1) Formy tworzenia prawa

Tworzenie prawa - to zaistnienie określonych faktów prawno-twórczych, których następstwem jest powstanie norm prawnych generalnych i abstrakcyjnych

a) Przy systemie prawa stanowionego:

-Stanowienie - jest to jednostronna czynność konwencjonalna (każda czynność prawna)

składa się z czynności: a) czynności psychofizyczne= różne gesty b) z reguł sensu= np.

jest to reguła kulturowa upoważnionego organu władzy publicznej, której przebieg określają

przepisy prawa, a rezultatem jest powstanie aktu normatywnego zawierającego normy prawne

generalne i abstrakcyjne. W zależności od organu są to:

Uchwalanie,

Władza ustawodawcza,

Wydawanie- akty wykonawcze,

Podejmowanie - uchwały, akty prawa miejscowego.

Umowa- dwustronna czynność konwencjonalna, poprzez, którą strony określają wzajemne

uprawnienia i obowiązki w postaci norm prawnych generalnych i abstrakcyjnych. Np. w

prawie międzynarodowym i w prawie pracy (układy zbiorowe).

b) Przy systemie prawa precedensowego:

-Zwyczaj- nie pisana, długotrwała, powszechna praktyka postępowania w określony sposób w określonych sytuacjach. W RP brak prawa precedensowego. Jednak art. 9 konstytucji odnosi się do prawa międzynarodowego, w którym istnieje zwyczaj, precedens. ART. 9 konstytucji mówi, że RP przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego.

-Precedens - W RP brak. Jest to szczególnego rodzaju wyrok sądu, z reguły wyższego szczebla wydany w sytuacji braku prawa pisanego lub gdy jest niejasno. Zawiera normę prawną generalną i abstrakcyjną, która jest podstawą rozstrzygnięcia spraw w przyszłości.

Precedens wiąże sądy niższego rzędu. W RP precedens nie jest źródłem prawa, ale są wyroki SN i NSA. Przy interpretacji przepisów prawnych org. adm. powinien brać pod 1 uwagę orzecznictwo NSA i SN.

Faktem prawno-twórczym jest to co prowadzi do powstania prawa.

2) Model racjonalnego tworzenia prawa.

-prawo powinno mieć autorytet, którego nie należy naruszać,

-działalność racjonalna oparta jest na wiedzy podmiotu i argumentach, możliwa do uzasadnienia w sposób rozumowy, działalność celowa

Rozróżnia się racjonalność:

-instrumentalną- środek- cel. Czy środek jest efektywny do celu.

-komunikacyjną. Trzeba odbiorcom przekazać, że środek jest słuszny.

Ten kto tworzy prawo to powinien mieć na uwadze w/w uwagi.

Decyzje podejmowane w modelu racjonalnego tworzenia prawa.

-wybór i określenie celu działalności prawodawczej, co chce osiągnąć, do jakich zachowań chce skłonić adresatów,

-wybór i określenie różnych środków realizacji celu,

-wybór i określenie potencjalnego środka prawnego służącego realizacji określonego celu,

-wybór i napisanie określonego projektu aktu normatywnego. Tu mają zastosowanie zasady techniki prawodawczej.

-uchwalenie ustawy (szerzej stanowienie aktu) i promulgacja.

3) Technika prawodawcza- definicje.

a) umiejętność poprawnego konstruowania projektów aktów normatywnych, I

b) zbiór dyrektyw określających:

-sposób formułowania przepisów merytorycznych, ich oznaczenia i systematyzacji,

-sposób zmiany obowiązującego prawa, uchylania i wprowadzania w życie nowych przepisów.

Celem jest wyznaczenie standardów ujednolicania zasad pisania projektów, ujednolicenie interpretacji np. podanie reguł.

4) Sytuacja prawna wyznaczona przez przepisy prawne.

Obowiązek prawny- a) możliwość wyboru zachowania

b) zachowanie powinne, określone normą prawną

Formą nałożenia obowiązku jest ustawa. Szczególnie ważne jest to w prawie podatkowych i karnym.

Sposoby wyrażenia obowiązku prawnego:

a)rozkaźnikowy- stosowany rzadko, bardzo komunikatywny,

b)sposób opisowy - polega na użyciu czasownika w trybie oznajmującym np. "organ przyjmuje wnioski"

c)sposób nakazowy- x-owi jest zakazane coś,

d)sposób powinnościowy- użycie zwrotu "x" powinien. Jest to dyrektywa celowościowa, techniczna. Słowo powinien jest wieloznaczne. Lepiej stosować jest sposób opisowy.

e) Indyferencja - (potocznie obojętny)- to sytuacja kiedy mamy do czynienia z wolnością dwustronną, "wolność czynienia, wolność nie czynienia". Indyferencję można uzyskać, kiedy nie ma przepisu zakazującego (dotyczy osób fizycznych) Druga sytuacja jest wtedy, kiedy uchylimy przepis.

Czyn indyferentny to czyn nie wywołujący sankcji karnych

t)Uprawnienie - przewidziana przez przepisy prawne możliwość wyboru określonego zachowania się.,

-uprawnienie do żądania cudzych zachowań (niezupełne). Ma charakter wtórny NI (nakaz)B(podmiot) A (podmiot) uzyskujący jednocześnie uprawnienie. Np. dłużnik zwraca dług. Wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia. Powstaje stosunek zobowiązaniowy dwustronny.

- uprawnienie do własnych zachowań (wolność konstytucyjna) N2 (norma prawna) A - uprawnia

A do zachowania się

Wszyscy mają zakaz ingerencji w moje uprawnienie. Zakaz ingerencji nie jest absolutny. Np.

Policja może zatrzymać przestępcę.

5) Kompetencje i normy kompetencyjne.

-kompetencje - termin szerszy od uprawnienia. Jest to możność dokonania w sposób wiążący prawnie tzn.. wywołujący skutki prawne określonej czynności konwencjonalnej z takim skutkiem, że dla adresata normy kompetencyjnej powstaje obowiązek określonego zachowania się.

Norma kompetencyjna wyznacza :

- sytuację podmiotu uzyskującego kompetencje, jeżeli jest to organ -to upoważnienie, osoba fizyczna - to uprawnienie. Np. osoba fizyczna wnosi pozew. (jest to czynność konwencjonalna).

Norma kompetencyjna nie jest wyrażona w 1 przepisie, a w kilku. Kompetencje powinny być

wyrażone enumeratywnie.

Podmiot uzyskuje normę kompetencyjną dokonuje czynności konwencjonalnej do adresata normy kompetencyjne. Jeżeli jest to organ to upoważnienie, jeżeli osoba fizyczna to uprawnienie.

6) Faza przedwstępna projektu ustawy.

Tekst powinien być zrozumiały.

Od strony pozytywnej:

Ustawa powinna wyczerpująco regulować daną materię stosunków społecznych nie pozostawiając treści nieuregulowanej, ale nie nadmiernie szczegółowo. Np. jeżeli coś reguluje prawo międzynarodowe, to nie powinno to być w ustawie.

Od strony negatywnej:

-nie należy zawierać treści wykraczających poza jej zakres przedmiotowy i podmiotowy,

-zakaz umieszczania nadmiernej ilości wyjątków

-zakaz zamieszczania powtórzeń treści umów międzynarodowych,

-nie należy zamieszczać przepisów uchylających lub zmieniających treść innych ustaw

niezwiązanych z materią danej ustawy.

W przypadku podjęcia decyzji o przygotowaniu projektu ustawy, należy:

1) Zapoznać się z dotychczasowym stanem prawnym, w tym z obowiązującymi ustawami,

umowami międzynarodowymi, którymi RP jest związana, prawodawstwem organów

międzynarodowych i organizacji, których RP jest członkiem, oraz prawem UE, obowiązującym

w regulowanej dziedzinie.

2) Ustalić skutki dotychczasowych uregulowań prawnych obowiązujących w danej dziedzinie,

3) Określić cele jaki zamierza się osiągnąć przez wydanie nowej ustawy.

4) Określić alternatywne rozwiązania prawne, które mogą skutecznie służyć osiągnięciu założonych celów,

5) Sformułować prognozy podstawowych i ubocznych skutków rozważanych rozwiązań alternatywnych,

6) Określić skutki finansowe poszczególnych alternatywnych rozwiązań

7) Dokonać wyboru optymalnego rozwiązania.

7) Zakres przedmiotowy i podmiot ustawy.

1) Ustawa powinna wyczerpująco regulować daną dziedzinę spraw, nie pozostawiając poza zakresem swego unormowania istotnych fragmentów tej dziedziny.

2) Ustawa powinna być tak skonstruowana, aby od przyjętych w niej regulacji nie trzeba było wprowadzać licznych wyjątków,

3) W ustawie nie zamieszcza się przepisów, które regulowałyby sprawy wykraczające poza wyznaczony przez nią zakres przedmiotowy (stosunki, które reguluje) oraz podmiotowy (krąg podmiotów, do których się odnosi.

4) Ustawa nie może zmieniać lub uchylać przepisów regulujących sprawy, które nie należą do jej zakresu przedmiotowego lub podmiotowego albo się z nimi nie wiążą 5) U stawa nie może powtarzać przepisów zamieszczonych w innych ustawach.

