Temat 1. Istota przedsiębiorstw: Przedsiębiorstwo wg teorii systemów ma 2 składowe elementy: Wewnętrzne- kapitał siła robocza i wynalazczość technologiczna Zewnętrzne- odbiorcy, region, państwo i instytucje ponadnarodowe. Przedsiębiorstwo – podstawowa jednostka gospodarki rynkowej, która w celach
zarobkowych prowadzi działalność gospodarczą wyodrębnioną ze swojego otoczenia pod względem organizacyjnym, technicznym, ekonomicznym i prawnym obejmującą jeden zakład (oddział) produkcyjny (usługowy) bądź większą ich liczbę. Atrybuty (autonomie) przedsiębiorstwa: Ekonomiczne (odrębność
majątkowa, reprodukcja zużywanych dóbr majątkowych, zależność między wynikami produkcyjnymi i ekonomicznymi a dochodami pracowników, ryzyko ekonomiczne, rozwój przez powiększenie majątku trwałego, autonomia: zewnętrzna i wewnętrzna). Prawne (posiadanie osobowości prawnej, wpis do rejestru
przedsiębiorstw). Techniczno-organizacyjne (zatrudnione osoby podlegają wspólnemu kierownictwu, struktura organizacyjna, procesy techniczne wytwarzania produktów i usług stanowią względnie samodzielną całość). Podstawowe zasady działania przedsiębiorstwa: gospodarności, przedsiębiorczości,
rentowności, rachunku ekonomicznego. Przedsiębiorca – osoba, która podejmuje decyzje w celu osiągnięcia zysku, organizuje przedsiębiorstwo w założeniu, że przyniesie ono zysk. Przedsiębiorca zakłada firmę, nabywa prawo do kierowania zasobami firmy, ponosi odpowiedzialność za opłacanie tych zasobów i
rości sobie prawa do całego zysku lub strat jakie pozostaną po opłaceniu wszystkich zasobów. Działalność gospodarcza – zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana. handlowa usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób
zorganizowany i ciągły. Klasyfikacja przedsiębiorstw: Mikro przedsiębiorstwa: średnioroczne zatrudnienie <10 osób, roczny obrót netto <2mln euro, suma aktywów <2mln euro. Małe przedsiębiorstwa: średnioroczne zatrudnienie <50 osób, roczny obrót netto <10mln euro, suma aktywów <10mln euro. Średnie
przedsiębiorstwa: średnioroczne zatrudnienie <250osób, roczny obrót netto <50mln euro, suma aktywów <43mln euro. Spółka pracownicza ESOP (employee stock ownership plan): Spółka akcyjna lub spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Posiadaczami udziałów/akcji są wyłącznie pracownicy.
Uzależnienie dochodów od przyszłej wartości udziałów(akcji). Temat 2. Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw: Organy rejestracyjne dla poszczególnych firm: Spółka cywila – wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Reszta spółek – Krajowy Rejestr Sądowy. Rodzaje spółek cywilnych – spółka
cywilna. Rodzaje spółek handlowych – spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna, z o.o., akcyjna. Rodzaje spółek osobowych: cywilna, jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna. Rodzaje spółek kapitałowych: z o.o., akcyjna. Cechy spółek osobowych: brak osobowości
prawnej, umowa co najmniej 2 wspólników, wspólnicy wnoszą wkłady, wspólnicy reprezentują i prowadzą spółkę, nieograniczona i solidarna odpowiedzialność osobistym majątkiem wspólników za zobowiązania spółki. Cechy spółek osobowych handlowych: prowadzą przedsiębiorstwo pod własną firmą,
wyodrębniony majątek, odpowiedzialność subsydiarna, mogą we własnym imieniu zaciągać zobowiązania i nabywać prawa. Cechy spółek kapitałowych: posiadanie osobowości prawnej, zmienny skład osobowy, odsuniecie wspólników od prowadzenia spółki, prowadzenie spraw spółki i kontrola przez radę
nadzorcza lub komisję rewizyjną, walne zgromadzenia wspólników, zmienny kapitał spółki, możliwość zróżnicowania praw i obowiązków wspólników.

