1.Jakie są zadania psychologii
rozwojowej?

- bada sposoby i przebieg rozwoju
psychicznego
- bada prawidłowości powstania i
rozwoju procesów psychologicznych:
spostrzeganie, zapamiętywanie, myślenie,
oraz takich właściwości osobowości jak
temperament itd.
- bada, w jakich warunkach i pod
wpływem, jakich czynników kształtuje się
czynność działalności dziecka, jakie
prawa rządzą przekształcaniem się
psychiki
Przedmiotem badań psychologii
rozwojowej są zmiany dokonujące się w
psychice i zachowaniu człowieka w
różnych fazach jego życia. Rozwój
oznacz zmiany w danym obszarze
zjawisk. Przedmiot badań psych. roz. jest
szczególnie złożony i zależy on od
wcześniejszych założeń, np.
filozoficznych. Podstawowym obszarem
zmian rozwojowych, które bada
psychologia rozwojowa, jest cykl życia
jednostki ludzkiej. Tradycyjna
psychologia roz. przyjmowała, że zmiany
rozwojowe psychiki występują tylko w
okresie dzieciństwa i dorastania i kończą
się wraz z osiągnięciem dojrzałości. Była
ona utożsamiana z psychologią dziecka.
Psychologia współczesna stoi na
stanowisku, że rozwój psychiczny
człowieka trwa przez całe życie. Można
powiedzieć, że psychologia rozwojowa
ma dwa cele: *opisanie zachowania ludzi
w poszczególnych momentach rozwoju
*znalezienie przyczyny procesów
powodujących określone zmiany w
zachowaniu
2.Definicja rozwoju psychicznego,
wyjaśnij co to jest: tempo i rytm
rozwoju?
Psychiczny rozwój, proces
przekształcania się form i przebiegu
procesów psychicznych oraz
przekształcania struktury osobowości
człowieka w ciągu całego życia, wg
niektórych teorii - tylko do końca wieku
młodzieńczego.
Tempo rozwoju jest to szybkość, z jaka
dokonują się w organizmie i psychice
dziecka różnorodne zmiany progresywne.
Rytm rozwoju - pewna regularność,która
ma miejsce w określonych przedziałach
czasowych. Rytm rozwoju jest to stopień
harmonii zmian progresywnych, jakie
dokonują się w organizmie i psychice
dziecka, a więc w poszczególnych
sferach rozwoju. Rozróżnia się główne
dwa typy modeli rozwoju ze względu na
rytm: 1. harmonijny rytm rozwoju i 2.
nieharmonijny rytm rozwoju.

3. Podaj kryteria wyodrębniania
okresów rozwoju psychicznego wg Marii
Sposób i poziom poznawania i
uświadamiania przez dziecko
otaczającej rzeczywistości - w każdym z
wymienionych okresów zachodzą istotne
zmiany w świadomości człowieka, tj. w
sposobie ujmowania różnych przedmiotów
i zjawisk otaczającego świata oraz
poznawania rzeczywistości w różnych
formach: spostrzegania, zapamiętywanie,
myślenia itp.
Dominujący rodzaj działalności dziecka
-w każdym okresie dokonują się zmiany w
aktywności dziecka - jego działaniu i
zachowaniu. W kolejnych okresach i
stadiach ujawniają się różne rodzaje
działania, a istota ludzka podejmuje nowe
czynności.
Specyficzne formy i metody
oddziaływania wychowawczego - w
każdym z okresów obserwuje się
odmienne formy i sposoby oddziaływania
na dziecko. Mimo ciągłości w zakresie
niektórych środowisk wychowawczych
/rodzina, szkoła/ wraz z wiekiem
zmieniają się i różnicują środki, za
pomocą, których wychowawcy wpływają
na rozwój osobowości dzieci i młodzieży
4.Dojrzewanie a uczenie się
Uczenie się jest to proces stanowiący
podstawę względnie stałych zmian
zachowania i zachodzi w wyniku ćwiczeń i
doświadczenia. Sam proces uczenia się
jest niewidoczny.
Dojrzewanie -utożsamiane jest ono z
pojęciem rozwoju, w tym wypadku
rozumianego jako proces osiągania
dojrzałości, zarówno fizycznej jak i
psychicznej. W odniesieniu do
dojrzewania mówi się o dojrzewaniu
motorycznym, intelektualnym,
emocjonalnym, społecznym, albo o
dojrzałych poglądach, postawach czy
zachowaniach..
5.Wmień stadia ruchów lokomocyjnych
i manipulacyjnych w niemowlęctwie:

