ekonomia ćwiczenia II

background image

Rynek

– zespół mechanizmów umożliwiający kontakt producentów z konsumentami.

Rynek to całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają. Na rynku

konkurencyjnym

dokonuje się ustalenia ceny oraz ilości dóbr. To także określona zbiorowość podmiotów

gospodarujących zainteresowanych dokonywaniem operacji kupna-sprzedaży

określonych dóbr, wartości lub usług. Część zbiorowości reprezentuje podaż (oferenci) zaś

część popyt (nabywcy). Przeciwstawienie się popytu podaży w określonym miejscu oraz czasie prowadzi do

ustalenia ceny wartości będącej przedmiotem obrotu – sprawia to iż dochodzą do skutku transakcje kupna

sprzedaży.

Rynek jest instytucją, która umożliwia zawarcie transakcji między sprzedającym a kupującym. Każdy rynek

ma określoną strukturę. Strukturę tę tworzą kupujący i sprzedający, którzy mogą być partnerami

równorzędnymi lub też narzucać sobie nawzajem różne warunki, zależnie od “siły”, jaką dysponują.

Przedmiotem transakcji dokonywanych pomiędzy kupującym i sprzedającym są dobra usługi czy tytuły

prawne.

Rodzaje rynku

Według rodzaju dóbr będących przedmiotem obrotu

Rynek towarów

Rynek dóbr konsumpcyjnych

Rynek dóbr przemysłowych

Rynek usług – obejmuje dobra które są konsumowane w trakcie ich produkcji, np.:

usługi

spedycyjne

,

bankowe

Rynek finansowy

– obejmuje

rynek walutowy

(obrót

pieniądzem

i

środkami dewizowymi

),

rynek

kapitałowy

(obrót

akcjami

i

obligacjami

), rynek

instr

umentów pochodnych

oraz obrót

ubezpieczeniami

.

Rynek czynników produkcji (ziemi,

pracy

, kapitału)

Według zasięgu geograficznego

[

edytuj

|

edytuj kod

]

Lokalny

– w bezpośrednim otoczeniu

klienta

Regionalny

– do kontaktów między klientem a dostawcami dochodzi na większym terenie,

np.

powiatu

,

województwa

Narodowy (krajowy)

– funkcjonuje w obrębie

państwa

Międzynarodowy – prowadzone są transakcje pomiędzy przynajmniej dwoma państwami

Światowy – dotyczy wymian dóbr i usług na obszarze całego świata

W

edług głównych miejsc produkcji i konsumpcji

[

edytuj

|

edytuj kod

]

Rynek pierwotny

– główne miejsca produkcji

Rynek centralny

– główne miejsce obrotu i konsumpcji

Według relacji popytu do podaży

[

edytuj

|

edytuj kod

]

Rynek nabywcy (jeśli podaż jest większa od popytu)

Rynek sprzedawcy (jeśli popyt jest większy od podaży)

background image

Według swobody dokonywania transakcji na rynku

[

edytuj

|

edytuj kod

]

Rynek wolny

– swoboda obrotu, podjęcia działalności, minimalizacja ograniczeń dostępu do

poszczególnych rynków międzynarodowych.

Rynek reglamentowany

Szary rynek

(szara strefa)

– posiadanie reglamentowanych dóbr jest legalne, ale obrót nimi poza

wyznaczonym systemem

reglamentacji

jest zakazany.

Czarny rynek

– obrót wartościami, których posiadanie jest nielegalne lub ograniczone do pewnych

organizacji, zakazany jest także obrót tymi wartościami.

Formy rynków zorganizowanych

[

edytuj

|

edytuj kod

]

Rynki formalne

– do nich należy zaliczyć:

targi

i wystawy

giełdy towarowe

aukcje

przetargi

Rynki formalne ułomne

Rynki nieformalne

Według kryterium skali lub wielkości transakcji

[

edytuj

|

edytuj kod

]

Hurtowy

Detaliczny (półhurt)

Według charakteru transakcji handlowej

[

edytuj

|

edytuj kod

]

Dóbr i usług

Produkcyjny

– rynek elementów służących do dalszej produkcji (np. maszyn, urządzeń) lub elementów

służących do dalszego przetworzenia,

półproduktów

(np. surowców, minerałów)

Konsumpcyjny

– zaspakaja bezpośrednio zapotrzebowanie konsumentów

Kapitałowy – np.

