organizer polski arkusz nr 2

arkusz

158

język polski | organizer gimnazjalny

| |

CZŁOWIEK WOBEC

WARTOŚCI

Tekst I

Sokrates (470-399 r. p.n.e.) jest chyba najbardziej tajem-

niczą postacią w historii całej ﬁ lozoﬁ i. Nie napisał ani pół
zdania, a mimo to należy do tych, którzy wywarli największy
wpływ na rozwój myśli w Europie. Niemałe znaczenie miała
także jego dramatyczna śmierć. Wiemy, że przyszedł na świat
w Atenach i większą część życia spędził na ulicach lub na ryn-
ku miasta, rozmawiając z napotkanymi ludźmi. „Drzewa na
wsi niczego mnie nie nauczą” – mawiał. Często także można
go było zobaczyć, jak przez wiele godzin stoi w jednym miej-
scu, głęboko pogrążony w myślach. Już za życia traktowano
go jako wielce tajemniczą osobistość, a po śmierci uznano za
prekursora wielu różnych kierunków w ﬁ lozoﬁ i. Właśnie dla-
tego, że był tak zagadkowy i wieloznaczny, powoływały się na
niego kierunki bardzo różniące się między sobą. Pewne jest,
że jego brzydota stała się wręcz przysłowiowa. Był mały i gru-
by, miał wyłupiaste oczy i zadarty nos. Powiadano jednak, że
dzięki przymiotom ducha był „chodzącym ideałem”. „Można
szukać współcześnie, można szukać w przeszłości, ale nigdy
nie znajdzie się człowieka takiego jak on”. A mimo to skazano
go na śmierć za jego ﬁ lozoﬁ czną działalność. Życie Sokrate-
sa znamy przede wszystkim dzięki Platonowi, który był jego
uczniem. (...)

Samo sedno działalności Sokratesa kryło się w tym, że po-

zornie nie starał się wcale pouczać ludzi. Przeciwnie, sprawiał
wrażenie, że to on sam pragnie się czegoś od nich nauczyć. Nie
dawał lekcji jak pierwszy lepszy nauczyciel, o nie, Sokrates je-
dynie rozmawiał. Nie zostałby jednak sławnym ﬁ lozofem, gdyby
tylko przysłuchiwał się, co mówią inni, ani rzecz jasna nie ska-
zano by go na śmierć. Sokrates rozpoczynał rozmowę od zada-
wania pytań. W ten sposób udawał, że nic nie wie. W trakcie po-
gawędki zmuszał rozmówcę, by ten dostrzegł słabości w swoim
sposobie myślenia. Przyparty do muru rozmówca musiał wresz-
cie rozróżnić, co jest prawdziwe, a co nie. (...)

Właśnie odgrywając rolę nieświadomego Sokrates zmuszał

napotkanych ludzi, by „używali rozumu”. Sokrates potraﬁ ł uda-
wać, że wie mniej i jest głupszy niż rozmówca. Nazywamy to
„sokratyczną ironią”. W ten sposób mógł bezustannie wytykać
słabości w sposobie myślenia Ateńczyków. Zdarzało się to na
przykład na rynku – a więc publicznie. Spotkać się z Sokrate-
sem mogło oznaczać tyle, co zrobić z siebie głupca i ośmieszyć
się wobec zgromadzonego tłumu.

Nic dziwnego więc, że z czasem Sokrates zaczął budzić ogól-

ną irytację i był uważny za dokuczliwego, zwłaszcza dla tych,
którzy dzierżyli władzę. (...)

Sokrates bezustannie kąsał swych bliźnich wcale nie dlatego,

że chciał im dokuczyć. Coś, co w nim tkwiło, nie pozostawiało
mu wyboru. Odmawiał na przykład uczestnictwa w skazywaniu
ludzi na śmierć, sprzeciwiał się także donoszeniu na przeciwni-
ków politycznych. W końcu przypłacił to życiem. W 399 r. p.n.e.
został oskarżony o „wprowadzanie nowych bogów” i o „zwo-
dzenie młodzieży na manowce”. Niewielką większością głosów
został uznany winnym przez zgromadzenie liczące 500 osób.

Na pewno mógł prosić o ułaskawienie, a w każdym razie,

uratowałby głowę, gdyby zgodził się na opuszczenie Aten. Jeśli-
by jednak na to przystał, nie byłby Sokratesem. On cenił spokój
własnego sumienia – i prawdę – wyżej niż życie. Zapewnił, że
działał mając na uwadze jedynie dobro państwa. Skazano go
na śmierć. Nieco później, w obecności najbliższych przyjaciół,
opróżnił kielich z trucizną i zmarł.

