2010-12-28
1
Ponadrdzeniowa kontrola czynności
ruchowych
Jakie struktury mózgowia biorą
udział w kontroli ruchu?
2010-12-28
1
Ponadrdzeniowa kontrola czynności
ruchowych
Jakie struktury mózgowia biorą
udział w kontroli ruchu?
2010-12-28
2
Kora mózgowa
Jądra
podstawy
2010-12-28
3
Móżdżek
Pień
mózgu
2010-12-28
4
Połączenia
struktur
Ośrodki korowe
•
Pierwszorzędowa
kora ruchowa
(4)
•
(6, 44, 45) Kora
przedruchowa
(zawiera ośrodek
ruchowy mowy
Broci)
•
Dodatkowa kora
ruchowa
2010-12-28
5
Reprezentacja somatotopowa
„ Jest to takie
uporządkowanie
obszarów kory
związanych z
poszczególnymi
częściami ciała, które
jest zgodne z
ogólnym planem
budowy człowieka”
H.Dobaczewska
Kora ruchowa – zadania specjalne
Pierwszorzędowa
kora ruchowa
•
Kontroluje jedynie
proste ruchy
•
Przeciwstawna
reprezentacja
somatotopowa
•
Marsz jacksonowski
Kora
przedruchowa
•
Planowanie ruchu
(reakcja na
informacje z
otoczenia)
•
Połączenia z korą
ciemieniową
•
Ruchy
nakierowane na
jakiś cel
•
Posiada
obustronną
reprezentację
ciała
Dodatkowa
kora
ruchowa
•
Planowanie
ruchu (ruchy
wyuczone)
•
Liczne
połączenia z
prąŜkowiem
•
Posiada
obustronną
reprezentację
ciała
2010-12-28
6
Wykonanie
2010-12-28
7
Zstępujące drogi ruchowe
•
Drogi bezpośrednie:
•
Droga korowo-rdzeniowa (piramidowa) boczna
•
Droga korowo-rdzeniowa (piramidowa) przednia
•
Drogi pośrednie (przez pień mózgu):
•
Droga nakrywkowo-rdzeniowa
•
Droga przedsionkowo-rdzeniowa
•
Droga siatkowato-rdzeniowa
•
Droga czerwienno-rdzeniowa
Drogi piramidowe
kora ruchowa
odnoga tylna torebki wewnętrznej
Konary mózgu (śródmózgowie)
Podłużne pęczki mostu
Skrzyżowanie piramid
boczna droga korowo-rdzeniowa
Przednia droga korowo-rdzeniowa
2010-12-28
8
Droga piramidowa (korowo-rdzeniowa)
•
Odpowiedzialna z ruchy dowolne
•
Droga korowo rdzeniowa boczna (skrzyżowana
wysoko w skrzyżowaniu piramid, 80% włókien,
unerwia mięśnie dystalne, odpowiedzialna za
ruchy precyzyjne)
•
Droga korowo-rdzeniowa przednia (skrzyżowana
nisko w spoidle przednim odpowiedniego
neuromeru, 20% włókien, unerwia, mięśnie
osiowe)
2010-12-28
9
Odruchy posturalne pnia mózgowia
•
Utrzymanie stabilnej pozycji ciała
•
Przeciwdziałanie siłom mogącym zaburzyć
równowagę
•
Pomagają utrzymać równowagę przy ruchach
własnych
•
Wytwarzają „zestaw posturalny”
Odruchy posturalne – informacja czuciowa
•
Narząd przedsionkowy
•
Proprioreceptory z wrzecion mięśniowych,
narządów ścięgnistych Golgiego i receptorów
stawowych
•
Informacja wzrokowa
2010-12-28
10
Odruchy posturalne - przykłady
•
Odruchy przedsionkowe – nachylenie, obrót głowy
pobudza motoneurony, dzięki czemu głowa jest
utrzymywana w jednakowej pozycji
•
Odruchy szyjne – utrzymują głowę w jednej pozycji
względem ciała
•
Odruchy przedsionkowo-oczne – pozwalają na
utrzymanie jednakowego pola widzenia mimo
ruchów głowy
Anatomia jąder podstawy
•
Jądro ogoniaste
•
Skorupa
•
Gałka blada
•
Istota czarna
•
Jądro
niskowzgórzowe
2010-12-28
11
Jądra podstawy – anatomia c.d.