6) W ustawie nie powtarza się postanowień umów międzynarodowych ratyfikowanych przez RP oraz dających się bezpośrednio stosować postanowień aktów normatywnych ustanowionych przez organizacje międz. Lub organy międzyn., którym RP przekazała kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.

7) W ustawie nie można odsyłać do przepisów tej samej lub innej ustawy oraz do postanowień w punktu 6; nie odsyła się do przepisów innych aktów normatywnych.

8) W ustawie nie można zamieszczać przepisów nakazujących stosowanie innych aktów normatywnych w tym umów i aktów w punktu 6.

Przepisy prawa pisze się zgodnie z regułami składni języka polskiego. Podmiot, orzeczenie, dopełnienie.

Przepisy ogólne wyodrębnia się na początku aktu w sensie materialnym. Zawierają wspólne elementy treściowe przepisów merytorycznych i formalnych wyodrębnionych w postaci działu (rozdziału) i nazwane są przepisami ogólnymi. Zawierają one:

- określenie zakresu, przedmiot, podmiot ustawy. Wstępnie zakres przedmiotowy określa tytułu ustawy i art. 1 przepisów ogólnych. Podmiot ustawy może być wskazany w sposób bezpośredni (i mamy wprost wskazany np. organ) lub pośredni wskazanie podmiotów przy okazji określenia zachowania innego podmiotu.

- podmioty mogą być wskazane abstrakcyjnie jak i konkretnie,

- w przepisach ogólnych możliwe są przepisy wyłączające (np. jaka grupa podmiotów lub sytuacji nie jest objęta). Wyłączenie może być bezwarunkowe lub warunkowe.

- jeżeli mamy wyłączenie to mogą być przepisy rozszerzające. Wyłączenie i rozszerzenie mogą być przedmiotowe i podmiotowe. Np "przepisy niniejszej ustawy stosuje się również".

- w przepisach ogólnych są definicje legalne oraz wyjaśnienie wyrażeń z ustawy.

- przepisy ogólne zawierają elementy wspólne do części szczegółowej. Są w części ogólnej artykuły kondensujące. Przepisy ogólne mogą kilkakrotnie występować w akcie, tylko jest ich

coraz węższy zakres.

8) Zasady użycia języka polskiego w projekcie ustawy.

Należy unikać wyrażeń wieloznacznych :

W przepisie umieszcza się

Temat Remat

(to co było) (to nowy element)

- należy posługiwać się poprawnymi wyrażeniami języka polskiego

- należy używać powszechnych, ale nie potocznych znaczeń zwrotów,

- należy używać znaczeń podstawowych,

- zakaz używania neologizmów (nadanie nowego znaczenia wyrazowi, który już posiada

znaczenie,

- nie należy używać pleonazmów (powtórzeń),

- ostrożne posługiwanie się profesjonalizmami (zwrotów znanych tylko wybranych grupom

zawodowych)

- nie używać zapożyczeń:

- Są zapożyczenia stałe i powszechnie znane, to ich można używać,

- Są zapożyczenia nowe.

Wyjątkowo zapożyczenie jest dopuszczalne, gdy zwroty są znane. W tym przypadku wchodzi w grę ustawa o języku polskim.

Z rozporządzenia ZTP

1) Przepisy ustawy redaguje się zwięźle i syntetycznie, unikając nadmiernej szczegółowości, a zarazem w sposób, w jaki opisuje się typowe sytuacje występujące w dziedzinie spraw

regulowanych tą ustawą.

2) Przepisy ustawy redaguje się tak, aby dokładnie i w sposób zrozumiały dla adresatów zawartych

w nich norm wyrażały intencje prawodawcy.

3) Zdania w ustawie redaguje się zgodnie z powszechnie przyjętymi regułami składni języka

polskiego, unikając zdań wielokrotnie złożonych.

4) W ustawie należy się posługiwać poprawnymi wyrażeniami językowymi w ich podstawowym i powszechnie przyjętym znaczeniu.

5) Należy unikać posługiwania się:

- określeniami specjalistycznymi (profesjonalizmami), jeżeli mają odpowiedniki w języku

powszechnym,

- określeniami lub zapożyczeniami obcojęzycznymi, chyba że nie mają dokładnego odpowiednika

w języku polskim,

- nowo tworzonymi pojęciami lub strukturami językowymi (neologizmami), chyba że w dotychczasowym słownictwie polskim brak jest odpowiedniego określenia.

6) W ustawie należy się posługiwać określeniami, które zostały użyte w ustawie podstawowej dla

danej dziedziny spraw, w szczególności w ustawie określonej jako "kodeks" lub "prawo".

7) Do oznaczenia jednakowych pojęć używa się jednakowych określeń, a różnych pojęć nie

oznacza się tymi samymi określeniami

8) W ustawie nie zamieszcza się wypowiedzi, które służą wyrażaniu norm prawnych, a w szczególności apeli, zaleceń, upomnień oraz uzasadnień formułowanych norm,

9) Zasady sporządzania uzasadnienia projektu określają odrębne przepisy. Jednocześnie

z projektem ustawy przygotowuje się projekty rozporządzeń o znaczeniu podstawowym dla

funkcjonowania państwa.

Środki elastyczności tekstu

1 ) użycie zwrotów nieostrych (posiada to cień somatyczny)

Pewne nowe znaczenie zwrotów ujawnia się, gdy znajdują się w kontekście innych zwrotów. Np. należyta staranność, np. znęcanie się

Zwroty nieostre likwiduje się poprzez dookreślenia, likwiduje się je poprzez umieszczenie ich w kontekście

Np. np. Trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Dookreślenie zwrotów nieostrych następuje poprzez naukę prawa i orzecznictwo sądów.

2) użycie klauzul generalnych- to przepis zawierający pozostawienie orzeczenia skutków prawnych danemu organowi. To np. dobre obyczaje, dobro rodziny, dziecka, zasady współżycia społecznego.. Od interpretacji klauzuli generalnej zależy stosowanie normy. Czasami dochodzi do połączenia klauzul generalnych i zwrotów nieostrych.

3) Pozostawienie sądowi swobody wyboru skutków prawnych. Np. w przypadku sądów karnych.

Sąd w zależności od czynu może dać różną karę.

Środki zapewniające precyzję tekstu.

1) zawarcie w tekście definicji legalnych

a) sposoby umieszczania definicji legalnych

- słowniczek -odrębny rozdział-wyjaśnienie wyrażeń ustawowych,

- proste wyliczenie definicji na początku aktu- (definicja agregatowa)

- jeżeli dany zwrot występuje tylko raz, jego znaczenie może być wyjaśnione w kolejnym artykule.

- Definicja nawiasowa

2) Dookreślenie zwrotów nieostrych poprzez wyliczenie części danej całości.

3) Dookreślenie zwrotów nieostrych poprzez dodanie nazwy kontekstowej lub określenie granic.

9) Budowa ustawy (minimum zawartości).

1) Tytuł

Przepisy I stopnia- to taki, który wskazuje adresata i sposób powinnego zachowania się.

2) przepisy merytoryczne

Przepisy II stopnia -są to przepisy o przepisach

3) Przepisy o wejściu w życie.

Może zawierać również przepisy wprowadzające zmiany w innych ustawach (przepisy zmieniające) oraz przepisy o wygaśnięciu jej mocy obowiązującej.

Zawiera również

- przepisy przejściowe (intertemporalne)

- przepisy dostosowujące

- przepisy uchylające

Jeżeli reguluje dziedzinę spraw uprzednio unormowanych przez inną ustawę.

Poszczególne elementy ustawy zamieszcza się w następującej kolejności:

-tytuł, przepisy merytoryczne ogólne i szczegółowe, przepisy zmieniające, przepisy przejściowe i dostosowujące, przepisy uchylające, przepisy o wejściu w życie oraz przepisy o wygaśnięciu mocy obowiązującej ustawy (przepisy końcowe)

10) Tytuł ustawy

W tytule ustawy w oddzielnych wierszach umieszcza się:

1) oznaczenie rodzaju aktu, np. "Ustawa"

2) datę ustawy, np. "z dnia 20 lipca 2000 r. - arabskie cyfry, nazwa miesiąca słownie, rok cyfry

arabskie ze skrótem rok "r."

3) ogólne określenie przedmiotu ustawy np. "ogłaszaniu aktów normatywnych i innych aktów prawnych". Przedmiot ustawy określa się najzwięźlej, jednakże adekwatnie informujący ojej treści. Określając przedmiot ustawy, nie przytacza się tytułów innych ustaw, z wyjątkiem ustawy zmieniającej i ustawy wprowadzającej inną ustawę, w których podaje się odpowiednio tylko przedmiot ustawy zmienianej albo ustawy wprowadzanej.

Określenie przedmiotu ustawy może być:

- opisowe- rozpoczynające się od przyimka,,0” pisanego mała literą

- rzeczowe- rozpoczynające się od wyrazów "Kodeks" albo "Ordynacja", "Prawo", pisanych wielką literą, w przypadku, gdy ustawa wyczerpująco reguluje obszerną dziedzinę spraw, albo rozpoczynające się od wyrazów "Przepisy wprowadzające ", w przypadku, gdy ustawa jest ustawą wprowadzającą.