środków pieniężnych

,

papierów wartościowych

Pracy

Według stopnia zaspokojenia potrzeb

[

edytuj

|

edytuj kod

]

Producenta

– jest to taka sytuacja na rynku w której warunki dyktuje

producent

. Występuje brak

konkurencji (

monopol

), oczekiwania nabywców znacznie przewyższają oferowaną do sprzedaży ilość

produktów (

popyt

jest większy niż

podaż

), toteż sprzedawcy nie zabiegają o konsumenta, a nabywcy

muszą rywalizować w ich zdobywaniu; konsekwencją takiego stanu rzeczy może być

korupcja

,

wprowadzanie

reglamentacji

sprzedaży, przydziałów,

talonów

i wreszcie dystrybucja za pomocą

systemu

kartkowego

;

Konsumenta

– sytuacja przeciwna do rynku producenta, tzn. warunki dyktuje

konsument

(klient).

Nieodzownym elementem tego rynku jest konkurencja. Ilość produktów przeznaczonych do sprzedaży

pr

zewyższa zapotrzebowanie klientów, przedsiębiorstwa produkują to, co znajduje aprobatę nabywców i

właściwie zaspokaja ich potrzeby, a pozyskanie klienta jest wynikiem

marketingu

.

background image

Funkcje rynku

Funkcja informacyjna

– rynek dostarcza oferującym swoje towary producentom i oczekującym na

zaspokojenie swoich potrzeb klientom informacji o podstawowych parametrach

: popycie, podaży i cenie,

Funkcja równowagi – rynek jest mechanizmem dostosowującym wielkość produkcji, jej asortyment,

jakość wyrobów do oczekiwań klientów; oznacza to, że producenci podejmują decyzje na podstawie

informacji otrzymanej z rynku,

Funkcja akceptacji produktów – dzięki istnieniu rynku następuje społeczne potwierdzenie przydatności

wytworzonych dóbr, w wyniku czego stają się one towarami, ale istnieje też możliwość odrzucenia

produktu przez rynek, czyli ludzie po prostu nie kupią produktów,

Funkcja alokacyjna

– rynek dokonuje regulacji produkcji nie tylko w krótkim czasie, ale także w okresie

długim przez alokację kapitału. Decyzje inwestycyjne podejmowane przez podmioty gospodarujące

wynikają z oszacowania stopnia opłacalności dotychczasowej i przewidywalnej produkcji, przewidywalnej

wielkości popytu na rynku krajowym i zagranicznym, konieczności obniżenia kosztów produkcji dla

utrzymania się na rynku itd.,

Funkcja selekcyjna

– na rynku dokonuje się selekcja towarów i producentów. Nabywcy dokonują

akceptacji produktów z punktu widzenia ich przydatności w procesie zaspokajania potrzeb, poniesionych

kosztów ich wytwarzania, nowoczesności, jakości itd. Brak akceptacji oznacza konieczność wycofania

produktów z rynku. Jednocześnie następuje selekcja producentów z punktu widzenia efektywności ich

działania. Ci z wytwórców, którzy w długim okresie nie są w stanie uzyskać ze sprzedaży na rynku

dochodów przewyższających koszty ich działalności, muszą ogłosić bankructwo.

Gospodarka rynkowa

– rodzaj

gospodarki

,

w której decyzje dotyczące zakresu i sposobu produkcji

podejmowane są przez

podmioty gospodarcze

(

gospodarstwa domowe

,

gospodarstwa

rolne

,

przedsiębiorstwa

,

instytucje finansowe

,

rząd

), kierujące się własnym interesem i postępujące zgodnie z

zasadami

racjonalności gospodarowania

. Podstawą podejmowania tych decyzji są informacje płynące

z

rynku

, m.in.

ceny

dóbr i usług, ceny czynników wytwórczych,

płace

,

stopy procentowe

, stopy

zysku

,

kursy

papierów wartościowych

,

kursy walutowe

oraz oczekiwania podmiotów gospodarczych co do

kształtowania się wyżej wymienionych w przyszłości

[1]

.

