Rynek
– zespół mechanizmów umożliwiający kontakt producentów z konsumentami.
Rynek to całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają. Na rynku
konkurencyjnym
dokonuje się ustalenia ceny oraz ilości dóbr. To także określona zbiorowość podmiotów
gospodarujących zainteresowanych dokonywaniem operacji kupna-sprzedaży
określonych dóbr, wartości lub usług. Część zbiorowości reprezentuje podaż (oferenci) zaś
część popyt (nabywcy). Przeciwstawienie się popytu podaży w określonym miejscu oraz czasie prowadzi do
ustalenia ceny wartości będącej przedmiotem obrotu – sprawia to iż dochodzą do skutku transakcje kupna
sprzedaży.
Rynek jest instytucją, która umożliwia zawarcie transakcji między sprzedającym a kupującym. Każdy rynek
ma określoną strukturę. Strukturę tę tworzą kupujący i sprzedający, którzy mogą być partnerami
równorzędnymi lub też narzucać sobie nawzajem różne warunki, zależnie od “siły”, jaką dysponują.
Przedmiotem transakcji dokonywanych pomiędzy kupującym i sprzedającym są dobra usługi czy tytuły
prawne.
Rodzaje rynku
Według rodzaju dóbr będących przedmiotem obrotu
Rynek dóbr konsumpcyjnych
Rynek dóbr przemysłowych
Rynek usług – obejmuje dobra które są konsumowane w trakcie ich produkcji, np.:
), rynek
Rynek czynników produkcji (ziemi,
, kapitału)
Według zasięgu geograficznego
Lokalny
Regionalny
– do kontaktów między klientem a dostawcami dochodzi na większym terenie,
Narodowy (krajowy)
Międzynarodowy – prowadzone są transakcje pomiędzy przynajmniej dwoma państwami
Światowy – dotyczy wymian dóbr i usług na obszarze całego świata
W
edług głównych miejsc produkcji i konsumpcji
– główne miejsca produkcji
Rynek centralny
– główne miejsce obrotu i konsumpcji
Według relacji popytu do podaży
Rynek nabywcy (jeśli podaż jest większa od popytu)
Rynek sprzedawcy (jeśli popyt jest większy od podaży)
Według swobody dokonywania transakcji na rynku
– swoboda obrotu, podjęcia działalności, minimalizacja ograniczeń dostępu do
poszczególnych rynków międzynarodowych.
Rynek reglamentowany
– posiadanie reglamentowanych dóbr jest legalne, ale obrót nimi poza
– obrót wartościami, których posiadanie jest nielegalne lub ograniczone do pewnych
organizacji, zakazany jest także obrót tymi wartościami.
Formy rynków zorganizowanych
Rynki formalne
– do nich należy zaliczyć:
Rynki formalne ułomne
Rynki nieformalne
Według kryterium skali lub wielkości transakcji
Hurtowy
Detaliczny (półhurt)
Według charakteru transakcji handlowej
Dóbr i usług
Produkcyjny
– rynek elementów służących do dalszej produkcji (np. maszyn, urządzeń) lub elementów
służących do dalszego przetworzenia,
(np. surowców, minerałów)
Konsumpcyjny
– zaspakaja bezpośrednio zapotrzebowanie konsumentów
Pracy
Według stopnia zaspokojenia potrzeb
Producenta
– jest to taka sytuacja na rynku w której warunki dyktuje
. Występuje brak
konkurencji (
), oczekiwania nabywców znacznie przewyższają oferowaną do sprzedaży ilość
produktów (
), toteż sprzedawcy nie zabiegają o konsumenta, a nabywcy
muszą rywalizować w ich zdobywaniu; konsekwencją takiego stanu rzeczy może być
i wreszcie dystrybucja za pomocą
Konsumenta
– sytuacja przeciwna do rynku producenta, tzn. warunki dyktuje
Nieodzownym elementem tego rynku jest konkurencja. Ilość produktów przeznaczonych do sprzedaży
pr
zewyższa zapotrzebowanie klientów, przedsiębiorstwa produkują to, co znajduje aprobatę nabywców i
właściwie zaspokaja ich potrzeby, a pozyskanie klienta jest wynikiem
Funkcje rynku
Funkcja informacyjna
– rynek dostarcza oferującym swoje towary producentom i oczekującym na
