109

Nr 3–4

PRACE ORYGINALNE

ORIGINAL PAPERS

WIADOMOŚCI LEKARSKIE 2007, LX, 3–4

Wiktor Dróżdż, Marcin Wojnar*, Aleksander Araszkiewicz**, Dorota Nawacka-Pawlaczyk***,

Roman Urbański***, Małgorzata Ćwiklińska-Jurkowska****, Janusz Rybakowski*****

BADANIE ROZPOWSZECHNIENIA ZABURZEŃ DEPRESYJNYCH

U PACJENTÓW PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ W POLSCE

Z Zakładu Neuropsychologii Klinicznej Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy

Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, z *Katedry i Kliniki Psychiatrycznej Akademii Medycznej

w Warszawie, z **Katedry i Kliniki Psychiatrii CM UMK, z ***Servier Polska sp. z o.o. w Warszawie,

z ****Katedry Podstaw Teoretycznych Nauk Biomedycznych i Informatyki Medycznej CM UMK

oraz z *****Kliniki Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego

im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Badania wykonane w ostatnich latach w różnych krajach wskazują na znaczne rozpowszechnienie zaburzeń depresyjnych u pacjentów

podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Celem badania było określenie rozpowszechnienia zaburzeń depresyjnych u pacjentów POZ w Pol-

sce. Materiał i metody: Badanie przeprowadzono w 333 wybranych losowo poradniach publicznych i prywatnych na terenie całego kraju,

w których 20 lub 25 pacjentom w wieku 18–65 lat kolejno zgłaszającym się do lekarza POZ proponowano wypełnienie Skali Depresji Becka

oraz zbierano podstawowe dane demograficzne i dane o chorobach przewlekłych. Pacjenci, którzy uzyskali 12 lub więcej punktów w Skali

Becka (poziom odcięcia dla podejrzenia depresji w Polsce), byli oceniani przez lekarzy POZ pod kątem występowania depresji na podstawie

kryteriów ICD-10 oraz kierowani na konsultację psychiatryczną w celu ustalenia ewentualnej diagnozy zaburzenia depresyjnego. Wyniki:

W badaniu wzięło udział 7289 pacjentów z 7630, którym zaproponowano uczestnictwo (95,5%). Średni wiek badanej grupy wynosił 43,3 ±

± 13,2 roku; wśród badanych było 71% kobiet. Spośród badanych 2985 osób (41%) uzyskało 12 lub więcej punktów w Skali Becka i zostało

skierowanych na konsultację psychiatryczną do najbliższej poradni zdrowia psychicznego. Tylko połowa z nich zgłosiła się na konsultację. Na

podstawie szacunkowych obliczeń ustalono, że zaburzenia depresyjne mogą występować u 906 (23,3%) pacjentów. U pacjentów z zaburzeniami

depresyjnymi potwierdzonymi przez psychiatrę znamiennie częściej niż u pozostałych chorych występowały: nadciśnienie tętnicze, choroba

niedokrwienna serca, niedokrwistość, udar mózgu oraz niedoczynność tarczycy. Wnioski: 1. Uzyskane wyniki wskazują na znaczne rozpo-

wszechnienie zaburzeń depresyjnych u pacjentów POZ w Polsce oraz na związek z częstym występowaniem niektórych chorób somatycznych.

2. Rozpoznawanie i właściwe leczenie zaburzeń depresyjnych u pacjentów POZ powinno być uznane w naszym kraju za zagadnienie równie

istotne, jak rozpoznawanie i leczenie chorób układu krążenia czy innych schorzeń somatycznych. [Wiad Lek 2007; 60(3–4): 109–113]

Słowa kluczowe: depresja, rozpowszechnienie, podstawowa opieka zdrowotna (POZ), choroby somatyczne.

Zaburzenia depresyjne występują u znaczącego od-

setka pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej (POZ).

Rozpowszechnienie tzw. dużej depresji u pacjentów POZ

oceniane w wieloośrodkowym badaniu wykonanym pod

auspicjami Światowej Organizacji Zdrowia wynosiło

5–10% [1]. W innych badaniach wykazano, że zabu-

rzenia depresyjne w tej populacji występują u 6–14%

pacjentów [2,3]. Większość cierpiących na zaburzenia

depresyjne nigdy nie zgłasza się do psychiatry; pacjenci

ci często leczą się w przychodniach POZ [4]. Uważa się,

że zaburzenia depresyjne są w placówkach POZ zbyt

rzadko rozpoznawane i jeszcze rzadziej prawidłowo

leczone [5].