Drogi jąder podstawy
•
Droga bezpośrednia – kora ruchowa
pobudza
neurony prążkowia hamują
(GABA, SP, DYN)
część wewnętrzną gałki
bladej i cześć siatkowatą istoty czarnej,
które przestają hamować
jądra brzuszne
(przednie i boczne) wzgórza, co skutkuje
wykonaniem ruchu
•
Droga pośrednia – kora ruchowa
pobudza
neurony prążkowia hamują
(GABA, ENK)
część zewnętrzną gałki
bladej, która przestaje hamować
jądro
niskowzgórzowe, które
pobudza część
wewnętrzną gałki bladej i część siatkowatą
istoty czarnej, które we wzmożony sposób
hamują
jądra wzgórza, co zmniejsza
szansę wykonania ruchu
•
W czasie inicjowania przez korę
specyficznego ruchu obydwie drogi są
aktywne
2010-12-28
12
Połączenia jąder podstawy z korą mózgową
Choroby jąder podstawy
•
Choroba Parkinsona
•
Pląsawica Huntingtona
•
Balizm
•
Choroba Gillesa de la Tourette’a
•
Dystonie
•
Drżenie samoistne
2010-12-28
13
Choroba Parkinsona
•
Śmierć neuronów
dominergicznych w istocie
czarnej (złogi z ciał
Lewy’ego)
•
Zmiany w
neuroprzekaźnictwie w
jądrach podstawy
spowodowane niedoborem
dopaminy
•
Objawy: trudność w
rozpoczęciu ruchów;
sztywność mięśniowa,
drżenie samoistne,
charakterystyczna sylwetka
ciała
•
Leczenie:L-DOPA –
prekursor dopaminy
Pląsawica
Huntingtona
•
Kumulacja białka huntingtyny w
neuronach (GABA, ENK)
prążkowia
•
Nadmierne powtórzenie
trinukleotydów CAG na
chromosomie 4 w genie
huntingtyny
•
Dziedziczenie autosomalne
dominujące
•
Droga pośrednia nie blokuje
niepożądanych ruchów
•
Objawy: mimowolne ruchy
pląsawicze (szybkie zamaszyste),
obniżenie napięcia mięśniowego
2010-12-28
14
Balizm
•
Uszkodzenie jądra
niskowzgórzowego
•
Hemibalizm (jednostronne
uszkodzenie jądra
niskowzgórzowego)
•
Objawy są przeciwstronne do
miejsca uszkodzenia: ruchy
mimowolne są szybkie
zamaszyste dotyczą
proksymalnych mięśni
kończyn, mięśni tułowia,
obniżenie napięcie
mięśniowego
Do czego służy móżdżek?
•
Koordynuje ruchy zapoczątkowane w korze
mózgu
•
Porównanie rozkazów ruchowych z
informacją z receptorów czucia głębokiego
•
Uruchamianie „programów” wcześniej
wyuczonych sekwencji
•
Uczenie się nowych ruchów
•
Bierze udział w odruchach posturalnych
2010-12-28
15
Budowa anatomiczna móżdżku
•
Robak i dwie półkule
•
Kora móżdżku (listki)
- płat przedni
- płat tylny
- płat kłaczkowo-
grudkowy
•
Jądra głębokie: wierzchu,
kulkowate, czopowate i
zębate
•
Konary móżdżku
- dolne
- środkowe
- górne
Budowa funkcjonalna móżdżku
•
Móżdżek
przedsionkowy
(przyśrodkowo)
•
Móżdżek rdzeniowy
(pomiędzy)
•
Móżdżek korowy
(bocznie do
pozostałych dwóch)
2010-12-28
16
Architektura kory móżdżku
•
Warstwa drobinowa: komórki gwiaździste i
koszyczkowe, włókna równolegle
•
Warstwa zwojowa: komórki Purkinjego
(gruszkowate)
•
Warstwa ziarnista: komórki ziarniste
•
Włókna mszate i pnące
Kłębuszek móżdżkowy
Połączenie między
(aksonami)
włóknami mszatymi
(kiciastymi)
niosącymi informację
z prioproreceptorów
lub kory mózgu i
dendrytami komórek
ziarnistych
2010-12-28
17
Włókna
aferentne
móżdżku
Połączenia
neuronalne
kory móżdżku
2010-12-28
18
Móżdżek przedsionkowy
•
Otrzymuje informację narządu
przedsionkowego po tej samej stronie
•
Jest połączony bezpośrednio z jądrami
przedsionkowymi, bez udziału jąder głębokich
móżdżku
•
Pomaga utrzymać równowagę
•
Uszkodzenie powoduje zaburzenia równowagi
i oczopląs
Móżdżek rdzeniowy
•
Koryguje postawę, na
podstawie informacji
samatosensorycznej
•
Kontroluje mięśnie osiowe
•
Przerywana organizacja
somatotopowa
•
Uszkodzenie powoduje:
zaburzenia równowagi,
drżenie zamiarowe,
uniemożliwa wykonywanie
precyzyjnych ruchów
2010-12-28
19
Móżdżek korowy
•
Otrzymują informacje czuciową i ruchową z
kory mózgu
•
Uszkodzenie tego obszaru poważnie zaburza
ruchy wielostawowe
Podsumowanie