Z tytułu dowiadujemy się, czego ustawa będzie dotyczyć.

Przy rozporządzeniu podanie podstawy normatywnej. Np. na podstawie art. ustawy z dnia o (Dz.U. + nowelizacje jeżeli one były)

11) Przepisy szczegółowe (definicja i kolejność ich umieszczania).

Przepisy merytoryczne dzielą się na:

a) przepisy ogólne

b) przepisy szczegółowe- kolejność ich umieszczania:

- materialne,

- ustrojowe,

- proceduralne,

- wyjątkowo karne.

Przepis merytoryczny podstawowy powinien zawierać dokładne wskazanie, kto, w jakich sytuacjach ma obowiązek określonego zachowania się. W tych przepisach nie reguluje się tych spraw, które wyczerpująco zostały uregulowane w przepisach ogólnych. Przepis taki może wyjątkowo określić tylko czyn nakazywany i zakazywany, jeżeli adresat określony jest w innych przepisach lub grupa adresatów jest oczywista.

Przepisy szczegółowe zamieszcza się w następującej kolejności:

- przepisy prawa materialnego (określa kto w jakich sytuacjach i jak powinien się zachować (przepis podstawowy)

- przepisy ustrojowe określają sposób powoływania organów i ich kompetencje,

- przepisy proceduralne- sposób postępowania przed tymi organami,

- przepisy prawa karnego- są wyodrębnione w kodeksach. Wyjątkowo mogą znajdować się w ustawach jeżeli:

- dany czyn nie mieści się treściowo w zakresie ustaw karnych,

- jest bezpośrednio związany z treścią danej ustawy.

Ustawa może zawierać załączniki; odesłania do załączników zamieszcza się w przepisach merytorycznych. W załącznikach zamieszcza się w szczególności wykazy, wykresy, wzory, tabele i opisy o charakterze specjalistycznym.

12) Przepisy przejściowe (intertemporalne)- sposoby rozstrzygnięcia kwestii intertemporalnych.

W tych przepisach reguluje się wpływ nowej ustawy na stosunki powstałe pod działaniem ustawy albo ustaw dotychczasowych.

a) Należy w nich regulować sposób rozstrzygnięcia tzw. spraw w toku. Jest to również zasada konstytucyjna wynikająca z zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa.. Poszanowanie interesów w toku szczególnie jest ważne w prawie podatkowym. Podmioty nie powinny być zaskakiwane zmianami prawa. Jest zakaz zmiany prawa podatkowego w ciągu roku podatkowego.

b) Określenie czy zachowują moc nabyte uprawnienia, czy obowiązują określone wcześniej obowiązki.

c) Należy określić czy i w jakim terminie działają likwidowane organy.

d) Czy zachowują moc akty wykonawcze wydane na podstawie danej ustawy.

Sposoby rozstrzygnięcia kwestii intertemporalnych:

a) przedłużenie działania ustawy dawnej,

b) bezpośrednie działanie ustawy nowej (działanie retrospektywne). Może to być bez Vocatio legis. Jeśli jego nie ma to musi być przepis przejściowy. Bez tego to można tylko ze względu na ważny interes państwa lub społeczny,

c) Pozostawienie wyboru adresatom

Reguła walidacyjna

Jeżeli uchylamy moc obowiązującą ustawy lub zmieniamy treść przepisu upoważniającego do wydania aktu wykonawczego. To akt ten traci moc obowiązującą w dniu wejścia w życie nowej ustawy uchylającej albo z dniem wejścia w życie przepisu uchylającego upoważnienie do wydania tego aktu.

Jeżeli nie ma aktu wykonawczego do nowej ustawy to jest luka w prawie.

Jeżeli chce się przedłużyć moc obowiązującą aktów wykonawczych to należy wyraźnie zaznaczyć w nowej ustawie. Zastrzeżenia:

- przedłużenie mocy obowiązującej dotyczy całego akty wykonawczego,

- może być jednorazowo,

- należy określić termin, w jakim organ zobowiązany do wydania aktu wykonawczego ma to uczynić

13) Przepisy dostosowujące.

Mogą, ale nie muszą występować przepisy dostosowujące. Zawierają:

a) sposób powołania po raz pierwszy organów lub instytucji tworzonych nową ustawą

b) sposób przekształcenia organów lub instytucji utworzonych na podstawie dotychczasowej ustawy w organy lub instytucje tworzone przez nową ustawę,

c) sposób likwidacji organów lub instytucji znoszonych nową ustawą, zasady zagospodarowania ich mienia oraz uprawnienia i obowiązki ich dotychczasowych pracowników.

d) można w tych przepisach wyznaczyć termin dostosowania organów lub instytucji do nowej ustawy,

e) mogą zawierać normy upoważniające do działań jednorazowych,

1) mogą nakazywać dostosowanie treści norm dotychczasowych do nowo uchwalonego prawa.

14) Przepisy końcowe.

Przepisy końcowe są to przepisy II stopnia (przepisy o przepisach).

Wykładnia systemowa (bierzemy pod uwagę miejsce przepisu).

Systematyka zewnętrzna - podział na przepisy I stopnia (główne- merytoryczne ogólne i szczegółowe) i przepisy II stopnia.

Przepisy końcowe to akty jednorazowe niepowtarzalne.

W przepisach II stopnia nie mówimy hipoteza, dyspozycja, sankcja a mówimy o poprzedniku i następniku.

Przepisu końcowe zawierają i ich kolejność jest następująca:

1) przepisy uchylające (derogacyjne).Wyczerpująco wymienia się ustawy lub przepisy, które ustawa uchyla. Nie można poprzestawać na domniemaniu, że nowa ustawa to uczyniła. Jeżeli ustawa w sposób całkowity i wyłączny reguluje daną dziedzinę spraw, a wyczerpujące wymienienie przepisów dotychczas obowiązujących w danej dziedzinie napotyka na trudności można wyjątkowo posłużyć się zwrotem "Tracą moc wszelkie dotychczasowe przepis dotyczące spraw uregulowanych w ustawie, w szczególności tracą moc " W innym przypadku tego nie używa się. Przepisowi uchylającemu ustawę lub poszczególne jej przepisy nadaje się odpowiednio brzmienie: "traci moc ustawa (tytuł ustawy) , albo w ustawie (tytuł) uchyla się art. Jeżeli uchyla się kilka ustaw, uchylane ustawy wymienia się w jednej jednostce redakcyjnej ustawy uchylającej, zamieszczając je w punktach, w kolejności, w jakiej uchylane ustawy zostały uchwalone.

Ustawę regulująca dotychczas daną dziedzinę uchyla się w całości, bez pozostawienia w mocy poszczególnych przepisów. Jeżeli wyjątkowo zachowuje się moc przepisów uchylanej ustawy wyraża się to zwrotem "Traci moc ustawa (tytuł ustawy) z wyjątkiem przepisów art. (wymienia się przepisy pozostające w mocy)

Jeżeli uchyla się tylko niektóre przepisy ustawy, w przepisie uchylającym jednoznacznie wymienia się wszystkie uchylane przepisy tej ustawy.

2) przepis o wejściu w życie ustawy. W ustawie zamieszcza się przepis określający termin i jej wejścia w życie, chyba że termin ten określają odrębne przepisy ustawy wprowadzającej. Ustawa w całości powinna wchodzić w życie w jednym terminie. Nie różnicuje się terminów wejścia w życie poszczególnych jej przepisów. Odstępstwo od tej zasady może dotyczyć zmieniających, uchylających, przejściowych i dostosowujących, w razie potrzeby- przepisy o wygaśnięciu mocy ustawy.

Jeżeli są przynajmniej 1 i 2 to wyodrębnia się rozdział. Jeżeli jest tylko przepis określający datę wejścia w życie to przepisu nie wyodrębniamy. Jeżeli przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe nie są liczne można je zamieścić pod wspólną nazwą - rozdział "przepisy przejściowe i końcowe".

Przepis określający termin wygaśnięcia mocy obowiązującej ustawy albo poszczególnych jej przepisów zamieszcza się tylko w przypadku, gdy ustawa albo jej poszczególne przepisy mają obowiązywać w ograniczonym czasie, np. " ustawa obowiązuje do dnia …(data kalendarzowa).

15) Przepisy unieważniające.

W przepisach upoważniających wskazuje się:

1) organ właściwy do wydania rozporządzenia, (określa się go pełną nazwą)

2) rodzaj aktu wykonawczego,

3) zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu (określa się w sposób precyzyjny,nie może być określenie ogólnikowe),

4) wytyczne dotyczące treści rozporządzenia. (są to wskazówki wyznaczające treść rozporządzenia lub sposób ukształtowania jego treści. Wytyczne powinny być bardziej szczegółowe, gdy sprawy dotyczą sytuacji prawnej obywateli).

Przepis upoważniający formułuje się w 1 artykule tak aby można było powołać go jako podstawę prawną do wydania rozporządzenie. Nie przekazuje się do uregulowania w rozporządzeniu spraw niewyjaśnionych lub nasuwających trudności przy opracowywaniu ustawy.