Dominującym współcześnie przykładem gospodarki rynkowej jest

gospodarka kapitalistyczna

. Błędem jest

jednak używanie pojęcia "gospodarka rynkowa" w charakterze synonimu kapitalizmu, bowiem "rynki nie są

(...) unikatowe dla kapitalizmu i nie ma w nich nic nieodłącznie kapitalistycznego"

[2]

. Zarówno gospodarki

przedkapitalistyczne (np.

feudalizm

), jak też wiele form socjalizmu (np.

socjalizm rynkowy

) w bardzo dużym

stopniu polegało na rynku jako mechanizmie dystrybucji i alokacji, w związku z czym również zalicza się je do

kategorii gospodarek rynkowych

[2]

.

Wady i zalety gospodarki rynkowej :

Zalety :

background image

Tendencja do racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych

Efektywny system motywacyjny

Duża innowacyjność gospodarki

Dyscyplina finansowa przedsiębiorstw (konkurencja, zasada samofinansowania działalności gospodarczych)

Tendencja do samoczynnego ustalania się równowagi rynkowej

Duża elastyczność gospodarki

Dobre zaopatrywanie sklepów

Cechuje się także zapewnianie swoim obywatelom najwyższy przeciętny poziom dobrobytu, gwarantując przy

tym najszerszy zakres swobód obywatelskich.

Istnienie tzw. dóbr publicznych jak chodnik, oświetlenie ulic, latarnie morskie. Cechują się tym iż dostarczane

są przez państwo i nie są ograniczone do przynoszenia korzyści jednej osobie lecz ogółu. Przynoszą więc

duże korzyści społeczne w porównaniu do prywatnych.

Wady :

1. Czynniki ograniczające działanie rynku w praktyce. Polega na silnej konkurencji między uczestnikami rynku

jednak ograniczona jest ona przez procesy monop

olizacji gospodarki (trudności małych przedsiębiorstw w

udziale rynku).

2. Występowanie negatywnych efektów zewnętrznych:

-

negatywne efekty zewnętrzne w sferze produkcji (zanieczyszczanie środowiska)

-

pozytywne efekty zewnętrzne w sferze produkcji (budowa dróg, urbanizacja)

-

negatywne efekty zewnętrzne w sferze konsumpcji ( słuchanie głośno radia przez jedną osobę; społeczne

korzyści są mniejsze niż prywatne )

-

pozytywne efekty zewnętrzne w sferze konsumpcji (korzystanie z autobusów; społeczne korzyści większe

niż prywatne

Czyste dobra społeczne:

korzystanie (np. położenie prywatnego chodnika nie wyklucza korzystania z niego innych osób).

Gdy są dostarczone obciążeni kosztami są wszyscy bez wyjątku ( np. oświetlenie ulic nawet jeśli ktoś nie

chce oświetlenia przy swoim mieszkaniu to i tak będzie musiał za nie płacić).

Są jednak dobra publiczne przynoszące jednak większe korzyści osobom prywatnym np. szkolnictwo, służba

zdrowia

4. Występowanie zjawisk destabilizujących gospodarkę ( bezrobocie, nie pełne wykorzystanie mocy

wytwórczych i inflacja).

5. Powstanie dużych różnic dochodów i majątku (protesty, frustracja, powiększanie obszarów ubóstwa).

Podaż

to ilość

dóbr

, oferowana na

rynku

przez producentów przy określonej

cenie

, przy założeniu

niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację na rynku (

ceteris paribus

). Zależność między

ceną a podażą przedstawia

krzywa podaży

.

Prawo podaży

background image

Przy

ceteris paribus

, wielkość podaży danego

towaru

się zwiększa, jeśli wzrasta jego

cena

, natomiast

obniżaniu się ceny towarzyszy spadek wielkości podaży. Poziom wielkości podaży, tak jak poziom

wielkości

popytu

nie zależy tylko od ceny

towaru

.

