Europejska Agencja
Bezpiecze

ństwa

i Zdrowia w Pracy

INFORMACJA PRASOWA

nt.

Europejskiego Tygodnia

Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy 2003

Substancje niebezpieczne – ostrożnie!

oraz

seminarium

„Niebezpieczne substancje chemiczne – zagrożenia dla

człowieka i ekosystemu”

1

Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

Ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa

Ukryte zagrożenia

związane ze środkami chemicznymi i biologicznymi w miejscu pracy

Globalna produkcja substancji chemicznych wynosi obecnie 400 milionów ton

rocznie. W krajach Unii Europejskiej jest zarejestrowanych 100 tysięcy substancji, a
powszechnie dostępnych na rynku jest ich 30 tysięcy.
Substancje niebezpieczne znajdują się więc prawie w każdym miejscu pracy - dotyczy to
wszystkich sektorów gospodarki – od gospodarstw rolnych i fabryk, do zakładów
fryzjerskich i szpitali.

Według ostatnio przeprowadzonych badań, jedna czwarta ze 150 milionów europejskich
pracowników regularnie styka się z substancjami niebezpiecznymi w wyniku
bezpośredniego obchodzenia się z produktami, poprzez opary lub zanieczyszczone
powierzchnie. Rak, choroby skóry i układu oddechowego (np. astma) - to tylko niektóre z
zagrożeń. Szacuje się, że około 4% wszystkich przypadków raka oraz do 10%
przypadków astmy związanych jest z wykonywaną pracą.

Narażenie na działanie substancji niebezpiecznych jest przyczyną wielu chorób, np.
zapalenia skóry, niewydolności układu oddechowego, zaburzeń neuropsychicznych czy
nowotworów. Jest to problem, który dotyka praktycznie każdego sektora gospodarki. Na
przykład, w przemyśle budowlanym obecność chromu(VI) w mokrym betonie często
powoduje przypadki egzemy, zaś używanie rozpuszczalników w poligrafii,
włókiennictwie czy podczas czyszczenia chemicznego działa szkodliwie m. in. na
ośrodkowy układ nerwowy oraz powoduje schorzenia skóry. Pracownikom
przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych grożą stany zapalne żołądka i jelit, farmerom -
choroby na tle bakteryjnym, a stolarzom - rak górnych dróg oddechowych.
Szacuje się, że w krajach Unii Europejskiej zagrożone jest zdrowie 25% pracowników.

Jeszcze bardziej niepokojące jest to, iż wiele zagrożeń związanych z substancjami
chemicznymi stosowanymi w miejscu pracy nie zostało w pełni poznanych. Spośród
30 tysięcy środków chemicznych dostępnych na rynku w Europie tylko jedna trzecia
została poddana systematycznym testom toksykologicznym. Ponadto badania wykazały,
że niemal 40% środków chemicznych o znanych właściwościach toksykologicznych
zostało niewłaściwie oznaczonych przez producentów. Inne badania przeprowadzone w
jednym z krajów Unii Europejskiej ujawniły, że prawie 20% dołączonych przez
producenta Kart Charakterystyk Substancji Niebezpiecznych (opisujących zagrożenia i
wymagane środki ostrożności, jakie należy zachować) zawiera błędy.

Pomimo tych problemów, sytuacja nie jest beznadziejna, bowiem można przedsięwziąć
kroki w celu złagodzenia zagrożeń. W niektórych przypadkach może to oznaczać po
prostu zastąpienie substancji toksycznych bezpieczniejszymi zamiennikami, w innych
sytuacjach wystarczy np. zainstalowanie odpowiedniej wentylacji.

2

Ograniczanie ryzyka zawodowego związanego ze stosowaniem substancji
niebezpiecznych nie jest jedynie koniecznością moralną i prawną. Istnieje również silna
motywacja ekonomiczna – np. leczenie zawodowych chorób skóry rocznie kosztuje Unię
Europejską 600 milionów, a leczenie jednego pacjenta chorego na astmę zawodową
kosztuje 55 000 euro.

Jednym z pierwszych zadań dla wszystkich podmiotów stosujących substancje
niebezpieczne jest oszacowanie zagrożenia związanego z użyciem takich substancji w
toku prowadzonej działalności. Dysponując taką wiedzą, pracodawcy powinni
systematycznie analizować powstające problemy, ograniczać liczbę pracowników
narażonych na działanie substancji niebezpiecznych, wprowadzać nadzór i systemy
monitorujące i dążyć do wyeliminowania lub zastąpienia tych substancji.

