwołanie do organu wyższej instancji, którego
wnoszenie rodzi obowiązek prawnego rozpatrzenia tej
samej sprawy podatkowej oraz jej rozstrzygnięcia w
drodze decyzji.

Istota analizowanej zasady wyraża się zatem w
możliwości dwukrotnego rozpatrzenia i
rozstrzygania tej samej sprawy podatkowej:

•

Najpierw przez organ I instancji

•

A w razie wniesienia odwołania to przez organ II
instancji.

Z istoty zasady wynika, że organ powoławczy
rozpatrując ponownie sprawę podatkową nie musi
ograniczyć się tylko do kontroli decyzji organu I
instancji lub kontroli zasadności argumentów podanych
w odwołaniu lecz ma obowiązek zbadać zasadność
merytoryczną odwołania i ponownie rozstrzygnąć tę
samą sprawę. Konieczne jest zatem przed
rozstrzygnięciem przeprowadzonego postępowania
umożliwiającego osiągnięcie celów dla których jest
prowadzone.

Zasada dwuinstancyjności ma zastosowanie niezależne
od tego, czy w I instancji wydana była decyzja
pozytywna czy negatywna dla strony (czy
uwzględniająca w całości lub w części żądania
zawartego w podaniu).

Naruszenie tej zasady np.: naruszenie przez organ II
instancji sposób rozpatrywania i rozstrzygania sprawy
przez organ I instancji poprzez wydanie przez organ II
instancji poza granice wyznaczenia rozstrzygnięcia
decyzji organu I instancji.

Skutkiem prawnym naruszenia zasady postępowania
jest nieważność decyzji.

Zasada ta nie ma zastosowania gdy w sprawie
orzeczenie w I instancji MF,Dyrektora IC,IS lub SKO.

Wniesienie odwołania nie uchyla postępowania w wyżej
wymienionej instancji (bez prawa ponownego
rozpatrywania przez ten sam).

Od decyzji ostatecznej nie przysługują środki prawne w
toku postępowania instancyjnego

Są to np.:

•

Wydanie przez organ I instancji od których strona
nie wniosła odwołania w przepisowym terminie i
nie przywrócono mu tego terminu.

•

Decyzje wydania przez organ odwoławczy

PYTANIA :

1.

Charakterystyka zasad (jakie

prawa, obowiązki, jak należy

rozpatrywać zasadę … ze strony

płatnika, inkasenta strona

postępowania pełnomocnik).