STADIUM I (4- 5 miesięcy) - pojawia
się chwyt łokciowy polegający na
zbliżaniu wyprostowanych rąk do obiektu.
STADIUM II (5- 6 miesięcy) - dziecko
wyciąga rączki w kierunku określonego
obiektu. Występuje chwyt dłoniowy
prosty, przy użyciu 4 palców bez kciuka.
STADIUM III (7- 8 miesięcy) - chwyt
zaczyna obejmować również kciuk, polega
na chwytaniu obiektu między kciuk a
pozostałe cztery palce, ten typ chwytu
nazywany jest nożycowym.
STADIUM IV (od 9 miesięcy) - pojawia
się chwyt pęsetkowy czyli chwytanie
przedmiotu opuszkami palców:
wskazującego i kciuka. Kciuk może zostać
skierowany w kierunku przeciwstawnym
do pozostałych palców.

6.Wymień i opisz 4 stadia rozwoju
poznawczego wg Piageta i zdefiniuj
pojęcie „operacji”:
1/ okres sensomotoryczny- od urodz. Do
2 r.ż, osiągnięciem jest poczucie własnej
tożsamości
2/ poznanie własnej wartości –
najważniejszy rodzaj wiedzy jaką
człowiek zdobywa
3/ poczucie przyczynowości zjawisk
4/ poczucie stałości przedmiotu

Operacja – struktura umysłowa wyższego
rzędu która nie jest dana dziecku od
urodzenia a dopiero pojawia się w wieku
szkolnym. Pozwala ona zrozumieć złożone
reguły świata zewn. Cechą char jest
odwracalność. Asymilacja – proces w
wyniku którego mowa właściwa zostaje
zindentyfikowana w kategoriach których
dziecko zna. Akomodacja – polega na
zmianie pojęć tak aby pasowały one do
nowych sytuacji. Podstawowe Idee
Piageta -badanie procesów poznawczych
wymaga badania, analizowania, rozwoju
wych. Rozwój wych jest procesem który
zmienia się w czasie. -między procesami
intelektualnymi dziecka i dorosłego jest
brak ciągłości -zmiany w rozwoju dziecka
mają charakter nagły skokowy a nie
ciągły. Kolejne stadia w rozwoju dziecka
następują wg. Określonej sekwencji tzn.
występują zawsze po sobie i w określonej
kolejności

7.Wymień istotne cechy emocji dziecka
w wieku przedszkolnym:
Wyróżnia się cztery podstawowe
komponenty emocji, z których każdy
odgrywa odmienną rolę w procesach
regulacji i samoregulacji. Są to: 1.
pobudzenie emocjonalne; 2. znak emocji;
3. treści emocji; 4. siła emocji

8. Opisz jedna z prób z testu
zdolności ruchowej Ozierskiego:

Pierwszym instrumentem

służącym do mierzenia zdolności
ruchowych była “skala metryczna”
opracowana przez rosyjskiego fizjologa
N. Oziereckiego z pomocą J. Gurewicza.
Dla określenia “inteligencji motorycznej”
Ozierecki wyróżnił następujące
komponenty:



koordynację statyczną,



koordynację dynamiczną rąk,



koordynację dynamiczną ogólną,



szybkość ruchów,



zdolność do wykonywania ruchów
jednoczesnych,



precyzję ruchów.

W wieku przedszkolnym (3-5 lat)
obserwujemy:



równowagę, lekkość biegu,
chodzenie po odwróconej
ławeczce, jazdę na
trzykołowym rowerku,



sprawność rąk – czy dziecko
potrafi sznurować buty,
zapinać małe guziki,



czy dziecko wyraźnie
preferuje jedną z rąk,



orientację w schemacie ciała i
przestrzeni.

