Pytanie 1.
Diagnostyka resocjalizacyjna zajmuje się stawianiem trafnych i rzetelnych diagnoz na użytek
wychowania resocjalizującego osób niedostosowanych społecznie.
Diagnoza resocjalizacyjna to rozpoznanie stanu nieprzystosowania społecznego jednostki, jego opis,
wyjaśnienie przyczynowe oraz jego ocena z punktu widzenia aktualnie dostępnej wiedzy. Mówiąc o
diagnozie prościej, mamy na myśli opis i wyjaśnienie pojedynczego przypadku, a więc zawsze jakąś
analizę, która posłuży preparacji działań zmierzających do skutecznej resocjalizacji jednostki.
Przedmiotem diagnozy resocjalizacyjnej są wszelkie negatywne lub nieadekwatne reakcje jednostek
na wymogi i nakazy wynikające z przypisanych im ról społecznych. W dużym uproszczeniu można
powiedzieć, że przedmiotem diagnozy dla potrzeb wychowania resocjalizacyjnego jest
nieprzystosowanie społeczne.
Diagnoza wychowania resocjalizującego obejmuje :



symptomy i jego empiryczne wskaźniki,



psychospołeczne mechanizmy regulacyjne stanów nieprzystosowania,



proste i złożone czynniki biopsychiczne i socjokulturowe, determinujące te stany.

Etapy diagnozy resocjalizacyjnej
I etap stanowi diagnozę konstatującą fakty, czyli obejmuje opis i wyjaśnienie w kategoriach
przyczynowo-skutkowych lub celowościowych:



rodzaj występujących zaburzeń w zachowaniu jednostki



rodzaj mechanizmów psychologicznych i społecznych prowadzących do rozpoznania
zaburzeń przystosowania



udział poszczególnych czynników genetycznych (etiologicznych) w powstawaniu i
utrzymywaniu się zaburzeń, odchyleń i dysfunkcji

II etap to diagnoza ukierunkowująca albo projektująca - aby przejść do tego etapu niezbędne jest
dokonanie szeregu ocen stwierdzonych stanów rzeczy w kategoriach: prawidłowe, zaburzone,
manipulowane, nie manipulowane itp. Po pełnej analizie i ocenie przedmiotu badania
diagnostycznego następuje etap diagnozy projektującej działalność interwencyjną: profilaktyczną lub
resocjalizacyjną w zależności od treści rozpoznania diagnostycznego i zakładanych celów działalności
pedagogicznej.
Na tym etapie diagnozy należy określić związek między postulowanym stanem etapowym lub
finalnym określanym jako skutek oraz zabiegami wychowawczymi, korekcyjnymi prowadzącymi do
niego - określanymi jako przyczyny. Zakłada się przy tym iż istnieje możliwość przynajmniej w
pewnym zakresie manipulacji wyodrębnionymi w wyniku badania diagnostycznego czynnikami i
mechanizmami regulującymi stany przystosowania i nieprzystosowania społecznego. Istotnym
elementem tej diagnozy jest tzw. optymalizacja strategii i procedur postępowania profilaktyczno-
resocjalizującego uwzględniająca alternatywne sposoby i środki oddziaływania.

III etap czyli diagnoza weryfikująca lub sprawdzająca Etap ten ma na celu sprawdzenie prawdziwości
uzyskanego w poprzednich etapach diagnozy obrazu przystosowania społecznego jednostki i jego
ewentualnych zaburzeń. Diagnoza ta polega na sprawdzaniu obrazu diagnostycznego nie tylko przez
analizę logiczna, ale przede wszystkim poprzez ocenę skuteczności podjętych w wyniku rozpoznania
diagnostycznego działań praktycznych tj.: zapobiegawczych, terapeutycznych i wychowawczych.
Pełne sprawdzenie hipotez diagnostycznych dotyczących mechanizmów regulacji psychospołecznej,
czynników etiologicznych stanu nieprzystosowania społecznego jednostki lub grupy osób możliwe
jest tylko w bezpośrednim działaniu, Weryfikuje się wówczas skuteczność rozwiązań praktycznych
oraz trafność samego rozwiązania.