Temat 3. Podstawy formalno-prawne zakładania i funkcjonowania przedsiębiorstw: Etapy rejestracji jednoosobowej działalności gospodarczej: 1 Wpis do ewidencji działalności gospodarczej (gmina w miejscu zamieszkania przedsiębiorcy, dokumenty: formularz zgłoszenia dokonania wpisu, dowód osobisty,
wpłata administracyjna). 2 Nadanie REGONU (system informatyczny prowadzony przez prezesa GUS) w Urzędzie Statystycznym, w którym znajduje się siedziba przedsiębiorstwa. Dokumenty: formularz RG-1, wpis do ewidencji, dowód osobisty. 3 Pieczątka. 4 Konto bankowe. Dokumenty: wpis do ewidencji,
REGON, dowód osobisty, pieczątka. 5 Urząd skarbowy. Dokumenty: NIP, REGON, wpis do ewidencji, umowa z bankiem, dowód osobisty, pieczątka. Formularze (NIP-1, VAT-R, form. Dot formy opodatkowania). 6 ZUS. Dokumenty: NIP, REGON, wpis do ewidencji, dowód osobisty, pieczątka, umowa z bankiem.
Formularze (ZFA – zgłoszenie płatnika składek, ZUA lub ZZA – zgłoszenie ubezpieczonego. 7 Pozostałe instytucje: państwowa inspekcja pracy, sanepid, straż pożarna, urząd celny. Formy opodatkowania: Zasady ogólne (19, 30, 40%), podatek liniowy (19%), ryczałt ewidencyjny (3, 5,5, 8,5, 17,20%), karta
podatkowa (stawka przez naczelnika). Termin rozliczeń przedsiębiorcy z ZUS i US: Do 7 (podatek dochodowy – karta podatkowa), Do 10 (składki na US i Z – gdy 0 pracowników), Do 15 (składki na US i Z gdy pracownicy), Do 20 (podatek dochodowy – zasady ogólne, liniowy, ryczałt), Do 25 (VAT). Temat 4.
Formy współdziałania przedsiębiorstw: Kooperacja – zachowanie odrębności ekonomicznej, organizacyjnej i prawnej przez poszczególne przedsiębiorstwa. Przedmiotem mogą być: wycinkowe fragmenty działalności współpracujących podmiotów, jednorazowe krótkookresowe cele, których realizacja przez
pojedyncze przedsiębiorstwo nie byłaby możliwa.. Przykłady kooperacji bezumownej: wymiana wzajemnie dostosowanych świadczeń na zasadach handlowych, wzajemne zgodne zachowania rynkowe. Przykłady kooperacji umownej: obrót towarowy, wspólne urządzenia, przedsięwzięcia, przedsiębiorstwa,
pożyczki, najem, leasing, dzierżawa. Koordynacja – wysoki stopień zwartości i intensywności współpracy przedsiębiorstw. Przykłady: zrzeszenie dobrowolne, izba gospodarcza, cech rzemieślniczy, syndykat. Koncentracja – jednolity wspólny ośrodek decyzyjny. Koncentracja luźna – swoboda decyzyjna z
zakresu taktyki. Przykłady: koncern, holding, konglomerat. Koncentracja zwarta – niewielki stopień swobody jednostek. Przykłady: przedsiębiorstwo wielozakładowe. Formy łączenia przedsiębiorstw: Fuzja – transakcja nabycia podmiotu, po której co najmniej jedna ze spółek traci osobowość prawną.
Zazwyczaj gdy silniejsza firma wchłania słabszą. Konsolidacja – obie jednostki tracą osobowość prawną ,a w ich miejsce powstaje nowe przedsiębiorstwo. Firmy łączące się są równe. Przejęcie – transfer kontroli lub przeniesienie nadzoru nad działalnością gospodarczą z jednej grupy inwestorów do innej.
Zazwyczaj poprzez zakup akcji/udziałów lub majątku. Franchising – prowadzenie biznesu w oparciu o cudzy, sprawdzony pomysł i pod cudzą marką.

Temat 5. Otoczenie przedsiębiorstwa: Otoczenie przedsiębiorstwa – ogół warunków i oddziaływanie różnych organizacji, wpływających na zachowanie się poszczególnych przedsiębiorstw. Otoczenie celowe – konkretne organizacje lub grupy, które mogą wpływać na organizację. Elementy składowe: konkurenci,
klienci, dostawcy, sojusznicy strategiczni. Otoczenie ogólne – zespół szerokich wymiarów i sił, wśród których działa organizacja, a które tworzą ogólny kontekst dla tych działań. Elementy składowe: wymiar techniczny, międzynarodowy, polityczno prawny, ekonomiczny. Otoczenie wewnętrzne – warunki panujące
i siły działające wewnątrz organizacji. Elementy składowe: właściciele, pracownicy, zarząd, związki zawodowe. Strategiczni kibice – grupy, instytucje i organizacje, które mają swoją „stawkę” w działaniu przedsiębiorstwa , w jej decyzjach i efektach, a także są w stanie wywrzeć efektywną presję na