zaspokojenie swoich potrzeb klientom informacji o podstawowych parametrach
: popycie, podaży i cenie,
Funkcja równowagi – rynek jest mechanizmem dostosowującym wielkość produkcji, jej asortyment,
jakość wyrobów do oczekiwań klientów; oznacza to, że producenci podejmują decyzje na podstawie
informacji otrzymanej z rynku,
Funkcja akceptacji produktów – dzięki istnieniu rynku następuje społeczne potwierdzenie przydatności
wytworzonych dóbr, w wyniku czego stają się one towarami, ale istnieje też możliwość odrzucenia
produktu przez rynek, czyli ludzie po prostu nie kupią produktów,
Funkcja alokacyjna
– rynek dokonuje regulacji produkcji nie tylko w krótkim czasie, ale także w okresie
długim przez alokację kapitału. Decyzje inwestycyjne podejmowane przez podmioty gospodarujące
wynikają z oszacowania stopnia opłacalności dotychczasowej i przewidywalnej produkcji, przewidywalnej
wielkości popytu na rynku krajowym i zagranicznym, konieczności obniżenia kosztów produkcji dla
utrzymania się na rynku itd.,
Funkcja selekcyjna
– na rynku dokonuje się selekcja towarów i producentów. Nabywcy dokonują
akceptacji produktów z punktu widzenia ich przydatności w procesie zaspokajania potrzeb, poniesionych
kosztów ich wytwarzania, nowoczesności, jakości itd. Brak akceptacji oznacza konieczność wycofania
produktów z rynku. Jednocześnie następuje selekcja producentów z punktu widzenia efektywności ich
działania. Ci z wytwórców, którzy w długim okresie nie są w stanie uzyskać ze sprzedaży na rynku
dochodów przewyższających koszty ich działalności, muszą ogłosić bankructwo.
Gospodarka rynkowa
w której decyzje dotyczące zakresu i sposobu produkcji
), kierujące się własnym interesem i postępujące zgodnie z
. Podstawą podejmowania tych decyzji są informacje płynące
, m.in.
dóbr i usług, ceny czynników wytwórczych,
, stopy
oraz oczekiwania podmiotów gospodarczych co do
kształtowania się wyżej wymienionych w przyszłości
Dominującym współcześnie przykładem gospodarki rynkowej jest
. Błędem jest
jednak używanie pojęcia "gospodarka rynkowa" w charakterze synonimu kapitalizmu, bowiem "rynki nie są
(...) unikatowe dla kapitalizmu i nie ma w nich nic nieodłącznie kapitalistycznego"
. Zarówno gospodarki
przedkapitalistyczne (np.
), jak też wiele form socjalizmu (np.
) w bardzo dużym
stopniu polegało na rynku jako mechanizmie dystrybucji i alokacji, w związku z czym również zalicza się je do
kategorii gospodarek rynkowych
Wady i zalety gospodarki rynkowej :
Zalety :
Tendencja do racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych
Efektywny system motywacyjny
Duża innowacyjność gospodarki
Dyscyplina finansowa przedsiębiorstw (konkurencja, zasada samofinansowania działalności gospodarczych)
Tendencja do samoczynnego ustalania się równowagi rynkowej
Duża elastyczność gospodarki
Dobre zaopatrywanie sklepów
Cechuje się także zapewnianie swoim obywatelom najwyższy przeciętny poziom dobrobytu, gwarantując przy
tym najszerszy zakres swobód obywatelskich.
Istnienie tzw. dóbr publicznych jak chodnik, oświetlenie ulic, latarnie morskie. Cechują się tym iż dostarczane
są przez państwo i nie są ograniczone do przynoszenia korzyści jednej osobie lecz ogółu. Przynoszą więc
duże korzyści społeczne w porównaniu do prywatnych.
Wady :
1. Czynniki ograniczające działanie rynku w praktyce. Polega na silnej konkurencji między uczestnikami rynku
jednak ograniczona jest ona przez procesy monop
olizacji gospodarki (trudności małych przedsiębiorstw w
udziale rynku).