2. Zasady diagnozy psychopedagogicznej Wysockiej
(źródło: Diagnoza psychopedagogiczna, E. Jarosz, E. Wysocka)

1. Dążenie do realizacji diagnozy pełnej- rozwiniętej, opisującej stan rzeczy,
wyjaśniającej źródła i mechanizmy ich powstania, ustalającej stopień rozwoju
zjawisk, wyjaśniającej znaczenie ich występowania i określającej możliwości oraz
sposoby oddziaływania nań.
2. Oceniający charakter diagnozy- polegający na odnoszeniu rozpoznawanych stanów
rzeczywistych, ich poszczególnych cech lub warunków ich występowania, do
pewnych stanów pożądanych lub charakteryzujących inne podobne układy lub będących
założeniami, oczekiwaniami wobec jakiś działań lub procesów. Ocena w diagnozie może,
więc opierać się na kryterium normatywno-wzorcowym (normy lub wzorce),
porównawczym (inne podobne układy) lub postulatywnym (cele i zadania
wychowawcze, edukacyjne itp.)
3. Realizowanie diagnozy w wymiarze pozytywnym- cel pedagogicznego rozpoznania zawsze
jest dwojaki: poznać charakter, genezę, przejawy i przyczyny niepokojącego
stanu rzeczy, ale też odkryć „siłę” jednostki i jej najbliższego środowiska. Na
„siłach” tych, zidentyfikowanych i indywidualnych czy środowiskowych zasobach
można w następstwie racjonalnej decyzji opartej na diagnozie uwzględniającej
pozytywny wymiar rozpoznawanych stanów i cech, oprzeć postępowanie
pedagogiczne.
4. Dążenie do autodiagnozy osób, systemów czy środowisk. Jeśli działania
naprawcze, terapeutyczne, korygujące, podejmowane w wyniku diagnozy mają być
skuteczne, to musza opierać się na mniej lub bardziej zaangażowanym
uczestnictwie osób, układów, środowisk, których dotyczą. Takie natomiast zaangażowanie,
gotowość do współpracy nad przekształceniem siebie, przełamywaniem czy
niwelowaniem zaistniałych problemów opiera się na samouświadomieniu własnego
stanu, cech barków, ale i zasobów.
5. Łączenie poznania pośredniego z bezpośrednim –umiejscowienie procesu diagnozy w
konwencji dialogu, spotkanie z badaną rzeczywistością i osobami w nią
uwikłanymi, daje dla rozpoznawania wielorakie korzyści, owocuje doświadczeniem,
które można określić, jako nadwyżkę wiedzy od drugim człowieku z zarazem
weryfikacją adekwatności wiedzy uzyskanej drogą pośrednią.
6. Realizowanie diagnozy środowiskowej –zasada ta oznacza, iż bez względu na obszar
diagnozy zawsze rozpoznaniu podlega środowisko i jego rola w identyfikowanych
stanach, problemach.

Pytanie 3. Podstawowe cechy i techniki kontaktu to:
• Osobowość,
• Podejście do badanego,
• Asymetria ról, która wiążę się z kontrolą i narzucaniem ram tematycznych i tworzenie atmosfery
przez badacza,
• Asymetria komunikacji, ponieważ to badany głównie mówi podczas badania,
• Asymetria funkcji badania, które oznacza respektowanie etycznej zasady i rozpoznawania reguł
wiążących się z dobrem badanego, zaś otrzymywanie osobistych gratyfikacji przez diagnostę ma
wymiar pośredni.
Wskaźniki prawidłowego kontaktu to przede wszystkim:
• Diagnosta jest autentycznie zainteresowany wypowiedziami osoby badanej, czyli chce zrozumieć a
nie oceniać,
• Badana osoba ma poczucie, że każda jej wypowiedź spotka się z akceptacją, że diagnosta nie
wykorzysta udzielanych mu informacji przeciw badanej osobie,
• Badana osoba nie przejawia oporu i nie milczy podczas badania,

