2010-12-28

1

Ponadrdzeniowa kontrola czynności

ruchowych

Jakie struktury mózgowia biorą

udział w kontroli ruchu?

2010-12-28

2

Kora mózgowa

Jądra

podstawy

2010-12-28

3

Móżdżek

Pień

mózgu

2010-12-28

4

Połączenia

struktur

Ośrodki korowe

•

Pierwszorzędowa
kora ruchowa

(4)

•

(6, 44, 45) Kora
przedruchowa
(zawiera ośrodek
ruchowy mowy
Broci)

•

Dodatkowa kora
ruchowa

2010-12-28

5

Reprezentacja somatotopowa

„ Jest to takie

uporządkowanie
obszarów kory
związanych z
poszczególnymi
częściami ciała, które
jest zgodne z
ogólnym planem
budowy człowieka”

H.Dobaczewska

Kora ruchowa – zadania specjalne

Pierwszorzędowa

kora ruchowa

•

Kontroluje jedynie
proste ruchy

•

Przeciwstawna
reprezentacja
somatotopowa

•

Marsz jacksonowski

Kora

przedruchowa

•

Planowanie ruchu
(reakcja na
informacje z
otoczenia)

•

Połączenia z korą
ciemieniową

•

Ruchy
nakierowane na
jakiś cel

•

Posiada
obustronną
reprezentację
ciała

Dodatkowa

kora
ruchowa

•

Planowanie
ruchu (ruchy
wyuczone)

•

Liczne
połączenia z
prążkowiem

•

Posiada
obustronną
reprezentację
ciała

2010-12-28

6

Wykonanie

2010-12-28

7

Zstępujące drogi ruchowe

•

Drogi bezpośrednie:

•

Droga korowo-rdzeniowa (piramidowa) boczna

•

Droga korowo-rdzeniowa (piramidowa) przednia

•

Drogi pośrednie (przez pień mózgu):

•

Droga nakrywkowo-rdzeniowa

•

Droga przedsionkowo-rdzeniowa

•

Droga siatkowato-rdzeniowa

•

Droga czerwienno-rdzeniowa

Drogi piramidowe

kora ruchowa

odnoga tylna torebki wewnętrznej

Konary mózgu (śródmózgowie)

Podłużne pęczki mostu

Skrzyżowanie piramid

boczna droga korowo-rdzeniowa

Przednia droga korowo-rdzeniowa

2010-12-28

8

Droga piramidowa (korowo-rdzeniowa)

•

Odpowiedzialna z ruchy dowolne

•

Droga korowo rdzeniowa boczna (skrzyżowana
wysoko w skrzyżowaniu piramid, 80% włókien,
unerwia mięśnie dystalne, odpowiedzialna za
ruchy precyzyjne)

•

Droga korowo-rdzeniowa przednia (skrzyżowana
nisko w spoidle przednim odpowiedniego
neuromeru, 20% włókien, unerwia, mięśnie
osiowe)

2010-12-28

9

Odruchy posturalne pnia mózgowia

•

Utrzymanie stabilnej pozycji ciała

•

Przeciwdziałanie siłom mogącym zaburzyć
równowagę

•

Pomagają utrzymać równowagę przy ruchach
własnych

•

Wytwarzają „zestaw posturalny”

Odruchy posturalne – informacja czuciowa

•

Narząd przedsionkowy

•

Proprioreceptory z wrzecion mięśniowych,
narządów ścięgnistych Golgiego i receptorów
stawowych

•

Informacja wzrokowa

2010-12-28

10

Odruchy posturalne - przykłady

•

Odruchy przedsionkowe – nachylenie, obrót głowy
pobudza motoneurony, dzięki czemu głowa jest
utrzymywana w jednakowej pozycji

•

Odruchy szyjne – utrzymują głowę w jednej pozycji
względem ciała

•

Odruchy przedsionkowo-oczne – pozwalają na
utrzymanie jednakowego pola widzenia mimo
ruchów głowy

Anatomia jąder podstawy

•

Jądro ogoniaste

•

Skorupa

•

Gałka blada

•

Istota czarna

•

Jądro
niskowzgórzowe

2010-12-28

11

Jądra podstawy – anatomia c.d.