2. Występowanie negatywnych efektów zewnętrznych:
-
negatywne efekty zewnętrzne w sferze produkcji (zanieczyszczanie środowiska)
-
pozytywne efekty zewnętrzne w sferze produkcji (budowa dróg, urbanizacja)
-
negatywne efekty zewnętrzne w sferze konsumpcji ( słuchanie głośno radia przez jedną osobę; społeczne
korzyści są mniejsze niż prywatne )
-
pozytywne efekty zewnętrzne w sferze konsumpcji (korzystanie z autobusów; społeczne korzyści większe
niż prywatne
Czyste dobra społeczne:
korzystanie (np. położenie prywatnego chodnika nie wyklucza korzystania z niego innych osób).
Gdy są dostarczone obciążeni kosztami są wszyscy bez wyjątku ( np. oświetlenie ulic nawet jeśli ktoś nie
chce oświetlenia przy swoim mieszkaniu to i tak będzie musiał za nie płacić).
Są jednak dobra publiczne przynoszące jednak większe korzyści osobom prywatnym np. szkolnictwo, służba
zdrowia
4. Występowanie zjawisk destabilizujących gospodarkę ( bezrobocie, nie pełne wykorzystanie mocy
wytwórczych i inflacja).
5. Powstanie dużych różnic dochodów i majątku (protesty, frustracja, powiększanie obszarów ubóstwa).
Podaż
, oferowana na
przez producentów przy określonej
, przy założeniu
niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację na rynku (
). Zależność między
Prawo podaży
, wielkość podaży danego
się zwiększa, jeśli wzrasta jego
, natomiast
obniżaniu się ceny towarzyszy spadek wielkości podaży. Poziom wielkości podaży, tak jak poziom
Czynniki kształtujące wielkość podaży (Determinanty podaży)
cena danego dobra, czyli ilość pieniędzy jaką producent otrzymuje ze sprzedaży każdej jednostki tego
dobra
ceny czynników produkcji, czyli płace, opłaty za
, ceny urządzeń i surowców,
zaciągniętych kredytów – czyli poziom kosztów produkcji
, czyli postęp techniczny
(uzupełniających)
liczba producentów na danym rynku
oczekiwania dotyczące zmian cen
wielkość rezerw
czas, jakim dysponują producenci
interwencyjna polityka państwa
, warunki prawne
ceny innych dóbr
liczba konkurentów na rynku
Popyt
– funkcja przedstawiająca kształtowanie się relacji
), a ilością (liczbą sztuk) jaką
chcą i mogą nabyć w
określonym czasie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących
Wykresem tej funkcji jest tzw.
krzywa popytu
. Należy zwrócić uwagę na różnicę pomiędzy „popytem” a
„wielkością popytu”. Popyt to cała funkcja, natomiast wielkość popytu to ilość dobra, jaką konsumenci chcą
nabyć przy danej cenie. „Wielkość popytu przy cenie p” jest więc konkretnym elementem funkcji, któremu na
krzywej popytu odpowiada jeden punkt.
Rodzaje popytu
Popyt efektywny
– chęć nabycia towaru poparta jest posiadaniem odpowiedniego ekwiwalentu.
Popyt potencjalny
– oznacza pragnienie nabycia określonego dobra nie poparte możliwościami
dochodowymi.
W przypadku poprawy sytuacji dochodowej nabywcy popyt potencjalny może się przekształcić w popyt
efektywny.
ze względu na rodzaj dobra:
popyt substytucyjny
popyt komplementarny
popyt sztywny (nieelastyczny)
– zmiana ceny nie wywołuje zmian popytu
popyt elastyczny
popyt neutralny
Krzywa popytu
, pokazująca ilość
, które
będą
chcieli i mogli nabyć przy różnych
rynkowych i przy zachowaniu zasady
Chociaż to popyt na dany produkt zależy od jego ceny, tradycyjnie cenę produktu zaznaczamy na osi
pionowej, natomiast ilość produktu na osi poziomej - jest to krzywa popytu według A. Marshalla. Istnieje też
sposób przedstawiania krzywej opracowany przez L. Walrasa, w którym osie są zamienione, oś pozioma
reprezentuje cenę, natomiast pionowa - nabytą ilość. Nietrudno zatem zauważyć, że sposób L. Walrasa jest
funkcją odwrotną do sposobu marshallowskiego (bardziej popularnego).
Elastyczność popytu
– relacja między wyrażoną w procentach zmianą
, a wyrażoną w
procentach zmianą czynnika, który tę zmianę wywołał. Elastyczność popytu można określić tylko w
odniesieniu do tych czynników kształtujących popyt, które da się zmierzyć. Informuje o wrażliwości popytu na
zmiany czynników go kształtujących zewnętrznych i wewnętrznych.