9. Opisz rozwój psychiczny płodu:
I trymestr Pierwszy trymestr to okres
kształtowania się układu nerwowego i
osiągnięcia przez niego kontroli nad
mięśniami oraz współdziałania w
funkcjonowaniu zmysły dotyku tempo
rozwoju neuronów jest bardzo szybkie –
kilka tys. Nowych przybywa, co min w 2. i
co sek. w 3. miesiącu..
II trymestr Okres osiągnięcia przez
mózg pełnej liczby neuronów oraz ich
intensywnego rozwoju
następuje mielinizacja włókien nerwowych
(tworzenie się otoczki tłuszczowej
wzdłuż włókien w rdzeniu
kręgowym,)dzięki czemu szybszy i
bardziej efektywny jest przebieg
impulsów nerwowych..
III trymestr Zwiększa się powierzchnia
kory mózgowej. Rozwój połączeń jest już
na tyle zaawansowany, że w korze
mózgowej zachodzi proces dyskryminacji
bodźców, uczenia, zapamiętywania,
nabywania nawyków i preferencji,
doświadczania pierwotnych emocji.
Behawioralna aktywność dziecka jest
przejawem pierwotnych form umysłu.

10. Pamięć dowolna i mimowolna w
wieku przedszkolnym i późnym
dzieciństwie:
Rozwój pamięci dziecka zależy od
warunków jego życia. Wiek przedszkolny
odgrywa ważną rolę w całym rozwoju
pamięci człowieka. Pojemność pamięci u
dziecka w tym okresie powiększa się
szybko, związana jest ona w dużej
mierze z działalnością dziecka; najwięcej
nowych faktów i słów zapamiętuje ono w
zabawie. Początkowo pamięć ma
charakter mimowolny, zaś pamięć
dowolna zaczyna się dopiero rozwijać.
Rozwój pamięci dowolnej u dziecka w tym
wieku zależy w pewnym stopniu od
właściwości uwagi i zmian jakie w nich
zachodzą. Zakres pamięci jest cecha
indywidualną, dlatego jedni mogą bez
trudu zapamiętać duże ilości materiału,
inni muszą w to wkładać dużo wysiłku i
poświęcać więcej czasu.
W okresie późnego dzieciństwa
następuje dalszy rozwój pamięci. Pamięć
do tej pory raczej mechaniczna, zaczyna
przekształcać się w pamięć w coraz
większym stopniu logiczną. Stosowane
przez dzieci sposoby zapamiętywania,
zmieniają się wraz ze wzrastającą u nich
tendencja do porządkowania i

kategoryzowania informacji, a także z
doskonaleniem się możliwości ich zapisu
oraz organizacji. Powszechne u dzieci w
okresie średniego dzieciństwa
nastawienie na dosłowne zapamiętywanie
wyuczonego materiału, zaczyna ulegać
zmianom. Dzieci szkolne coraz częściej
starają się zrozumieć treść tego czego
się uczą, dokonują samodzielnej analizy,
przekształcania i organizacji informacji
zawartych w materiale. Wykorzystują
przy tym rozmaite strategie pamięciowe

11. Cechy uwagi małego dziecka i
dziecka w okresie przedszkolnym
Uwaga dzieci w wieku przedszkolnym nie
jest ani zbyt trwała, ani też
przerzutna i podzielna. Dziecko zmienia
często przedmioty zainteresowania,
odrywa się od jednej czynności lub
zabawy, aby przejść do następnej.
Przerywa rozpoczętą czynność, gdy
zaczyna się nią nudzić. Jego uwaga jest
przede wszystkim mimowolna U
starszych przedszkolaków można
obserwować przejawy kształtującej się
uwagi dowolnej. Potrafią one słuchać
uważnie nauczycielki, zachowują się
spokojnie na popisie lub przedstawieniu,
mimo że dobrze znają jego treść i nie są
nim specjalnie zaciekawione, albo też
mogą dotrwać do końca na dłuższym
spacerze lub na wycieczce, chociaż czują
się zmęczone marszem i nadmiarem
wrażeń.
Uwaga małego dziecka jest mimowolna,
mało podzielna, ma bardzo ograniczony
zakres, słabą koncentrację i
przerzutność.


12. Wyobraźnia dowolna i mimowolna w
wieku przedszkolnym i późnym
dzieciństwie;
Często się mówi, że dzieci w wieku
przedszkolnym mają bujną wyobraźnię.
Potrafią one nawet zmyślać rozmaite
fakty i zdarzenia, które nie zachodziły w
rzeczywistości, przeżywają czytane im
bajki lub opowiadania tak, jakby działo
się to naprawdę, a w zabawach
tematycznych identyfikują się czasem z
fantastycznymi postaciami z takich bajek
i baśni. Dziecko zachowuje się też
niekiedy tak, jakby żyło w innym świecie,
nie uwzględniając realności zjawisk
otoczenia. Istnieją dwa kierunki rozwoju
wyobraźni. Pierwszy kierunek polega na
przekształcaniu się wraz z wiekiem
wyobraźni mimowolnej w wyobraźnię
dowolną: kierowaną i twórczą. U małego
dziecka przeważa wyobraźnia mimowolna,
tj. zdolność do snucia luźnych obrazów,
którym dziecko nadaje swobodny bieg.
Wyobraźnia mimowolna jest zawsze
wyobraźnią bujną, a nawet wybujałą.