W przepisie upoważniającym nie zamieszcza się upoważnienia do wydania rozporządzenia w stosunku do kilku ustaw:

- upoważnienie do wydania aktów wykonawczych (kompetencja normodawcza),

- sposób sformułowania takiego przepisu jest określony w konstytucji art. 92 i 93 (zasada techniki prawodawczej),

- jeżeli dany akt wykonawczy jest wydany na podstawie właściwego przepisu upoważniającego, respektuje zasady konstytucyjne - to jest legalny.

W odniesieniu do ustaw mówimy, że jest zgodna z konstytucją lub jest niekonstytucyjna.

Przepis upoważniający do wydania aktów wykonawczych powinien być:

1. szczegółowy podmiotowo - powinien zawierać wskazanie organu właściwego do wydania,

2. szczegółowy przedmiotowo - podaje zakres treści aktu wykonawczego,

3) zawiera wytyczne co do treści - nie mogą one mieć charakteru blankietowego. Może się znaleźć,co ma uregulować, jak?, czego nie wolno.

3. akt wykonawczy nie może być wydany na podstawie upoważnienia domyślnego,

4. Nie należy powtarzać, modyfikować, zmieniać, rozszerzać treści ustaw,

6) treść aktu wykonawczego me może być sprzeczna z innymi aktami regulującymi dany zakres spraw,

7) zakaz subdelegacji - zakaz przekazania otrzymanego upoważnienia aktu wykonawczego innemu organowi.

Wybór sposobu upoważnienia

Obligatoryjne - uzyskał obowiązek i upoważnienie (minister określi, wyda w drodze). Jeżeli do funkcjonowania ustawy jest niezbędne wydanie rozporządzenia, np. Minister ds. finansów publicznych określi w drodze rozporządzenia

Fakultatywne- minister może określić w drodze rozporządzenia. Uzyskał kompetencje i może wydać. Minister ds. finansów publicznych może określić w drodze rozporządzenia,

16) Sposoby uchylenia mocy obowiązującej aktu normatywnego.

Sposoby utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego (derogacja).

I.) Na etapie stanowienia

- Derogacja właściwa - to sytuacja gdy nowo uchwalony akt zawiera przepisy uchylające:

- całkowita - nowa ustawa zastępuje wszystkie poprzednie przepisy w danej dziedzinie, np.tracą moc a)…b)… wszystkie uchylane przepisy.

- częściowa- uchylenie niektórych przepisów (wymienia się artykuły) poprzednio obowiązujących - zastąpienie nowych przepisem, uchylamy - nie ma zastąpienia nowych przepisem.

Jeżeli chcemy przedłużyć moc obowiązywania przepisów to wymieniamy ustawę, że się uchyla ją np. z wyjątkiem artykułu. Można powiedzieć ogólnie, że tracą moc wszystkie przepisy dotychczas obowiązujące. Przepisy regulujące daną materię.

Błędem jest derogacja domyślna. Poprzez wydanie nowej ustawy nie można się domyślać, że stare przepisy nie obowiązują. W tym przypadku trzeba stosować reguły kolizyjne.

II.) Na etapie stosowania prawa

- Derogacja niewłaściwa - stosujemy reguły kolizyjne, pozwalają one usunąć niezgodności norm

prawnych. Odnosi się tylko do danej sytuacji. Norma wcześniejsza uchyla normę późniejszą. Norma szczegółowa uchyla normę ogólną.

- Upływ Czasu - tylko w przypadku aktów czasowych. Ustawa wchodzi w życie dnia i obowiązuje do dnia.

- Orzeczenie TK - stwierdza niezgodność przepisu z konstytucją. Skutki:

• jeżeli wniosek do TK przed podpisaniem złożył Prezydent to nie wchodzi w życie. Kontrola prewencyjna.

• jeżeli TK orzeka do obowiązującej ustawy przestaje obowiązywać na przyszłość.

17) Sposoby określenia terminu wejścia w życie ustawy - ustawa wprowadzająca.

Publikacja aktów:

- konstytucja.

- ustawa o publikacji aktów normatywnych

Zasada Vocatio legis

Retroakcja - zakaz działania prawa wstecz.

Wejścia w życie ustawy nie uzależnia się od zdarzenia przyszłego. Wyjątkowo od takiego zdarzenia można jednak uzależnić wejście w życie ustawy albo poszczególnych przepisów. Pisze się "ustawa wchodzi w życie z dniem (określenie zdarzenia) a jeżeli dotyczy to poszczególnych przepisów to pisze się "Ustawa wchodzi w życie z dniem , z tym że przepisy art. stosuje się od dnia (określenie zdarzenia przyszłego). Termin zdarzenia przyszłego można określić w sposób niebudzący wątpliwości i zostanie on urzędowo podany do publicznej wiadomości.

a) ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od daty ogłoszenia. Nie wliczamy daty publikacji Mówi o tym ostatni artykuł w ustawie.

b) po upływie ……. podajemy ilość dni, miesięcy, lat, od daty ogłoszenia,

c) pierwszego dnia miesiąca następującego po dacie jej ogłoszenia,

d) wchodzi w życie z dniem (data kalendarzowa),

e) wyjątkowo w dniu ogłoszenia,

t) datę wejścia określa inna ustawa,

g) ustawa w chodzi w życie z 1 dniem m-ca następującym po publikacji,

h) ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Jak należy przyjąć jeżeli przepisu wejścia w życie nie będzie? Stosuje się regułę 1 - po upływie 14 dni. Jest to zasada subsydiarna wypracowana przez doktrynę - jeżeli nie ma daty wejścia w życie, akt wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia

Ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest obowiązkowe. Odrębna ustawa może wyłączyć obowiązek ogłoszenia aktu normatywnego nie zawierającego przepisów powszechnie obowiązujących. Akty normatywne ogłasza się niezwłocznie.

Akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba

że dany akt normatywny określa termin dłuższy .

W uzasadnionych przypadkach akty normatywne mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż 14 dni, z zastrzeżeniem przepisów porządkowych, a jeżeli ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie, to w tym przypadku dniem wejścia w życie aktu normatywnego może być dzień ogłoszenia tego aktu w dzienniku urzędowym.

Przepisy wyżej wymienione nie wyłączają możliwości nadania aktowi normatywnemu wstecznej mocy obowiązującej, jeżeli zasady demokratycznego państwa nie stoją temu na przeszkodzie. Przepisowi nadającemu moc wsteczną ustawie lub jej części nadaje się brzmienie: "Ustawa wchodzi w życie z dniem i ma zastosowanie do zdarzeń, które powstały przed dniem" albo ustawa wchodzi w życie z dniem, z mocą od dnia "

Przy obliczaniu terminu wejścia w życie aktu normatywnego określonego w dniach nie uwzględnia się dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przypadków, gdy akt normatywny wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. Terminy wejścia w życie aktu normatywnego określone w tygodniach, miesiącach, lub latach kończą się z upływem dnia, który nazwą lub data odpowiada dniu ogłoszenia, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było- w ostatnim dniu tego miesiąca.

Reguły przestrzegania:

1) data wejścia w życie - stosuje się do całej ustawy,

2) data wejścia ustaw i aktów wykonawczych- to samo,

3) ustawa wprowadzająca. Data wejścia w życie ustawy określa inna ustawa wprowadzająca. Tu trzeba dwóch ustaw.

- główna - wyłącznie przepisy merytoryczne,

- wprowadzająca główną - zawiera jedynie:

• przepis o wejściu w życie ustawy głównej,

• przepisy zmieniające,

• przepisy uchylające,

• przepisy przejściowe

Może zawierać:

- przepisy dostosowujące

- upoważniające do wydawania aktów wykonawczych do ustawy głównej.

Dotyczy to ustaw szczególnie obszernych lub zasadniczo zmieniających dotychczasowe ustawy. Ustawę wprowadzającą stosuje się dla przejrzystości i wtedy, gdy nowa ustawa reguluje całościowo dziedzinę i reguluje istotnie odmiennie. Ustawa wprowadzająca jest, więc aktem jednorazowym. Ustawa wprowadzająca może odnosić się tylko do jednej ustawy głównej. Wyjątkowo, jeżeli ustawy główne regulują sprawy ścisłe ze sobą związane, można jedną ustawę wprowadzającą odnieść do kilku ustaw głównych. Rozwiązania tego nie stosuje się do ustaw zmieniających. Wyznaczany przez ustawę wprowadzającą termin wejścia w życie ustawy głównej ustala się na ten sam dzień co dzień wejścia w życie ustawy wprowadzającej.

18) Wyjaśnij pojęcia:

- Retroakcja -to wsteczne działanie prawa. Zasada nie działania prawa wstecz-Lex retro non agid.

a) retroakcja właściwa - to sytuacja gdy ustawa określa skutki prawne w samej rzeczy, które wystąpią po dacie jej wejścia w życie i jednocześnie stanów rzeczy, które miały miejsce przed datą wejścia w życie i nie były wcześniej regulowane prawnie lub pogarszają sytuację prawną adresata.

- ustawa wchodzi z życie 01.01.2002 r. i znajduje zastosowanie do stanów np. po 01.10.2001 r.

Retroakcja jest zakazana i ma charakter:

- bezwzględny (prawo karne, prawo podatkowe).