Dana jest wzorem:
gdzie:
– elastyczność popytu względem czynnika
– przyrost popytu
– wielkość popytu
– przyrost czynnika
– wartość czynnika
Cena
), za przyjęcie której sprzedający jest gotów zrzec się
swoich praw do danego dobra, lub też kupujący jest gotów ją kupić, aby do tego dobra nabyć prawa. Cena
. Według większości teorii ekonomicznych cena równa się wartości
wartość nie jest wielkością obiektywną i taka równość nigdy nie
zachodzi, gdyż wtedy nigdy nie doszłoby do wymiany (każda strona musi bardziej wartościować to co
otrzymuje od tego co daje w zamian). Poniżej inne definicje ceny:
Cena
– wstępnie ustalona zapłata za określone świadczenia,
Cena
, który musi być poniesiony w momencie zakupu,
Cena
– wyrzeczenie poniesione przez korzystającego w celu otrzymania wartości, którą wyrób lub usługa
reprezentuje,
Cena
– cokolwiek z czego dana osoba musi zrezygnować w zamian za jednostkę nabywanego
Cena
– jest to ustalona na satysfakcjonującym konsumenta poziomie i pokrywająca wszystkie koszty
producenta ilość pieniędzy za jaką można nabyć towar/usługę,
Cena
Wyróżnia się następujące funkcje ceny:
Informacyjno-
bodźcowa – parametru, który pozwala określić wielkość przychodów ze sprzedaży, a
także parametru pobudzającego do określonego działania. Nabywcę ceny informują o ile zmniejszą się
jego zasoby pieniężne, jeśli dokona on zakupu. Sprzedającego ceny informują o ile zwiększy się
, jeśli dokona on
Redystrybucyjna
(wtórny podział, rozdział). Ceny są narzędziem podziału dóbr i usług, oraz
przesuwania dochodów od jednych grup społecznych do innych i do budżetu państwa. Państwo również
może dokonywać redystrybucji dochodów przy pomocy cen – różnicując obciążenie cen podatkami,
ustalając ceny minimalne / maksymalne czy dotując pewne gałęzie gospodarki.
Stymulacyjna
– narzędzie oddziaływania na dostawców i odbiorców – im wyższy jest poziom cen, tym
większa jest opłacalność produkcji. Stymuluje to producentów do zwiększania rozmiarów produkcji.
Niższy poziom cen zniechęca producentów i powoduje ograniczenia produkcji. Wyższy poziom cen może
skłaniać producentów do zwiększenia produkcji, a nawet podnoszenia wartości użytkowej wyrobów
(jakość, estetyka, funkcjonalność). Zazwyczaj wyższy poziom cen skłania konsumentów do ograniczenia
spożycia a niższy stymuluje wzrost spożycia.
Przy pomocy cen państwo może stymulować wzrost spożycia niektórych wyrobów, tj. modyfikować strukturę
spożycia, a także regulować poziom dochodów realnych w społeczeństwie.
Agregacyjna
– umożliwia sumowanie niedodawanych w sensie fizycznym wielkości
Spółka
, a
mający zazwyczaj na celu prowadzenie
Jako spółkę określa się wiele różnych instytucji prawa, mających ze sobą niewiele wspólnego poza nazwą.
Spółki systematyzuje się najczęściej według gałęzi prawa, która je reguluje. W prawie polskim wyróżnia się:
spółki prawa administracyjnego
, które są zrzeszeniami osób powoływanymi do nadzoru nad wspólnymi
przedsięwzięciami:
spółki do zagospodarowania wspólnot gruntowych
spółki prawa cywilnego: obecnie jest to tylko
, która jest
. Oznacza to, iż nie jest ona podmiotem żadnych praw ani obowiązków, nie posiada majątku - w
obrocie występują natomiast wspólnicy spółki cywilnej, będący przedsiębiorcami, a wszelki majątek jest
majątkiem wspólników i stanowi ich współwłasność łączną (bez udziałową).
spółki prawa handlowego (handlowe), które są (w pewnym uproszczeniu) odrębnymi podmiotami prawa,
tworzonymi na podstawie odpowiednich umów:
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych
Niektóre spółki, ze względu na ich specyficzne cechy pozanormatywne, określa się mianem "
" lub
", inne spółki w oparciu o cechy normatywne kwalifikuje się jako
Sprawozdanie finansowe
– uporządkowane przedstawienie sytuacji finansowej i finansowych
wyników działalności jednostki. Celem sprawozdań finansowych o ogólnym przeznaczeniu jest dostarczanie
informacji na temat sytuacji finans
owej, finansowych wyników działalności i przepływów środków pieniężnych
jednostki, które są użyteczne dla szerokiego kręgu użytkowników przy podejmowaniu przez nich decyzji
gospodarczych
) lub
inny dzień zamknięcia ksiąg
wynikający z przepisów prawa podatkowego.