Drugi kierunek rozwoju wyobraźni polega
na stopniowym wyodrębnianiu się jej z
czynności percepcyjnych. Twory
wyobraźni dziecięcej wydają się często
niezwykłe i niecodzienne dlatego, że
pomijamy ich związek z niedokładnymi
spostrzeżeniami dziecka. Wyobrażenia
powstają na gruncie tego, co uprzednio
było odbierane za pomocą zmysłów.
Wraz z wiekiem zmienia się charakter
wyobrażeń dziecięcych. Stosunkowo
wcześnie, bo ok. 3 roku życia następuje
już rozgraniczenie świata realnego i
fikcyjnego.

13. Scharakteryzuj rozwój mowy w
wieku niemowilecym:
Rozwój mowy przebiega etapami; wiek
niemowlęcym to przygotowanie do
produkcji mowy artykułowanej. Niemowlę
2-3-miesięczne grucha, czyli wydaje
dźwięki artykułowane, zabarwione
pozytywnymi emocjami. Gruchanie służy
wyćwiczeniu aparatu artykulacyjnego. W
4-5 miesiącu dziecko zaczyna wymawiać
proste sylaby, najczęściej: ma, la, ta, pa,
ba. Półroczne dziecko zaczyna łączyć
proste sylaby w bezsensowne łańcuchy
sylab. W IV kwartale gaworzy i
wypowiada pierwsze słowa, zbudowane z
powtarzanych (przez siebie i innych) i
powtarzających się sylab: ba-ba, ma-ma,
la-la, pa-pu. Słowa te są nazwami osób,
rzeczy lub prostych czynności. Słownik
rocznego dziecka to od 3 od 5
sensownych wyrazów.


14. Rozwój słownictwa
-Okres szybk. Rozw. Słownic.
-Bogaci się ono, wzr.ilość
przym., przysł., zaimk. i liczebn
-Nie znając zasad gramat.
dzieci

uczą

się

używać

przypadk., czasów, rodzajów. ,
słów bliskozn., porównań.
-z

rozwojem

słownictwa

przyswaja różne pojęcia.
-Kształc.

się

wyobraźni,

myślenia logicznego i zdolności
spostrzegania
-poszerza się znacznie krąg
zainteres. dziecka.
-Skłania je

do ciągłego

zadawania pytań, a proste,
zwięzłe odpowiedzi, go nie
zadawalają, żąda dokładnego
wyjaśnienia

15. Źródła obaw i lęków u dzieci w
wieku szkolnym
negatywne postawy emocjonalne matek
(nadmiernie ochraniającą, odrzucającą,
niezrównoważoną emocjonalni)
rolę

patogenne

ojców

(nieobecny,rygorystyczny

i

surowy,groźny)
rodzaje

atmosfer

domowych

(atm.napięta,hałaśliwa,depresyjna,obojęt
na,nadmiaru emocji i problemów
trzy wadliwe systemy wychowania
(nadmiernie

surowy,

nadmiernie

pobłażliwy, niekonsekwentny)

16.

Na

czym

polega

rozwój

osobowości?
Według niego, osobowość rozwija się w
sposób ciągły, ale najbardziej znaczącym
okresem jej formowania jest okres
między 1 a 5 rokiem życia. Wedle Freuda
- co charakterystyczne - mechanizm
przemian rozwojowych polega na ewolucji
popędu seksualnego, a jego istota na
zmianie sfer w których się manifestuje,
oraz sposobów jego kontroli lub
zaspokajania. Główną rolę w przemianach
odgrywa relacja tzw. zachowań
elementarnych, czyli instynktownych, ze
światem zewnętrznym, który poddaje
owe zachowania naciskom, a ich
posiadacza - określonym, kategorycznym
wymaganiom.

17. Kształtowanie się obrazu samego
siebie:
obraz samego siebie zawiera trzy
podstawowe elementy:



Wiedzę o sobie samym
(element opisowy)



Wyobrażenie siebie - jakim
chciałbym być - "JA" idealne



Stosunek do siebie (samoocena
- element wartościujący).