• Osoba badana przejawia adekwatne emocje w stosunku do tego, co mówi, a jej informacje brzmią
wiarygodnie, co oznacza, że nie ma skłonności do konfabulacji i przedstawienia się w lepszym świetle,
• W stosunku do wypowiedzi spontanicznych na żądanie diagnosty następuje zachwianie pozycji w
kierunku większej ilości tego typu wypowiedzi, co oznacza luźniejszą rozmowę diagnosty z osobą
badaną.
Wskaźniki pozornego kontaktu to:
• Odpowiedzi, których udziela osoba badana są konwencjonalne i stereotypowe, czyli takie, jakich
powinna używać dana osoba w danym wieku,
• Forma wypowiedzi jest nieadekwatna do treści,
• Rola diagnosty w zbieraniu informacji jest nadmierna, czyli występuje wyciąganie informacji od
osoby badanej,
• We wszystkich odpowiedziach badanego zauważalny jest wspólny mianownik, czyli wzbudzanie
uczucia u diagnosty oraz przedstawianie się w lepszym świetle,
• Diagnosta odczuwa znużenie, czyli dotyczy to faktu, że poruszane SA rzeczy spraw oczywistych,
• Diagnosta ma poczucie, że wie, co za chwile powie badana osoba,
• Diagnosta ma poczucie zrozumienia pojedynczych wypowiedzi, ale nie rozumie całości sytuacji, a to
z kolei świadczy o braku wewnętrznej logiki u diagnosty.
Techniki nawiązywania, budowania i podtrzymywania kontaktu:
• Nawiązywanie kontaktu – ważna jest tu rola pierwszego wrażenia tzw. Haloefekt – czyli wyrabianie
sobie opinii o drugim człowieku na podstawie pierwszego wrażenia. Ważna jest tutaj także rola
pierwszych pytań, które służą budowaniu kontaktów i wzbudzaniu motywacji. Do najważniejszych
czynników utrudniających nawiązanie kontaktu należą:
- zbyt obcesowe i szybkie przejście do pytań szczegółowych,
- zadawanie pytań które pośrednio zawierają ocenę,
- nadmierna ekspresja pozytywnego ustosunkowania się do badanego.
• Technika podtrzymywania kontaktu – do najważniejszych zachowań diagnosty należą:
- sygnalizowanie akceptacji i zrozumienia poprzez sygnały werbalne i niewerbalne,
- spójność przekazu werbalnego i pozawerbalnego,
- prośba o rozwinięcie tematu połączona z parafrazą, zwłaszcza wtedy gdy występują zakłócenia w
komunikacji,
- milczenie, jako technika podtrzymywania kontaktu w sytuacjach trudnych emocjonalnie dla
badanego.
Znaczenie przestrzegania zasad w diagnozie:
• Błąd postawy podmiotu do podmiotu, czyli dominacji. Wiążę się on z brakiem uwzględnienia
perspektywy badanego i trzymanie się bardzo ściśle opracowanego schematu badania,
• Błąd maski, czyli zasłanianie się swoją rolą, co ogranicza pole poznania. Nie występuje tu empatia,
ale brak elastyczności podejścia i nie uwzględnianie zasady decentracji poznawczej,
• Błąd sędziego, czyli postawy wartościującej i etykietującej osobę badaną, ma tu miejsce
nacechowanie subiektywizmem badacza do badanego,
• Skupiania się na negatywnych aspektach funkcjonowania jednostki, czyli diagnoza negatywna,
• Skupianie się na skutkach bez powiązania ich z kontekstem sytuacyjnym czy przyczynami zachowań
badanego,
• Redukcji źródeł wiedzy, polega na braku łącznego i dynamicznego powiązania i wykorzystania w
procesie poznawczym tzw. Wiedzy gorącej wyrastającej z własnych doświadczeń życiowych oraz z
wiedzy zimnej
( naukowej).

