Państwo Osmanów

Państwo Osmanów

1. Początki Osmanów.

Państwo Osmanów utworzyło się w końcu XIII w. w Anatolii w Azji Mniejszej. Prawdopodobnie ekspansja

mongolska wypędziła je z jego siedzib w Turkiestanie i pchnęła na zachód. Na przełomie XIII i XIV w. pod wodzą
Osmana państwo to zyskało niezależność polityczną wykorzystując upadek państwa Seldżuków i rozpoczęło
zdobywanie posiadłości Cesarstwa Bizantyjskiego w Azji Mniejszej.

Ekspansja była tym łatwiejsza, że ostatnie stulecia średniowiecza były dla Bizancjum okresem długiego

postępującego upadku. W stanie upadku znalazła się także Bułgaria, a dominującą siłą na Bałkanach stało się
królestwo serbskie.

2. Ekspansja turecka na Bałkanach.

Turcy osmańscy wykorzystując słabość Bizancjum przekroczyli Dardanele i zdobyli Adrianopol w 1360 r. i

rozpoczęli podbój Bałkanów. W drugiej połowie XIV w. podporządkowali sobie znaczną część Bułgarii i Serbii,
powiększali też swoje zdobycze w Azji Mniejszej. Rycerstwo zachodnioeuropejskie broniąc Węgier pod wodzą
Zygmunta Luksemburczyka poniosło wielką klęskę pod Nikopolis w 1396 r.

3. Kres Bizancjum.

Cesarstwo Bizantyjskie zdawało sobie sprawę, że skazane jest na zagładę. Odżywały więc nadzieje krucjaty

antytureckiej, a cesarze bizantyjscy zgodzili się na uznanie zwierzchnictwa papieża nad Kościołem wschodnim i
zawarcie unii między oboma Kościołami w 1439 na soborze we Florencji. W 1444 armia węgierska stawiająca
opór Turkom poniosła klęskę pod Warną. Następnie 29 V 1453 r. Turcy wdarli się do Konstantynopola, kładąc
kres istnieniu Cesarstwa Bizantyjskiego.

W następnych latach Turcy opanowali Serbię, Bośnię, Hercegowinę, Albanię. Zwierzchnictwo sułtana uznali:

hospodar wołoski w 1462 i mołdawski w 1487 oraz chanowie tatarscy na Krymie (1475-1478). Tereny
podporządkowane sułtanowi sięgały na północnym wschodzie granic Polski i Litwy.

W XVI w. ekspansja turecka rozwinęła się w kierunku Płw. Arabskiego i Egiptu, a także przekroczyła w

Europie Dunaj. Sułtani podporządkowali sobie Syrię, Palestynę, Egipt, dorzecze Eufratu i Tygrysu oraz część Iranu
i Armenię. Turcja podbiła znaczną część ziem muzułmańskich a sułtan przybrał tytuł kalifa - zwierzchnika
religijnego islamu. Za panowania Sulejmana II Wspaniałego (1520-1566) Turcy zdobyli Belgrad zwyciężając w
bitwie pod Mohaczem i położyli kres niepodległości Węgier.

Ekspansja Turków doprowadziła do odbudowania jedności politycznej świata muzułmańskiego, którego kraje

(poza Marokiem) aż po Irak i Zatokę Perską znalazły się pod panowaniem sułtanów.

4. Państwo Osmanów w XV i początkach XVI w.

Fundamentalnym elementem stworzonego przez Turków państwa była religia. Islam dzielił ziemie na dwie

strefy: kraje muzułmańskie i zamieszkałą przez niewiernych. Turcy jednak nie prześladowali wyznawców innych
religii. Inch wyznawcy cieszyli się tolerancją religijną, choć musieli płacić za to specjalną daninę, haracz.

Drugim ważnym elementem potęgi Turków była ich zdolność do asymilacji kultur bardziej rozwiniętych. W

swoim państwie wykorzystywali oni rozwiązania prawne i administracyjne, m.in. bizantyjskie. Kultura turecka,
która w XVI w. przeżywała swój złoty wiek, rozwijała się pod wpływem nauki arabskiej, literatury perskiej i sztuki
bizantyjskiej.

W imperium tureckim wprowadzono jednolitą administrację. Terytoria podzielono na wielkie prowincje, kraje

lenne i okręgi autonomiczne. Władzę absolutną sprawował sułtan, sprawami państwowymi zarządzał wielki wezyr,
a wraz z rozrostem terytorialnym imperium powoływano także innych wysokich urzędników, wezyrów i paszów.
Ciałem doradczym sułtanów był diwan, czyli zwoływana przez sułtanów rada państwa.

Armia składała się z opłacanych przez sułtana wojsk stacjonujących w stolicy i fortecach oraz ze zwoływanych

w razie potrzeby wojennej oddziałów pospolitego ruszenia. Ogromne znaczenie miała jazda - sipahi, której
rekrutacja i pozycja w państwie przypominała feudalne rycerstwo europejskie. Do armii wcielano także jeńców
wojennych, z czasem przygotowywanych do tej służby przemocą rekrutowanych chłopów chrześcijańskich, były to
tzw. janczary.