Aby wspomóc przedsiębiorstwa (szczególnie małe i średnie) w działaniach na rzecz
zwalczania zagrożeń związanych z substancjami niebezpiecznymi, Europejska Agencja
Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (Bilbao, Hiszpania) zorganizowała w tym roku
kampanię informacyjną - Europejski Tydzień Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy - pod
nazwą „Substancje niebezpiecznie – ostrożnie”. Kampanię wspierają różne narzędzia
promocyjne oraz dedykowana temu tematowi witryna internetowa
(http://osha.eu.int/ew2003/). Głównym celem kampanii jest rozwijanie świadomości
istnienia przedstawionych problemów oraz wskazywanie rozwiązań na podstawie
przypadków tzw. dobrej praktyki oraz wyników najnowszych badań.

„Wiedza o ograniczaniu zagrożeń związanych z większością substancji niebezpiecznych
oraz ich potencjalnymi ludzkimi i finansowymi kosztami już istnieje i mamy nadzieję,
że nasza kampania dostarczy informacje na ten temat do szerokiej rzeszy odbiorców,
w szczególności za pośrednictwem naszej witryny internetowej” mówi Hans-Horst
Konkolewsky - dyrektor Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy.

Materiał przygotowany na podstawie opracowań Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy

3

Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy został

rekomendowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej do pełnienia roli

U

Krajowego Punktu Centralnego

U

(Focal Point) Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i

Zdrowia w Pracy mającej swoją siedzibę w Bilbao w Hiszpanii. Krajowy Punkt
Centralny bierze udział w pracach Agencji, tworząc i koordynując Krajową Sieć
Informacyjną. W jej skład, zgodnie z zaleceniami Agencji, wchodzą przedstawiciele
instytucji rządowych, instytutów badawczych, pracodawców i związków zawodowych.
Nad pracami Krajowego Punktu Centralnego czuwa jego Rada Programowa.

*********

Głównym zadaniem Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy jest
wspomaganie procesu wzajemnej wymiany informacji między krajami Unii Europejskiej,
krajami kandydującymi do UE oraz krajami spoza Unii.
Agencja corocznie organizuje kampanię informacyjną (Europejski Tydzień
Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy), której celem jest kształtowanie bezpiecznych i
sprzyjających zdrowiu warunków pracy poprzez promowanie działań na rzecz
ograniczania ryzyka zawodowego. W inicjatywie tej uczestniczą wszystkie państwa
członkowskie UE, Komisja i Parlament Europejski, związki zawodowe oraz federacje
pracodawców. Europejski Tydzień stał się największym wydarzeniem związanym z
tematyką bezpieczeństwa i zdrowia w pracy. Obchody Europejskiego Tygodnia odbywają
się w październiku. Podczas poprzednich trzech Europejskich Tygodni promowano
znaczenie środków zapobiegawczych związanych ze schorzeniami mięśniowo-
szkieletowymi, wypadkami i stresem spowodowanym w pracy.

*********

Europejski Tydzień 2003 jest kampanią promującą działania na rzecz ograniczenia
ryzyka zawodowego związanego ze stosowaniem substancji niebezpiecznych, szerokiego
dostępu do informacji i szkoleń na temat związanych z nimi zagrożeń, metod ich
eliminowania oraz przepisów dotyczących obchodzenia się z tymi substancjami.
Jednym z elementów prowadzonej w Polsce kampanii Europejskiego Tygodnia jest
organizowane przez Centralny Instytut Ochrony Pracy seminarium pt. „Niebezpieczne
substancje chemiczne – zagrożenia dla człowieka i ekosystemu”, odbywające się podczas
XV Międzynarodowych Targów Środków Ochrony Pracy, Pożarnictwa i Ratownictwa
SAWO 2003, największej imprezy targowej w Polsce, dotyczącej bezpieczeństwa i
ochrony zdrowia człowieka w środowisku pracy.
Podczas seminarium będzie omawiana tematyka przestrzegania przepisów
bezpieczeństwa pracy podczas stosowania i transportu niebezpiecznych substancji,
krajowego ustawodawstwa w tym zakresie, zagrożeń poważnymi awariami
przemysłowymi, zanieczyszczeń środowiska naturalnego, krajowego ratownictwa
chemicznego oraz zarządzania odpadami niebezpiecznymi. Będzie także okazja do
wymiany doświadczeń przedstawicieli zakładów stosujących takie substancje.
Seminarium będą prowadzić specjaliści z Centralnego Instytutu Ochrony Pracy-
Państwowego Instytutu Badawczego, Głównego Inspektoratu Pracy, Biura ds. Substancji
i Preparatów Chemicznych, Instytutu Przemysłu Organicznego oraz Komendy Głównej
Państwowej Straży Pożarnej. Duże zainteresowanie tematyką seminarium, potwierdzone
zgłoszeniami udziału, świadczy o skali zagrożenia dla zdrowia substancjami
niebezpiecznymi, tak przecież powszechnie stosowanymi.

4