Pytanie 4 Co to jest opór diagnostyczny, czym się przejawia, jakie są sposoby jego przełamywania;
Czym jest opór: Opór to naturalne zjawisko pojawiające się w sytuacjach trudnych, a do takich należy
relacja między diagnostą a badanym.
Jest to świadome lub nieświadome unikanie przez badanego penetracji pewnego obszaru
treściowego, które może wynikać z uświadomionego lub nieświadomego poczucia zagrożenia
Opór może być zakamuflowany w postaci pozornego, ale też może przybrać formę całkowitego
zerwania kontaktu.
TECHNIKI RADZENIA SOBIE Z OPOREM
Milczenie – manipulowanie milczeniem stanowi paradoksalną metodę zmniejszania napięcia
emocjonalnego osoby badanej, ale nie jest to metoda uniwersalna, gdyż skutkiem zbyt
przedłużającego się milczenia może być wzrost tego napięcia.
Zmiana lub przeformułowanie pytania – zmiana tematu lub zwiększenie ogólności pytania, które
staje się wówczas mniej zagrażające, tzw. „zamrożenie kontaktu”
Podawanie komunikatów o spostrzeganiu trudności osoby badanej – ich funkcją jest
manifestowanie zdolności diagnosty do empatii i syntonii, nie mogą one jednak przyjąć formy
nagany, gdyż wówczas ocena stanowi dodatkowe źródło oporu
Parafraza – dotychczasowa wypowiedź badanego zostaje sformułowana w nieco innej postaci przez
diagnostę, co upewnia badanego, że ten go rozumie, akceptuje, a w efekcie zwiększa jego poczucie
bezpieczeństwa
Udzielenie dodatkowych informacji – uświadomienie badanemu, że to, co przeżywa, jest czymś
naturalnym, eliminując tym samym jego poczucie zagrożenia.
Prośba o konkretyzację wypowiedzi – prosta technika radzenia sobie z oporem, której efektem jest
intelektualizacja, racjonalizacja lub obiektywizacja, polega na podawaniu ogólnej instrukcji np. jak ta
sytuacja konkretnie przebiegała lub formułowanie pytań zamkniętych dotyczących analizowania
treści.
Rozmowa na temat „tu” i „teraz” – stosuje się ja w sytuacji radzenia sobie z aktywnym oporem,
mogąc przyjmować postać pytania zadanego, wprost „dlaczego badany nie chce o czymś mówić”
Zaznaczenie roli i funkcji badania – polega na wywieraniu nacisku na osobę badaną w formie
twierdzenia, że od jakości jej wypowiedzi czy od stopnia jej otwarcia się i szczerości zależy to, czy uda
się rozwiązać problem.
Wyrażenie własnych emocji związanych z przejawianiem oporu – polega na podzieleniu się z
badanym informacją o stanie własnych emocji, wynikających z zachowania badanego np. negatywne
stany – przykrość,bezradność ŹRÓDŁA OPORU Lęk- temat wywołuje lęk jego ujawnienie w obecności
diagnosty jest lękotwócze , ale może to być lęk przed odkryciem w sobie rzeczy nieznanych
nieakceptowanych.
Wstyd – wynika ze społecznego stereotypu, że o pewnych rzeczach nie mówi się nikomu i
wytworzeniem w oczach diagnosty negatywnego obrazu własnej osoby.
Poczucie winy – wynika z konieczności podawania nie zawsze pozytywnych informacji o osobach
bliskich emocjonalnie badanego, co może stanowiąc źródło jego problemów.

5. Scharakteryzuj modele diagnozy wg Pytki ( 3 modele: behawioralny, humanistyczny,
interdyscyplinarny)
1. Model diagnozy behawioralnej- zajmuje się zachowaniami odchylającymi się od normy w sensie
statystycznym, czyli zachowaniami mieszczącymi się w granicach 1 odchylenia standardowego.
Badanie ma na celu odkrycie czynników wywierających wpływ na zmianę zachowania jednostki.
Najlepszą metodą diagnozowania jest tu bezpośrednia obserwacja zachowań jednostki w różnych
sytuacjach życiowych. Resocjalizacja polega w tym wypadku na modyfikacji zachowań zgodnie z
prawami warunkowania klasycznego i instrumentalnego.
2. Model diagnozy humanistycznej- przedmiotem rozpoznania diagnostycznego jest tu rodzaj i
jakość stosunków interpersonalnych jednostki z osobami socjalizująco-znaczącymi ( rodzice, koledzy)
oraz poziom rozwoju społeczno-moralnego. W tym modelu przedmiotem zainteresowania jest
psychospołeczny rozwój jednostki oraz jego zaburzenia. Na bazie dokonanego rozpoznania proponuje

się odpowiednią karykaturę rozwoju psychospołecznego poprzez stosowanie metod oddziaływania
wychowawczego i terapeutycznego.
3. Model diagnozy interdyscyplinarnej- nazwa pochodzi stąd, iż w tym modelu używa się metod i
technik badawczych z różnych dyscyplin, np. z psychologii klinicznej, socjologii. Diagnosta zajmuje się
tu zachowaniem i mechanizmami regulacji psychologicznej i społecznej, prowadzącymi do zaburzeń
w społecznym przystosowaniu jednostki. Odwołuje się do postaw i ról społecznych oraz
mechanizmów integrowania i zinternalizowania. To model najbardziej wszechstronny i wyczerpujący.
Nieprzystosowanie społeczne ujmuje jako antagonizm destruktywny, przejawiający się w sferze
postaw i ról społecznych jednostki, ujawniających się w warunkach wysokiego skumulowania
niekorzystnych czynników biopsychicznych i socjokulturowych, utrudniających osobie normalny
rozwój.