- względny (prawo cywilne). W tym przypadku zasada działania prawa wstecz nie ma pierwszeństwa przed zasadą sprawiedliwości społecznej.

Retroakcja dopuszczalna - jeżeli skutki prawne są korzystne lub nie pogarszają sytuacji prawnej adresata.

b) Retroakcja całkowita - kiedy akt normatywny określa skutki prawne, które się rozpoczęły i zakończyły przed datą wejścia w życie ustawy.

- vocatio legis - to okres od ogłoszenia ustawy do jej wejścia w życie. Jest to okres dostosowawczy

ogłoszenie= nabycie mocy obowiązującej (okres ten to Vocatio legis) wejście w życie.

Akty prawne dzielą się na normatywne (formułują prawa i obowiązki) i akty nie normatywne (zarządzenia kierowników centralnych urzędów)

Ustawa z dnia 20.07.2002 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych odnosi się do prawa miejscowego. Są dzienniki ustaw (prawo powszechnie obowiązujące) i dzienniki urzędowe. Dziennik urzędowy to monitor polski A (akty normatywne prawa wewnętrznego). Monitor polski B akty prawa wewnętrznego o charakterze nienormatywnym (np. instrukcje) Dalej są dzienniku urzędowe ministerstw. Na koniec są Wojewódzkie dzienniki urzędowe (są to akty prawa miejscowego powszechnie obowiązujące).

- bezpośrednie działanie ustawy nowej

Jest to brak Vocatio legis. Dopuszczalne, ze względu na ważny interes państwa. Z zastrzeżeniem, że był to przepis przejściowy. Może być przedłużenie działania ustawy starej, w przypadku, gdy jest nowa.

19) Oznaczenie przepisów ustawy.

1) Podstawową jednostką redakcyjną jest artykuł.

2) Każdą samodzielną myśl ujmuje się a artykuł. Artykuł w miarę możliwości powinien być jednozdaniowy.

3) Jeżeli samodzielną myśl wyraża zespół zdań, dokonuje się podziału artykułu na ustępy.

W ustawach określonych jako "kodeks" ustępy oznacza się paragrafami.

4) W obrębie artykułu( ustępu) zawierającego wyliczenie wyróżnia się dwie części:

- wprowadzenie do wyliczenia oraz punkty,

- wyliczenie może kończyć się wspólną częścią, odnoszącą się do wszystkich punktów.

5. W obrębie punktów można dokonywać dalszego podziału wyróżniając litery.

6. W obrębie liter można dokonywać dalszego wyliczenia wprowadzając tiret.

6) Artykuł oznacza się skrótem "art." i cyfrą arabską z kropką z zachowaniem ciągłości numeracji w obrębie całej ustawy. W ustawie wprowadzającej ustawę określaną jako " kodeks" numer artykułu można oznaczyć cyfrą rzymską.

7) Ustęp oznacza się cyfrą arabską z kropką bez nawiasu, z zachowaniem ciągłości numeracji

w obrębie danego artykułu,

8) Punkty oznacza się cyfrą arabską z nawiasem z prawej strony, z zachowaniem ciągłości numeracji w obrębie danego artykułu albo ustępu. Każdy punkt kończy się średnikiem, a ostatni

kropką, chyba ,że wyliczenie kończy się częścią wspólną odnoszącą się do wszystkich punktów. Tutaj stawia się kropkę po części wspólnej.

9) Wyliczenie w obrębie punktów oznacza się małymi literami alfabetu łacińskiego, z wyłączeniem liter właściwych dla języka polskiego (ą, ę ,ć ).

10) Każde tiret kończy się przecinkiem, a ostatnie przecinkiem, średnikiem, albo kropką, chyba, że wyliczenie kończy się częścią wspólną odnoszącą się do wszystkich tiret. W takim przepadku,przecinek, średnik, albo kropkę stawia się po części wspólnej.

11) Każdą jednostkę redakcyjną zapisuje się od nowego wiersza i poprzedza jej oznaczeniemumieszczonym w tym samym wierszu. Artykuły i ustępy rozpoczyna się od akapitu.

12) Przepisu artykułu podzielonego powołuje się w następującej kolejności: "art.,... ust. ... pkt.. lit... tiret...", bez przecinków po kolejnych jednostkach redakcyjnych.

13) Artykuły grupuje się w rozdziały, rozdziały w działy, a działy łączy się w tytuły. W ustawie określanej jako "kodeks" tytuły można grupować w księgi, a księgi w części. W ustawie takiej można wyjątkowo wprowadzić oddziały jako jednostki systematyzacyjne rozdział.

14) Rozdziały (oddziały) numeruje się cyframi arabskimi (1), a jednostki systematyzacyjne wyższego stopnia -cyframi rzymskimi (I).

. 20) Formy i sposoby nowelizacji

Zasady konstytucyjne.

Przyjęto definicję "nowelizacji"- szerokie znaczenie. Wprowadzenie coś nowego. W/g wykładni językowej:

- dodanie coś nowego,

- zmiana treści aktu normatywnego.

§ 82 ZTP- Zmiana (nowelizacja) ustawy polega na uchyleniu niektórych jej przepisów, zastąpieniu niektórych przepisów przepisami o innej treści lub brzmieniu albo na dodaniu do niej nowych przepisów.

Przed zasadami techniki prawodawczej należy uwzględnić konstytucję. Konstytucja nie zawiera techniki prawodawczej z wyjątkiem procedury uchwalania ustawy. Prawodawca powinien dokładać więcej niż należytą staranność. Prawodawca powinien przewidywać przyszłość. Tekst powinien przewidywać przyszłość. Tekst powinien być na tyle ogólny, aby organy stosującemu prawo zostawić luz decyzyjny. "Zwroty nie ostre". Im więcej artykułów w ustawie tym więcej nieścisłości. Sytuacja idealna to wtedy gdy tekst powinien być przejrzysty i jasny. Jeżeli tekst zmieniamy rzadko, to realizujemy konstytucyjną zasadę poprawności prawa. Postulat zakazu częstych zmian był już z XIX wieku. Nawet przedstawiciele amerykańskiej szkoły natury tak mówili "zakaz częstych zmian".

Zasada poprawności prawa w konstytucji zyskała jeszcze drugi zakaz zmiany przepisów podatkowych w ciągu roku. Z zasady demokratycznego państwa prawnego można wyprowadzić zakaz częstych zmian.

Doktryna i orzecznictwo TK mówi, że ustawodawca ma swobodę w kształtowaniu prawa. Zasadność ustaw nie podlega badaniu TK. TK nie ocenia cech tylko metodę realizacji.

Naczelna zasada-

a) jedną ustawą zmieniamy 1 ustawę,

b) nowa ustawa zmienia jedną ustawę + inne,

c) nowa ustawa obejmująca inną dziedzinę merytoryczną.

Formy realizacji

1. Zmiana jest wprowadzana przez przepisy zawarte w innej ustawie merytorycznej.

Dopuszcza się to gdy:

1. ustawa nowelizująca i nowelizowana wykonują wspólną treść tematyczną.

2. jeżeli zmienia się pewną grupę przepisów to przepisy nowelizujące wyodrębniamy w i oddzielny rozdział pt. "zmiany w przepisach obowiązujących"

c) jeżeli zmienia się tylko 1 przepis, brak nowego rozdziału- przepis ten umieszcza się razem z przepisami końcowymi i przejściowymi.

2. Uchwalenie odrębnej ustawy merytorycznej

Budowa ustawy nowelizującej:

1. tytuł -ustawa z dnia… zakres przedmiotowy i tytuł właściwy,

- jeżeli jest to inna ustawa merytoryczna np. kodeks karny oraz o zmianie ustawy o .... Najczęściej jest oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

Ustawa nowelizująca - jej celem jest zmiana innych ustaw:

- najlepiej - ustawa 1 zmienia ustawę 2,

- trochę gorzej - wymienia się tytuły nowelizowanych ustaw

- jeszcze gorzej- tytuł ustawy zmienianej oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Obiekt nowelizacji:

- tekst pierwotny - Nl-N2,

- tekst zmieniany wcześniej,

- zmieniamy tekst jednolity.

N2 nie zmienia N1 tylko tekst pierwotny.

Jest jeden wyjątek N2 może zmieniać N1 tylko przy wypełnianiu luki prawnej lub rażącego naruszenia prawa.

2) przy zmianie zachowuje się poprzednią numerację jeżeli:

- przepis jest uchylany. Pozostawia się numer artykułu z zaznaczeniem uchylony.

- jeżeli dodajemy nowy przepis zachowujemy numerację dodając literę alfabetu, np. art. 35A. jeżeli jest zmiana polegająca na zmianie brzmienia:

• podajemy stary przepis,

• nowe brzmienie przepisu.

- wszystkie zmiany dotyczące 1 ustawy zamieszcza się w ustawie nowelizującej wyodrębnione w 1 artykule przy czym każda zmiana to odrębny punkt. Ustawa zmieniająca ma tyle artykułów ile jest ustaw zmienianych, np. art. 1 wprowadza się następujące zmiany … w art.10 (stare brzmienie) dodaje się wyrazy(…). Nowy art.10.