Istotne są opinie dorosłych,
własna aktywność dziecka,
etykietowanie, dostarczanie
wzorów zachowań,
oczekiwania dorosłych

18. Wymień prawa rozwoju moralnego

wg Piageta:

1. S.ANOMII MOR. – stanowiące punkt

początkowy rozwoju moralnego
dziecka,

obejmuje wiek niemowlęcy i

poniemowlęcy.

2. S.HETERONOMII MOR. – obecne w

końcowej fazie wieku
poniemowlęcego,

trwające do 9 roku życia.
3. S.SOCJONOMII MOR. – obejmuje

lata wieku szkolnego tj. od 9 do 13
roku

życia.
4. S.AUTONOMII MOR. – przypada na

wiek dorastania oraz początek
wieku

młodzieoczego, trwając do 21 roku życia.

19.Stadia rozwoju moralnego
Stadium 1 - Orientacja
posłuszeństwa i kary -
Egocentryzm. Reguły
przestrzega się tylko po to, by
unikad kary. To, czy czynnośd
jest dobra i zła określają ich
skutki. Punkt widzenia i
interesy innych
nie są brane pod uwagę.
Stadium 2 - Orientacja
naiwnie egoistyczna -
Relatywizm moralny. Działanie
dobre to działanie,
które ma na celu dobro własne
a nie innych.
Stadium 3 - Orientacja
"dobrego chłopca/dziewczyny"
- Czynnośd jest oceniana jako
dobra albo
zła ze względu na intencje
jednostki. Cenione są
społecznie akceptowane
standardy zachowania.
Stadium 5 - Orientacja
umowy społecznej i legalizmu -
To, co jest słuszne, zależy od
opinii
większości w danej grupie
społecznej.

20. Opisz role rodziców w procesie
socjalizacji dziecka w okresie
dzieciństwa
Proces socjalizacji w rodzinie zaczyna się
od najmłodszych lat życia i zależny jest

od wartości kulturowych rządzących
zachowaniami członków rodziny, kultury
języka środowiska domowego, poziomu
moralnego domowników, ich dązeń
estetycznych, celów życiowych, wzorów
sukcesu życiowego, ich orientacji
światopoglądowych, postaw wobec pracy,
nauki, obowiązków życiowych wobec
drugiego człowieka i jego potrzeb itp..
W efekcie tych oddziaływań jednostka
zostaje przysposobiona do pełnienia ról
społecznych związanych z płcią, ról
rodzinnych i zawodowych, ról
związanych z członkostwem w
określonych grupach i instytucjach, ról
związanych z przynależnością do
kręgów koleżeńskich i towarzyskich.
Istota procesu socjalizacji rodzinnej
sprowadza się naśladownictwa zachowań
najbliższego otoczenia rodzinnego,
przyswajania przez wychowanków
określonego systemu norm i wartości
akceptowanych w rodzinie i w szerszej
społeczności oraz kontroli społecznej,
która polega na nagradzaniu zachowań
pożądanych i represji zachowań
niepożądanych. Przebieg tego procesu
ułatwia fakt charakteru grupy
socjalizującej, która oparta jest na więzi
osobistej i bezpośrednich kontaktach
kształtujących silną świadomość
przynależności grupowej. Z owego
poczucia przynależności do rodziny płynie
poczucie wspólnoty celów i ideałów
życiowych oraz świadomość uzależnienia
w realizacji celów we wcielaniu w życie
wspólnych ideałów. Rodzice nie zawsze
zdają sobie sprawę z rzeczywistych
skutków swych oddziaływań
socjalizacyjnych. Proces wychowania nie
zawsze jest procesem racjonalnym, to
znaczy podporządkowanym ideałom
wychowawczym opartym na
pedagogicznej refleksji i wiedzy o
współzależności zjawisk; często nie jest
to proces planowy i metodyczny. Dla
zachowania bowiem cechy metodyczności
i planowości procesu socjalizacji
potrzeba, aby rodzice dobierali należne
formy opieki nad dzieckiem, stosowali
odpowiednie wymagania i sposoby
przystosowania dziecka do samodzielnego
życia, ustawicznie kontrolowali wyniki
swych oddziaływań socjalizujących, a
przede wszystkim potwierdzali te
oddziaływania własnym konstruktywnym
przykładem