Chłopi Władysława Reymonta

"Chłopi" - Władysław Stanisław ReymontObyczaje przy pracy Obyczaje podkreślające ważność momentów

życiowych Rola religii w życiu chłopów Rola pracy i przyrodyStruktura społeczna wsi. Zwyczaje i obrzędy

religijne MiłośćBohaterem powieści Władysława Stanisława Reymonta są chłopi. Powieść ta ukazuje ich

życie rodzinne, zajęcia rolniczo - gospodarskie, obrzędy świeckie i religijne. Reymont mocno podkreśla

związek swych bohaterów z ziemią i przyrodą, podporządkowanie wszystkich czynności przyrodniczemu

rytmowi, wynikającemu z występowania kolejno po sobie pór roku: jesieni, zimy, wiosny i lata. Chłopska

praca uzależniona od tych pór roku, monotonnie powtarzająca się ma głęboki sens i przynosi trwałe

efekty. Sens ten pogłębiają obrzędy religijne i zwyczaje. Obyczaje Wpływ obyczajów na życie chłopów

jest ogromny. Obyczaje kształtują stosunki międzyludzkie, wyznaczają normy moralne, są wyrazem

artystycznej wrażliwości, są wreszcie wyrazem postaw wobec życia. Obyczaje będące przejawem bogatej

chłopskiej kultury to obyczaje dotyczące stroju, urządzania wnętrz chłopskich chałup, organizowania

życia towarzyskiego. W tych obyczajach przejawia się wrażliwość artystyczna chłopów (mężczyzn i

kobiet). W "Chłopach" opisy stroju wiejskiego zajmują niewiele miejsca. Bohaterowie są ukazani

najczęściej w dni powszednie, w których strój odgrywał marginalne znaczenie. W utworze występuje opis

wyrażający zachwyt autora pięknem, pomysłowością i talentem artystycznym wykonania strojów przez

wiejskie gospodynie. Jest to opis pasterki na którą przybywają nie tylko Lipczanie ale także mieszkańcy

sąsiednich wsi. Wynika z niego, że każda wieś łowicka ma swój odrębny obyczaj nakazujący im taki, a nie

inny sposób ubierania się. Stroje te różnią się szczegółami dekoracyjnymi, zestawem kolorów, sposobem

noszenia. Umiłowanie piękna towarzyszyło chłopom zawsze i wszędzie. Jagna, najbardziej uzdolniona

mieszkanka Lipiec wykonuje niezwykłe wycinanki i stroiki zdobiące mieszkanie. Jej pisanki są

najpiękniejsze i przynoszą jej sławę prawdziwej artystki. Mieszkańcy Lipiec są uzdolnieni literacko, są

wrażliwi na baśnie i legendy. Szczególnie uwielbiają baśnie i legendy opowiadane przez Rocha. Każdy

chłop zna wiele piosenek na najróżniejsze okoliczności. Towarzyszą im one w pracy, na weselach,

chrzcinach, zabawach. Wieczorami w wiosce kwitnie życie towarzyskie, a szczególnie sprzyja mu okres

jesieni i zimy. Okazją do spotkań stają się domowe prace takie jak: darcie pierza, kiszenie kapusty,

przędzenie. W czasie tych spotkań śpiewa się, plotkuje, opowiada o doświadczeniach. Dzięki

wieczornicom wieś jest zintegrowana, nie ma w niej ludzi samotnych, odrzuconych. Wszyscy czują się

potrzebni, wszyscy czują się członkami tej samej grupy. Obyczaje przy pracy Obyczaje przy pracy były

najistotniejszym elementem życia chłopów. Dla podkreślenia wartości pracy tradycja wiejska stworzyła

wiele obyczajów ściśle z nią związanych. Obyczaje Lipieckie nakazywały taki a nie inny sposób

wykonywania pracy. Przykładem może być reakcja Hanki na sposób sadzenia ziemniaków przez

przybyłych z pomocą mieszkańców sąsiednich wsi. Niektóre obyczaje związane z pracą podkreślają

szacunek chłopów dla przyrody. Są formą błagania jej o dobre plony. Mateusz wynajęty do koszenia

trawy przychodzi na pole o świcie, przed rozpoczęciem pracy żegna się, tak jak to nakazuje obowiązujący

zwyczaj. Obyczaje podkreślające ważność momentów życiowych Tym obyczajom autor poświęca

najwięcej miejsca. W utworze czytelnik znajduje szczegółowe opisy chłopskiego wesela, chrzcin i

pogrzebów. Obyczaje weselne są wyjątkowo bogate. Przypominają one rodzaj scenariusza rozpisanego

na poszczególne role. Są tam role swatów, państwa młodych, drużbów i dróżek oraz starostów