3. zawartość ustawy nowelizującej - powinna zawierać:

- jedynie przepisy zmieniające,

- przepisy uzupełniające,

- przepisy dostosowujące,

- przepisy przejściowe,

- przepisy końcowe.

W ustawie nowelizującej nie można zawierać przepisów nowych merytorycznych. Nie dodajemy nowych przepisów.

Formy nowelizacji z ZTP:

1. przepisy ustawy zmienia się odrębną ustawą zmieniającą,

2. przepisem zmieniającym zamieszczonym w innej ustawie,

3. jeżeli zmiany wprowadzone w ustawie miałyby być liczne albo miałyby naruszać konstrukcję lub spójność ustawy albo, gdy ustawa była już poprzednio wielokrotnie nowelizowana, opracowuje się projekt nowej ustawy.

4. pierwszemu artykułowi ustawy zmieniającej albo przepisowi zmieniającemu zamieszczonemu w innej ustawie nadaje się brzmienie: "W ustawie … (tytuł) wprowadza się następujące zmiany: …

5. jeżeli uchyla się tylko jeden przepis ustawy, przepisowi uchylającemu nadaje się brzmienie: "W ustawie … (tytuł ustawy) uchyla się art.… ", natomiast, jeżeli zmienia się treść lub brzmienie tylko jednego przepisu ustawy, przepisowi zmieniającemu nadaje się brzmienie: "W ustawie … (tytuł ustawy) art. … otrzymuje brzmienie: … "

6. zmiana ustawy nie może polegać na tym, że dawny przepis zastępuje się nowym, nie wskazując jednocześnie dokonywania tej zmiany (nowelizacja dorozumiana),

7. zmieniany przepis przytacza się w pełnym nowym brzmieniu, choćby zastępowano w nim, dodawano albo eliminowano tylko jeden wyraz. Jeżeli art. ustawy są podzielone na jednostki redakcyjne niższego stopnia, a zmianę wprowadza się tylko w którejś z nich, można poprzestać na przytoczeniu pełnego nowego brzmienia tylko tej zmienianej jednostki redakcyjnej.

8. jeżeli do tekstu dodaje się nowe art., zachowuje się dotychczasową numerację, dodając do nowego artykułu mała literę alfabetu łacińskiego np.art.3a. Zasada ta ma zastosowanie do niższych jednostek redakcyjnych

9. zmienia się zawsze tekst pierwotny ustawy,a jeżeli wprowadzono do niego zmiany- tekst zmieniony. Jeżeli ogłoszono tj. ustawy, zmienia się ten tekst, a w przypadku jego zmian,ten tekst zmieniony.

10. nie nowelizuje się przepisów zmieniających inną ustawę.

11. jedną ustawą zmieniającą obejmuje się tylko jedną ustawę. Wyjątkowo można od tego odstąpić w przypadku, gdy między zmienianymi ustawami występują niewątpliwe związki tematyczne lub do zrealizowania zamysłu prawodawcy jest niezbędne jednoczesne dokonanie zmian w kilku ustawach

12. ustawa zmieniająca może zawierać jedynie przepisy uchylające, przepisy zastępujące lub przepisy uzupełniające przepisy ustawy zmienianej, a w razie potrzeby - także przepisy przejściowe i dostosowujące, konieczne ze względu na dokonaną nowelizację.

13. co do zasady nie zamieszcza się przepisów regulujących sprawy nie objęte zakresem normowania ustawy zmienianej. Wyjątkowo można zamieścić przepisy, które regulują sprawy poza zakresem ustawy zmienianej. Robi się to w przypadku występowania luki w

prawie.

14. zmiany dokonane ustawą nowelizującą ujmuje się w 1 artykuł tej ustawy. Każdy nowelizowany artykuł ujmuje się w oddzielny punkt, jednostką niższą jest litera.

15. jeżeli w jednej ustawie zmieniającej zmienia się kilka ustaw, zmianę każdej z tych ustaw ujmuje się w odrębny artykuł.

16. tytuł formułuje się zgodnie z zasadami dotyczącymi ustaw, z tym że przedmiot ustawy określa się przez użycie zwrotu: "ustawa zmianie ustawy … (tytuł ustawy), a jeżeli zmienia się jednocześnie kilka ustaw - " ustawa o zmianie ustawy … (tytuł ustawy)" wymieniając tytuł każdej zmienianej ustawy. Jeżeli jedną ustawą zmienia się wiele ustaw, to tytuł ustawy zmieniającej byłby rażąco długi, można wyjątkowo użyć zwrotu: " ustawa o zmianie ustaw...(podać wspólny przedmiot).." albo ustawa o zmianie ustawy … (podać tytuł) oraz o zmianie niektórych innych ustaw, wymieniając tylko tytuł podstawowej ustawy zmienianej.

17. Jeżeli ustawa zawiera kilka przepisów zmieniających, wydziela się je we wspólny rozdział "zmiany w przepisach obowiązujących" i zamieszcza się bezpośrednio przed przepisami przejściowymi i końcowymi. Jeżeli ustawa zawiera jeden przepis zmieniający umieszcza się go bezpośrednio przed przepisami przejściowymi i końcowymi w rozdziale zatytułowanym "zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe"

21) Tekst jednolity a tekst ujednolicony, definicja, sposób ogłoszenia.

Jeżeli liczba zmian w ustawie jest znaczna lub, gdy ustawa była wielokrotnie uprzednio nowelizowana i posługiwanie się tekstem może być istotnie utrudnione, Marszałek sejmu ogłasza tekst jednolity ustawy. Ustawa może określić termin ogłoszenia tekstu jednolitego. W przypadku wyznaczenia ogłoszenia tj., tekst ten sporządza się według stanu prawnego obowiązującego w dniu wejścia w życie ustawy, w której został wyznaczony termin ogłoszenia tego tekstu. W tj. można uwzględnić również zmiany wprowadzone po dniu wejścia w życie ustawy, w której został wyznaczony termin ogłoszenia tego tekstu. Jeżeli tj. nie jest wyznaczony, tj. sporządza się w/g stanu z dnia wydania tego tj. Organy administracji rządowej współdziałają z Marszałkiem sejmu przy opracowywaniu tekstów jednolitych ustaw. Przepisy zdania pierwszego maja zastosowanie do ogłaszania tekstów jednolitych ' aktów normatywnych innych niż ustawa. Teksty jednolite tych aktów ogłasza organ właściwy do wydania aktu normatywnego. Tekst jednolity ogłasza się w formie obwieszczenia, w dzienniku urzędowym. W którym dany akt normatywny ogłoszono (art.16 ustawy z 20.07.2000). W obwieszczeniu przytacza się przepis ustawy upoważniającej do ogłoszenia tj. i tytuł ustawy, której tj. jest ogłaszany, a ponadto wymienia się wszystkie ustawy, które wprowadziły zmiany do tekstu pierwotnego tej ustawy.

Tekst jednolity jest opublikowany w sposób urzędowy. Jest to tekst pierwotny ustawy + wszystkie jej zmiany.

Tekst ujednolicony -to tekst pierwotny aktu + wszystkie jego zmiany opublikowane w sposób nie urzędowy .

Różnica jest ważna.

- tekst urzędowy. Za błędy w tekście nie możemy ponosić konsekwencji,

- tekst ujednolicony - za błędy w tekście my ponosimy konsekwencje.

Kto i na jakiej podstawie może wydać tekst jednolity i ujednolicony?

Mamy ustawę, nowelizacje tej ustawy N1, N2, N3, Nn….

Przy wielokrotnej nowelizacji można:

- opracować nowy projekt ustawy

- opracować tekst jednolity dla przejrzystości prawa.

a) organ upoważniony bez zamieszczania w ustawie nowelizującej przepisu stwierdzającego, że będzie opublikowany tekst jednolity. Ustawy-organ upoważniony- marszałek sejmu. Lub inne akty ten organ, który je wydał.

b) ustawa nowelizująca wskazuje datę w której będzie tekst jednolity opublikowany. Organ upoważniony ma obowiązek to uczynić.

Forma

1) Obwieszczenie kompetentnego organu (marszałek sejmu- ustawy lub inny organ właściwy do wydania danego aktu) w formie obwieszczenia z załącznikiem, którym jest tekst jednolity. Np.obwieszczenie (tytuł … ) i dalej pkt. 1 tekst jednolity .W ZTP jest przykład. Wyszczególnia się to, co nie ulegało zmianie. Jeżeli zmiany były w innych ustawach dotyczące danego aktu to też. Można napisać, że tj. nie uwzględnia …

Zasady redagowania t.j.

1. Zachowujemy numerację tekstu pierwotnego i tą którą wprowadzały ustawy nowelizujące,

2. Jeżeli przepis był uchylony, pozostawiamy numer artykułu z zaznaczeniem "uchylony"

i odnośniki, że w przypisie dodaje się ten akt, który przepis został uchylony.

3. Jeżeli tekst zawiera przepisy w nowym brzmieniu to w przypisie podajemy akt, który ten

4. Jeżeli przepis był wielokrotnie zmieniany to w przypisie umieszcza się chronologicznie wszystkie akty zmieniające.

22) Definicja, rodzaje i zawartość aktów wykonawczych.