(Jostein Gaarder, Świat Zoﬁ i, przeł. Iwona Zimnicka)

Zadanie 1.

(0-1)

Sokratesa znamy dzięki:

►

A. przekazom ustnym.

►

B. licznym kronikom.

►

C. dziełom jego ucznia.

►

D. dziełom własnym.

Zadanie 2.

(0-1)

Które zdanie zawiera prawdziwą informację o życiu
Sokratesa?

►

A. Urodził się w Atenach w IV w. p.n.e.

►

B. Żył na przełomie V i VI w. p.n.e.

►

C. Żył na przełomie V i IV w. p.n.e.

►

D. Urodził się w Atenach w III w. p.n.e.

Zadanie 3.

(0-1)

Być prekursorem znaczy:

►

A. krzewić idee.

►

B. wyprzedzać epokę.

►

C. naśladować innych.

►

D. nauczać w oryginalny sposób.

Zadanie 4.

(0-1)

Metoda nauczania Sokratesa to przede wszystkim:

►

A. dialog.

►

B. wykład.

►

C. prezentacja.

►

D. działanie.

Zadanie 5.

(0-1)

W którym ze słowników możesz znaleźć poniższą deﬁ nicję?

►

„ﬁ lozoﬁ a – rz. ż. II b, lm D. -ﬁ i

►

dyscyplina naukowa zajmująca się rozważaniami na

temat istoty i struktury bytu, prawami rozwoju całej
rzeczywistości, źródłami, zasadami i granicami ludzkiego
poznania oraz zasadami i ważnością sądów moralnych”.

►

A. W słowniku języka polskiego

►

B. W słowniku wyrazów obcych.

►

C. W słowniku frazeologicznym.

►

D. W słowniku ortograﬁ cznym.

w w w . g i m n a z j a l n i . p l

O r g a n i z e r g i m n a z j a l n y - j ę z y k p o l s k i

159

język polski | organizer gimnazjalny

| |

I D

Zadanie 6.

(0-1)

Wyrażenie „to żadna ﬁ lozoﬁ a” oznacza:

►

A. problem trudny do rozwiązania.

►

B. sprawę łatwą do rozwiązania.

►

C. problem nierozwiązywalny.

►

D. sprawę nie najważniejszą.

Zadanie 7.

(0-1)

Ustrój Aten z czasów życia Sokratesa można określić jako:

►

A. monarchia.

►

B. dyktatura.

►

C. republika.

►

D. demokracja.

Zadanie 8.

(0-1)

Stronę bierną zawiera zdanie:

►

A. A mimo to skazano go na śmierć za jego ﬁ lozoﬁ czną

działalność.

►

B. Jeśliby jednak na to przystał, nie byłby Sokratesem.

►

C. W końcu przypłacił to życiem

►

D. Niewielką większością głosów został uznany winnym

przez zgromadzenie liczące 500 osób.

Zadanie 9.

(0-1)

Słowo „ﬁ lozoﬁ a” wywodzi się z języka greckiego i oznacza
„umiłowanie mądrości”. Który z poniższych wyrazów nie
oznacza sympatii?

►

A. ﬁ latelista.

►

B. ksenoﬁ l.

►

C. ksenofob.

►

D. biblioﬁ l.

Zadanie 10.

(0-1)

Którą myśl przypisałbyś Sokratesowi?

►

A. Wiem, że nic nie wiem.

►

B. Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce.

►

C. Nie wszystek umrę.

►

D. Carpe diem.

Tekst II

Jacques-Louis David, Śmierć Sokratesa

Zadanie 11.

(0-1)

Które zdanie zawiera prawdziwą informację o obrazie?

►

A. Po lewej stronie są przeciwnicy, a po prawej zwolennicy

Sokratesa.

►

B. Postać ﬁ lozofa została umieszczona w centralnej części obrazu.

►

C. Na obrazie nie ma głębi.

►

D. Obraz jest przykładem sceny batalistycznej.

Zadanie12.

(0-1)

Sposób przedstawienia na obrazie postaci Sokratesa świadczy o:

►

A. rozdarciu wewnętrznym bohatera.

►

B. żalu.

►

C. pewności siebie.

►

D. pragnieniu zemsty.

Zadanie 13.

(0-1)

Najsilniej na obrazie przemawiają:

►

A. gesty.

►

B. barwy.

►

C. pozycja ciała.

►

D. mimika.

Tekst III

– A ty dokąd,
tam już tylko dym i płomień?
– Tam jest czworo cudzych dzieci,
idę po nie.

Więc jak to,
tak odwyknąć nagle od siebie?
od porządku dnia i nocy?
od przyszłorocznych śniegów?
od rumieńca jabłek?
od żalu za miłością,
której nigdy dosyć?

