1) Formy tworzenia prawa
Tworzenie prawa - to zaistnienie określonych faktów prawno-twórczych,
których następstwem jest powstanie norm prawnych generalnych i
abstrakcyjnych
a) Przy systemie prawa stanowionego:
-Stanowienie - jest to jednostronna czynność konwencjonalna (każda
czynność prawna)
składa się z czynności: a) czynności psychofizyczne= różne gesty b) z
reguł sensu= np.
jest to reguła kulturowa upoważnionego organu władzy publicznej, której
przebieg określają
przepisy prawa, a rezultatem jest powstanie aktu normatywnego
zawierającego normy prawne
generalne i abstrakcyjne. W zależności od organu są to:
Uchwalanie,
Władza ustawodawcza,
Wydawanie- akty wykonawcze,
Podejmowanie - uchwały, akty prawa miejscowego.
Umowa- dwustronna czynność konwencjonalna, poprzez, którą strony
określają wzajemne
uprawnienia i obowiązki w postaci norm prawnych generalnych i
abstrakcyjnych. Np. w
prawie międzynarodowym i w prawie pracy (układy zbiorowe).
b) Przy systemie prawa precedensowego:
-Zwyczaj- nie pisana, długotrwała, powszechna praktyka postępowania w
określony sposób w określonych sytuacjach. W RP brak prawa
precedensowego. Jednak art. 9 konstytucji odnosi się do prawa
międzynarodowego, w którym istnieje zwyczaj, precedens. ART. 9
konstytucji mówi, że RP przestrzega wiążącego ją prawa
międzynarodowego.
-Precedens - W RP brak. Jest to szczególnego rodzaju wyrok sądu, z
reguły wyższego szczebla wydany w sytuacji braku prawa pisanego lub
gdy jest niejasno. Zawiera normę prawną generalną i abstrakcyjną, która
jest podstawą rozstrzygnięcia spraw w przyszłości.
Precedens wiąże sądy niższego rzędu. W RP precedens nie jest źródłem
prawa, ale są wyroki SN i NSA. Przy interpretacji przepisów prawnych org.
adm. powinien brać pod 1 uwagę orzecznictwo NSA i SN.
Faktem prawno-twórczym jest to co prowadzi do powstania prawa.
2) Model racjonalnego tworzenia prawa.
-prawo powinno mieć autorytet, którego nie należy naruszać,
-działalność racjonalna oparta jest na wiedzy podmiotu i argumentach,
możliwa do uzasadnienia w sposób rozumowy, działalność celowa
Rozróżnia się racjonalność:
-instrumentalną- środek- cel. Czy środek jest efektywny do celu.
-komunikacyjną. Trzeba odbiorcom przekazać, że środek jest słuszny.
Ten kto tworzy prawo to powinien mieć na uwadze w/w uwagi.
Decyzje podejmowane w modelu racjonalnego tworzenia prawa.
-wybór i określenie celu działalności prawodawczej, co chce osiągnąć, do
jakich zachowań chce skłonić adresatów,
-wybór i określenie różnych środków realizacji celu,
-wybór i określenie potencjalnego środka prawnego służącego realizacji
określonego celu,
-wybór i napisanie określonego projektu aktu normatywnego. Tu mają
zastosowanie zasady techniki prawodawczej.
-uchwalenie ustawy (szerzej stanowienie aktu) i promulgacja.
3) Technika prawodawcza- definicje.
a) umiejętność poprawnego konstruowania projektów aktów
normatywnych, I
b) zbiór dyrektyw określających:
-sposób formułowania przepisów merytorycznych, ich oznaczenia i
systematyzacji,
-sposób zmiany obowiązującego prawa, uchylania i wprowadzania w życie
nowych przepisów.
Celem jest wyznaczenie standardów ujednolicania zasad pisania
projektów, ujednolicenie interpretacji np. podanie reguł.
4) Sytuacja prawna wyznaczona przez przepisy prawne.
Obowiązek prawny- a) możliwość wyboru zachowania
b) zachowanie powinne, określone normą prawną
Formą nałożenia obowiązku jest ustawa. Szczególnie ważne jest to w
prawie podatkowych i karnym.