Pytanie nr 6

Diagnoza – to rozpoznawanie na podstawie zebranych objawów i znanych ogólnych prawidłowości
badanego złożonego stanu rzeczy przez przyporządkowanie go typu lub gatunku, przez wyjaśnienie
genetyczne i celowościowe, określenie jego fazy obecnej oraz przewidywanego rozwoju (Ziemski)
Przedmiot diagnozy – złożony stan rzeczy (obserwacje, wyjaśnianie, uzasadnianie, przewidywanie,
formułowanie hipotez)
Modelowanie w diagnozie jest potrzebne- wyznacza kierunek diagnozy, daje możliwość doboru
technik badawczych, narzędzi, zakres metodologii.

• Modele diagnozy: diagnoza niedostosowania społecznego
a) MODEL PSYCHOMETRYCZNY- wyrasta z najstarszych zastosowań psychologii do życia. Zakłada, że
wszystkie jednostki ludzkie prezentują podobne właściwości psychiczne, można je zbadać jednym
narzędziem, np. badanie inteligencji. Narzędzia psychometryczne- narzędzia pomocnicze,
uzupełniające.
b) MODEL ILOŚCIOWY-wyrasta z socjologii, z metody statystycznej (dane statystyczne). Dąży się do
zabrania maksymalnej ilości danych. Polega na tym, że na podstawie dużej ilości danych, stworzymy
trwałe normy i wskaźniki. Trzeba mieć dużo wiadomości o jednostce i populacji, która musi być stała i
niezmienna. Badanie niedostosowania społecznego jest pochodną istotności statystycznej. Nie
sprawdził się, bo norma społeczna się zmienia- zmiany społeczne. Narzuca człowiekowi daną cechę-
podejście odhumanizowane.
c) MODEL HUMANISTYCZNY- wyrasta z humanizmu- prądu filozoficznego i naukowego, który
ewoluuje . Człowiek traktowany jest wielowymiarowo- organizm biologiczny, wytwór kultury,
niepowtarzalna osoba.
3 poziomy diagnozy: - poziom biologiczny-choroby psychiczne, neurotyzm; - poziom kultury-style
życia, role społeczne, system wartości, zachowania-> wpływ kultury; - poziom osobowościowy- każdy
z nas jest inny- temperament, różne typy osobowe. Należy poznać osobowość człowieka, a nie od
razu podporządkować go do jakiegoś szablonu, gdyż osobowość wpływa na zachowanie.
Człowiek jest obiektem wielowymiarowym i tak należy go badać i poznawać. Nie da się jej szybko
przeprowadzić, trwa długi okres, nie ma jednego narzędzia badawczego, opiera się na zbieraniu
danych, nie tylko od badanego, ale i jego otoczenia.
d) MODEL KLINICZNY- JAKOŚCIOWY- odmiana humanistycznego
Odkrywanie drugiego człowieka, kontakt z człowiekiem. Wyrasta z doświadczeń pracy socjalnej,
interakcja z terapeutą. Nie stosuje się hipotez w diagnozie, nie bada się człowieka w ramach hipotez.
Przekracza się ramy naszego dotychczasowego doświadczania, poglądu, bo zawężają one poznawanie
człowieka. Metody eksploracyjne. Potrzebne warunki kliniczne: oderwanie od innych osób, relacja
zaufania, płaszczyzna komunikacji, wspólne doświadczenia dają możliwość lepszego poznania,
wspólne doświadczenia- kontakt diagnostyczny.
e) MODEL NO…LOGICZNY- model diagnozy psychologicznej, polega na klasyfikacji objawów,
odstępstw od normy. Pokazuje zespół objawów i szuka objawu osiowego.

