• Ojcem psychologii jest Arystoteles (384-322pne, traktat „O duszy”)

• W 1879 Wilhelm Wundt otwiera w Lipsku pierwsze laboratorium psychologiczne

• Psychologia przednaukowa: dyscyplina uprawiana w ramach filozofii do roku 1879,

• Platon: 427-347pne. Struktura duszy ma charakter hierarchiczny rozum ,popędy ,pożądanie.

• Arystoteles: 384-322pne, uczeń Platona, nauczyciel Aleksandra Wielkiego. Wyróżnia duszę wegetatywną, zmysłową i rozumną.

Dusza rozumna zawiera w sobie dwie pozostałe.

• Metoda naukowa: zespół środków, które trzeba zastosować

Metody specyficzne: stosowane wyłącznie w psychologii lub z niej zaadaptowane. Obserwacja (innych, samoobserwacja), eksperyment (naturalny, laboratoryjny), test.

Metody niespecyficzne: stosowane w większej ilości nauk. Wywiad, ankieta, kwestionariusz.

Metody podstawowe: stosowane głównie w psychologii, takie jak specyficzne

Metody pomocnicze: psychofizjologiczne, socjometryczne

• Strukturalizm: 1879 Wundt założył pierwsze laboratorium psychologiczne. Badał przewodnictwo nerwowe, mierzył czas przebiegu procesów psychicznych

• Behawioryzm: John Watson (1878-1958), zajmuje się związkiem bodźca z reakcją. Koncentracja na zewnętrznym zachowaniu, główną metodą badań jest obserwacja oraz eksperymenty na zwierzętach.

• Neobehawioryzm: Burrhys Skinner (1904-1990), radykalny behawioryzm. Człowiek i zwierze reagują jak maszyna. Człowiek jest jak czarna skrzynka (bodziec czarna skrzynka reakcja)

Edward Chase Tolman (1886-1959) mniej radykalny. Zakładał możliwość istnienia procesów pośredniczących pomiędzy bodźcem a reakcją.

• Psychoanaliza: Zygmunt Freud (1956-1939). Teoria ludzkich zachowań (teoria osobowości) oraz zbiór metod badań ukrytych motywów ludzkich zachowań .Uważał, że przyczyn zachowania należy szukać w układzie nerwowym. Freud pierwszy zwrócił uwagę na wpływ doświadczeń ze wczesnego dzieciństwa na kształtowanie się osobowości i późniejsze życie.

• Neopsychoanaliza: Alfred Adler (psychologia indywidualna) nie negując istnienia motywacji nieuświadomionej dowodził jednak przewago motywów świadomych

Carl Gustaw Jung: libido ma naturę bardziej duchową niż seksualną. Przyjął istnienie nieświadomości zbiorowej, społecznej podświadomości składającej się z archetypów

• Psychoanaliza społeczna: odmiana psychoanalizy, np. Erich Fromm. Współczesna psychoanaliza to złożony twór. Stała się bardziej humanistyczna i zorientowana społecznie.

• Psychologia postaci: gestaltyzm (niem. Gestalt – forma, postać struktura). M. Wertheimer, W. Kohler, K. Kofka.

• Psychologia humanistyczna: Carls Rogers (1902-1987), Abraham Maslow (1908-1970) krytyka psychoanalizy za skupianie się na negatywnych cechach człowieka a behawioryzmu za mechanicystyczne traktowanie człowieka

• Psychologia poznawcza: XVIIw filozof francuski Rene Descartes (Kartezjusz) Cogito ergo sum, szwajcarski psycholog Jean Piaget (1986-1980). Rozwój intelektualny nie zależy od warunków środowiskowych, procesy poznawcze zmieniają się zależnie od procesów wewnętrznych

• Ważne postacie w psychologii: W. Wundt funkcjonalizm, W. James funkcjonalizm, Z. Freud psychoanaliza, J. B. Watson behawioryzm, I. Pawłow (warunkowanie, H. Ebbinghaus pamięć, J. Piaget poznawcza, B.F. Skinner warunkowanie sprawcze, A. Binet pomiar inteligencji, G.T. Fechner psychofizyka.

• Adaptacja: zmniejszanie się wrażliwości pod wpływem bodźców

• Kontrast: następczy (powstaje przy występowaniu jednego wrażenia po drugim

• Synestezja: jednoczesne odczuwanie dwu lub więcej wrażeń.