Nie żegnająca, nie żegnana
na pomoc dzieciom biegnie sama,
patrzcie, wynosi je w ramionach,
zapada w ogień po kolana,
łunę w szalonych włosach ma.

A chciała kupić bilet,
wyjechać na krótko,
napisać list,
okno otworzyć po burzy,
wydeptać ścieżkę w lesie,
nadziwić się mrówkom, zobaczyć, jak od wiatru
jezioro się mruży.

Minuta ciszy po umarłych
czasem do późnej nocy trwa.

(Wisława Szymborska, Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej)

Ludwika Wawrzyńska – nauczycielka, która zginęła, ratując

dzieci z płonącego budynku.

w w w . g i m n a z j a l n i . p l

O r g a n i z e r g i m n a z j a l n y - j ę z y k p o l s k i

160

język polski | organizer gimnazjalny

| |

Zadanie 14.

(0-1)

Charakter relacji ze zdarzenia mają strofy:

►

A. I i IV.

►

B. II i III.

►

C. I i III.

►

D. III i IV.

Zadanie 15.

(0-1)

Zwrotkę II można określić jako:

►

A. stwierdzenie.

►

B. życzenie.

►

C. niepewność.

►

D. zadziwienie.

Zadanie 16.

(0-1)

Podmiot liryczny:

►

A. wyraża podziw dla bohaterstwa nauczycielki.

►

B. snuje reﬂ eksje nad istotą życia.

►

C. podkreśla lekkomyślność decyzji pani Ludwiki.

►

D. wskazuje na marność losu.

Zadanie 17.

(0-1)

Czwarta strofa wiersza w stosunku do poprzedniej
jest:

►

A. uzupełnieniem.

►

B. negacją.

►

C. potwierdzeniem.

►

D. przeciwstawieniem.

Zadanie 18.

(0-1)

W wierszu nie ma:

►

A. informacji o planach na przyszłość.

►

B. puenty.

►

C. oceny postawy bohaterki.

►

D. reﬂ eksji o charakterze ﬁ lozoﬁ cznym.

Zadanie 19.

(0-1)

Czworo to liczebnik:

►

A. zbiorowy.

►

B. główny.

►

C. ułamkowy.

►

D. porządkowy.

Zadanie 20.

(0-1)

Który zestaw zawiera poprawnie nazwane części mowy
rozpoczynające kolejne cztery strofy wiersza?

►

A. spójnik, spójnik, partykuła, spójnik.

►

B. spójnik, zaimek, wykrzyknik, spójnik.

►

C. przyimek, przyimek, spójnik, przyimek.

►

D. zaimek, zaimek, partykuła, zaimek.

Zadanie 21.

(0-1)

Z wiersza Wisławy Szymborskiej wypisz zdanie będące
zwrotem do obserwujących zdarzenie.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 22.

(0-2)

Z tekstu wiersza wypisz dwa imiesłowy. Nazwij ich rodzaj.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 23.

(0-1)

Wyjaśnij zwięźle myśl: „Minuta ciszy po umarłych / czasem
do późnej nocy trwa.” Nie cytuj.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 24.

(0-1)

Uzupełnij zdanie.

Skazanie Sokratesa na śmierć za głoszenie swoich prawd było
pogwałceniem prawa do . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 25.

(0-1)

Sformułuj jeden argument na obronę Sokratesa.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 26.

(0-3)

Zredaguj notatkę informacyjną do codziennej gazety
na temat śmierci Sokratesa lub Ludwiki Wawrzyńskiej.
Wykorzystaj tylko te informacje, które wynikają z tekstu.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

w w w . g i m n a z j a l n i . p l

O r g a n i z e r g i m n a z j a l n y - j ę z y k p o l s k i

161

język polski | organizer gimnazjalny

| |

I D

Zadanie 27.

(0-5)

Zredaguj zaproszenie na wystawę fotograﬁ i: „Ludzie wielcy
słowem i czynem”.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 28.

(0-16)

Współczesny świat potrzebuje piękna ludzkiego działania.
W czym powinno się ono przejawiać? Rozważ ten problem
w formie listu do przyjaciela. Wskaż trzy formy działania,
trzy wartości lub trzy postaci.

Pamiętaj, że twoja praca powinna być nie krótsza niż połowa
przeznaczonego na nią miejsca, czyli powinna zawierać ponad
stronę tekstu.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

w w w . g i m n a z j a l n i . p l

O r g a n i z e r g i m n a z j a l n y - j ę z y k p o l s k i

arkusz

162

język polski | organizer gimnazjalny

| |

KLUCZ PUNKTOWANIA

ZADAŃ

Zadania zamknięte

Zadania otwarte

►

Zadanie 21.