7. Diagnoza w metodologii badań pedagogicznych
Diagnoza służy do porównywania, prognozowania, modyfikowania, a te czynności stosowane są do
doskonalenia teorii pedagogicznej i praktyki pedagogicznej.
Diagnoza wykorzystywana do budowy teorii eksplikacyjnych, eksplikacyjno-opisująco-wyjaśniających.
Diagnoza w ujęciu historycznym
Badań diagnostycznych dokonywał Korczak, to była diagnoza kliniczno-wychowawcza, jego działania
służyły praktyce (mały charakter praktyczny)
Szuman też tak jak Korczak (analizował prace plastyczne dzieci, określał fazy rozwoju plastycznego
dzieci)
Radlińska i Kawula (ped. Społeczni) analizowali elementy środowiska społecznego, które
warunkowały działalność wychowawczą
Nowoczesność H. Muszyński
Pedagogika ma 2 funkcje prewidystyczną, polega ona na budowie sądów o zależnościach i
wyjaśnianiu ich w celu przewidywania przyszłych zdarzeń lub zjawisk.
Drugą funkcją jest funkcja techniczna, polega na wykorzystaniu wiedzy do realizacji ustalonych z góry
celów.
Diagnoza pozwala wyjaśniać poszczególne zjawiska i przewidywać ich dalszy bieg, ale przy
projektowaniu konkretnych działań wychowawczych, choć wiedza ta jest niezbędna ale odbywa
skromną rolę.
Muszyński mówi o diagnozie w aspekcie wykorzystania wiedzy teoretycznej w praktyce
pedagogicznej. Czyli diagnoza jest przydatna w praktyce.
Diagnoza indywidualnego przypadku (indywidualna) odnoszona do sytuacji związanej z problemami
wychowawczymi. Przedmiotem obserwacji są różnorodne formy zachowań.
Diagnoza służy budowaniu teorii praktyki pedagogicznej, ale przede wszystkim doraźnym
intencjonalnym działaniom wychowawczym, czyli podkreśla diagnozę indywidualną.
Z. Zaborowski
Badania diagnostyczne to badania opisowe, inaczej badania terenowe lub monograficzne. Badania te
mają na celu opis zjawiska, grupę społeczną lub instytucję społeczną.
T. Pilch
Badania diagnostyczne to najpowszechniejsze w pedagogice i polega na tym, że znamy objawy, a
poszukujemy przyczyn, źródeł okoliczności i uwarunkowań.
Łobocki
Wyróżnia 2 typy :
1. badania diagnostyczne
2. badania weryfikacyjne
ad. 1. Mają na celu ustalenie pewnych cech lub dynamiki funkcjonowania badanych faktów i zjawisk,
bez wnikania w istniejące między nimi zależności, badania koncentrują się na rejestracji określonych
przejawów zachowań.
W badaniach diagnostycznych posługujemy się wszystkimi technikami oprócz eksperymentu –
eksperyment stosujemy w badaniach weryfikacyjnych.
W. Okoń
Badania diagnostyczne mają charakter praktyczny.
Uważa, że z badaniem diagnostycznym wkraczamy wtedy gdy pojawiają się zakłócenia w wychowaniu
i nauczaniu.
Celem diagnozy jest rozpoznanie tych zakłóceń przez uchwycenie zmian, w wychowankach, które
zostały przez te zakłócenia spowodowane.
Janusz Gmitecki
Uważa, że badania diagnostyczne polegają na ustaleniu czy jednostka spełnia wymagania w zakresie
umiejętności wykonywania pewnych operacji na materiale rzeczowym, czynnościowym w ściśle
ustalonych warunkach realizacji procesu edukacyjnego w pewnym momencie czasowym lub
przedziale czasowym
Badania diagnostyczne stosujemy by ustalić istniejący stan rzeczy i dojść jego przyczyn.