Zaburzenia depresyjne powodują znaczący wzrost

niepełnosprawności, obniżenie jakości życia, wiążą się

także z pogorszeniem przebiegu towarzyszących chorób

somatycznych i ze wzrostem ryzyka przedwczesnego

zgonu [6]. Stwierdzono natomiast, że właściwe leczenie

zaburzeń depresyjnych, głównie lekami przeciwdepre-

syjnymi, z reguły przynosi znaczącą redukcję objawów

depresji i poprawia jakość życia chorych [5], ponadto

może korzystnie wpłynąć na przebieg chorób somatycz-

nych towarzyszących depresji [6].

Rozpoznawanie zaburzeń depresyjnych przez lekarzy

POZ jest niełatwe. Proces ten powinien opierać się na

wykorzystaniu danych zarówno z badania podmiotowe-

go, jak i z narzędzi kwestionariuszowych, wspomagają-

cych rozpoznawanie depresji [7]. Powszechnie uznanym

narzędziem jest Skala Depresji Becka, która została

wystandaryzowana w polskiej populacji [8,9,10].

Dotychczas nie prowadzono badań nad rozpowszech-

nieniem zaburzeń depresyjnych u pacjentów POZ

w naszym kraju. Dlatego było to zasadniczym celem

omawianego w pracy projektu badawczego.

110

Nr 3–4

MATERIAŁ I METODY

Badanie przeprowadzono w latach 2000–2002 w 333

wybranych losowo poradniach na terenie całego kraju.

Do badania rekrutowano 20 lub 25 kolejno zgłaszają-

cych się do lekarza POZ pacjentów w wieku 18–65 lat.

Każdy proszony był o wyrażenie pisemnej świadomej

zgody na udział w badaniu, a następnie wypełniał Skalę

Depresji Becka.

W ramach wizyty lekarz POZ zbierał podstawowe

dane demograficzne oraz informacje o występujących

u pacjentów chorobach somatycznych, w tym chorób

układu krążenia, chorób metabolicznych, chorób układu

oddechowego, chorób nowotworowych, poważnych

chorób nerek, wątroby oraz otępienia. Podstawą uznania

istnienia choroby somatycznej było uprzednie rozpo-

znanie takiej choroby zgodnie z kryteriami klasyfikacji

ICD-10 oraz wynikającego stąd stosowania odpowied-

nich leków.

U pacjentów, którzy uzyskali 12 lub więcej punktów

w Skali Depresji Becka (punkt odcięcia dla podejrze-

nia występowania depresji w populacji polskiej [10]),

lekarz POZ ustalał ewentualne rozpoznanie zaburzeń

depresyjnych na podstawie kryteriów ICD-10. Wszyscy,

którzy uzyskali 12 lub więcej punktów w Skali Becka,

byli kierowani na konsultację psychiatryczną, w ciągu

kilku najbliższych dni, do najbliżej położonej poradni

zdrowia psychicznego. Skorzystanie z konsultacji było

dobrowolne. Konsultujący psychiatra miał ustalić osta-

teczne rozpoznanie psychiatryczne na podstawie badań

klinicznych.

Badanie wykonano dzięki grantowi badawczemu

firmy Servier Polska. Na wykonanie badania uzyskano

zgodę Komisji Bioetycznej przy Akademii Medycznej

w Warszawie.

Analiza statystyczna

Wykonano analizy opisowe badanych zmiennych

demograficznych. Dokonano porównań między grupą

pacjentów, u których potwierdzono rozpoznanie depresji,

a grupą osób bez zaburzeń depresyjnych. Zastosowano

testy chi

2

oraz Cochrana-Coxa.