Sprawozdania finansowe w Polsce sporządza się w języku polskim oraz w walucie polskiej.
Rachunek zysków i strat
(ang. income statement
) zwany wcześniej rachunkiem wyników – jeden z
pod
stawowych i obligatoryjnych elementów
jednostki. Informuje jaka jest
efektywność poszczególnych rodzajów działalności oraz jaki jest ogólny
Rachunek zysków i strat ukazuje zdolność przedsiębiorstwa do generowania
prezentuje różne kategorie zwiększające lub zmniejszające wynik finansowy. Sprawozdanie to polega na
zestawieniu strumieni przychodów uzyskanych w jednostce ze sprzedaży wyrobów i usług bądź towarów w
ramach prowadzonej działalności handlowej oraz przychodów uzyskanych z przeprowadzenia operacji
finansowych i kosztów tej działalności.
o treści i układzie tego sprawozdania przesądza zasadniczo IV
, która zawiera 4 wzory rachunku zysków i strat (kolejno art. 23–26 IV Dyrektywa Rady z dnia
25.07.1978 r. Biuletyn KRDBK SKWP nr 2/1990).
Polskie standardy w zakresie sprawozdania z operacji wynikowych nie odbiegają od wzorców światowych.
Ogólna postać i budowa rachunku zysków i strat
+
Przychody ze sprzedaży netto
–
Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów
=
Zysk/strata na sprzedaży (brutto)
–
Koszty ogólne zarządu
–
Koszty sprzedaży
=
Zysk/strata na sprzedaży (netto)
+
–
Pozostałe koszty operacyjne
=
Zysk/strata na działalności operacyjnej (
+
–
Koszty finansowe
=
Zysk/strata na działalności gospodarczej
+
Zyski nadzwyczajne
–
=
Zysk/strata brutto (EBT)
–
Podatek dochodowy
=
Zysk/strata netto (EAT)
netto są przychodami ze sprzedaży wyrobów, usług oraz towarów po potrąceniu
VAT. Natomiast koszty wytworzenia sprzedanych w
yrobów obejmują koszty związane z ich wytworzeniem,
przede wszystkim można do nich zaliczyć: zużycie materiałów i energii, wynagrodzenia (tylko pracowników
związanych z produkcją), amortyzację, usługi obce (np. częściowy przerób produktów przez inną jednostkę),
ubezpieczenia społeczne i inne (głównie konta zesp. 4). Po odjęciu od przychodów kosztów otrzymujemy
wynik na sprzedaży brutto.
Otrzymany wynik na sprzedaży brutto następnie korygowany jest o koszty, które nie są bezpośrednio
związane z główną działalnością jednostki, ale są niezbędne do jej prowadzenia. Czyli:
1.
koszty ogólnego zarządu (administracyjne) – obejmują głównie wynagrodzenia pracowników
administracji, materiałów biurowych, ale także np. koszty prenumeraty czasopism, reklamy itp.
2.
– koszty związane ze sprzedażą wyrobów gotowych ponoszone przez jednostkę
np. rozładunek, transport, ubezpieczenie transportu itp.
Otrzymuje się w ten sposób wynik na sprzedaży netto, czyli faktyczny zysk/stratę z podstawowej działalności
jednostki.
Jednostka może również otrzymywać przychody i ponosić koszty niezwiązane z główną działalnością. Do ich
ewiden
cji księgowej wykorzystuje się konta: 760
Pozostałe przychody operacyjne
i 761
. Klasycznym przykładem takich kosztów mogą być np. kary, grzywny, likwidacja środka trwałego
itp. Przykładami przychodów mogą być przedawnione zobowiązania, dotacje. Po dodaniu tych przychodów i
odjęciu kosztów od wyniku ze sprzedaży netto otrzymujemy zysk/stratę na działalności operacyjnej.