Badanie diagnostyczne odnosi się do osiągnięć szkolnych, oraz do potrzeb i oczekiwań młodzieży w
zakresie edukacyjnym – w wybranej instytucji.
Badania diagnostyczne pełnią funkcję wielotwórczą, czyli nie tworzą teorii.
Metody diagnozowania (metody badań pedagogicznych) :
- obserwacja
- analiza dokumentów i treści
- ankieta
- wywiad
- metoda projekcyjna

Pytanie 8. Metody diagnozy ( na podstawie książki K. Ostrowskiej)

I .Metoda indywidualnego przypadku.
1.)
-Jest specyficznym sposobem zbierania informacji o problemie badawczym lub klinicznym,
akcentującym jakościowy, a nie ilościowy charakter.
-Stosowana jest do: obserwacji, wyjaśniania historii życia pojedynczych osób i procesów
zachodzących w jednostkowym i społecznym życiu oraz funkcjonowaniu instytucji i małych
grup
-Celem zastosowanej metody jest zaobserwowanie wzajemnych relacji pomiędzy
współwystępującymi czynnikami wewnętrznymi ( czynniki biologiczne lub fizyczne oraz
psychiczne i duchowe) i zewnętrznymi (te, które dotyczą środowiska naturalnego,
materialnego, kulturowego, stymulujące określone zachowanie lub ujawnienie się
właściwości psychicznych względnie jakiegoś procesu czy zdarzenia) , tak by można było
ustalić najbardziej prawdopodobne związki przyczynowo-skutkowe
-Bardzo ważne jest ostateczne zestawienie tzw. czynników negatywnych, uznawanych za
czynniki ryzyka, mających związek z nieprzystosowaniem i/lub przestępczością oraz
czynników pozytywnych (chroniących) z uwzględnieniem których należałoby skonstruować
model oddziaływań resocjalizacyjnych , zmierzających do zmian w strukturze motywacji i
zachowań społecznych
2.)
Wywiad- (bezpośredni; pośredni)
Badania testowe- (osobowości; zdolności; emocji; postaw; systemu wartości; ogólnego
przystosowania; innych dyspozycji)
Obserwacja-(spontaniczna ; ukierunkowana)
Analiza obiektywnych danych-(karalności; stanu zdrowia; warunków materialnych; kariery szkolnej i
poziomu wykształcenia)

II. Metoda badania ankietowego
-wykorzystuje proces zadawania pytań i udzielania odpowiedzi, odwołując się do stanów
poznawczych , emocjonalnych lub programów działania badanych osób ( w formie ustnej, czy
pisemnej) w stosunku do interesującego badacza obszaru rzeczywistości
-Służy rozpoznaniu form, zakresu nasilenia i dynamiki zachowań i zjawisk o charakterze
przestępczym, nieprzystosowania społecznego, uzależnień. Jest także wykorzystywana do ustalenia
efektywności i możliwości stosowania programów profilaktycznych i resocjalizacyjnych w stosunku do
określonej grupy osób.
I .Rozmowa i wywiad
Wywiad-sposób gromadzenia danych przez bezpośredni kontakt z określonymi osobami ( w procesie
komunikacji, przez zadawanie pytań), które mogą udzielać informacji na temat interesujących
badacza zagadnień. Służy do zbierania danych empirycznych głównie o charakterze jakościowym,
pozwala pozyskiwać informacje potrzebne do analizy zależności między różnymi zjawiskami. Stanowi
podstawę opisu rzeczywistości i jej wyjaśniania. Rozmowa- może być zdefiniowana analogicznie.