Do obliczenia estymowanego rozpowszechnienia za-

burzeń depresyjnych u osób, które mimo skierowania nie

zgłosiły się na konsultację psychiatryczną, wykorzystano

metodę aproksymacji probitowej. Przyjęto dwa założe-

nia: 1) prawdopodobieństwo występowania zaburzeń de-

presyjnych u osób, które uzyskały mniej niż 12 punktów

w Skali Becka, jest bardzo niskie; 2) rozpowszechnienie

zaburzeń depresyjnych u pacjentów, którzy uzyskali 12

i więcej punktów w Skali Becka i zostali skierowani do

psychiatry, jest podobne zarówno w grupie pacjentów,

którzy zgłosili się na konsultację psychiatryczną, jak

i wśród tych, którzy z niej nie skorzystali, przy uwzględ-

nieniu różnic w częstości zaburzeń depresyjnych

w podgrupach pacjentów z różnymi wynikami w Skali

Becka. Grupę osób, u których psychiatra rozpoznał de-

presję, podzielono na podgrupy ze względu na uzyskaną

liczbę punktów w Skali Becka (12–15; 16–20; 21–25;

26–30; 31–35 i powyżej 35 punktów). W każdej pod-

grupie obliczono następnie rozpowszechnienie zaburzeń

depresyjnych. Uzyskane wartości procentowe dla grupy

pacjentów konsultowanych psychiatrycznie zastosowano

odpowiednio do podgrup pacjentów, którzy nie zgło-

sili się do psychiatry. Wszystkich obliczeń dokonano

z użyciem programu Statistica.

WYNIKI

Udział w badaniu zaproponowano 7630 pacjentom

POZ, 7289 spośród nich (95,5%) wyraziło zgodę na

uczestnictwo i wypełniło Skalę Depresji Becka. Średni

wiek badanej grupy wynosił 43,3 ± 13,2 roku. W badanej

populacji było 2113 mężczyzn i 5176 kobiet (71%). Spo-

śród badanych 2985 pacjentów (41%) uzyskało 12 lub

więcej punktów w Skali Depresji Becka. Do psychiatry

zgłosiło się 1513 osób (51% kierowanych na konsultację

specjalistyczną), u 906 z nich psychiatra potwierdził

zaburzenia depresyjne. Liczbę pacjentów w kolejnych

fazach badania oraz podstawowe dane demograficzne

badanej grupy i podgrup pacjentów ilustrują rycina 1

i tabela I.

Podgrupa pacjentów POZ, u których psychiatra

rozpoznał depresję, była znamiennie starsza od pod-

grupy bez zaburzeń depresyjnych, było w niej również

znacząco więcej kobiet.

Ponieważ na konsultacje psychiatryczne zgłosiła

się tylko część spośród pacjentów z wysoką punktacją

w Skali Becka, rozpowszechnienie zaburzeń depre-

syjnych w całej badanej populacji można było ocenić

jedynie na podstawie obliczeń szacunkowych. Wyniki

Ryc. 1. Udział pacjentów w kolejnych etapach badania; BDI –

– Skala Depresji Becka (Beck Depression Inventory).

W. Dróżdż i wsp.

111

Nr 3–4

Zaburzenia depresyjne

estymacji rozpowszechnienia zaburzeń depresyjnych

w badanej grupie z zastosowaniem metody aproksy-

macji probitowej zestawiono w tabeli II. Szacunkowa

liczba pacjentów, którym mogło być postawione roz-

poznanie zaburzeń depresyjnych, wynosiła ogółem

1700. Zatem rozpowszechnienie zaburzeń depresyj-

nych w całej badanej populacji może być szacowane

na 23,3%.

Rozpowszechnienie najczęstszych chorób somtycz-

nych w badanej populacji przedstawiono w tabeli III.

Stwierdzono, że u pacjentów z zaburzeniami depresyj-

nymi potwierdzonymi przez psychiatrę statystycznie

znamiennie częściej niż u pozostałych chorych wystę-

powały następujące choroby somatyczne: nadciśnienie

tętnicze, choroba wieńcowa, anemia, udar mózgu oraz

niedoczynność tarczycy.