Sposoby wyrażenia obowiązku prawnego:
a)rozkaźnikowy- stosowany rzadko, bardzo komunikatywny,
b)sposób opisowy - polega na użyciu czasownika w trybie oznajmującym
np. "organ przyjmuje wnioski"
c)sposób nakazowy- x-owi jest zakazane coś,
d)sposób powinnościowy- użycie zwrotu "x" powinien. Jest to dyrektywa
celowościowa, techniczna. Słowo powinien jest wieloznaczne. Lepiej
stosować jest sposób opisowy.
e) Indyferencja - (potocznie obojętny)- to sytuacja kiedy mamy do
czynienia z wolnością dwustronną, "wolność czynienia, wolność nie
czynienia". Indyferencję można uzyskać, kiedy nie ma przepisu
zakazującego (dotyczy osób fizycznych) Druga sytuacja jest wtedy, kiedy
uchylimy przepis.
Czyn indyferentny to czyn nie wywołujący sankcji karnych
t)Uprawnienie - przewidziana przez przepisy prawne możliwość wyboru
określonego zachowania się.,
-uprawnienie do żądania cudzych zachowań (niezupełne). Ma charakter
wtórny NI (nakaz)B(podmiot) A (podmiot) uzyskujący jednocześnie
uprawnienie. Np. dłużnik zwraca dług. Wierzyciel może żądać spełnienia
świadczenia. Powstaje stosunek zobowiązaniowy dwustronny.
- uprawnienie do własnych zachowań (wolność konstytucyjna) N2 (norma
prawna) A - uprawnia
A do zachowania się
Wszyscy mają zakaz ingerencji w moje uprawnienie. Zakaz ingerencji nie
jest absolutny. Np.
Policja może zatrzymać przestępcę.
5) Kompetencje i normy kompetencyjne.
-kompetencje - termin szerszy od uprawnienia. Jest to możność
dokonania w sposób wiążący prawnie tzn.. wywołujący skutki prawne
określonej czynności konwencjonalnej z takim skutkiem, że dla adresata
normy kompetencyjnej powstaje obowiązek określonego zachowania się.
Norma kompetencyjna wyznacza :
- sytuację podmiotu uzyskującego kompetencje, jeżeli jest to organ -to
upoważnienie, osoba fizyczna - to uprawnienie. Np. osoba fizyczna wnosi
pozew. (jest to czynność konwencjonalna).
Norma kompetencyjna nie jest wyrażona w 1 przepisie, a w kilku.
Kompetencje powinny być
wyrażone enumeratywnie.
Podmiot uzyskuje normę kompetencyjną dokonuje czynności
konwencjonalnej do adresata normy kompetencyjne. Jeżeli jest to organ to
upoważnienie, jeżeli osoba fizyczna to uprawnienie.
6) Faza przedwstępna projektu ustawy.
Tekst powinien być zrozumiały.
Od strony pozytywnej:
Ustawa powinna wyczerpująco regulować daną materię stosunków
społecznych nie pozostawiając treści nieuregulowanej, ale nie nadmiernie
szczegółowo. Np. jeżeli coś reguluje prawo międzynarodowe, to nie
powinno to być w ustawie.
Od strony negatywnej:
-nie należy zawierać treści wykraczających poza jej zakres przedmiotowy i
podmiotowy,
-zakaz umieszczania nadmiernej ilości wyjątków
-zakaz zamieszczania powtórzeń treści umów międzynarodowych,
-nie należy zamieszczać przepisów uchylających lub zmieniających treść
innych ustaw
niezwiązanych z materią danej ustawy.
W przypadku podjęcia decyzji o przygotowaniu projektu ustawy, należy:
1) Zapoznać się z dotychczasowym stanem prawnym, w tym z
obowiązującymi ustawami,
umowami międzynarodowymi, którymi RP jest związana,
prawodawstwem organów
międzynarodowych i organizacji, których RP jest członkiem, oraz
prawem UE, obowiązującym
w regulowanej dziedzinie.
2) Ustalić skutki dotychczasowych uregulowań prawnych obowiązujących
w danej dziedzinie,
3) Określić cele jaki zamierza się osiągnąć przez wydanie nowej ustawy.
4) Określić alternatywne rozwiązania prawne, które mogą skutecznie
służyć osiągnięciu założonych celów,
5) Sformułować prognozy podstawowych i ubocznych skutków
rozważanych rozwiązań alternatywnych,
6) Określić skutki finansowe poszczególnych alternatywnych rozwiązań
7) Dokonać wyboru optymalnego rozwiązania.