przedsiębiorstwo. Wewnętrzni: pracownicy, udziałowcy, rada nadzorcza. Zewnętrzni – klienci, dostawcy, konkurenci, władze państwowe, media, związki zawodowe. Elementy składowe otoczenia konkurencyjnego – konkurenci, nabywcy, dostawcy. Temat 6. Zarządzanie zasobami materialnymi w
przedsiębiorstwie: Majątek trwały – bierze udział w cyklicznie powtarzających się procesach produkcyjnych, w trakcie których następuje jego stopniowe zużycie. Koszt jego zużycia przenoszony jest na wytwarzane produkty. Składniki: Rzeczowy majątek trwały (maszyny urządzenia). Wartości niematerialne i
prawne. Koszty nabycia(projektów wynalazczych, patentów, licencji), własność firmy, koszty organizacji i zgromadzenia kapitału zakładowego. Finansowy majątek trwały, akcje, udziały, obligacje, listy zastawne, bony, długoterminowe weksle, pożyczki udzielone innym podmiotom, długoterminowe lokaty.
Należności długoterminowe. Majątek obrotowy – bierze bezpośredni udział w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, a co się z tym wiąże, znajduje się w ciągłym ruchu i przechodząc przez kolejne fazy działalności przyjmuje odmienną postać. Składniki: Zapasy, Należności, Środki pieniężne,
Krótkoterminowe papiery wartościowe. Zużycie środka stałego polega na stopniowej utracie jego wartości oraz wartości użytkowej. Rodzaje zużycia środków trwałych: Zużycie fizyczne – polega na zmianie pierwotnych właściwości mechanicznych i fizycznych środka trwałego, w rezultacie czego nie jest on w
stanie wypełnić zadań produkcyjnych, do których został przeznaczony. Rodzaje: Z. f. wg przyczyny powstania: produkcyjne, nieprodukcyjne. Z. f. wg możliwości usunięcia jego skutków: zużycie odwracalne, nieodwracalne. Zużycie moralne – polega na utracie wartości wymiennej i użytkowej, spowodowanej

zmianami występującymi poza środkami pracy. Przyczyny: Wzrost społecznej wydajności pracy, Pojawienie się wydajniejszych środków pracy, Zmiana warunków zewnętrznych eksploatacji środka pracy, Brak popytu na wyroby wytwarzane przez dany środek pracy. Temat 7. Zarządzanie zasobami
niematerialnymi w przedsiębiorstwie: Cechy odróżniające zasoby niemat od mat: Możliwość równoczesnego wykorzystania w kilku miejscach (Z. niemat). Deprecjacja – utrata wartości w czasie w trakcie użytkowania (Z.mat). Możliwość wydzierżawienia lub nabycia pojedynczego zasobu (Z.mat). Wiedza jawna
- rodzaj wiedzy możliwej do wyartykułowania, którą można wyrazić przy pomocy słów, liczb, znaków czy też symboli oraz obrazów (opisy procedur, produktów, kompetencji, projektów, schematów organizacyjnych). Wiedza cicha - rodzaj wiedzy wykorzystywanej w codziennych działaniach, której istoty nie do
końca jednak można określić, przez co formalizacja i przekazywanie innym osobom wiedzy cichej jest bardzo utrudnione. Kultura organizacyjna – wartości, wierzenia i pojęcia, które wspólnie uznają członkowie organizacji. Kultura organizacji wyznacza sposób myślenia, odczuwania, reagowania, podejmowania
decyzji i innych rodzajów działania współuczestników. Elementy składowe: artefakty, normy i wartości, podstawowe założenia. Rodzaje kultur: kultura władzy - sposób kierowania, kultura celu - nastawienie na zadania, kultura ról - orientacja na pełnione funkcje, kultura jednostki - własny sposób bycia. Reputacja
– opisuje przedsiębiorstwo, jest zbiorem wielu osobistych sądów dotyczących jego wiarygodności, solidarności, odpowiedzialności i zaufania. Czynniki tworzące reputację: Wiarygodność, Solidarność, Odpowiedzialność, Zaufanie. Elementy składowe reputacji: pracownicy, klienci, inwestorzy, sojusznicy,

społeczeństwo.Temat 8. Zarządzanie zasobami ludzkimi w przedsiębiorstwie: Model sita: Dorosły człowiek jest istotą w pełni ukształtowaną i nie można go zmienić. Konkurencja między ludźmi spełnia istotną rolę motywacyjną. Model oparty na rywalizacji i konkurencji. Model kapitału ludzkiego: Człowiek ze
swój natury jest zdolny i skłonny do rozwoju oraz uczy się przez całe życie. Model oparty na lojalności, zaangażowaniu i współpracy. Pracowników przyjmuje się z myślą o ich długookresowym zatrudnieniu. Etapy zarządzania zasobami ludzkimi: Planowanie zasobów ludzkich. Rekrutację pracowników. Dobór
pracowników. Wprowadzenie do pracy. Szkolenia i doskonalenie. Ocenę efektywności. Motywowanie pracowników. Fluktuacja – międzyokresowe zmiany stanowisk pracy. Rodzaje fluktuacji: wczesna, późna.