Dane

Pacjenci POZ

ogółem

(n = 7289)

Pacjenci POZ

bez depresji

(n = 6383)

Pacjenci POZ

z potwierdzoną depresją

(n = 906)

Wiek

Płeć (% kobiet)

43,3 ± 13,2

71%

42,4 ± 13,4

65%

47,3 ± 11,4

#

79,8%*

Punktacja w Skali Becka

12–15

16–20

21–25

26–30

31–35

> 35

Razem

Pacjenci z depresją potwierdzoną

przez psychiatrę

105

185

195

168

100

153

906

Pacjenci konsultowani przez

psychiatrę

258

380

301

245

148

181

1513

Procent osób, u których psychiatra

rozpoznał depresję

40,70%

48,68%

64,78%

68,57%

67,57%

84,53%

59,88%

Pacjenci, którzy nie zgłosili się na

konsultację psychiatryczną

485

413

262

154

101

67

1482

Prawdopodobne rozpowszechnienie

depresji u pacjentów, którzy nie

zgłosili się do psychiatry

196

200

169

105

68

56

794

Tabela I. Płeć i wiek pacjentów uczestniczących w badaniu ogółem oraz w podgrupach pacjentów: z depresją

potwierdzoną psychiatrycznie oraz u pacjentów bez depresji

Tabela II. Aproksymacja metodą probitową rozpowszechnienia zaburzeń depresyjnych w grupie pacjentów, którzy zgłosili się na

konsultację psychiatryczną, oraz w grupie pacjentów, którzy nie zgłosili się do psychiatry

Porównanie podgrupy pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) z potwierdzonym rozpoznaniem zabu-

rzenia depresyjnego z podgrupą pacjentów bez depresji:

#

test Cochrana-Coxa, p < 0,01; * test chi

2

, p < 0,01.

Choroby

somatyczne

Pacjenci POZ

ogółem

(n = 7289)

Pacjenci POZ

bez depresji

(n = 6383)

Pacjenci POZ

z potwierdzoną depresją

(n = 906)

Nadciśnienie

tętnicze

1392 (19,1%)

1169 (18,3%)

223 (24,6%)***

Choroba

niedokrwienna serca

809 (11,1%)

658 (10,3%)

151 (16,7%)***

Cukrzyca

268 (3,7%)

228 (3,6%)

40 (4,4%)

Astma oskrzelowa

160 (2,2%)

138 (2,2%)

22 (2,4%)

Anemia

155 (2,1%)

114 (1,8%)

41 (4,5%)***

Nadczynność

tarczycy

151 (2,1%)

126 (2,0%)

25 (2,8%)

Niedoczynność

tarczycy

129 (1,8%)

105 (1,6%)

24 (2,4%)*

Choroba

nowotworowa

103 (1,4%)

86 (1,3%)

17 (1,9%)

Wirusowe zapalenie

wątroby

74 (1,0%)

60 (0,9%)

14 (1,5%)

Udar mózgu

40 (0,6%)

27 (0,4%)

13 (1,4%)***

Niewydolność nerek

21 (0,3%)

16 (0,3%)

5 (0,3%)

Marskość wątroby

15 (0,2%)

14 (0,2%)

1 (0,1%)

Tabela III. Rozpowszechnienie najczęstszych chorób somatycznych u pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) ogółem,

w tym u pacjentów bez depresji oraz u pacjentów z potwierdzoną depresją

Porównanie rozpowszechnienia chorób somatycznych w grupie osób z potwierdzoną depresją z rozpowszechnieniem tych

chorób u osób bez depresji (test chi

2

*** p < 0,0001; * p < 0,05).

112

Nr 3–4

OMÓWIENIE

Po raz pierwszy w Polsce wykonano badanie oce-

niające rozpowszechnienie zaburzeń depresyjnych

u pacjentów POZ. Stwierdzono, że zaburzenia depresyj-

ne mogą występować u około 23%, czyli u co piątego

pacjenta POZ.

Wyniki przedstawianego badania trzeba jednak in-

terpretować ostrożnie. Zweryfikowane przez psychiatrę

rozpoznanie zaburzeń depresyjnych możliwe było jedynie

u części pacjentów uczestniczących w badaniu, ponieważ

tylko połowa osób kierowanych na konsultację psychia-

tryczną skorzystała z tej możliwości. Prawdopodobną

przyczyną niezgłoszenia się tak znaczącej liczby pacjen-

tów na konsultację psychiatryczną była obawa przed

stygmatyzacją piętnem choroby psychicznej. Podobnie jak

w wielu krajach [11], obawa przed kontaktem z psychiatrą

jest w polskiej mentalności silnie zakorzeniona.