Czynniki kształtujące wielkość podaży (Determinanty podaży)

cena danego dobra, czyli ilość pieniędzy jaką producent otrzymuje ze sprzedaży każdej jednostki tego

dobra

ceny czynników produkcji, czyli płace, opłaty za

energię

,

czynsz

, ceny urządzeń i surowców,

procenty

od

zaciągniętych kredytów – czyli poziom kosztów produkcji

technologia

, czyli postęp techniczny

ceny

dóbr substytucyjnych

(zamienników) i

komplementarnych

(uzupełniających)

liczba producentów na danym rynku

cele

przedsiębiorstwa

oczekiwania dotyczące zmian cen

eksport

oraz

import

wielkość rezerw

czynniki przypadkowe, np.

pogoda

czas, jakim dysponują producenci

interwencyjna polityka państwa

,

dotacje

,

subwencje

, warunki prawne

elastyczność podaży

ceny innych dóbr

liczba konkurentów na rynku

Popyt

(

ang.

demand)

– funkcja przedstawiająca kształtowanie się relacji

pomiędzy

ceną

dobra

(

towary

i

usługi

), a ilością (liczbą sztuk) jaką

konsumenci

chcą i mogą nabyć w

określonym czasie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących

sytuację

rynkową

(

ceteris paribus

).

Wykresem tej funkcji jest tzw.

krzywa popytu

. Należy zwrócić uwagę na różnicę pomiędzy „popytem” a

„wielkością popytu”. Popyt to cała funkcja, natomiast wielkość popytu to ilość dobra, jaką konsumenci chcą

nabyć przy danej cenie. „Wielkość popytu przy cenie p” jest więc konkretnym elementem funkcji, któremu na

krzywej popytu odpowiada jeden punkt.

Rodzaje popytu

Popyt efektywny

– chęć nabycia towaru poparta jest posiadaniem odpowiedniego ekwiwalentu.

Popyt potencjalny

– oznacza pragnienie nabycia określonego dobra nie poparte możliwościami

dochodowymi.

background image

W przypadku poprawy sytuacji dochodowej nabywcy popyt potencjalny może się przekształcić w popyt

efektywny.

ze względu na rodzaj dobra:

popyt substytucyjny

popyt komplementarny

ze względu na

elastyczność cenową

:

popyt sztywny (nieelastyczny)

– zmiana ceny nie wywołuje zmian popytu

popyt elastyczny

popyt neutralny

Krzywa popytu

– krzywa używana w

mikroekonomii

, pokazująca ilość

dobra

, które

konsumenci

będą

chcieli i mogli nabyć przy różnych

cenach

rynkowych i przy zachowaniu zasady

ceteris paribus

.

Chociaż to popyt na dany produkt zależy od jego ceny, tradycyjnie cenę produktu zaznaczamy na osi
pionowej, natomiast ilość produktu na osi poziomej - jest to krzywa popytu według A. Marshalla. Istnieje też
sposób przedstawiania krzywej opracowany przez L. Walrasa, w którym osie są zamienione, oś pozioma
reprezentuje cenę, natomiast pionowa - nabytą ilość. Nietrudno zatem zauważyć, że sposób L. Walrasa jest
funkcją odwrotną do sposobu marshallowskiego (bardziej popularnego).

Elastyczność popytu

– relacja między wyrażoną w procentach zmianą

popytu

, a wyrażoną w

procentach zmianą czynnika, który tę zmianę wywołał. Elastyczność popytu można określić tylko w

odniesieniu do tych czynników kształtujących popyt, które da się zmierzyć. Informuje o wrażliwości popytu na

zmiany czynników go kształtujących zewnętrznych i wewnętrznych.