Temat 9. Źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa: Kapitał wewnętrzny to kapitał, którego jedynym kosztem jest koszt alternatywny. Kapitał zewnętrzny to kapitał, którego kosztem jest stopa zwrotu, jakiej oczekuje podmiot udostępniający środki. Kapitał własny to kapitał pochodzący z
przedsiębiorstwa lub od jego właścicieli. Kapitał obcy to kapitał pochodzący z otoczenia przedsiębiorstwa. Rodzaje źródeł finansowania: dopłaty wspólników, fundusze wysokiego ryzyka (venture capital), Aniołowie biznesu (business angels), emisja akcji, rynek pozagiełdowy, kredyty i pożyczki bankowe, Konkurs

Bank Przyjazny dla Przedsiębiorców, Polskie Stowarzyszenie Funduszy Pożyczkowych, Kredyt kupiecki, factoring, leasing. Temat 10. Zarządzanie logistyczne w przedsiębiorstwie: Logistyka – proces planowania, realizowania i kontrolowania sprawnego i efektywnego ekonomicznie przepływu surowców,
materiałów do produkcji, wyrobów gotowych oraz odpowiedniej informacji z punktu konsumpcji w celu zaspokojenia wymagań klienta. Logistyka-7W właściwe (klient produkt ilość kondycja czas miejsce koszty). Cele: Koordynacja przepływu surowców i materiałów do produkcji oraz gotowych produktów do
konsumentów, minimalizacja kosztów tego przepływu, podporządkowanie działalności logistycznej wymogom obsługi klienta. Podsystemy: logistyka zaopatrzenia, produkcji dystrybucji. Podatność transportowa ładunku – stopień odporności ładunku na warunki i skutki transportu. Rodzaje podatności
transportowej: naturalna, techniczna, ekonomiczna. Obsługa klienta z punktu widzenia systemu logistycznego – zdolność przedsiębiorstwa do zaspokajania potrzeb klientów pod względem czasu, niezawodności, komunikacji i wygody. Przykłady standardów obsługi klienta: Hurtownik (co najmniej 98%
prawidłowo zrealizowanych zamówień). Producent detalista (czas cyklu dostawy nie dłuższy niż 5 dni). Przewoźnik lotniczy ( akceptacja zwrotów w ciągu 30dni, co najmniej 90% punktualnych przylotów, nie więcej niż 5% przesyłek zagubionych lub uszkodzonych rocznie). Restauracja (obiad podany w ciągu 5
minut od przyjęcia zamówienia). Gałęzie transportu: kolejowy, samochodowy, morski, wodny śródlądowy, przesyłowy, lotniczy, kombinowany. Koncepcja globalnych kosztów logistycznych: Poziom obsługi klienta  koszty transportowe  koszty składowe  koszty realizacji zamówień  koszty zakupów
zaopatrzeniowych  koszty utrzymywania zapasów  poziom obsługi klienta. Temat 11. Zarządzanie innowacjami w przedsiębiorstwie: Innowacja - proces obejmujący wszystkie działania związane z kreowaniem pomysłu, powstaniem wynalazku, a następnie jego wdrożeniem. Można wyróżnić dwa nurty ujęcia
jej jako procesu lub rezultatu. Rodzaje wg stopnia nowości: radykalne, stopniowe. Rodzaje wg przedmiotu: techniczne (produktowe i procesowe), kierownicze. Etapy procesu innowacji: Rozwój: firma ocenia, modyfikuje i doskonali twórczy pomysł. Zastosowanie: firma wykorzystuje rozwiniętą ideę w
projektowaniu produkcji lub dostawach nowych produktów, usług lub procesów. Uruchomienie: organizacja wprowadza na rynek nowe produkty lub usługi. Wzrost: wzrasta popyta na nowe produkty lub usługi. Dojrzałość: większość konkurencyjnych organizacji ma dostęp do danego pomysłu. Upadek: Zmniejsza
się popyta na innowacje, następuje rozwój i zastosowanie innowacji zastępującej poprzednią. Temat 12. Zarządzanie marketingowe w przedsiębiorstwie: Marketing mix - zespół narzędzi służących przystosowaniu działań przedsiębiorstwa do potrzeb nabywców. Koncepcja 4P: produkt, cena, dystrybucja, promocja.
Koncepcja 4C: Potrzeby i pragnienie konsumentów, koszt dla klienta, wygoda zakupu, komunikacja z przedsiębiorcą. Produkt – każde dobro bądź usługa, która zaspakaja potrzeby konsumentów. Poziomy produktu: Istota produktu (rdzeń) - pożytek, który konsument otrzymuje kupując dane dobro. Produkt
rzeczywisty - stanowi te cechy, poprzez które postrzega go nabywca (cena, marka, opakowanie, kolor, jakość, kształt). Produkt poszerzony - obejmuje korzyści dodatkowe, które dodaje się do produktu i które zwiększają jego atrakcyjność oraz konkurencyjność (naprawy, instalowanie, gwarancja, konserwacja,
kredyt, dostawa, instrukcja, usługi dodatkowe). Strategie promocji: Strategia tłoczenia Producent  przepływ stymulowanego popytu, przepływ promocji głownie sprzedaży osobistej kierowanej do pośredników  hurtownik  detalista  konsument. Strategia ssania konsument  detalista  hurtownik 
przepływ stymulowanego popytu  producent i od producent  przepływ promocji głównie reklamy kierowanej do konsumentów  konsument.