Są dwa rodzaje definicji aktów wykonawczych. Definicja doktrynalna i definicja zawarta w art.92 konstytucji.

Pojęcie doktrynalne aktu wykonawczego - jest akt normatywny wydany przez kompetentny organ władzy publicznej na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Zawiera w zasadzie normy prawne generalne i abstrakcyjne. Z przepisów zawartych w akcie wykonawczym można skonstruować reguły powinnego zachowania się. Może to być prawo powszechnie obowiązujące, prawo wewnętrzne, akty prawa miejscowego.

Definicja z art. 92 konstytucji - rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa wyżej innemu organowi.

Byt rozporządzeń wykonawczych jest nierozłącznie związany z bytem ustawy.

Rodzaje aktów wykonawczych:

1. klasyczne ( takie jak z definicji. Są to akty podstawowe). Ustawa jest samoistnym źródłem prawa, a rozporządzenie musi mieć podstawę prawną. Musi być wydane na podstawie przepisu. Wydane może być przez organ wskazany w konstytucji. Jest więź hierarchiczna. Wieź hierarchiczna przybiera:

• więź kompetencyjną hierarchiczną. Treść rozporządzenia jest wyznaczana przez ustawę i musi być zgodna z ustawą,

• jest relacja hierarchicznej derogacji. Ustawa uchyla rozporządzenie wydane na jej podstawie. Ustawa uchyla każde rozporządzenie. Sposoby uchylania rozporządzenia: a) ustawa traci moc, b) nie ma przepisu uchylającego, ale jest sprzeczność treści pomiędzy ustawą a rozporządzeniem, c) ustawa uchyla inne rozporządzenie jeżeli jest z nią . sprzeczne. Jeśli jest hierarchiczna derogacja w wersji równorzędności mówi: " akt wcześniejszy uchyla akt późniejszy.

2. Wydane na podstawie upoważnienia ustawowego, przy którym brak jest szczególnej więzi z ustawą. Np. rozporządzenie powołujące jakiś organ i określające jego zadania. Przepis do powołania organu jest jednorazowy. Organ powołano, przy uchyleniu ustawy organ dalej istnieje.

.

Zakres treści rozporządzenia:

1. określenie pozytywne- § 115 ZTP

W rozporządzeniu zawiera się tylko przepisy regulujące sprawy przekazane do unormowania w przepisie upoważniającym (upoważnieniu ustawowym).

2. określenie negatywne:

• W rozporządzeniu nie zamieszcza się przepisów niezgodnych z ustawą upoważniającą lub innymi ustawami i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, chyba że przepis upoważniający wyraźnie na to zezwala (art.116 ZTP),

• W rozporządzeniu nie zamieszcza się przepisów karnych oraz przepisów odsyłających do przepisów karnych,

• W rozporządzeniu nie powtarza się przepisów ustawy upoważniającej oraz przepisów innych aktów normatywnych,

• Na podstawie jednego upoważnienia ustawowego wydaje się jedno rozporządzenie, które wyczerpująco reguluje sprawy przekazane do unormowania w tym upoważnieniu,

• -Jeżeli jedno upoważnienie ustawowe przekazuje do uregulowania różne sprawy, które dają się tematycznie wyodrębnić tak, że ich zakresy są rozłączne, można wydać na podstawie takiego upoważnienia więcej niż jedno rozporządzenie.

Budowa aktu wykonawczego:

1) tytuł - różni się od tytułu ustawy. Pisze się go w 4 wierszach.

- oznaczenie rodzaju aktu "Rozporządzenie",

- nazwę organy wydającego rozporządzenie np. Prezes RM,

- data rozporządzenia (data popisania organu który to ustanowił, jeżeli robiły to dwa organy to najnowszą datę). Np. "z dnia 21 luty 2002 r."

- określenie przedmiotu rozporządzenia NP. "w sprawie..."

2) Część nieartykułowana (nie podzielona na jednostki redakcyjne). Teks rozporządzenia rozpoczyna się od powołanie podstawy prawnej na podstawie, której wydano dany akt normatywny. Jeżeli upoważnienie ustawowe jest zawarte w kilku przepisach, jako podstawę prawną przytacza się przepis, który wskazuje organ upoważniony do jego wydania oraz określa zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu np. na podstawie art. … ustawy z dnia tytuł …(Dz. U. Nr + wszystkie zmiany albo ostatni tj. i jego zmiany ogłoszone do dnia wydania rozporządzenia) zarządza się, co następuje:........... Tytułu ustawy wraz z oznaczeniem Dz. U. ze zm. albo ostatni Tj. i jego zmiany w której zamieszczony jest przepis upoważniający przytacza się tylko w podstawie prawnej rozporządzenia, a w treści powołuje się skrótowo przytaczając tylko tytuł.

Jeżeli w upoważnieniu ustawowym wskazano ministra określonego nazwą działu adm. rząd, w odnośniku do podstawy prawnej wydania tego rozporządzenia wymienia się przepis prawny, mocą którego minister wydający to rozporządzenie kieruje działem administracji rządowej. Wskazanym w upoważnieniu ustawowym.

3) Część artykułowana (podzielona na jednostki redakcyjne). Zawartość.

- przepisy ogólne:

- określa się przedmiot, w szczególności wtedy, gdy tytuł rozporządzenia jest zwięzły i nie zawiera szczegółowej informacji o wszystkich sprawach regulowanych w rozporządzeniu, rozpoczynając przepis od wyrazów" rozporządzenie określa ".

- zamieszcza się postanowienia o stosowanych definicjach i skrótach.

Podstawową jednostką redakcyjną i systematyzacyjną jest paragraf. Paragrafy można dzielić na ustępy, ustępy na punkty, punkty na litery, litery na tiret.

- przepis o wejściu z życie. Data wejścia w życie aktu wykonawczego= data wejścia w życie ustawy. Tak powinno być wyjątek -art. 128 Rozporządzenie można wydać po dniu ogłoszenia ustawy, w której jest zamieszczony przepis upoważniający do jego wydania, a przed dniem wejścia w życie ustawy. W tym przypadku termin wejścia w życie rozporządzenia wyznacza się na dzień nie wcześniejszy niż dzień wejścia w życie ustawy upoważniającej do wydania tego rozporządzenia.

Na oryginale umieszcza się podpis organu wydającego rozporządzenie, jeżeli są conajmniej dwa organy na oryginale umieszcza się podpisy każdego z nich. Jeżeli wydawane jest w porozumieniu z innym organem zamieszcza się podpis na oryginale wydającego rozporządzenie i podpis organu w porozumieniu z którym jest wydawane. Jednak podpisu tego organu nie umieszcza się w tekście ogłoszonym do publikacji dzienniku urzędowym.

- może być przepis uchylający inne rozporządzenie. Taki przepis umieszcza się tylko w przypadku, gdy ma ono uchylić rozporządzenie wcześniejsze, które zostało wydane na podstawie tego samego, nadal obowiązującego przepisu upoważniającego przez:

- ten sam organ, który wydaje rozporządzenie uchylające,

- organ, którego właściwość przejął organ wydający rozporządzenie uchylające.

Albo w przypadku ma ono uchylić rozporządzenie wydane na podstawie nieobowiązującego przepisu upoważniającego, ale pozostawione w mocy przez nową ustawę, chyba ,że nowa ustawa przestała obowiązywać.

Czy można rozporządzeniem nowelizować rozporządzenie? Tak. Możliwe jest to nowym rozporządzeniem przez ten sam organ, albo przez organ, który przejął właściwość organu, który wydał rozporządzenie, ile przepis upoważniający z ustawy nie utracił mocy obowiązującej. W tytule rozporządzenia zmieniającego określenie przedmiotu rozporządzenia rozpoczyna się od zwrotu "rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie" pomijając nazwę organu, który wydał rozporządzenie zmieniane, i datę wydania tego rozporządzenia a także oznaczenie dzienników urzędowych, w których zostało opublikowane rozporządzenie zmieniane ijego zmiany albo ostatni tj. i jego zmiany.

23) Warunki legalności aktu wykonawczego.

Zadajemy pytanie:

a) czy upoważnienie z ustawy jest zgodne z art. 92, 93, 94 konstytucji,

b) czy akt wykonawczy- wydany na podstawie upoważnienia jest legalny (czy spełnia wszystkie warunki, np. treść nie może być szersza niż treść ustawy.

Art. 92 konstytucji:

- rozporządzenie jest wydawane na podstawie przepisu upoważniającego zawartego w ustawie (delegacja ustawowa) i w celu jej wykonania.

- przepis upoważniający do wydania aktu powinien być:

- szczegółowy podmiotowo (wskazuje organ upoważniony),

- szczegółowy przedmiotowo (określa zakres treści aktu wykonawczego),

- powinien zawierać wytyczne co do treści aktu wykonawczego (wytyczne TK orzekł co do wytycznych "im bardziej treść danego aktu wykonawczego wkracza w sferę uprawnień i obowiązków podmiotów prawa tym bardziej szczegółowe powinny być wytyczne co do treści aktu wykonawczego.

- przepis upoważniający nie może mieć charakteru blankietowego, nie może być oparty na domniemaniu ani na wykładni celowościowej (dotyczy to rozporządzeń i prawa miejscowego).

