Nauki o człowieku

Prowadzący:
Mgr Elżbieta Jaskulska
Mgr Wiesław Więckowski

Antropolog na wykopaliskach

Żadne inne znaleziska nie dają nam możliwości tak

głębokiego wglądu w duchowe aspekty kultur

archeologicznych, jak właśnie odkryte i przebadane

pochówki i cmentarzyska. Jeśli do tego doliczyć

pozostałe elementy życia ludzi, które możemy poznać

badając ich szczątki, takie jak dieta, warunki życia,

struktura populacji, pokrewieństwo genetyczne,

zdrowie, ewolucja zarówno w dalekich pradziejach,

jak i w czasach znacznie nam bliższych, to jasne jest,

że potencjalna wartość informacji możliwych do

uzyskania na podstawie badania pochówku i

znajdujących się w nim szczątków jest bezcenna.

Antropolog na wykopaliskach

24 862 500 = przewidywana liczba Indian, którzy żyli w Kalifornii przed przybyciem białych

= 100 000 ludzi

24 862 500 = przewidywana liczba Indian, którzy zmarli w Kalifornii przed przybyciem białych

= 100 000

szkieletów

nie

p

oc

ho

wa

ni

ule

gli

ro

zk

ład

ow

i

po

ch

ów

ki

ni

e

od

na

le

zio

ne

po

ch

ów

ki

ul

eg

ły

er

oz

ji

po

ch

ów

ki

zo

st

ał

y

zn

isz

cz

on

e

Antropolog na wykopaliskach

8 000 odnalezionych, wykopanych, zrekonstruowanych i
przechowywanych w kolekcjach muzealnych

W jakich sytuacjach możemy znaleźć ludzkie szczątki

podczas wykopalisk?

Szczątki ludzkie podczas wykopalisk

• Konteksty, w których znajdowane są szczątki ludzkie

– groby
– jamy zasobowe i śmietniska
– znaleziska luźne

Z jakich powodów chowa się zmarłych?

Powody chowania zmarłych:

• Prozaiczne - usunięcie ciała z pola widzenia,

zapobieganie chorobom, higiena, estetyka

• Kulturowe – obrzęd grzebania zmarłych jest formą

przejścia z jednego świata do drugiego,
zrytualizowaną i zależną od zespołu wierzeń

Pochówki

• uchwytne archeologicznie
• nieuchwytne archeologicznie

Uchwytne archeologicznie = możliwe do znalezienia i

przebadania przy pomocy metod archeologicznych

Pochówki

• Nieuchwytne archeologicznie

Brak znalezisk funeralnych, szczątków ludzkich

w kontekście pochówku

(intencjonalnej depozycji ciała zmarłego)

Co może być przyczyną, że pochówek jest

nieuchwytny archeologicznie?

Pochówki nieuchwytne archeologicznie

• sposób chowania zmarłych

(pochówki nad powierzchnią ziemi, w rzekach/morzu,

porzucanie ciał, i inne, nie pozostawiające śladów)

• warunki geologiczne

(odczyn gleby, układ wód podskórnych, itp. mogą

powodować całkowity rozkład szczątków ludzkich)

Pochówki nieuchwytne archeologicznie

Pochówki nieuchwytne archeologicznie

Pochówki nieuchwytne archeologicznie

Pochówki uchwytne archeologicznie

Pochówki uchwytne archeologicznie:
• szkieletowe – z ciała zdeponowanego w grobie

pozostają kości (mogą być w układzie
anatomicznym bądź nie)

• ciałopalne – ciało zostaje spalone na stosie

pogrzebowym, a przepalone szczątki zebrane i
pochowane

• cenotafy – pochówki symboliczne, bez śladów

szczątków

Pochówki uchwytne archeologicznie

Pochówki szkieletowe mogą być różnicowane ze względu na:

– typ pochówku (pierwotny czy wtórny, w całości czy

fragmentaryczny, pojedynczy czy mnogi/masowy, itp.)

– stan zachowania
– wyposażenie grobowe (jego obecność czy brak, jakość, ilość, itp.)
– typ grobu (płaskie, jamowe, szybowe, podkurhanowe, itp.)

Pochówki ciałopalne mogą być różnicowane ze względu na:

– typ pochówku (popielnicowy czy jamowy, czysty czy z resztkami

stosu, itp.)

– typ grobu (płaski, w jamie, z obstawą czy bez, podkurhanowy,

nakurhanowy, itp.)

– wyposażenie grobowe