Ekonomia - nauka społeczna analizująca oraz opisująca produkcję, dystrybucję oraz konsumpcję dóbr. Bada jak ludzie radzą sobie z rzadkością, czyli jak realizują swoje nieograniczone potrzebny, posiadając ograniczone zasoby.
Rzadkość – podstawowy fakt życia gospodarczego, mówiący o tym, że zasoby są ograniczone.
Koszt alternatywny – to koszt najcenniejszej i niewykorzystanej alternatywy.
Ekonomia pozytywna – zajmuje się światem gospodarczym takim, jakim on jest, stara się uogólnić procesy i mechanizmy zachodzące w nim.
Ekonomia normatywna – zajmuje się światem gospodarczym takim, jakim powinien być, stosuje sądy wartościujące.
Makroekonomia – pokazuje ogólny obraz gospodarczy i zajmuje się zależnościami między wielkimi agregatami (inflacja, dochód narodowy, podatki, bezrobocie itd.)
Mikroekonomia – zajmuje się badaniem zachowań uczestników życia gospodarczego (konsumentów, producentów, inwestorów itd.)
Popyt – ilość dóbr (towarów, usług) jaką gotowi są zakupić klienci przy danym poziomie ceny.
Podaż – ilość dóbr (towarów i usług) oferowana do sprzedaży przy danym poziomie ceny.
Rynek – jest to miejsce gdzie spotykają się kupujący i sprzedający w celu dokonywania wymiany. Całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków, w jakich przebiegają. Zespól warunków prowadzących do kontaktów kupujących i sprzedających w celu wymiany dóbr i usług.
Substytuty – zamienniki dóbr i usług bez utraty wartości i jakości
Cena – koszt nabycia danego produktu
Popyt nieelastyczny – pomimo znacznej zmiany ceny, liczba kupujących zmniejsza się nieznacznie (np. jedzenie)
Popyt elastyczny – niewielka zmiana ceny, a liczba kupujących natychmiast spada znacznie (np. samochody)
Determinanty popytu – zmiana postrzeganej wartości produktu, sezonowość, moda, reklama, promocja, gadżety, zmiana cen i dostępność dóbr substytucyjnych i komplementarnych, zmiana dochodów osobistych
Determinanty podaży – koszty produkcji, oczekiwania co do wzrostu zapotrzebowania, zmiana cen innych dóbr (szczególnie wtedy, gdy łatwo jest zmienić profil produkcji)
Państwo – najważniejszy podmiot gospodarczy. Reprezentowane przez rząd i różne wyspecjalizowane instytucje i agendy. Nie decyduje o gospodarce i nie wpływa bezpośrednio na rynek. Wpływ państwa ma charakter pośredniego oddziaływania np. przez regulacje prawne. Jego zadania to: ochrona obywateli przed
zagrożeniem masowego bezrobocia, skutkami inflacji, zatruciem środowiska przyrodniczego, nierównomiernym rozwojem różnych regionów.
Budżet – przewidywane na przyszły okres dochody i wydatki. Wyróżniamy budżet np. domowy i państwa.
Funkcje budżetu państwa – fiskalna (gromadzenie dochodów, głownie z tytułu podatków), redystrybucyjna (pożądany podział dochodów, uwzględniający różny poziom zamożności), stymulacyjna (polega na dokonaniu pożądanych zmian w gospodarce np. poprzez wysokość podatku)
Rodzaje budżetu państwa: centralny (ustawa budżetowa), lokalny
Budżet domowy – zestawienie przychodów i rozchodów dokonywanych przez członków gospodarstwa domowego. Najważniejszym z przychodów są dochody, a najbardziej znaczące rozchody to opłaty (czynsz, gaz itd.) oraz odnawianie zużytych zasobów (żywności, ubrań, mebli)
Prawo Engla – wraz ze wzrostem dochodów, wzrasta procent wydatków na potrzeby wyższego rzędu. (Potrzeby niższego rzędu: potrzeby fizjologiczne – głód, pragnienie, sen, ciepło, potrzeby bezpieczeństwa emocjonalnego i finansowego, Potrzeby wyższego rzędu: potrzeby społeczne, uznania i szacunku,
samorealizacji)
Budżet państwa – roczny plan gromadzenia dochodów i realizacji wydatków przez państwo w związku z wykonywaniem przez nie różnych funkcji (administracyjnych, obronnych, bezpieczeństwa publicznego, edukacyjnych). Budżet państwa musi być uchwalony przez parlament w formie ustawy. Upoważnia ona
rząd do pobierania dochodów w określonych formach i określonej wysokości oraz wydatkowania nagromadzonych w ten sposób pieniędzy na określone cele i w określonych kwotach.
PKB (produkt krajowy brutto) – miara określająca wartość pieniężną towarów, usług i inwestycji wytworzonych przez gospodarkę w określonym czasie.
Podstawowe źródła dochodów publicznych: podatki, opłaty celne i administracyjne, własność publiczna (np. wpływ z eksploatacji surowców naturalnych), sprzedaż majątku państwowego, pożyczki zaciągane przez państwo w kraju lub za granicą.
Dług publiczny – zobowiązanie finansowe obciążające państwo np. z tytułu sprzedaży obligacji, niezrealizowanych zobowiązań pożyczek dla pracowników sfery budżetowej (np. nauczycieli, lekarzy), odszkodowań za znacjonalizowany majątek prywatny.