- zakaz subdelegacji (art. 92 ust. 2 konstytucji)

- te same zasady stosujemy do rozporządzeń, aktów prawa wewnętrznego i aktów prawa miejscowego.

24) Definicje odesłania i klauzule generalne w tekście prawnym.

25} Zasady techniki prawodawczej w konstytucji i w orzecznictwie TK.

W Konstytucji w żadnym artykule nie ma odniesienia do zasad techniki prawodawczej. ZTP związane są z zasadą państwa prawnego. TK wydaje orzeczenia od 1986 r. 29.12.1989 r.-jest konstytucja PRL. Już wówczas TK mówił o pewnych zasadach, które muszą być spełnione np. publikacja aktów prawnych. Od 29.12.1989 r. wprowadzono art. 1 w konstytucji (Zasada demokratycznego państwa prawnego - z.d.p.p.). TK stworzył katalog zasad np. zasada zaufania obywatela do państwa. ZTP były wtedy traktowane już jako element z.d.p.p. ZPT nie stanowiły samodzielnego krtyterium konstytucyjności prawa. Samo naruszenie ZPT nie skutkowało uchyleniem aktu prawnego.

Po 02.04.97 r. w listopadzie 25.11.97 TK stwierdził: " obowiązkiem każdego prawodawcy jest poszanowanie zasad przyzwoitej legislacji będących przejawem zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, która jest nieodłącznym elementem zasady demokratycznego państwa prawnego.

Konstytucja porządkuje tworzenie prawa przez rozdział III "Źródła prawa". Jest to katalog zamknięty. Prawo porządkuje hierarchicznie.

Prawo podzielono na źródła prawa powszechnie obowiązującego i wewnętrznego. W przypadku prawa wewnętrznego, źródła prawa nie mają charakteru bezwzględnego (nie są zamknięte). Powszechne są bezwzględne (są zamknięte). Jest zasada wyłączności ustawowej. Pewne sfery stosunków społecznych można regulować wyłącznie ustawą, np. prawo daninowe, karne.

Zasady techniki prawodawczej z konstytucji

1) Zasada określoności przepisów prawa Gasności). TK wiąże to z zasadą państwa prawa. Art. 42 ust. 1. Sąd nie może uznać kary póki nie ma jej w przepisie ustawowym obowiązującym w czasie jej popełnienia. Wynika z tego więc, że nie ma prawa wstecz. Art. 217 "żadnej daniny bez ustawy".

2) Zasada publikacji aktów prawnych (art. 88- konstytucji). Jest to norma kompetencyjna. Jest ustawa z 20.07.2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i innych niektórych aktów prawnych. Ustawa określa skutki nie ogłoszenia. Stanowienie prawa to czynność konwencjonalna. Ogłoszenie musi być przewidziane przez przepisy prawne.

a) nabycie mocy obowiązującej - ogłoszenie urzędowe (promulgacja). Następuje to zgodnie z zasadami i we właściwym dzienniku i niezwłocznie. Ogłoszenie (data ogłoszenia to data DZ.U. - uznano, że ogłoszenie to publikacja + skierowanie Dz.U. do rozpowszechnienia.

b) wejście w życie - od tego momentu

Okres między a i b to nakaz zachowania stosownego VACATIO LEGIS - można to wyprowadzić z zasady państwa prawnego. Minimum 14 dni, dla podatków 30 dni, dla przepisów porządkowych 3 dni. . Pomiędzy a i b są przepisy intertemporalne. VACATIO LEGIS to okres dostosowawczy.

Ustawa z 20.07.2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i innych niektórych aktów prawnych

Akty prawne dzielą się na akty normatywne (formujące prawa i obowiązki) i akty nienormatywne (zarządzenia kierowników centralnych urzędów)

ART. 156 K.p.a - Organ adm. publ. stwierdza nieważność decyzji, która:

- wydana została z naruszeniem przepisów o właściwość,

- wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,

- została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie itp.

Ustawa z 20.07.2002 r. odnosi się też do prawa miejscowego:

- jest dziennik ustaw (akty prawa powszechnie obowiązującego),

- dziennik urzędowy RP "Monitor Polski", (akty normatywne prawa wewnętrznego wydawane przez

prezydenta, uchwały RM, uchwały sejmu, senatu, akty urzędowe prezydenta, wyroki TS),

- dziennik urzędowy RP "Monitor Polski B", (akty nienormatywne prawa wewnętrznego- informacje, komunikaty),

- dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami adm. rząd, i dzienniki urzędowe urzędów centralnych, (akty normatywne prawa wewnętrznego wydawane przez organ wydający dziennik),

- wojewódzkie dzienniki urzędowe. (akty prawa miejscowego wojewody ,województwa, gminy,

powiatu),

Czy można odstąpić od ogłoszenia aktu prawnego? Można, jeżeli akt prawny nie ma norm prawnych.

Czy może być krótsze Vakatio Legis? Może w szczególnie uzasadnionych wypadkach, jeżeli jest to podyktowane interesem państwa i społecznym. Można odejść od tego w przepisach

porządkowych (np. klęski żywiołowej).

Dziennikami urzędowymi są: Dziennik Ustaw RP, Dziennik Urzędowy RP "Monitor Polski", Dziennik Urzędowy RP "Monitor Polski B", Dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej, dzienniki urzędowe urzędów centralnych oraz wojewódzkie dzienniki urzędowe.

W dzienniku ustaw RP publikuje się: prawo powszechnie obowiązujące wydawane przez centralne organy państwa, teksty jednolite tych aktów, orzeczenia TK dotyczące tych aktów. W DZ. U. publikuje się również akty prawne dotyczące stanu wojny, zawarcia pokoju, referendum zatwierdzającego zmianę konstytucji i referendum ogólnokrajowego, skrócenia kadencji sejmu, wyborów do sejmu, senatu, prezydenta, powszechnej lub częściowej mobilizacji, stanów nadzwyczajnych (wyjątkowy, wojenny, klęski żywiołowej), zatwierdzenia wyborów prezydenta RP, sejmu ,senatu, ważność referendum o którym było wcześniej. Ratyfikowane umowy międzynarodowe w raz dotyczącymi ich oświadczeniami rządowymi.

W dzienniku urzędowym RP "Monitor Polski" ogłasza się: zarządzenia prezydenta na podstawie ustawy, uchwały RP i zarządzenia Prezesa RM na podstawie ustawy, teksty jednolite tych aktów, orzeczenia TK dotyczące tych aktów. Również ogłasza się uchwały Zgromadzenia narodowego (regulamin zgormadzenia, w sprawie uznania trwałej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia., postawienia prezydenta w stan oskarżenia przed TS), Uchwały sejmu dotyczące (regulaminu sejmu, wotum zaufania dla

RM, absolutorium dla RM, votum nieufności dla RM, pociągnięcia do odpowiedzialności .

przez TS, w sprawie powołania na ważne stanowiska państwowe), uchwały senatu (regulamin, wybór i powołanie na stanowiska państwowe), akty urzędowe prezydenta ( zwołanie pierwszego posiedzenia sejmu, zrzeczenia się urzędu przez prezydenta, desygnowania i powołania prezesa RM oraz RM, przyjmowania dymisji RM. Umowy międzynarodowe inne niż ratyfikowane

W dzienniku urzędowym RP "Monitor Polski B" ogłasza się: sprawozdania finansowe określone w przepisach o rachunkowości, ogłoszenia i obwieszczenia przedsiębiorców, jeżeli odrębne przepisy nie wymagają ich ogłoszenia w monitorze sądowym i gospodarczym, inne akty prawne a także informacje, komunikaty, ogłoszenia i obwieszczenia organów, instytucji osób, jeżeli odrębne ustawy tak stanowią

W dziennikach urzędowych ministrów kierujących działami administracji rządowej oraz dziennikach urzędowych urzędów centralnych ogłasza się: akty normatywne organu wydającego dziennik, uchwały RM uchylające zarządzenia ministra wydającego dziennik urzędowy, orzeczenia TK w sprawach w/w aktów. Ogłasza się informacje, komunikaty, obwieszczenia, ogłoszenia tych organów. Nie ogłasza się tych aktów które są publikowane w DZ. U i monitor polski i monitor polski B.

W wojewódzkim dzienniku urzędowym ogłasza się: akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę i organy administracji niezespolonej, akty prawa miejscowego stanowione przez j.s.t, statuty związków międzygminnych oraz statuty związków powiatów, akty Prezesa RM uchylające akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę i organy administracji niezespolonej, wyroki NSA uwzględniające skargi na akty nadzoru, porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych, uchwałę budżetową województwa oraz sprawozdanie z wykonania budżetu województwa, obwieszczenie o rozwiązaniu organów stanowiącego j.s.t, statuty UW, inne akty jeżeli przepisy tak stanowią.

Przepisy porządkowe ogłasza się w drodze obwieszczeń, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie lub w środkach masowego przekazu. Za dzień ogłoszenia przepisów porządkowych uważa się dzień wskazany w obwieszczeniu. Oprócz tego ogłasza się je w Woj.Dz.URZ.

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.plPraca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

---