Dana jest wzorem:

gdzie:

– elastyczność popytu względem czynnika

– przyrost popytu

– wielkość popytu

background image

– przyrost czynnika

– wartość czynnika

Cena

– ilość pewnego

dobra

(najczęściej

pieniądza

), za przyjęcie której sprzedający jest gotów zrzec się

swoich praw do danego dobra, lub też kupujący jest gotów ją kupić, aby do tego dobra nabyć prawa. Cena

może dotyczyć m.in.

towaru

lub

usługi

. Według większości teorii ekonomicznych cena równa się wartości

danego dobra. Według

szkoły austriackiej

wartość nie jest wielkością obiektywną i taka równość nigdy nie

zachodzi, gdyż wtedy nigdy nie doszłoby do wymiany (każda strona musi bardziej wartościować to co

otrzymuje od tego co daje w zamian). Poniżej inne definicje ceny:

Cena

– wstępnie ustalona zapłata za określone świadczenia,

Cena

koszt

, który musi być poniesiony w momencie zakupu,

Cena

– wyrzeczenie poniesione przez korzystającego w celu otrzymania wartości, którą wyrób lub usługa

reprezentuje,

Cena

– cokolwiek z czego dana osoba musi zrezygnować w zamian za jednostkę nabywanego

dobra

,

Cena

– jest to ustalona na satysfakcjonującym konsumenta poziomie i pokrywająca wszystkie koszty

producenta ilość pieniędzy za jaką można nabyć towar/usługę,

Cena

– pieniężny wyraz

wartości

.

Wyróżnia się następujące funkcje ceny:

Informacyjno-

bodźcowa – parametru, który pozwala określić wielkość przychodów ze sprzedaży, a

także parametru pobudzającego do określonego działania. Nabywcę ceny informują o ile zmniejszą się

jego zasoby pieniężne, jeśli dokona on zakupu. Sprzedającego ceny informują o ile zwiększy się

jego

przychód

, jeśli dokona on

sprzedaży

.

Redystrybucyjna

(wtórny podział, rozdział). Ceny są narzędziem podziału dóbr i usług, oraz

przesuwania dochodów od jednych grup społecznych do innych i do budżetu państwa. Państwo również

może dokonywać redystrybucji dochodów przy pomocy cen – różnicując obciążenie cen podatkami,

ustalając ceny minimalne / maksymalne czy dotując pewne gałęzie gospodarki.

Stymulacyjna

– narzędzie oddziaływania na dostawców i odbiorców – im wyższy jest poziom cen, tym

większa jest opłacalność produkcji. Stymuluje to producentów do zwiększania rozmiarów produkcji.

Niższy poziom cen zniechęca producentów i powoduje ograniczenia produkcji. Wyższy poziom cen może

skłaniać producentów do zwiększenia produkcji, a nawet podnoszenia wartości użytkowej wyrobów

(jakość, estetyka, funkcjonalność). Zazwyczaj wyższy poziom cen skłania konsumentów do ograniczenia

spożycia a niższy stymuluje wzrost spożycia.

Przy pomocy cen państwo może stymulować wzrost spożycia niektórych wyrobów, tj. modyfikować strukturę

spożycia, a także regulować poziom dochodów realnych w społeczeństwie.

background image

Agregacyjna

– umożliwia sumowanie niedodawanych w sensie fizycznym wielkości

Spółka

(

łac.

societas)

– rodzaj działalności

osób fizycznych

lub

prawnych

oparty na

umowie

albo

statucie

, a

mający zazwyczaj na celu prowadzenie

dzia

łalności gospodarczej

.

Jako spółkę określa się wiele różnych instytucji prawa, mających ze sobą niewiele wspólnego poza nazwą.

Spółki systematyzuje się najczęściej według gałęzi prawa, która je reguluje. W prawie polskim wyróżnia się:

spółki prawa administracyjnego

, które są zrzeszeniami osób powoływanymi do nadzoru nad wspólnymi

przedsięwzięciami:

spółki wodne

spółki do zagospodarowania wspólnot gruntowych

spółki prawa cywilnego: obecnie jest to tylko

spółka cywilna

, która jest

umową

stypizowaną w

Kodeksie

cywilnym

. Oznacza to, iż nie jest ona podmiotem żadnych praw ani obowiązków, nie posiada majątku - w

obrocie występują natomiast wspólnicy spółki cywilnej, będący przedsiębiorcami, a wszelki majątek jest

majątkiem wspólników i stanowi ich współwłasność łączną (bez udziałową).

