OTOCZENIE ORGANIZACJI

Wg M. Bielskiego

KULTUROWE

TECHNICZNE I

TECHNOLOGICZNE

EDUKACYJNE

PRAWNE

EKONOMICZNE

DEMOGRA-
FICZNE

NATURALNE

SOCJOLOGICZNE

POLITYCZNE

ODBIORCY

DOSTAWCY

KONKURENCI

INSTYTUCJE

PAŃSTWOWE

bezpośrednio wpływające
na organizację

CZYNNIKI

SPOŁECZNE

CZYNNIKI

TECHNICZNE

bezpośrednio oddziałujące
na organizację

ORGANIZACJA:

- ZARZĄD
- PRACOWNICY
- KULTURA

Otoczenie – wszystkie elementy znajdujące się poza organizacją, mające związek z jej

funkcjonowaniem, w tym elementy o bezpośrednim i pośrednim oddziaływaniu.

Otoczenie – zbiór elementów nie wchodzących skład organizacji, a równocześnie

pozostających w jakichś relacjach w stosunku do niej.

Otoczenie organizacji to to co znajduje się na zewnątrz niej, poza jej granicami i

oddziałuje na nią.

Otoczenie zewnętrzne

otoczenie

ogólne

otoczenie

zadaniowe

Otoczenie zadaniowe są to organizacje i ludzie, którzy wchodzą w bezpośrednie interakcje z

organizacją. Oprócz ludzi i instytucji można tu jeszcze zaliczyć niektóre zewnętrzne warunki

funkcjonowania organizacji np. lokalny rynek pracy czy postęp techniczny w danej dziedzinie

działalności.

Otoczenie ogólne (dalsze) ma mniej zinstytucjonalizowany charakter. Obejmuje ono raczej

wynikające z cech nadsystemu społecznego warunki, w których organizacjom przychodzi

działać, aniżeli konkretne instytucje czy tym bardziej jednostki ludzkie. Oczywiście

działalność ludzi i instytucji nie wchodzących w skład otoczenia bezpośredniego organizacji

ma także wpływ na kształtowanie się tych warunków.

Granice między otoczeniem zadaniowym a ogólnym nie zawsze rysuję się ostro. Można się

posłużyć wtedy następującym kryterium: otoczenie zadaniowe jest różne dla różnych

organizacji natomiast otoczenie dalsze jest wspólne dla wszystkich organizacji

działających w danym społeczeństwie.

Wg M. Bielski: „Organizacje; istota struktury procesy”, Wyd. UŁ, Łódź 1997.

Elementy otoczenia zadaniowego:

- odbiorcy (wyrobów lub usług)

- dostawcy (materiałów i surowców, wyposażenia technicznego, siły roboczej – rynek

pracy, kredytów - banki)

- konkurenci (inne organizacje zaspokajające podobne potrzeby społeczne i/lub mające

podobne zapotrzebowanie na świadczenia ze strony otoczenia)

- instytucje państwowe bezpośrednio wpływające na organizację (np. urzędy skarbowe,

lokalna władza administracyjna i samorządowa) oraz wyznaczane przez nie ograniczenia,

normy, warunki

- czynniki społeczne (partie polityczne, związki zawodowe, a także postawy społeczeństwa

i jego oczekiwania w stosunku do organizacji)

- czynniki techniczne bezpośrednio oddziałujące na organizację (postęp techniczny w danej

dziedzinie działalności, presja na unowocześnienie wyrobów lub usług itp.).

Elementy otoczenia ogólnego:

- otoczenie kulturowe – obejmuje tradycję kulturową i historyczną danego społeczeństwa,

dominujący w nim system wartości, normy etyczne i obyczaje, wzorce postępowania,

poglądy dotyczące stosunków między ludźmi i stosunków władzy

- otoczenie techniczne i technologiczne – fizyczne wytwory technik (np. maszyny,

urządzenia, infrastruktura – drogi, telefony itp.) jak i zasób wiedzy technicznej oraz

technologicznej, z którego organizacja może korzystać. Chodzi przy tym nie tylko o

osiągnięty poziom techniki i wiedzy technicznej, lecz także o tempo rozwoju

technicznego

- otoczenie edukacyjne – do którego należą takie czynniki, jak ogólny poziom oświaty w

danym społeczeństwie, stopień rozwoju i specjalizacji systemu kształcenia i

dokształcania, udział ludzi z wyższym i średnim wykształceniem w całej populacji itp.

- otoczenie polityczne – obejmujące panujący system polityczny, sposób sprawowania

władzy, stopień ingerencji czynników politycznych w inne dziedziny życia społecznego

(kulturę, gospodarkę)

- otoczenie prawne – zawierające panujący porządek prawny, stopień szczegółowości

norm prawnych, zwłaszcza dotyczących powstawania i funkcjonowania organizacji,

system rozstrzygania sporów na drodze prawnej

- otoczenie ekonomiczne – na które składają się: model gospodarki (rynkowa, planowa,

mieszana), majątek narodowy, tempo wzrostu gospodarczego

- otoczenie socjologiczne – obejmujące warstwową i klasową strukturę społeczeństwa,

ruchliwość społeczną, przedsiębiorczość, pojmowanie ról społecznych, poziom

zabezpieczenia społecznego

- otoczenie demograficzne – obejmujące strukturę społeczeństwa wg płci, wieku, zasoby

siły roboczej, jej mobilność, rozmieszczenie ludności w miastach oraz na wsi itp.

- otoczenie naturalne – do którego zalicza się zasoby naturalne, jakość gleby, system

hydrologiczny, klimat, a także jego skażenia i zniszczenia środowiska naturalnego w

wyniku działalności człowieka.

Elementy otoczenia org. inny podział wg R. W. Griffina

Elementy otoczenia ogólnego organizacji- wymiary:
Techniczny
Ekonomiczny
Społeczno-kulturowy
Polityczno-prawny
Międzynarodowy

Elementy otoczenia zadaniowego organizacji
Klienci
Konkurenci
Dostawcy
Regulatory
Strategiczni sojusznicy

Środowisko wewnętrzne: np. właściciele, pracownicy, kultura.

Środowisko wewnętrzne – warunki panujące i siły działające wewnątrz organizacji.

Otoczenie zewnętrzne – otoczenie zadaniowe i ogólne.

Nie wszystkie elementy otoczenia mają jednakowy wpływ na funkcjonowanie

organizacji, a stopień tego wpływu może być zmienny w czasie.

KAŻDA ORGANIZACJA DAŻY DO MINIMALIZACJI SWEJ ZALEŻNOŚCI OD

OTOCZENIA I MAKSYMALIZACJI SWYCH WPŁYWÓW.

Ocena otoczenia organizacyjnego

1. Niepewność

NISKA

NISKA

NIEPEWNOŚĆ

UMIARKOWANA

NIEPEWNOŚĆ

UMIARKOWANA

NIEPEWNOŚĆ

WYSOKA

NIEPEWNOŚĆ

SZYBKOŚĆ ZMIAN

Z

Ł

O

Ż

ONO

ŚĆ

OTOCZENIA

NISKA

WYSOKA

WYSOKA

NISKA

2. Pięć sił konkurencji Portera

PIĘĆ

SIŁ

KONKURENCJI

zagrożenie ze strony

nowych

przedsiębiorstw

wchodzących na

rywalizacja ze
strony
konkurentów

zagrożenie
substytutami

siła

dostawców

siła

nabywców

3. Zakłócenia w otoczeniu – kryzysy