• Całość spostrzegania: poprawność rozpoznania cech przedmiotów niezależnie od kąta widzenia, odległości i oświetlenia.

• Stałość spostrzegania: zdolność spostrzegania przedmiotów jako niezmiennych mimo zmiany kształtu, jasności i barwy.

• Pole spostrzegania: to, co człowiek ogarnia swoimi zmysłami w danym fragmencie rzeczywistości.

• E. Rubin (1921): figura jest z reguły mniejszą częścią pola postrzegania

• Zasada bliskości (intuicyjnie organizujemy rzeczy, które postrzegamy w zbiory w sposób taki, że grupowane są elementy znajdujące się w tej samej relacji przestrzennej blisko siebie), zasada podobieństwa (elementy podobne do siebie są grupowane), zasada ciągłości (spostrzegamy raczej łagodną całość wzorca niż rozdzielność), zasada zamykania (dopełniamy sobie niepełną rzecz do całości)

• Zaburzenia procesu spostrzegania:Nadwrażliwość (hiperestezja): nadmierna reaktywność na wszystkie, nawet słabe bodźcem.Zmniejszenie wrażliwości (hipostezja): zmniejszenie intensywności odbieranych bodźców.Senestopatia: doznania płynące ze skóry lub narządów wewnętrznych o zmiennej lokalizacji pod postacią np. pieczenia, kłucia, drętwienia lub ucisków.

• Teorie asocjacyjne: podstawą uczenia się są różnego typu powiązania między bodźcami i reakcjami. I.Pawłow, B.Skinner, E.Thorndike. Arystoteles, John Locke, David Humme: uczymy się przez skojarzenia. Proces uczenia się skojarzeń nazywa się warunkowaniem. Formy warunkowania: klasyczne, instrumentalne (sprawcze).

• Warunkowanie klasyczne: proces uczenia się, za pośrednictwem którego bodziec początkowo neutralny zaczyna wiązać się z określoną reakcją fizjologiczną czy emocjonalną jakiej wcześniej nie wywołał.

• Warunkowanie instrumentalne: zachowanie, które jest wzmacniane będzie miało większą szansę na powtórzenie.

• Seneka: umysł niespiesznie oducza się tego, czego długo się uczył.

• Mnemotechnika: sposoby zapamiętywania, zwłaszcza wykorzystujące żywe wyobrażenia i organizowanie materiału.

• Krzywa zapominania Ebbinhausa: zapominanie jest funkcją czasu. Najwięcej zapominany po pierwszej godzinie (nawet 60%). Potem proces słabnie i prawie zanika.

• Przyczyny zapominania: zacieranie śladów pamięci, interferencja (oddziaływanie wzajemne dwu lub więcej czynników), interferencja proaktywna (hamowanie proaktywne, 1927 P.L.Whitely, wcześniej przyswojone dane pamięciowe utrudniają lub uniemożliwiają przyswajanie nowych), interferencja retroaktywna (hamowanie retroaktywne, 1900 Muller i Pilzecker, sprowadza się do usuwania z pamięci starszych danych przez nowe), błędy kodowania, zapominanie motywowane (Z.Freud, wszystko, co wzbudza lęk, zagraża utratą dobrego mniemania o sobie, wywołuje negatywne emocje, zostaje wyparte ze świadomości, trwa jako treść nieuświadamiana), uszkodzenie lub zaburzenie funkcjonowania mózgu (choroba Alzheimera).

• Gregg C.Oden: Myślowe odzwierciedlenie rzeczywistości

• Myślenie: sensoryczno-merytoryczne (produktywne: samodzielne=twórcze, niesamodzielne=przejmowanie poznania, reproduktywne: rozumienie). Wyobrażeniowo-pojęciowe (produktywne: niesamodzielne, samodzielne=twórcze, reproduktywne: rozumienie reproduktywne, reproduktywno-produktywne).

• Podstawowe operacje myślowe: analiza, synteza, porównywanie, abstrahowanie, klasyfikacja.

• Algorytm: niezawodny przepis, który określa, jaki skończony ciąg operacji należy kolejno wykonać, aby rozwiązać wszystkie zadania danej klasy.

• Stymulatory i inhibitory w rozwiązywaniu problemu: stymulatory to czynniki, które ułatwiają, lub przyspieszają rozwiązywanie Inhibitory to różnego rodzaju przeszkody i bariery utrudniające rozwiązanie problemu.