spółki prawa handlowego (handlowe), które są (w pewnym uproszczeniu) odrębnymi podmiotami prawa,

tworzonymi na podstawie odpowiednich umów:

spółki osobowe

:

spółka jawna

spółka partnerska

spółka komandytowa

spółka komandytowo-akcyjna

spółki kapitałowe

:

spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

spółka akcyjna

spółki paneuropejskie

:

spółka europejska

europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych

Niektóre spółki, ze względu na ich specyficzne cechy pozanormatywne, określa się mianem "

lwiej spółki

" lub

"

spółki cichej

", inne spółki w oparciu o cechy normatywne kwalifikuje się jako

spółki jednoosobowe

,

spółki

dominujące

,

spółki powiązane

,

spółki zależne

i

spółki publiczne

.

Sprawozdanie finansowe

– uporządkowane przedstawienie sytuacji finansowej i finansowych

wyników działalności jednostki. Celem sprawozdań finansowych o ogólnym przeznaczeniu jest dostarczanie

informacji na temat sytuacji finans

owej, finansowych wyników działalności i przepływów środków pieniężnych

jednostki, które są użyteczne dla szerokiego kręgu użytkowników przy podejmowaniu przez nich decyzji

gospodarczych

[1]

.

background image

Sporządza się je na koniec

roku obrachunkowego

(

dzień bilansowy

) lub

inny dzień zamknięcia ksiąg

wynikający z przepisów prawa podatkowego.

Sprawozdania finansowe w Polsce sporządza się w języku polskim oraz w walucie polskiej.

Rachunek zysków i strat

(ang. income statement

) zwany wcześniej rachunkiem wyników – jeden z

pod

stawowych i obligatoryjnych elementów

sprawozdania finansowego

jednostki. Informuje jaka jest

efektywność poszczególnych rodzajów działalności oraz jaki jest ogólny

wynik finansowy

przedsiębiorstwa

.

Rachunek zysków i strat ukazuje zdolność przedsiębiorstwa do generowania

zysków

i samofinansowania,

prezentuje różne kategorie zwiększające lub zmniejszające wynik finansowy. Sprawozdanie to polega na

zestawieniu strumieni przychodów uzyskanych w jednostce ze sprzedaży wyrobów i usług bądź towarów w

ramach prowadzonej działalności handlowej oraz przychodów uzyskanych z przeprowadzenia operacji

finansowych i kosztów tej działalności.

W krajach należących do

Unii Europejskiej

o treści i układzie tego sprawozdania przesądza zasadniczo IV

Dyrektywa

EWG

, która zawiera 4 wzory rachunku zysków i strat (kolejno art. 23–26 IV Dyrektywa Rady z dnia

25.07.1978 r. Biuletyn KRDBK SKWP nr 2/1990).

Polskie standardy w zakresie sprawozdania z operacji wynikowych nie odbiegają od wzorców światowych.

Ogólna postać i budowa rachunku zysków i strat

[

edytuj

|

edytuj kod

]

+

Przychody ze sprzedaży netto

Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów

=

Zysk/strata na sprzedaży (brutto)

Koszty ogólne zarządu

Koszty sprzedaży

=

Zysk/strata na sprzedaży (netto)

+

Pozostałe przychody operacyjne

background image

Pozostałe koszty operacyjne

=

Zysk/strata na działalności operacyjnej (

EBIT

)

+

Przychody finansowe

Koszty finansowe

=

Zysk/strata na działalności gospodarczej

+

Zyski nadzwyczajne

Straty nadzwyczajne

=

Zysk/strata brutto (EBT)

Podatek dochodowy

=

Zysk/strata netto (EAT)

Przychody ze sprzedaży

netto są przychodami ze sprzedaży wyrobów, usług oraz towarów po potrąceniu

VAT. Natomiast koszty wytworzenia sprzedanych w

yrobów obejmują koszty związane z ich wytworzeniem,

przede wszystkim można do nich zaliczyć: zużycie materiałów i energii, wynagrodzenia (tylko pracowników

związanych z produkcją), amortyzację, usługi obce (np. częściowy przerób produktów przez inną jednostkę),

ubezpieczenia społeczne i inne (głównie konta zesp. 4). Po odjęciu od przychodów kosztów otrzymujemy

wynik na sprzedaży brutto.