weselnych. Wiejski obyczaj pozostawia weselnikom niewiele miejsca na własną inwencję. Ściśle określony

jest sposób przeprowadzenia swatów. Również w trakcie wesela dokonywano różnorakich obrzędów z

których najważniejszym były oczepiny. Wspólna zabawa była okazją do wyrażenia radości życia. W

powieści przedstawione są dwa opisy pogrzebów. Grzebani byli bogaty Boryna i komornica Agata. Oba

obrzędy odbywały się bardzo podobnie. Przy zwłokach czuwali sąsiedzi odprawiając modlitwy za dusze

zmarłych. W pogrzebie uczestniczyła cała wieś składając im hołd. W obliczu śmierci wieś zapominała o

różnicach majątkowych, o podziałach społecznych, o wcześniejszych zatargach. Postawa ta wynikała z

religijności mieszkańców wsi, którzy wierzyli w boską sprawiedliwość i życie wieczne. Radość z narodzin

nowego życia podkreślał obyczaj chrztu. Wyrażał on również pokorę wobec losu i nieprzewidywalnych

wydarzeń w przyszłości dziecka. Dominikowa niosąc na rękach małego Rocha wypowiadała w czterech

rogach domu zaklęcie. Jej zachowanie nie było przejawem zabobonów lecz przemawiała przez nią

mądrość poskiego ludu, która kazała widzieć życie nie tylko jako pasmo szczęścia i mądrości, ale

przyjmować je jako trudne doświadczenie, w którym mają miejsce też cierpienie i zło. Rola religii w życiu

chłopów Wszyscy mieszkańcy wsi są głęboko religijni, biorą udział w religijnych obrzędach, uczestniczą

gromadnie w mszach niedzielnych. Najwyższe miejsce w hierarchii wsi zajmują ludzie bezpośrednio

związani z kościołem. Ksiądz jest prawdziwym autorytetem, a organista jest obiektem zainteresowania

mieszkańców i przedmiotem ich plotek. Religijność mieszkańców przybiera jednak niekiedy

barbarzyńskie formy. Antek w trakcie bójki mieszkańców Lipiec z ludźmi borowego postanawia w

przypływie zemsty zabić własnego ojca. Mierząc do Boryny żegna się i wzywa świętych, by umożliwili mu

dokonanie mordu. Nie jest świadomy okropności grzechu, którego chce się dopuścić. Religijność chłopów

bardzo często graniczy z pogańskimi wierzeniami. Roch uważany jest za drugi po księdzu autorytet.

Wszyscy z zainteresowaniem słuchają jego baśni. Opowiadania te są bardzo naiwne, odpowiadające

http://www.sciaga.dol.pl - Ściąga- wypracowania, ściągi, streszczenia pomoce dydaktyczne

Powered by Mambo

Generated: 28 December, 2008, 14:50

ludowej mentalności. Jej bohaterami są święci i Chrystus, którzy przebywają w Lipcach, znają chłopski

los. W ocenie chłopów nie są one herezją, ale tak traktowałby je kościół. Mimo szacunku dla księdza

chłopi dostrzegają jego wady, widzą w nim człowieka chwilami tak ułomnego jak oni sami. Antek z

rozbawieniem obserwuje zachowanie duchownego, który wypasa swe konie na koniczynie Kłębów. Mimo

wszystko wiara kształtuje całe życie mieszkańców wsi. Wyznają one wszystkie jej prawdy, swe życie

traktują jako etap w wędrówce prowadzącej do życia wiecznego. Hołd Bogu starają się oddawać tak, jak

uczył ich tego kościół. Wszystkie ważniejsze momenty życia wieńczone są obecnością w kościele. W

Lipcach nie ma ateistów, niedowiarków, są ludzie ciężko pracujący, znoszący w pokorze swój los, głęboko

wierzący w istnienie duszy i boskiej sprawiedliwości. Rola pracy i przyrody Chłopi mają do wykonywanej

pracy ogromny szacunek. Praca jest błogosławieństwem Bożym, jest wypełnieniem życia, jest źródłem

utrzymania człowieka. Wszyscy bez wyjątku tak właśnie pracę traktują. Boryna, który nie może pozwolić

sobie na rezygnację z pracy, nigdy tego nie robi. Jako gospodarz jest wszędzie, w polu, w lesie, w

zagrodzie. Dla siebie pozostawia prace wymagające najwyższej odpowiedzialności np.: sianie zboża.

Jego synowa Hanka ma opinię najbardziej pracowitej kobiety we wsi. Ona także może wyręczyć się

służbą lub najemnikami. Nie przychodzi jej to jednak nigdy na myśl. Kopie ziemniaki, jest na polu w

trakcie żniw, obiera kapustę, drze pierze, wykonuje wszystkie czynności domowe. Nie przeszkadza jej ani

ciąża, ani choroba. Kobiety pracujące na polu Boryny w trakcie kopania ziemniaków nie mogą przebaczyć

jej zaciętości w pracy. Ciężarna Hanka wyprzedza je wszystkie i zmusza do wytężonego wysiłku.