Szacunkowe rozpowszechnienie zaburzeń depre-

syjnych u pacjentów POZ w Polsce jest dość wysokie

w porównaniu z rozpowszechnieniem tych zaburzeń

u pacjentów POZ w innych krajach europejskich.

Na przykład rozpowszechnienie dużej depresji (bez

uwzględnienia innych form zaburzeń depresyjnych)

u pacjentów POZ w Danii wynosiło 8%, jednak diagnoza

była stawiana tylko przez lekarza POZ z użyciem narzę-

dzia przesiewowego [12]. Punktowe rozpowszechnienie

dużej depresji u pacjentów POZ w Niemczech, ustalone

z zastosowaniem narzędzi przesiewowych przez lekarzy

POZ, wynosiło 10,9% [13]. Niektórzy badacze uważają

jednak, że odsetek pacjentów POZ, u których występują

różne formy zaburzeń depresyjnych i objawy depresji,

wynosi 20–25% [1,2]. Należy zaznaczyć, że psychiatrzy

w naszym badaniu diagnozowali nie tylko epizod depre-

sji (kategoria F32 w klasyfikacji ICD-10), ale także inne

rodzaje zaburzeń depresyjnych: zaburzenia depresyjne

nawracające (F33), uporczywe zaburzenia depresyjne

(F34) czy inne zaburzenia depresyjne (F38). Może to

być jedną z przyczyn stosunkowo wysokiego rozpo-

wszechnienia zaburzeń depresyjnych w ocenianej przez

nas grupie pacjentów, jednak mieści się ono w zakresie

rozpowszechnienia podawanym w piśmiennictwie. War-

to dodać, że w niedawno wykonanych badaniach równie

często jak w Polsce zaburzenia depresyjne występowały

u pacjentów POZ w Chile i Brazylii [14].

Zarówno starszy wiek, jak i płeć żeńska są czynni-

kami ryzyka zaburzeń depresyjnych [5]. Czynnikiem

predysponującym do zachorowania na depresję są

również choroby somatyczne [6]. W naszym badaniu

stwierdziliśmy, że pacjenci POZ cierpiący na zaburzenia

depresyjne znamiennie częściej niż pacjenci POZ bez

depresji chorują na przewlekłe choroby somatyczne [15].

Leung i wsp. [16] zaobserwowali, że chorobami soma-

tycznymi, które najczęściej towarzyszyły zaburzeniom

depresyjnym, były – podobnie jak w naszym badaniu

– nadciśnienie tętnicze i choroba niedokrwienna serca.

Związki między występowaniem zaburzeń depre-

syjnych a niektórymi chorobami somatycznymi są od

wielu lat przedmiotem zainteresowania badaczy. Prze-

wlekłe choroby somatyczne uznawane są za czynnik

zwiększający poziom stresu i przez to zwiększający

prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń depresyj-

nych [6]. Wykazano również, że depresja zwiększa

ryzyko choroby niedokrwiennej serca i cukrzycy, a po-

nadto może niekorzystnie wpływać na przebieg chorób

somatycznych [17]. Dlatego za tak istotne uznaje się

rozpoznawanie i adekwatne leczenie zaburzeń depresyj-

nych współwystępujących z chorobami somatycznymi

u pacjentów POZ [6].

W opisywanej przez nas grupie pacjentów POZ

spośród wielu innych chorób somatycznych nadciśnie-

nie tętnicze, choroba wieńcowa, niedokrwistość, udar

mózgu oraz niedoczynność tarczycy były znamiennie

częstsze u pacjentów z potwierdzonymi na podstawie

konsultacji psychiatrycznej zaburzeniami depresyjnymi.

W piśmiennictwie podkreśla się, że między zaburzeniami

depresyjnymi a chorobami układu krążenia (takimi jak

choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze,

udary mózgu) istnieje zależność dwustronna, tzn. wystę-

powanie depresji związane jest z podwyższeniem ryzyka

pojawienia się chorób układu krążenia i vice versa [18].