Inflacja – proces ekonomiczny polegający na wzroście ogólnego poziomu cen różnorodnych grup towarów. Wynika najczęściej ze zwiększania s ię ilości pieniędzy w obiegu w stosunku do przyrostu ilości towarów i usług oferowanych do sprzedaży. Najczęstszą przyczyną inflacji są działania rządu związane z
koniecznością sfinansowania wydatków budżetu państwa np. inwestycji publicznych, wydatków socjalnych. Wzrost emisji pieniądza, powoduje wzrost popytu na rynku, a gdy podaż towarów i usług nie pokrywa tego popytu, następuje wzrost cen.
Stopa inflacji – wskaźnik pokazujący w procentach, o ile spadła wartość pieniądza np. w ciągu roku.
Rodzaje inflacji: a. ciągniona przez popyt (tzw. Inflacja nabywców); b. pchana przez koszty (tzw. Inflacja dostawców – gdy wzrasta cena jednego lub wielu zasobów); c. strukturalna (gdy producenci nie są w stanie nadążyć za zmianami struktury popytu i pojawiają się niedobory na pożądane dobra)
Skutki inflacji w sakli mikro: powoduje redystrybucję dochodów poprzez zmiany relacji cen, dochodów oraz majątku. Jedni zyskują, inni tracą.
Skutki inflacji w skali makro: zagraża stabilności gospodarczej, utrudnia lub uniemożliwa podejmowanie racjonalnych decyzji dotyczących polityki makroekonomicznej.
Bezrobocie – zjawisko braku pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy i jej poszukujących. Wyróżnia się bezrobocie frykcyjne (przejściowe spowodowane zmianą miejsca pracy lub przekwalifikowanie się pracowników), strukturalne (wynikające z rozbieżności kwalifikacji bezrobotnych i potrzeb na rynku
pracy), sezonowe (związane z okresowym zapotrzebowaniem na pracę)
Dlaczego ludzie są bezrobotni? Sami zwolnili się z pracy, zostali zwolnienie, rozpoczynają dopiero aktywność
zawodową, powracają do aktywności zawodowej.
Bezrobotni – osoby w wieku produkcyjnym, które są zdolne i gotowe do podjęcia pracy na typowych warunkach, lecz pozostają bez pracy, pomimo podjęcia jej poszukiwań.
Ludność aktywna zawodowo – osoby w wieku produkcyjnym, zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia na typowych warunkach.
Ludność bierna zawodowo – pozostałe osoby w wieku produkcyjnym.
Bezrobotni = zasoby siły roboczej – zatrudnieni.
Stopa bezrobocia - stosunek liczby osób bezrobotnych do zasobów siły roboczej.
Spółka – umowny związek osób (wspólników) i ich kapitału w celu prowadzenia wspólnej, zarobkowej działalności gospodarczej
Spółka cywilna – wyjątkowa kategoria spółek, kodeks cywilny wyraźnie wskazuje na jej brak podmiotowości – nie jest ona więc przedmiotem działalności gospodarczej, nie jest przedsiębiorstwem i nie ma osobowości prawnej. Tworzą ją co najmniej dwie osoby, podpisujące umowę i wnoszące wkłady pieniężne lub
niepieniężne. Każdy ze wspólników odpowiada majątkiem osobistym – jeśli jeden z nich go nie posiada, koszty ponosi drugi.
Spółka jawna – spółka handlowa, umowę spółki rejestruje Sąd Gospodarczy, wpisując ją do Krajowego Rejestru Sądowego. Nie stosuje się tu przepisów Kodeksu Cywilnego, lecz przepisy kodeksu spółek handlowych. Wspólnicy spółki jawnej za zobowiązania firmy odpowiadają bez ograniczeń, majątkiem firmy i
majątkiem osobistym. Umowa takiej spółki musi zawierać nazwiska lub nazwy firm wszystkich wspólników.
Spółka partnerska – spółka osobowa zakładana przez co najmniej dwie osoby o różnych lub takich samych zawodach, których wykonywanie w ramach tej spółki jest działalnością gospodarczą. Umowę zawiera się w formie aktu notarialnego i rejestruje w Krajowym Rejestrze Sądowym. Każdy partner może
reprezentować spółkę samodzielnie, chyba że w umowie zapisano inaczej. Partner nie odpowiada za zobowiązania spółki powstałe w wyniku działań innych partnerów lub osób zatrudnionych w spółce.
Spółka komandytowa – spółka osobowa, która powstaje z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, a jej umowa zawarta jest w formie aktu notarialnego. W nazwie tej spółki musi znajdować się nazwisko co najmniej jednego komplementariusza (wspólnika który za zobowiązania spółki odpowiada bez
ograniczenia majątkiem firmy lub osobistym – może być ich kilku). Odpowiedzialność wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej.
Spółka komandytowo-akcyjna – spółka osobowa, w której za zobowiązania wobec wierzycieli co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), w spółce jest co najmniej jeden akcjonariusz i nie odpowiada za zobowiązania spółki. Powstaje z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru
Sądowego i musi posiadać statut podpisany przez wszystkich komplementariuszy w postaci aktu notarialnego.