Oskarżają ją o naiwność i głupotę, gdyż Hanka nie pracuje na swoim, jej praca przyniesie efekty przede

wszystkim Borynie, u którego mieszka z mężem. Chłopi nie oglądają się na korzyści płynące z pracy choć

i one są ważne, swoją pracę traktują jako służbę wobec ziemi, a ziemi nie można oszukać, bo wymaga

ona szacunku, jest warsztatem chłopskiej pracy. Opis śmierci Boryny jest opisem szacunku chłopa do

pracy. Boryna nieprzytomny w ostatnich chwilach swego życia wybiega na pole by je zasiać. Jest głuchy

na okoliczności, na fakt, że jest lato, że pola są gotowe do zbiorów. Umiera czyniąc gesty siewcy. Jego

śmierć jest przykładem zespolenia chłopa z pracą i ziemią. Mieszkańcy Lipiec nie potrafią źle pracować,

byłoby to zresztą wbrew ich naturze. Praca jest tak wielką wartością, że lekceważenie jej byłoby

grzechem, przestępstwem. Rytm pracy chłopa wyznacza przyroda, zmieniające się pory roku wymuszają

specyficzny tryb życia i określone prace. Inne prace wykonują chłopi jesienią, czym innym zajmują się na

wiosnę i w lecie. Przyroda jest dla nich potężną siłą, która może pomóc lub zaszkodzić. Mają więc do niej

zabobonny szacunek. Ulewy podczas żniw mogą zniweczyć całoroczny wysiłek, podobnie jak susza na

wiosnę czy mrozy i brak śniegu w zimie. Pisarz przedstawia złożoną strukturę społeczną wsi.

Społeczeństwo wiejskie jest podzielone i zróżnicowane na: parafię (ksiądz), gminę (Boryna i gospodarze)

oraz dwór (dziedzic). Akcja powieści nie ma wyraźnego wątku centralnego. Na plan pierwszy wysuwają

się wątki związane z rodziną Borynów - małżeński dramat Macieja i dzieje romansu Jagny i Antka. Są one

mocno rozbudowane dlatego, że w losy Borynów wplatają się problemy istotne dla całej Lipieckiej

zbiorowości. To, co kształtuje życie chłopów, to zjawiska typowe dla społeczności wiejskiej, tworzące ze

wsi odrębną, swoistą formację kulturową. Reymont przedstawia złożoną strukturę społeczną wsi.

Społeczeństwo w Lipcach podzielone jest według posiadanego majątku i tworzą ją najbogatsi i

średniozamożni chłopi, biedni gospodarze, komornicy i żebracy. Bogaci chłopi trzymają się razem, z

biedotą, którą gardzą, nie szukają kontaktów. Mogą pozwolić sobie na zatrudnienie najemników do pracy.

Społeczność ta nie okazuje współczucia dla biednych, uważając, iż porządek, jaki panuje, jest zgodny z

prawem Bożym. Ponadto są przekonani, że miernikiem wartości człowieka jest ilość posiadanej ziemi i

inwentarza, siła charakteru, pracowitość, a także umiejętność dobrego gospodarowania. Najbogatszym

chłopem we wsi jest Maciej Boryna, człowiek pracowity, wytrwały, gospodarny i stanowczy, mocno

przywiązany do ziemi. Jego wadami są natomiast egoizm, chciwość, zawziętość, bezwzględność w

stosunku do rodziny i parobków. Gdy wieś podjęła decyzję walki z dworem o las, Boryna początkowo

waha się, gdyż woli nie zrywać kontaktów jakie łączą go z dziedzicem. Ale w końcu zdaje sobie sprawę z

więzi, jaka łączy go ze sprawą wszystkich gospodarzy i decyduje się na objęcie stanowiska przywódcy.

Dla ratowania interesów wsi gotów jest nawet zaryzykować życiem. Średniozamożni chłopi również

posiadają własny grunt, ale pragną dorównać bogatszym od nich. Niewiele obchodzi ich także los

biednych. Do tej warstwy społecznej należy Dominikowa, która wydaje Jagnę za znacznie starszego