Wywiad traktuje się jako bardziej formalną, wystandaryzowaną metodę uzyskiwania informacji,
rozmowę zaś jako bardziej swobodną technikę.
Typy wywiadu jawny/ukryty; nieformalny/formalny; swobodny/skategoryzowany;
indywidualny/zbiorowy; zwykły/panelowy; psychologiczny/środowiskowy; ustny/pisemny.
Rodzaje pytań w wywiadzie i rozmowie -pytania sensu stricte (proste); rozwinięte (złożone); -
otwarte; zamknięte -wprost; nie wprost Konstrukcja pytań: -konstrukcja lejkowa -od ogółu do
szczegółu -odwróconego lejka- od konkretnych pytań do bardziej ogólnych -progresji- najpierw
sprawy zbliżone, później treści właściwe.
Strategia budowania całości wywiadu: Należy uwzględnić logikę badanego i badającego. -
rozpoczynanie wywiadu; -sekwencje tematów w wywiadzie -zmiana tematu -zakończenie wywiadu -
czas trwania wywiadu Właściwe przeprowadzenie wymaga również jego formalnego i treściowego
zorganizowania, czyli- należy zaplanować tematykę, co wiąże się ze sformułowaniem celu diagnozy,
wyborem kategorii diagnostycznych, sformułowaniem pytań lub hipotez diagnostycznych,
określeniem niezbędnego zbioru informacji.
Sposób badania: 1.Rozmowa wstępna- przedstawienie siebie, instytucji, celu, budowanie atmosfery
poufności i życzliwości , obniżenie stresu, zapewnienie dyskrecji, anonimowości, motywacja do
szczerych odpowiedzi, pytania o ewentualne wątpliwości 2-Część zasadnicza-zadawanie pytań o
zasadnicze treści związane z problemem, zgodnie z przyjętymi ogólnie regułami 3- Zakończenie-
rozładowanie emocji, pytania respondenta, podziękowania
Język-zrozumiały i prosty, dostosowany indywidualnie do możliwości intelektualnych badanego.
Należy uwzględnić również- stopień standaryzacji, stopień kierowania wywiadem, głębokość treści.
Rejestracja przebiegu wywiadu a.)zapis magnetofonowy -najlepszy b.)sporządzanie notatek
odręcznych
c.)protokół z badań
Warunki poprawności -odpowiednia prezentacja celu i charakteru badań, wytworzenie życzliwej
atmosfery, zaufania, poczucia bezpieczeństwa, partnerski stosunek diagnozy i badanego, odpowiedni
język, proste formułowanie pytań, odpowiednie kierowanie rozmową, pobudzanie do wypowiedzi,
itd. itp. II ANKIETA Technika polegająca na zadawaniu pytań, zatem zgromadzone dane- mają tu
charakter werbalnych deklaracji respondenta uzyskiwanych drogą pisemną. ;Gromadzenie danych
polegających na samodzielnym wypełnianiu przez respondentów kwestionariuszy oraz na pisemnym
udzielaniu odpowiedzi inna pisemnie postawione pytania. Służy do badań masowych, pozwalając w
krótkim czasie przebadać dużą liczbę osób, przy czym są tą niezbyt zgłębione dane.
Od wywiadu różni się: stopniem kategoryzacji kwestionariusza, charakterem uzyskiwanych danych i
charakterem przeprowadzania badań.
Typy ankiet: środowiskowa, prasowa, pocztowa, jawna, anonimowa. Warunki poprawności: -
umiejętne zmotywowanie respondentów do udzielania szczerych odpowiedzi -poprawnie
skonstruowane narzędzie (kwestionariusz powinien składać się z : instrukcji, części zasadniczej i
metryczki), powinno być sprawdzone w badaniach pilotażowych

Pyt .9 Wybierz i omów 3 narzędzia przydatne do diagnozowania psychopedagogicznego.
Narzędzia badawcze :



arkusz obserwacyjny



dziennik obserwacji



kwestionariusz ankiety

Arkusz obserwacyjny - to wcześniej przygotowany kwestionariusz w wytypowanymi zagadnieniami,
które ma objąć obserwacja. W odpowiednich rubrykach pod określonym zagadnieniem należy
notować spostrzeżone fakty, zdarzenia i okoliczności mające związek z interesującym nas
zagadnieniem.

Dziennik obserwacji - kategoryzuje spostrzeżenia ze względu na czas pojawiania się określonych
faktów lub zmienności procesów i stosunków w badanych grupach, prowadzony jest w postaci
zapisów dziennych.
Kwestionariusz wywiadu jest to zestaw pytań zbudowany, według specjalnych zasad, zdarza się
również prowadzenie wywiadu w postaci tylko dyspozycji do rozmowy czyli nie narzucana jest wtedy
ani kolejność ani ścisłość w zadawaniu poszczególnych pytań. Wywiad przenika wszystkie zakamarki,
zagadnienia, daje pogłębioną wiedzę o wąskim problemie, małej grupie.

Kwestionariusz ankiety - w przeciwieństwie do kwestionariusza wywiadu zawiera większość pytań
zamkniętych, opatrzonych kafeterią zamkniętą lub półotwartą. Nie wymaga obecności ankietera,
może być wysłany pocztą, wypełnia się go szybko i łatwo. Daje wiedzę „powierzchowną”, wyliczającą,
obszerną. Informuje o zjawisku rozległym, o dużych grupach.