Spółka z o.o. – spółka kapitałowa utworzona przez jedną lub kilka osób. Działa w oparciu o kapitał zakładowy (nagromadzone dobra służące do rozwoju produkcji lub nagromadzone zasoby finansowe angażowane w działalność gospodarczą). Kapitał zakładowy tworzony jest z udziałów wnoszonych przez wspólnika
lub wspólników. Udziały te uprawniają do uczestnictwa w podziale zysku, który może być dokonany inaczej niż to wynika z udziałów. Spółka ta nabiera osobowości prawnej z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, a jej organami jest Zarząd i Rada Nadzorcza. Odpowiedzialność prawna za jej zobowiązania
ciąży na Zarządzie.
Spółka akcyjna – należy do spółek kapitałowych. Może ją założyć jedna osoba, a nawet Skarb Państwa. Wspólnikami spółki akcyjnej są akcjonariusze (właściciele akcji), którzy po podpisaniu statutu w formie aktu notarialnego wybierają Zarząd. Rejestruje się ją w Krajowym Rejestrze Sądowym, a jej minimalny
kapitał zakładowy wynosi 500 tys. zł. Naczelnym organem uchwalającym statut jest Walne Zgromadzenia Akcjonariuszy. Wybiera ono Zarząd i Radę Nadzorczą. Zyski dzielone są w stosunku do liczby akcji, a za zobowiązania spółki odpowiedzialność prawną ponosi Zarząd. Akcjonariusze odpowiadają do wysokości
udziałów.
Pieniądz – umożliwia wymianę dóbr i usług i jest powszechnie akceptowany przez społeczeństwo.
Formy pieniądza: gotówka, wkłady a Vista, wkłady krótko- i długoterminowe, weksle skarbowe, obligacje, akcje, papiery wartościowe, samochody, domy.
Barter – wymiana towarów za towar.
Cechy pieniądza – trwały, poręczny, łatwo przenośny, łatwy do podziału, ograniczona podaż. Ekonomiczne: akceptowalność, płynności, stabilność siły nabywczej.
Funkcje pieniądza – miernik wartości, środek wymiany, środek tezauryzacji (przechowywania, gromadzenia dóbr w formie pieniędzy), środek płatniczy mający powszechne zastosowanie.
Aprecjacja – wzrost siły nabywczej pieniądza krajowego w stosunku do innych walut (umocnienie się pieniądza)
Deprecjacja – spadek siły nabywczej pieniądza krajowego w stosunku do innych walut
Dewaluacja – spadek siły nabywczej pieniądza wywołany czynnikami wewnętrznymi np. inflacją, kataklizmem, kryzysem
Denominacja – np. w Polsce w 1995r. od cen odcięto cztery zera
Banki – przedsiębiorstwa zajmujące się gromadzeniem pieniędzy, ich inwestowaniem, udzielaniem kredytów oraz prowadzeniem operacji finansowych.
Bank centralny – (w Polsce NBP) – „bank banków”, emituje pieniądze obowiązujące w danym państwie jako środek płatniczy. Jego głównym celem jest utrzymanie stabilności systemu finansowego. Dba o stabilność kursu złotego na rynku krajowym, a także światowym. Dba o niski poziom inflacji i reguluje obrót
pieniądza gotówkowego i kredytowego.
Struktury rynkowe:
- czysta konkurencja (konkurencja doskonała) – cenę ustala rynek
- konkurencja monopolistyczna – względnie duża liczba producentów i nabywców, charakter pozacenowy, pewne bariery wejścia
- oligopol – kilkunastu producentów, wśród których znajduje się dominujący i ustala ceny
- monopol pełny – producent wytwarza jeden unikatowy produkt i ustala jego cenę (często bardzo wysoką)
Konkurencja – proces, w którym uczestnicy rynku dążą do realizacji swoich interesów, próbując przedstawić korzystniejsze od innych oferty. Może być cenowa albo poza cenowa.
Niedoskonałość konkurencji – pojawia się wtedy, gdy podaż jakiegokolwiek uczestnika rynku jest na tyle duża, by był on w
stanie wywierać wpływ na cenę.
Zasoby: naturalne, kapitał, ludzkie.
Cel zarządzania- doprowadzenie do zgodność: celów z osiągnięciami, projektu z realizacją, tego czego oczekuje klient z tym co otrzymuje, tego czym firma chce być z tym czym jest.
Rodzaje podmiotów gospodarczych: gospodarstwo domowe, organizacje gospodarcze, państwo.
Gospodarstwo domowe- pełni funkcję konsumpcyjną (zaspokajanie potrzeb) i produkcyjną (zdobywanie środków na zaspokajanie potrzeb). Celem jego jest maksymalizacja użyteczności, czyli satysfakcji gospodarstwa domowego z konsumpcji koszyka dóbr.
Organizacja – grupa ludzi mająca wspólny cel, zadania, plan i program. Planowa koordynacja działań grupy ludzi dla osiągnięcia wspólnych, jasno określonych celów za pomocą podziału pracy i funkcji oraz hierarchi władzy i odpowiedzialności.
Model organizacji: C – cele, określenie strategii; L – ludzie, ich kwalifikacje, umiejętności, postawy i zachowanie; S – struktura formalna określana w dokumentacji, struktura rzeczywista pomiędzy organizacją i jej otoczeniem; T – technologia wykonywania działań i osiągania celów; O – otoczenie (elementy spoza
organizacji mające wpływ na jej sposób działania)
Funkcje zarządzania:
a)