Borynę tylko dlatego, że udaje się jej wymusić od niego zapis gruntu na rzecz córki. Ludźmi bardzo

biednymi są komornicy, z którymi nikt się nie liczy i o których nikt nie pamięta. Przypomniano sobie o

nich tylko wtedy, gdy stali się potrzebni we wsi. Tak właśnie było w przypadku podjęcia przez Lipce walki

o las. Kiedy chłopi odsiadują w więzieniu karę za bijatykę z dworską służbą, zostaje zorganizowana

pomoc sąsiedzka dla ich żon, ale żonami komorników nikt się nie interesuje. W jeszcze gorszej sytuacji

znajdują się żebracy nie mający domu, czekają aż ktoś ich przygarnie do siebie. Obraz społeczności

wiejskiej jest obrazem realistycznym. Istnieją w tej społeczności głębokie podziały wynikające ze stanu

majątkowego. Wieś nie jest też wolna od konfliktów pomiędzy społecznością a dziedzicem, a także od

konfliktów wewnętrznych (osobistych). Cechą wsi jest pragnienie posiadania ziemi. Chłop żyje dzięki

ziemi, dla niej też często się żeni. Posiadanie ziemi to także szacunek otoczenia i mocna pozycja w

rodzinie czy też we wsi. Ziemia wymaga jednak od chłopa pracy, miłości i poświęcenia. Ludzie na wsi

http://www.sciaga.dol.pl - Ściąga- wypracowania, ściągi, streszczenia pomoce dydaktyczne

Powered by Mambo

Generated: 28 December, 2008, 14:50

pomagają sobie wzajemnie, wspólnie wykonując różne prace. Robią to w milczeniu, skupieniu, z chęcią i

miłością, a nie z przymusu. To, co robią, staje się duchowym przeżyciem. Symboliczne znaczenie ma

tutaj scena ostatniego siewu Boryny. Podkreśla ona nierozerwalny związek człowieka z naturą i ziemią.

Jej utracenie jest, w tym przypadku,równoznaczne z utratą pozycji społecznej i ekonomicznej oraz

wszelkich środków do życia. Z pragnienia posiadania ziemi wyrasta spór pokoleniowy o nią. Niektórzy,

tak jak Maciej Boryna, do końca swego życia nie chcą odpisać jej dzieciom. Przekonali się bowiem, jaki

los spotkał tych, którzy to uczynili. Kolejną cechą charakteryzującą wieś jest solidarność gromadzka.

Rozwarstwieni i często skłóceni ze sobą chłopi, w sprawach istotnych dla wsi potrafią się zjednoczyć.

Wystarczy wymienić tu walkę o las, zebranie w sprawie rosyjskiej szkoły w Lipcach, czy też historię

samosądu nad Jagną. Powieść Reymonta można nazwać epopeją chłopską, gdyż zawiera rozległy i

wszechstronny obraz społeczeństwa ukazanego w przełomowym momencie historycznym. Ukazuje bunt

społeczny chłopów, narodziny autonomii tej klasy, świadomości własnego znaczenia oraz roli społecznej.

Chłopi Reymonta są siłą autonomiczną, tą która musi myśleć, decydować i działać, ponieważ sama potrafi

to zrobić. Reymont nobilituje warstwę chłopską, która dotąd była poniżana i krzywdzona. Zwyczaje i

obrzędy religijne W "Chłopach" Reymont przedstawia typowe dla wsi polskiej zwyczaje i obrzędy religijne

oraz świeckie. Zwyczaje związane z egzystencją człowieka to: zwyczaj chrzcin, zaręczyn, wesela i

pogrzebu. Zwyczaje związane z liturgią to: uczta wigilijna, zaduszki, święta wielkanocne. W powieści

dostrzegamy także zwyczaje związane z pracą na roli. Są to: sianokosy, zasiewy, przędzenie lnu,

szatkowanie kapusty, darcie pierza, tradycyjne jarmarki prezentujące dorobek pracy w polu i w

zagrodzie. Naczelny problem obyczajowy powieści, to problem miłości i rodziny. Na plan pierwszy

wysuwa się małżeński dramat Macieja Boryny i dzieje romansu Jagny i Antka. Miłość Miłość jest

pokazana w powieści jako instynkt. Koncepcja miłości pokazuje w sposób naturalistyczny Jagnę. Jest to

postać pełna dynamizmu, zmysłowa i zależy jej głównie na doznaniach erotycznych. Jagna inaczej

postępuje niż pozostali, szuka wrażeń w miłości, ale to jej postępowanie wynika z biologicznej energii

życia. Nie ma jednak na tyle silnej woli, by przeciwstawić się pokusie. Jagna to złe fatum, które przynosi

nieszczęście związanym z nią ludziom. Antka przywodzi niemal do zabójstwa ojca, dla młodego księdza

Janka staje się grzeszną paniusią. Ale najcięższą karę ponosi w końcu ona sama, wygnana ze wsi i

zniesławiona. Wieś ukarała ją za to, iż naruszyła przyjęty przez nich system wartości.

http://www.sciaga.dol.pl - Ściąga- wypracowania, ściągi, streszczenia pomoce dydaktyczne

Powered by Mambo

Generated: 28 December, 2008, 14:50