Ponadto stwierdzono, że anemia może sprzyjać depre-

sji u osób w starszym wieku [19]. Cukrzyca lub astma

oskrzelowa także związane są z większym prawdopodo-

bieństwem pojawienia się zaburzeń depresyjnych [20].

Niedoczynność tarczycy wiąże się z podwyższeniem

ryzyka wystąpienia chorób afektywnych [21], natomiast

dodanie trójjodotyroniny do terapii lekami przeciwde-

presyjnymi u osób, u których leki te okazały się mało

skuteczne w leczeniu depresji, powoduje znamienną

redukcję objawów zaburzeń depresyjnych [22].

W naszym badaniu wykonanym u pacjentów POZ

stwierdzono wysoki poziom rozpowszechnienia zabu-

rzeń depresyjnych, związany z częstszym występowa-

niem nadciśnienia tętniczego i choroby niedokrwiennej

serca. Może to oznaczać, że zarówno potrzeby zdrowotne

pacjentów, jak i wynikające stąd wymagania związane

z rozpoznawaniem i właściwym leczeniem tych zaburzeń

przez lekarzy POZ są znaczne.

WNIOSKI

1. Wyniki naszego badania wskazują, że w Polsce

zaburzenia depresyjne są jednym z najczęstszych

problemów zdrowotnych u pacjentów POZ i mogą

występować nawet u co piątego pacjenta zgłaszają-

cego się do lekarzy POZ.

2. Można stwierdzić, że rozpoznawanie i właściwe

leczenie zaburzeń depresyjnych u pacjentów POZ

w Polsce powinno być uznane za zagadnienie równie

istotne, jak rozpoznawanie i leczenie chorób układu

krążenia czy innych schorzeń somatycznych.

W. Dróżdż i wsp.

113

Nr 3–4

Zaburzenia depresyjne

Piśmiennictwo

[1] Ustun B, Sartorius N. Mental illness in general health care: an international study. Wiley. London 1995. [2] Barrett E, Barrett JA, Oxman TE, Gerber PD.

The prevalence of psychiatric disorders in a primary care practice. Arch Gen Psychiatry 1998; 45: 1100–1106. [3] Simon GE, von Korff M. Recognition, manage-

ment and outcomes of depression in primary care. Arch Fam Med 1995; 4: 99–105. [4] Manderscheid RW, Rae DS, Narrow WE, Locke BZ, Regier DA. Congru-

ence of service utilization estimates from the epidemiologic catchment area project and other sources. Arch Gen Psychiatry 1993; 50: 108–114. [5] Agency for

Health Care Policy and Research. Depression in Primary Care. Volume 1: Detection and Diagnosis. Clinical Practice Guideline. U.S. Department of Health and

Human Services. Rockville 1993. [6] Katon W, Ciechanowski P. Impact of major depression on chronic medical illness. J Psychosom Res 2002; 53: 859–863. [7]

Williams JW, Hitchcock Noel P, Cordes JA, Ramirez G, Pignone M. Is this patient clinically depressed? JAMA 2002; 287(9): 1160–1170. [8] Beck A, Ward C,

Mendelson M, Mock J, Erbaugh J. An inventory for measuring depression. Arch Gen Psychiatry 1961; 4: 561–571. [9] Mulrow CD, Williams JW Jr, Gerety MB,

Ramirez G, Montiel OM, Kerber C. Case-finding instruments for depression in primary care settings. Ann Intern Med 1995; 122: 913–921. [10] Parnowski T,

Jernajczyk W. Skala Depresji Becka do oceny nastroju u osób zdrowych i u pacjentów z zaburzeniami afektywnymi. Psychiat Pol 1977; 11: 417–421.

[11] Roeloffs C, Sherbourne C, Unutzer J, Fink A, Tang L, Wells K. Stigma and depression among primary care patients. Gen Hosp Psychiatry 2003; 25:

311–315. [12] Christensen O, Bundgaard S, Bech P. Primary Care Evaluation of Mental Disorders. Prevalence of clinical (major) depression in general practice

using the DSM-IV version of PRIME-MD. Int J Psychiatry Clin Pract 2001; 5: 49–54. [13] Wittchen HU, Pittrow D. Prevalence, recognition and management

of depression in primary care in Germany: the Depression 2000 study. Hum Psychopharmacol Clin Exp 2002; 17: S1–S11. [14] Simon GE, Goldberg DP,

Von Korff M, Ustun TB. Understanding cross-national differences in depression prevalence. Psychol Med 2002; 32: 585–594. [15] Coulehan JL, Schulberg HC,

Block MR, Janosky JE, Arena VC. Medical comorbidity of major depressive disorder in primary care medical practice. Arch Intern Med 1990; 150: 2363–2367.