• Cyceron jako pierwszy użył już słowa inteligencja. 1904- brytyjski psycholog.

• R.J.Stenberg- uznał trzy tendencje definiowania inteligencji. 1: istotę inteligencji upatrują w zdolnościach uczenia się, unikania powtórnego popełnienia błędu. 2: eksponują zasadne przygotowanie do sytuacji. 3: akcentują zasadne przygotowanie do sytuacji.

• Donald O. Hebb: Inteligencja A oznacza możliwości wrodzone i potencjał intelektualny, Inteligencja B przedstawia ostateczny wynik rozwoju tych zdolności

• F.Galton, A. Binet: IQ- wiek umysłowy/ wiek życia x 100 <- W. Stern. 130 i więcej- bardzo wysoki, 120-129- wysoki, 110-119- ponadprzeciętne, 100-109-dobre, 90-99-przeciętne, 80-89- niżej niż przeciętne, 70-79- niskie, Poniżej 70- upośledzenie umysłowe. Odchylenie standardowe – 10-15 p (krzywa Gaussa)

• Typologia Junga: Ekstrawertyk na zewnątrz ujawnia swoje przeżycia wewnętrzne i emocje. Introwertyk to człowiek zamknięty w sobie, skoncentrowany na własnych przeżyciach psychicznych.

• Termin osobowość do psychologii wprowadzili pod koniec XIXw psychiatrzy francuscy Jean Marcin Charcot i Pierre Janet.

• Teorie nomotetyczne przyjmują, że wszyscy ludzie mają takie same cechy, różniąc się między sobą jedynie ich nasileniem

• Teorie idiograficzne zakładają, że każdy człowiek charakteryzuje się niepowtarzalnym zestawem cech (G. Allport).

• H.Eysenck: ekstrawersja-introwersja, neurotyczność-zrównoważenie emocjonalne, psychotyzm. Ekstrawersja: osoba towarzyska, żywa, aktywna, asertywna, poszukująca doznań. Neurotyczność (emocjonalność): lęk, przygnębienie, poczucie winy, niska samoocena, napięcie. Psychotyczność rozumiana ogólnie jako zdrowie psychiczne, jest cechą nadrzędną w odniesieniu do ekstrawersji i neurotyzmu, co oznacza, że osoba o wysokiej psychotyczności ma zaburzone także wymiary ekstrawersji i neurotyzmu.

• Wielka piątka P.T. Costy iu R. McCrae: emocjonalna stabilność, ekstrawersja, otwartość na doświadczenia, ugodowość, sumienność

• Koncepcja G. Allporta: cecha jest wspólna dla wszystkich, a dyspozycja osobista jest specyficzna dla jednostki. Trzy rodzaje cech i dyspozycji osobistych: dominujące, centralne i wtórne

• Emocje: emovere łac. poruszać, pobudzać, podniecać. Emocje powstają w wyniku zaburzenia równowagi organizmu i są odzwierciedleniem stosunku osobnika do aktywizujących jego potrzeby przedmiotów i zjawisk otaczającego świata oraz zjawisk zachodzących w nim samym

• Cechy emocji: intensywność (nasilenie zależące od siły bodźca), biegunowość (np. od skrajnego podniecenia emocjonalnego do apatii, przeciwstawność reakcji połączonych w pary), znak (emocje przyjemne lub przykre, czyli pozytywne i negatywne), treść, trwałość (silne i długo przeżywane, słabo i krótko).

• Funkcje emocji: Motywacyjne: kierują i podtrzymują zachowania ukierunkowane na realizację pewnych celów.Społeczne: regulują interakcje społeczne, mają silny wpływ na to, jak funkcjonujemy w otoczeniu społecznym.Poznawcze: wpływają na to, na co zwracamy uwagę, na sposób postrzegania siebie i innych

• Model motywacji (Łukaszewski, Doliński, 2000): 4 czynniki uruchamiające nasze zachowanie. Wartość zakładanych wyników (dlaczego chcę to zrobić), oczekiwania (wyobrażenia celu działania są konstruowane na podstawie cech: sytuacji, planowanego działania i jego wyniku), odpowiedniość między celem a możliwościami jednostki (czy i w jakim stopniu jestem w stanie to osiągnąć), pobudzenie emocjonalne (pojawienie się emocji dodatnich lub ujemnych).