PSYCHOLOGIA - to naukowe badanie zachowań organizmów. Jest to nauka pozwalająca ustalić co powoduje iż ludzie działają w określony sposób, jak funkcjonuje psychika. To sposób myślenia o tym jak organizmy radzą sobie ze swoim środowiskiem i jak zachowują się względem siebie. Czerpie z dyscyplin: filozofii, biologii, socjologii, antropologii, fizjologii. Wg Tomaszewskiego podstawa współczesnego poglądu na psychologię jest przekonanie o ścisłym związku każdej istoty żywej z ich środowiskiem. Psychologia jest tu jedną z nauk o regulacji wzajemnych organizmów żywych i ich środowiska.
Psychologia społeczna: zajmuje się wpływem sytuacji społecznych na psychikę; silnie naznaczona relatywizmem kulturowym, nie ignoruje zmiennych kulturowych
Cechy psychologii: opisywanie, wyjaśnienie, sterowanie, przewidywanie, poprawienie jakości życia ludzkiego
Motywy badawcze w psychologii: wywiad, sondaż ankietowy, eksperyment naturalny, eksperyment w terenie, eksperyment laboratoryjny
SOCJOLOGIA - bada społeczne zachowanie się człowieka, instytucji, grup społecznych oraz zachodzące w nich interakcje. Celem socjologii jest usystematyzowanie i ściślejsze określenie owych codziennych społecznych doświadczeń, przez poszerzenie naszego indywidualnego oglądu społecznego świata. Istotne jest tu wyjście poza doświadczenia jednostkowe.
Socjologia to nauka o: zbiorowościach, interakcjach, stos. społecznych, działaniach społecznych, życiu społecznym, zjawiskach społeczno kulturowych
ZACHOWANIE REAKTYWNE - jest wywołane przez zdarzenie bodźcowe określonego rodzaju. Są automatyczne i niewyuczone. Wywołując tym mimowolne reakcje organizm zmienia coś w sobie a nie w otoczeniu.
Wpływ na nasze zachowanie mają: syndrom grupowego myślenia, presja otoczenia, obecność upragnionego autorytetu, przebyta socjalizacja, predyspozycja osobowościowa, przekonania i system norm uznane za własne
Czynniki modelujące przy uleganiu wpływów: poziom lęku, poziom samooceny, poziom intelektualny.
im wyższy poziom leku, niższy poziom samooceny, nie rozwijanie zdolności intelektualnych - dana jednostka jest bardziej podatna na wpływy np. wojsko
Główne procesy stan. podst. warunkowania reaktywnego: ogólnopobudliwość, układ bodźców w czasie, generalizacja bodźca, różnicowanie i hamowanie, warunkowanie wyższego rzędu, wygaszanie, siła warunkowania, pseudowarunkowanie
Socjalizacja (łac. socialis = społeczny) to proces (oraz rezultat tego procesu) nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorów zachowań, obowiązujących w danej zbiorowości. Socjalizacja trwa przez całe życie tej jednostki, lecz w największym nasileniu występuje, gdy dziecko zaczyna stawać się istotą społeczną. Największą rolę na tym etapie odgrywają jego rodzice, później także wychowawcy i rówieśnicy oraz instytucje (takie jak szkoła czy kościół).Procesy socjalizacji możemy podzielić na pierwotne i wtórne.
Socjalizacja pierwotna — składowa procesu socjalizacji, zachodząca w grupie pierwotnej, najczęściej na obszarze rodziny. W socjalizacji pierwotnej na jednostkę mają wpływ znaczący inni, przeważnie rodzice. Charakteryzuje się ona silnym emocjonalnym oddziaływaniem znaczących innych na jednostkę. Reguły działania przyswaja ona na zasadzie naśladownictwa oraz w mniejszym stopniu poprzez werbalny przekaz symboliczny. Socjalizacja pierwotna kończy się w momencie pojawienia się uogólnionego innego. W tym momencie rozpoczyna się etap socjalizacji wtórnej.
Socjalizacja wtórna — składowa procesu socjalizacji obejmująca proces profesjonalizacji lub etatyzacji, kiedy w toku wzrastania jednostki do życia społecznego wchodzi ona do kolejnych wtórnych grup społecznych (instytucje religijne, zakłady pracy, partie polityczne itd.). Socjalizacja wtórna rozpoczyna się od momentu pojawienia się w socjalizacji uogólnionego innego
Osobowość to całościowy wzorzec charakterystycznych sposobów myślenia, odczuwania i zachowania, które określają relację jednostki z otoczeniem.W badaniach osobowości, psychologia koncentruje się na cechach stałych (niezmiennych w czasie i w różnych sytuacjach) i odróżniających (=wyraźnych, odróżniających ludzi od siebie). Rozróżniamy przy tym dwa podejścia: podejście TYP (wpasowanie ludzi w empirycznie określone kategorie) i podejście CECHA (koncentracja na trwałych wzorcach zachowania, traktowanych jako cecha osobowości).
Bodziec bezwarunkowy - to bodziec biologicznie ważny, na który nie można zareagować. Jeśli nie zareagujemy, stanie się coś niekorzystnego dla organizmu.
Bodziec warunkowy - jest biologicznie obojętny tzn. ze nie musimy na niego reagować. Bodziec ten nabiera cech bodźca biologicznie ważnego, jest z nim kojarzony i wtedy występuje odruch.
Behawioryzm - kierunek w psychologii XX w popularny szczególnie w USA. Polega na odrzuceniu pojęcia świadomości oraz introspekcji jako metody subiektywnej i na badaniu wyłącznie bodźców bądź ich układu (sytuacji) i reakcji fizjologicznych im odpowiadających, czyli na analizie obiektywnego zachowania się człowieka lub zwierzęcia.
Zachowanie człowieka jest zadaniem behawiorystów zespołem reakcji ruchowych i zmian fizjologicznych będących odpowiedzią organizmu na określone bodźce nie tylko w przypadku prostych odruchów, ale również dla bardziej złożonych problemów (rozwiązanie zadań intelektualnych, konflikty motywacyjne, myślenie) czyli otoczenie ma wpływa na nasze zachowanie. Zadaniem psychologii ma więc być badanie związków miedzy bodźcami i reakcjami oraz wywieranie wpływu na zachowanie się ludzi. Behawioryzm zakładał ze zachowanie się, rozwój i osobowość człowieka są efektem zewnętrznych bodźców działających na jednostkę. Zmiany zachowania się człowieka stanowią wynik uczenia się nowych reakcji (nie maja znaczenia instynkty ani cechy wrodzone, dlatego B nazwano teoria uczenia się).
Odruch warunkowy - odruch wtórny w stosunku do odruchów wrodzonych (bezwarunkowych), bezwiednie wyuczony, czyli świadomy, np. z czasem już na sam widok pożywienia wydziela się ślina i soki trawienne (badania Pawłowa na psach) to samo może występować na dźwięk dzwonka jeśli wcześniej dźwięk ten poprzedzał podanie pokarmu.
Odruch bezwarunkowy - wrodzony; jest to bezpośrednia reakcja na podnietę, np. wydzielanie enzymów trawiennych w czasie jedzenia. Odruch ten jest podstawowy dla utrzymania życia.