Otrzymany wynik na sprzedaży brutto następnie korygowany jest o koszty, które nie są bezpośrednio

związane z główną działalnością jednostki, ale są niezbędne do jej prowadzenia. Czyli:

1.

koszty ogólnego zarządu (administracyjne) – obejmują głównie wynagrodzenia pracowników

administracji, materiałów biurowych, ale także np. koszty prenumeraty czasopism, reklamy itp.

2.

koszty sprzedaży

– koszty związane ze sprzedażą wyrobów gotowych ponoszone przez jednostkę

np. rozładunek, transport, ubezpieczenie transportu itp.

background image

Otrzymuje się w ten sposób wynik na sprzedaży netto, czyli faktyczny zysk/stratę z podstawowej działalności

jednostki.

Jednostka może również otrzymywać przychody i ponosić koszty niezwiązane z główną działalnością. Do ich

ewiden

cji księgowej wykorzystuje się konta: 760

[1]

Pozostałe przychody operacyjne

i 761

[1]

Pozostałe koszty

operacyjne

. Klasycznym przykładem takich kosztów mogą być np. kary, grzywny, likwidacja środka trwałego

itp. Przykładami przychodów mogą być przedawnione zobowiązania, dotacje. Po dodaniu tych przychodów i

odjęciu kosztów od wyniku ze sprzedaży netto otrzymujemy zysk/stratę na działalności operacyjnej.

Oprócz powyższych przychodów i kosztów jednostka może prowadzić działalność finansową (księgowane za

pośrednictwem kont 750

[1]

Przychody finansowe

i 751

[1]

Koszty finansowe)

. Przychodami finansowymi są

głównie wszelkiego typu odsetki (np. od środków na rachunkach bankowych, udzielonych pożyczek),

kosztami np. dyskonto weksli obcych, odsetki za nieterminowe płatności. Po ich uwzględnieniu w rachunku

zysków i strat otrzymuje się zysk/stratę na działalności gospodarczej.

Następnym etapem ustalania wyniku finansowego jest uwzględnienie zdarzeń, których nie można było

przewidzieć, a miały one wpływ na działalność jednostki, takie jak np. pożar, kradzież. Koszty poniesione w

ich wyn

iku ujmuje się na koncie 771

[1]

Straty nadzwyczajne

, a przychody na koncie 770

[1]

Zyski

nadzwyczajne

(np. odszkodowanie za poniesione straty w

majątku trwałym i obrotowym spowodowane

wypadkami losowymi).

Po dokonaniu powyższych korekt otrzymuje się zysk/stratę brutto księgowany na koncie 860

[1]

Wynik

f

inansowy. W przypadku wystąpienia zysku pomniejsza się go o

podatek dochodowy od osób prawnych

(CIT)

otrzymując w ten sposób zysk netto. W przypadku wystąpienia straty pozostawia się ją do rozliczenia.

Rachunek wyników może być sporządzany na dwa sposoby:

1.

wariant porównawczy

2. wariant kalkulacyjny

Różnią się one pomiędzy sobą sposobem ujmowania kosztów wytworzenia wyrobów ponoszonych przez

jednostkę, co jest wynikiem przyjętego sposobu ewidencji księgowej tzw. wariantów. Wyróżnić można:

1. wariant I

– koszty ujmowane tylko w układzie rodzajowym (zespół 4. planu kont),

2. wariant II

– koszty ujmowane tylko w układzie według typów działalności (zespół 5. planu kont),

3. wariant III

– koszty ujmowane najpierw w układzie rodzajowym (zespół 4.), a następnie

przeksięgowywane (przy pomocy konta 490 Rozliczenie Kosztów Rodzajowych) na układ według

typów działalności (zespół 5.).

