1

Temat IX
Funkcje płatów czołowych

Mózg, umysł i zachowanie

Ośrodki, które się

znajdują w płatach
czołowych

-

boczna kora przedczołowa

(ang. lateral PFC)

-

przyśrodkowa komora

kory przedczołowej (ang.
Ventromedial PFC

)

-

przedni zakręt obręczy

(ang. anterior cingulate)

Płaty czołowe

2

Wymiary płatów czołowych

Płat czołowy: 1/3 kory mózgowej u człowieka
Kora przedczołowa: ½ płata czołowego

Płaty czołowe

Czynniki, które utrudniają badania nad funkcjami

płata czołowego

Płaty czołowe posiadają wiele połączeń z innymi ośrodkami
Istnieje wiele hipotez dotyczących funkcji płata czołowego
Wykazano, że testy czułe na funkcje płata czołowego są mało

korelowane (np.Schacter i współ., 1991)

Inne procesy (np. pamięć/uwaga) wpływają na wyniki w testach

płata czołowego (ang. Frontal tests)

Prawdopodobnie, nie można nawet ogólnie mówić o procesach

angażowanych w funkcje płata czołowego

Dlaczego badania nad funkcjami płata

czołowego są trudne?

3

Amerykanin Phineas Gage pracował przy budowie koleji.

Pewnego dnia w 1848 r. podczas umieszczania dynamitu

w otworze skały doszło do eksplozji

Wybuch wyrwał mu z ręki żelazny pręt, który wbił się w

jego lewy policzek i przebił głowę. Nikt nie wierzył, że

Gage może przeżyć wypadek

Mężczyzna jednak wyzdrowiał, ale zmienił się nie do

poznania. Ten spokojny, zrównoważony i godny zaufania

człowiek stał się wulgarny, gwałtowny i trudny we

współżyciu

Przypadek Phineasa Gage’a

4

Przypadek Phineasa Gage’a

Deficyt w zachowaniu społecznym jest najgorszą konsekwencją

zaburzenia płatów czołowych

Zaburzenia płata czołowego typowo prowadzą do
następujących deficytów

Deficyty poznawcze

-

Perseweracja

-

Rozwiązywanie problemów

-

Pamięć (pamięć robocza)

Deficyty tożsamości, reakcje emocjonalne, i zmiana
zachowania społecznego

Deficyty funkcji płata czołowego

5

Perseweracja

Tendencja do powtórzenia danego zachowania bez celu lub
znaczenia. Tendencję tę można obserwować w zadaniach
rysowania, w zadaniach pamięciowych, oraz w zadaniach, które
wymagają rozwiązywania problemów

Istnieją 3 rodzaje perseweracji

1. Powtarzanie danej sekwencji operacji lub idei w zadaniach
rozwiązywania problemów (np. pacjenci mają trudności z testem
Wisconsin (Wisconsin Card Sorting Test), który wymaga zmiany
strategii/kryterium

Deficyty poznawcze

Karty posiadają 4 rodzaje symboli

- 4 kolory
- liczba elementów na jednej

karcie

Grupa 64 kart

Pacjent musi znaleźć kryterium grupowania
kart w 4 grupach

Po prezentacji każdej karty i wyborze
kryterium, podaje się pacjentom informację
zwrotną (kryterium jest prawidłowe, czy nie)

Kiedy pacjent jest w stanie grupować pewną
liczbę kart (6-10) pojawia się zmiana
kryterium

Test Wisconsin (WCST)

6

2. Powtarzanie bez intencji: powtarzanie słów lub sekwencji operacji
bez intencji po prezentacji danego bodźca (to występuje często razem
z afazją i jest skojarzone z deficytami pamięci)

3. Ciągła perseweracja

Pacjent może powtarzać pewną operację (np. kopiowanie rysunku)
bez przerwy

W przypadku afazji słowa oraz zdania mogą być powtarzane bez
przerwy

Deficyty poznawcze

Rozwiązywanie problemów

Pacjenci mają trudności w trakcje rozwiązywania problemów, kiedy
muszą planować sekwencje operacji i strategie przed wykonywaniem
zadania

Test „Tower of London” lub „Tower of Hanoi”

Deficyty poznawcze

7

Pamięć

Zaburzenia płatów czołowych dotykają pamięci roboczej (np.

u małp wykazano, że lezja struktur przedczołowych powoduje
specyficzny deficyt pamięci roboczej

Badania wykorzystujące metody neuroobrazowania mózgu

także wykazały, że boczna kora przedczołowa jest niezbędna
dla wykonania zadań angażujących pamięć roboczą

Deficyty poznawcze

Supervisory Attentional System (SAS) w

planowaniu oraz selekcji wykonań

Norman and Shallice (1986)

zaproponowali model, za

pomocą którego można

wyjaśnić wykonane

zachowanie, aby realizować

pewien cel

Przykład hierarchii operacji

8

Supervisory Attentional System (SAS) w

planowaniu oraz selekcji wykonań

Sytuacje, w których selekcja odpowiedzi jest kontrolowana przez SAS

1. Kiedy związek pomiędzy wejściem (input) oraz schemat jest nowy
2. Kiedy poprawianie błędów jest potrzebne
3. Kiedy sytuacja wymaga odpowiedzi, która jest mało prawdopodobna

(występują bardzo rzadko)

4. Kiedy sytuacja jest trudna lub niebezpieczna
5. Kiedy planowanie lub podjęcie decyzji są niezbędne

Model Normana i Shallice’a:
selekcja odpowiedzi

9

SAS oraz przedni zakręt obręczy