[16] Leung KK, Lue BH, Lee MB, Tang LY. Screening of depression in patients with chronic medical diseases in primary care setting. Fam Pract 1998; 15: 67–75.

[17] Cassano P, Fava M. Depression and public health. An overview. J Psychosom Res 2002; 53: 849–857. [18] Thomas AJ, Kalaria RN, O’Brien JT. Depres-

sion and vascular disease: what is the relationship? J Affect Dis 2004; 79: 81–95. [19] Onder G, Penninx BW, Cesari M, Bandinelli S, Lauretani F, Bartali B,

Gori AM, Pahor M, Ferrucci L. Anemia is associated with depression in older adults: results from the InCHIANTI study. J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2005; 60:

1168–1172. [20] Patten SB, Beck CA, Kassam A, Williams JVA, Barbui C, Metz LM. Long-term medical conditions and major depression: strength of association

for specific conditions in the general population. Can J Psychiatry 2005; 50: 195–202.

[21] Thomsen AF, Kvist TK, Andersen PK, Kessing LV. Increased risk of developing affective disorders in patients with hypothyroidism: a register-based study.

Thyroid 2005; 15: 700–707. [22] Abraham G, Milev R, Lawson JS. T3 augmentation of SSRI resistant depression. J Affect Dis 2006; 91: 211–215.

Adres autorów: Wiktor Dróżdż, Zakład Neuropsychologii Klinicznej CM UMK, ul. M. Skłodowskiej-Curie 9, 85-094 Bydgoszcz, tel. [phone], fax

(0-52) 585 37 03, e-mail: [e-mail]

W. Dróżdż, M. Wojnar, A. Araszkiewicz, D. Nawacka-Pawlaczyk, R. Urbański,

M. Ćwiklińska-Jurkowska, J. Rybakowski

THE STUDY OF THE PREVALENCE OF DEPRESSIVE DISORDERS

IN PRIMARY CARE PATIENTS IN POLAND

Summary

Studies performed in recent years in different countries suggest a considerable prevalence of depressive disorders in primary care patients.

The aim of our study was the assessment of depressive disorders among primary care patients in Poland. Material and methods: Three-

-hundred thirty-three randomly chosen private and public primary care clinics from the whole country took part in the study. In each centre,

20 or 25 patients aged 18–65 years coming for a regular visit were asked to participate in the study. All patients filled in the Beck Depression

Inventory (BDI). Additionally, basic demographic data and information on the presence of chronic somatic diseases were collected. Those

patients who scored 12 or more points on BDI (cut-off point for depression in Poland) were evaluated by a primary care physician for presence

of a depressive disorder upon the ICD-10 criteria and subsequently referred for a psychiatric consultation to the nearest psychiatric outpatient

clinic for establishing plausible diagnosis of depression. Results: Out of 7360 patients approached, 7289 (95.5%) agreed to participate. The

mean age of the sample was 43.3 ± 13.2 and 71% were females. Forty one percent of patients (2985) had 12 or more points on the BDI and

were referred for a psychiatric evaluation. Only half of them came for a psychiatric consultation. Depressive disorder was recognised in 906

patients. Estimated prevalence of depressive disorders in the whole sample was 23.3%. The patients in whom depressive disorders were con-

firmed by psychiatric assessment had significantly more often hypertension, ischaemic heart disease, anaemia, stroke and hypothyroidism.

Conclusions: The results obtained show that depressive disorders’ prevalence in primary care patients in Poland is significant. The patients

who had depressive disorders significantly more often than patients without depression suffered from some somatic diseases. In light of the

results, both recognition and adequate treatment of depressive disorders in primary care patients should be regarded as equally important as

the recognition and treatment of cardiovascular diseases or other common somatic illnesses.

Key words: depressive disorders, prevalence, primary care, somatic illness.