Wg H. Fayloa: planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrolowanie

b)

Wg Gryfina – zestaw działań kierowanych na zasoby i wykorzystywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i skuteczny

c)

Wg Kasta i Rosenzweiga – utrzymanie kompleksowego spojrzenia na organizację jako system i jej bieżącą sytuację w otoczeniu, formułowanie celów i strategii jako całości, organizowanie podsystemów technicznych i struktury, projektowanie systemów informacyjno-decyzyjnych, kształtowanie

systemu kierowania ludźmi, usprawnienie funkcjonowania organizacji
d)

Wg. Stonera – planowanie (cele i jak je osiągnąć), organizowanie (określenie najlepszego sposobu wykonywania działań i wykorzystywania zasobów), przewodzenie-motywowanie, kontrolowanie działalności członków organizacji oraz wykorzystywanie wszystkich jej zasobów.

14 zasad Fayola:
- podział pracy;- autorytet (władza oparta na akceptacji przez tych, którzy jej podlegają: formalny lub osobisty);- dyscyplina (pracowitość, posłuszeństwo itd.);- jedność rozkazodawstwa ( jeden pracownik = jeden przełożony) /Rozpiętość kierowania: formalna (liczba osób podporządkowanych bezpośrednio
przełożonemu), rzeczywista (liczba osób, którymi przełożony bezpośrednio kieruje), potencjalna (najbardziej uzasadniona z punktu widzenia sprawności kierowania);- jednolitość kierownictwa (jeden szef zespołu i jeden plan do zrealizowania);- podporządkowanie interesu osobistego z interesem ogółu;-
wynagrodzenie (sprawiedliwe, z punktu widzenia przełożonego i pracodawcy, nagradzające pracownika);- centralizacja;- hierarchia (przełożeni i podwładni);- ład (odpowiednie miejsce dla każdego pracownika i każdej rzeczy w organizacji);- stabilność personelu;- inicjatywa;- Espirit de corps – zgranie personelu,
harmonia, praca zespołowa, poczucie jedności
Nowe wymagania w stosunku do kadry inżynierskiej: kompetencje (umiejętność wykorzystywania własnej wiedzy, analizowania, rozwiązywania problemów, kreatywność, praca zespołowa, umiejętność zarządzania), ciągłe doskonalenie kompetencji, rosnąca odpowiedzialność społeczna przedsiębiorstwa oraz osobista
kadry, rosnące znaczenie etyki, rosnąca odpowiedzialność za poziom konkurencyjności i innowacyjność polskiej gospodarki, potrzeba wszechstronnego kształcenia inżynierów ukierunkowana na umiejętności praktyczne.