„Patrzcie, wynosi je w ramionach”.

1 punkt za poprawnie wypisane zdanie, 0 punktów za brak
odpowiedzi

►

Zadanie 22.

żegnająca

– imiesłów przymiotnikowy czynny

żegnana

– imiesłów przymiotnikowy bierny

1 punkt za wypisanie dwóch imiesłowów, 1 punkt za poprawne
ich nazwanie, 0 punktów za brak odpowiedzi

►

Zadanie 23.

Niekiedy czyny ludzi są tak wielkie, że symboliczna „minuta ci-
szy” wydłuża się do wielu godzin.

1 punkt za poprawne wyjaśnienie, 0 punktów za brak odpowiedzi

►

Zadanie 24.

Skazanie Sokratesa na śmierć głoszenie swoich prawd było po-
gwałceniem prawa do swobody wypowiedzi.

1 punkt za poprawne uzupełnienie, 0 punktów za brak odpowiedzi

►

Zadanie 25.

Sokrates nie powinien być tak surowo osądzony, ponieważ swo-
im działaniem nikomu nie wyrządził krzywdy. Uświadamianie
niewiedzy innym nie jest przestępstwem.

1 punkt za poprawnie sformułowany argument, 0 punktów za
brak odpowiedzi

w w w . g i m n a z j a l n i . p l

O r g a n i z e r g i m n a z j a l n y - j ę z y k p o l s k i

163

język polski | organizer gimnazjalny

| |

I D

►

Zadanie 26.

Kryteria oceny notatki informacyjnej

Wskazanie zdarzenia, bohatera i okoliczności zdarzenia.

0-1

Określenie przyczyny i skutku.

0-1

Poprawność stylistyczna.

0-1

Razem

0-3

►

Zadanie 27. (0-5)

Kryteria oceny zaproszenia

Wskazanie adresata, nadawcy, miejsca, czasu oraz celu.

0-1

Zachowanie spójności wypowiedzi.

0-1

Dostosowanie wypowiedzi do sytuacji komunikacyjnej.

0-1

Poprawność składniowa, ﬂ eksyjna, leksykalna i frazeologiczna.
Dopuszczalny jeden błąd.

0-1

Poprawność ortograﬁ czna i interpunkcyjna.
Dopuszczalny jeden błąd ortograﬁ czny pierwszorzędowy i dwa błędy interpunkcyjne.

0-1

Razem

0-5

►

Zadanie 28. (0-16)

Kryteria oceny listu

Zgodność pracy z tematem.

0-1

Wyjaśnienie celu napisania listu.

0-1

Zachowanie formalnych wyróżników listu – miejscowość, data, zwrot do adresata, podpis nadawcy.

0-1

Rozmieszczenie tekstu w logicznie wyodrębnionych akapitach.

0-1

Podanie pierwszego przykładu i właściwe jego omówienie.

0-1

Podanie drugiego przykładu i właściwe jego omówienie.

0-1

Podanie trzeciego przykładu i właściwe jego omówienie.

0-1

Zachowanie logicznego porządku i spójność wypowiedzi.

0-1

Podsumowanie rozważań – wnioski, uogólnienia, reﬂ eksje.

0-1

10.

Poprawność pracy pod względem merytorycznym.

0-1

11.

Poprawność językowa.
Dopuszczalne trzy błędy.

0-3

12.

Poprawność ortograﬁ czna i interpunkcyjna.
Dopuszczalne trzy błędy.

0-3

Razem

0-16

w w w . g i m n a z j a l n i . p l

Więcej zadań dostępnych jest

w Organizerze gimnazjalnym

- Język polski

O r g a n i z e r g i m n a z j a l n y - j ę z y k p o l s k i

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
polski arkusz 2006
Arkusz nr 4 komentarz
Arkusz nr 6
polski arkusz zr
Arkusz nr 2 (ciagi) id 68778 Nieznany (2)
Arkusz nr 4
j polski arkusz 1 model odpowiedzi
Banknoty Polskie Zeszyt nr 6 Powstanie styczniowe
Arkusz nr 2, Diagnoza wstępna ucznia klasy I
Banknoty Polskie Zeszyt nr 4 Powstanie Listopadowe
Jęz polski arkusz
Arkusz nr 1
Tematy arkusza nr 2 trasa st
Arkusz nr 3
Arkusz nr 5 (Całki podwójne)
Arkusz nr 2
Arkusz nr 1 (liczby zespolone)
Arkusz nr 5 (całki nieoznaczone cz.1)

więcej podobnych podstron