Oprócz powyższych przychodów i kosztów jednostka może prowadzić działalność finansową (księgowane za
pośrednictwem kont 750
i 751
. Przychodami finansowymi są
głównie wszelkiego typu odsetki (np. od środków na rachunkach bankowych, udzielonych pożyczek),
kosztami np. dyskonto weksli obcych, odsetki za nieterminowe płatności. Po ich uwzględnieniu w rachunku
zysków i strat otrzymuje się zysk/stratę na działalności gospodarczej.
Następnym etapem ustalania wyniku finansowego jest uwzględnienie zdarzeń, których nie można było
przewidzieć, a miały one wpływ na działalność jednostki, takie jak np. pożar, kradzież. Koszty poniesione w
ich wyn
iku ujmuje się na koncie 771
(np. odszkodowanie za poniesione straty w
majątku trwałym i obrotowym spowodowane
wypadkami losowymi).
Po dokonaniu powyższych korekt otrzymuje się zysk/stratę brutto księgowany na koncie 860
f
inansowy. W przypadku wystąpienia zysku pomniejsza się go o
podatek dochodowy od osób prawnych
otrzymując w ten sposób zysk netto. W przypadku wystąpienia straty pozostawia się ją do rozliczenia.
Rachunek wyników może być sporządzany na dwa sposoby:
1.
wariant porównawczy
2. wariant kalkulacyjny
Różnią się one pomiędzy sobą sposobem ujmowania kosztów wytworzenia wyrobów ponoszonych przez
jednostkę, co jest wynikiem przyjętego sposobu ewidencji księgowej tzw. wariantów. Wyróżnić można:
1. wariant I
– koszty ujmowane tylko w układzie rodzajowym (zespół 4. planu kont),
2. wariant II
– koszty ujmowane tylko w układzie według typów działalności (zespół 5. planu kont),
3. wariant III
– koszty ujmowane najpierw w układzie rodzajowym (zespół 4.), a następnie
przeksięgowywane (przy pomocy konta 490 Rozliczenie Kosztów Rodzajowych) na układ według
typów działalności (zespół 5.).
Dla wariantu I sporządza się rachunek zysków i strat w układzie porównawczym, dla II w układzie
kalkulacyjnym, a w przypadku III jednostka ma dowolność wyboru. Sposób sporządzania RZIS, jak również
system ewidencji kosztów na kontach zespołu 4 lub 5 albo na obu jednocześnie powinien być ściśle określony
w polityce rachunkowości sporządzonej przez firmę.
Utarg
– w ujęciu ekonomicznym to suma przychodów przedsiębiorstwa w pewnym okresie ze sprzedaży
określonej ilości produktów (Q) po określonej cenie (P).
Utarg = cena x ilość sprzedanych produktów
W ujęciu rachunkowości utarg jest to suma wpływów gotówkowych brutto ze sprzedaży dóbr (towarów i usług)
, w ustalonym okresie rozliczeniowym. Pojęcie utargu w
rachunkowości nie jest tożsame z
Utarg -
w odróżnieniu od przychodu ze sprzedaży - obejmuje wpływy faktycznie uzyskane (przychód obejmuje
również wartości należne) oraz obejmuje podatek
Okresem rozliczeniowym dla utargu jest zwykle dzień (utarg dzienny) lub miesiąc (utarg miesięczny). Pojęcie
utargu np. w jednostkach handlowych jest zwykle tożsame ze stanem
(stan początkowy + utarg = stan
końcowy).
Optimum techniczne
. Oznacza taką wielkość produkcji
, przy której
(ATC) wyprodukowania jednostki danego
dobra jest najmniejszy. Jest wyznaczane w punkcie przecięcia się krzywej
krzywej przeciętnych kosztów całkowitych.
Optimum ekonomiczne
– wielkość produkcji, która maksymalizuje
przedsiębiorstwa lub minimalizuje jego
. Wyznacz
a się ją rozwiązując równanie MC = MR
(MC
, MR
). Zy
sk jest osiągany w sytuacji gdy ATC (przeciętny całkowity
koszt produkcji) dla danej wielkości produkcji musi być mniejsze od ceny (ATC<P). Analogicznie: jest to punkt
przecięcia krzywych
i MR(Q) na wykresie zależności MC i MR od Q (wielkości produkcji).