Drogi jąder podstawy

•

Droga bezpośrednia – kora ruchowa
pobudza

neurony prążkowia hamują

(GABA, SP, DYN)

część wewnętrzną gałki

bladej i cześć siatkowatą istoty czarnej,
które przestają hamować

jądra brzuszne

(przednie i boczne) wzgórza, co skutkuje
wykonaniem ruchu

•

Droga pośrednia – kora ruchowa
pobudza

neurony prążkowia hamują

(GABA, ENK)

część zewnętrzną gałki

bladej, która przestaje hamować

jądro

niskowzgórzowe, które

pobudza część

wewnętrzną gałki bladej i część siatkowatą
istoty czarnej, które we wzmożony sposób
hamują

jądra wzgórza, co zmniejsza

szansę wykonania ruchu

•

W czasie inicjowania przez korę
specyficznego ruchu obydwie drogi są
aktywne

2010-12-28

12

Połączenia jąder podstawy z korą mózgową

Choroby jąder podstawy

•

Choroba Parkinsona

•

Pląsawica Huntingtona

•

Balizm

•

Choroba Gillesa de la Tourette’a

•

Dystonie

•

Drżenie samoistne

2010-12-28

13

Choroba Parkinsona

•

Śmierć neuronów
dominergicznych w istocie
czarnej (złogi z ciał
Lewy’ego)

•

Zmiany w
neuroprzekaźnictwie w
jądrach podstawy
spowodowane niedoborem
dopaminy

•

Objawy: trudność w
rozpoczęciu ruchów;
sztywność mięśniowa,
drżenie samoistne,
charakterystyczna sylwetka
ciała

•

Leczenie:L-DOPA –
prekursor dopaminy

Pląsawica

Huntingtona

•

Kumulacja białka huntingtyny w
neuronach (GABA, ENK)
prążkowia

•

Nadmierne powtórzenie
trinukleotydów CAG na
chromosomie 4 w genie
huntingtyny

•

Dziedziczenie autosomalne
dominujące

•

Droga pośrednia nie blokuje
niepożądanych ruchów

•

Objawy: mimowolne ruchy
pląsawicze (szybkie zamaszyste),
obniżenie napięcia mięśniowego

2010-12-28

14

Balizm

•

Uszkodzenie jądra
niskowzgórzowego

•

Hemibalizm (jednostronne
uszkodzenie jądra
niskowzgórzowego)

•

Objawy są przeciwstronne do
miejsca uszkodzenia: ruchy
mimowolne są szybkie
zamaszyste dotyczą
proksymalnych mięśni
kończyn, mięśni tułowia,
obniżenie napięcie
mięśniowego

Do czego służy móżdżek?

•

Koordynuje ruchy zapoczątkowane w korze
mózgu

•

Porównanie rozkazów ruchowych z
informacją z receptorów czucia głębokiego

•

Uruchamianie „programów” wcześniej
wyuczonych sekwencji

•

Uczenie się nowych ruchów

•

Bierze udział w odruchach posturalnych

2010-12-28

15

Budowa anatomiczna móżdżku

•

Robak i dwie półkule

•

Kora móżdżku (listki)

- płat przedni

- płat tylny

- płat kłaczkowo-
grudkowy

•

Jądra głębokie: wierzchu,
kulkowate, czopowate i
zębate

•

Konary móżdżku

- dolne

- środkowe

- górne

Budowa funkcjonalna móżdżku

•

Móżdżek
przedsionkowy
(przyśrodkowo)

•

Móżdżek rdzeniowy
(pomiędzy)

•

Móżdżek korowy
(bocznie do
pozostałych dwóch)

2010-12-28

16

Architektura kory móżdżku

•

Warstwa drobinowa: komórki gwiaździste i
koszyczkowe, włókna równolegle

•

Warstwa zwojowa: komórki Purkinjego
(gruszkowate)

•

Warstwa ziarnista: komórki ziarniste

•

Włókna mszate i pnące

Kłębuszek móżdżkowy

Połączenie między

(aksonami)
włóknami mszatymi
(kiciastymi)
niosącymi informację
z prioproreceptorów
lub kory mózgu i
dendrytami komórek
ziarnistych

2010-12-28

17

Włókna

aferentne

móżdżku

Połączenia

neuronalne

kory móżdżku

2010-12-28

18

Móżdżek przedsionkowy

•

Otrzymuje informację narządu
przedsionkowego po tej samej stronie

•

Jest połączony bezpośrednio z jądrami
przedsionkowymi, bez udziału jąder głębokich
móżdżku

•

Pomaga utrzymać równowagę

•

Uszkodzenie powoduje zaburzenia równowagi
i oczopląs

Móżdżek rdzeniowy

•

Koryguje postawę, na
podstawie informacji
samatosensorycznej

•

Kontroluje mięśnie osiowe

•

Przerywana organizacja
somatotopowa

•

Uszkodzenie powoduje:
zaburzenia równowagi,
drżenie zamiarowe,
uniemożliwa wykonywanie
precyzyjnych ruchów

2010-12-28

19

Móżdżek korowy

•

Otrzymują informacje czuciową i ruchową z
kory mózgu

•

Uszkodzenie tego obszaru poważnie zaburza
ruchy wielostawowe

Podsumowanie