Dla wariantu I sporządza się rachunek zysków i strat w układzie porównawczym, dla II w układzie

kalkulacyjnym, a w przypadku III jednostka ma dowolność wyboru. Sposób sporządzania RZIS, jak również

system ewidencji kosztów na kontach zespołu 4 lub 5 albo na obu jednocześnie powinien być ściśle określony

w polityce rachunkowości sporządzonej przez firmę.

background image

Utarg

– w ujęciu ekonomicznym to suma przychodów przedsiębiorstwa w pewnym okresie ze sprzedaży

określonej ilości produktów (Q) po określonej cenie (P).

Utarg = cena x ilość sprzedanych produktów

W ujęciu rachunkowości utarg jest to suma wpływów gotówkowych brutto ze sprzedaży dóbr (towarów i usług)

w ramach prowadzonej

d

ziałalności gospodarczej

, w ustalonym okresie rozliczeniowym. Pojęcie utargu w

rachunkowości nie jest tożsame z

przychodem ze sprzedaży

.

Utarg -

w odróżnieniu od przychodu ze sprzedaży - obejmuje wpływy faktycznie uzyskane (przychód obejmuje

również wartości należne) oraz obejmuje podatek

VAT

,

który nie jest

przychodem

w

rozumieniu

rachunkowości

i prawa podatkowego.

Okresem rozliczeniowym dla utargu jest zwykle dzień (utarg dzienny) lub miesiąc (utarg miesięczny). Pojęcie

utargu np. w jednostkach handlowych jest zwykle tożsame ze stanem

kasy

(stan początkowy + utarg = stan

końcowy).

Optimum techniczne

– pojęcie z zakresu

ekonomii

. Oznacza taką wielkość produkcji

danego

przedsiębiorstwa

, przy której

przeciętny koszt całkowity

(ATC) wyprodukowania jednostki danego

dobra jest najmniejszy. Jest wyznaczane w punkcie przecięcia się krzywej

kosztów marginalnych

z minimum

krzywej przeciętnych kosztów całkowitych.

Optimum ekonomiczne

– wielkość produkcji, która maksymalizuje

zysk

ekonomiczny

przedsiębiorstwa lub minimalizuje jego

stratę

. Wyznacz

a się ją rozwiązując równanie MC = MR

(MC

koszt krańcowy

, MR

utarg krańcowy

). Zy

sk jest osiągany w sytuacji gdy ATC (przeciętny całkowity

koszt produkcji) dla danej wielkości produkcji musi być mniejsze od ceny (ATC<P). Analogicznie: jest to punkt
przecięcia krzywych

MC(Q)

i MR(Q) na wykresie zależności MC i MR od Q (wielkości produkcji).


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ćwiczenia mgr. Młynarzewska, Ekonomia, Studia, II rok, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Stare ms
Outsourcing, ZP mgr I, EKONOMIA- egz, II sem, Ćwiczenia
Stolice i pa, Stosunki międzynarodowe - materiały, II semestr, Geografia polityczna i ekonomiczna -
Ekonomia ćwiczenia program PS1 2014 2015 (1)
Ekonomika cwiczenia, WSKFIT 2007-2012, V semestr, ekonomika turystyki i rekreacji
Mikroekonomia Ćwiczenia II sem
Podstawy prawa cywilnego z umowami w administracj ćwiczenia II
cwiczenie ii badanie napedu z silnikiem reluktancyjnym przel
Miedzynarodowe rynki finansowe, Ekonomia, Studia, II rok, Rynki finansowe
Ćwiczenie 1, II rok, Immunologia
msg koszty wzgl, Ekonomia, Studia, II rok, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Grupa 2
TEORIE POPYTOWO, Ekonomia, Studia, II rok, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Grupa 7
Cwiczenia 14, Ekonometria, Ekonometria, Egzaminy + Testy, Egzaminy, ekonometria 2009, Ekonometria za
Ćwiczenia II, LEŚNICTWO SGGW, MATERIAŁY LEŚNICTWO SGGW, Transport, Ćwiczenia
EFTA, Ekonomia, Studia, II rok, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Grupa 6
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne, Ekonomia, Studia, II rok, Międzynarodowe stosunki gospodarcze,

więcej podobnych podstron