PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO

NA WYDZIALE LEKARSKIM I

ROK AKADEMICKI 2012/2013

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II roku

1.

NAZWA PRZEDMIOTU

:

BIOCHEMIA

2.

NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot

:

KATEDRA I ZAKŁAD BIOCHEMII I BIOLOGII MOLEKULARNEJ = KZBBM

3 . Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę

:

Adres: Święcickiego 6, 60-781 Poznań, Col. Anatomicum

Tel. /Fax [phone]

Strona WWW http://www.biolmol.ump.edu.pl/

E-mail [e-mail]

4.

Kierownik jednostki

:

prof. dr hab. Paweł Jagodziński

5.

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I (koordynator

przedmiotu) :

Nazwisko prof. dr hab. Paweł Jagodziński

Tel. kontaktowy: 061-854-65-19

Możliwość kontaktu (dni, godz., miejsce) pon-pt, godz. 9-16, KZBBM

E-mail: [e-mail]

Osoba zastępująca dr J. Bogusław Dylewski

Kontakt [e-mail]

6.

Miejsce przedmiotu w programie studiów

:

Rok:2

Semestr: III/zimowy i IV/letni

7.

Liczba godzin ogółem

: 180

liczba pkt.ECTS:

16

Jednostki uczestniczące w nauczaniu

przedmiotu

Semestr zimowy liczba godzin
W

Ć

Ćwiczenia

kategoria

S

KZBBM

44

44

A

24

Razem:

44

44

24

Jednostki uczestniczące w nauczaniu

przedmiotu

Semestr letni liczba godzin

W

Ć

Ćwiczenia

kategoria

S

KZBBM

16

40

A

12

Razem:

16

40

12

8 .

Cel nauczania przedmiotu

Poznanie na poziomie molekularnym procesów katabolicznych i anabolicznych
związków azotowych (aminokwasów, hemoglobiny, kwasów nukleinowych),
węglowodanów i tłuszczowców w warunkach fizjologicznych. Poznanie struktur
ważniejszych metabolitów przemian chemicznych i nazw enzymów katalizujących
kluczowe reakcje oraz mechanizmów regulacji ich aktywności. Zrozumienie
współzależności przemian i roli cyklu utlenień końcowych produktów katabolizmu
białek, węglowodanów i tłuszczów. Zrozumienie podstaw molekularnych procesów
energetycznych, ze szczególnym uwzględnieniem ATP sprzężonej z transportem
elektronów. Poznanie stresu oksydacyjnego, potencjału antyoksydacyjnego organizmu
oraz sposobu replikacji materiału genetycznego, ekspresji genów i mechanizmów
molekularnych leżących u podłoża tych procesów. Poznanie głównych przekaźników
sygnałów

w

komórce

oraz

funkcji

receptorów

powierzchniowych

i wewnątrzkomórkowych. Zrozumienie podstaw homeostazy ustrojowej, szczególnie
w odniesieniu do gospodarki węglowodanowej i lipidowej oraz roli hormonów w tych
procesach z uwzględnieniem specyfiki niektórych narządów i tkanek organizmu.
Poznanie podstawowych metod biologii molekularnej stosowanej w medycynie.
Ułatwienie zrozumienia niektórych zagadnień omawianych w ramach fizjologii
z elementami patologii, przedmiotów przedklinicznych (diagnostyki laboratoryjnej,
immunologii, farmakologii i toksykologii) i przedmiotów klinicznych (chorób
wewnętrznych i pediatrii).

Efekt kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozumie przemiany związków chemicznych w warunkach fizjologicznych; zna drogi
przemian i końcowego utleniania produktów katabolizmu białek, węglowodanów
i tłuszczów; rozumie funkcje podstawowych układów przekaźników w komórce;
rozumie funkcje receptorów powierzchniowych i wewnątrzkomórkowych; zna procesy
prowadzące do śmierci komórki; wykorzystuje wiedzę z zakresu podstaw
molekularnych procesów energetycznych oraz procesów biochemicznych w stanach
patologicznych; rozumie możliwości regulacji procesów biochemicznych oraz zna
podstawy molekularne niektórych chorób.

9. SYLABUS

W załączeniu

10.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów

Wykłady - Semestr zimowy

Tematyka wykładów

Imię i nazwisko osoby

prowadzącej zajęcia

Wykład 1.

Enzymy. Koenzymy i rola witamin jako ich
składników

prof. dr hab. Paweł
Jagodziński

Wykład 2.- 6.

Metabolizm aminokwasów.

Wykład 7.

Utleniania biologiczne

Wykład 8.- 10.

Kwas DNA, RNA i biosynteza białek

Wykład11.- 13.

Metabolizm cukrów prostych i złożonych

Wykład14.- 16.

Kwasy tłuszczowe

Wykład17.- 19.

Lipidy proste i złożone

Wykład20.- 22.

Cholesterol, kwasy żółciowe i wit D

Wykłady - Semestr letni

Tematyka wykładów

Imię i nazwisko osoby

prowadzącej zajęcia

Wykład 23.- 24.

Hormony steroidowe

prof. dr hab. Paweł
Jagodziński

Wykład 25.

Budowa i funkcja hormonów
polipeptydowych i białkowych

Wykład 26.

Podłoża biochemiczne procesów
zachodzących w tkance łącznej.
Molekularne aspekty skurczu mięśnia

Wykład 27.

Przewodzenie bodźców w OUN i na
zakończeniach nerwowych:
neurotransmitery ich receptory, transdukcja
sygnałów

Dr A. Sobkowiak

Wykład 28.

Biosynteza i funkcje tlenku azotu (NO)

prof. dr hab. Paweł
Jagodziński

Wykład 29.

Biochemia procesu widzenia

Dr A. Sobkowiak

Wykład 30.

Stres oksydacyjny

prof. dr hab. Paweł
Jagodziński

Ćwiczenia - Semestr zimowy

Tematyka ćwiczeń

Osoba odpowiedzialna

Ćwiczenie 1.

Aminokwasy i peptydy. Struktura i właściwości
białek. Klasyfikacja enzymów i koenzymów

Asystenci KZBBM

Ćwiczenie 2.

Metody rozdziału białek i oznaczania
aktywności enzymów

Ćwiczenie 3.

Repetytorium I -Białka

Ćwiczenie 4.

Zasady purynowe i pirymidynowe oraz
nukleozydy i nukleotydy. Budowa DNA i RNA

Ćwiczenie 5.

Preparatyka i analiza restrykcyjna
plazmidowego DNA

Ćwiczenie 6.

Repetytorium II – Kwasy nukleinowe

Ćwiczenie 7.

Cukry proste i ich pochodne ważne biologicznie.
Budowa i funkcja oligo- i polisacharydów

Ćwiczenie 8.

Repetytorium z materiału wykładowego
semestru zimowego

Ćwiczenia - Semestr letni

Tematyka ćwiczeń

Osoba odpowiedzialna

Ćwiczenie 9.

Oznaczanie stężenia glukozy i aktywności α-
amylazy

Asystenci KZBBM

Ćwiczenie 10.

Repetytorium III – Węglowodany

Ćwiczenie 11.

Podział lipidów i ich składniki. Trawienie
tłuszczów pokarmowych. Skład i rola żółci

Ćwiczenie 12.

Preparatyka i analiza tłuszczów

Ćwiczenie 13.

Repetytorium IV – Tłuszczowce

Ćwiczenie 14.

Repetytorium z materiału wykładowego
semestru letniego

Seminaria - Semestr zimowy

Tematyka seminariów

Imię i nazwisko osoby

prowadzącej zajęcia

Seminarium 1.

Struktura i funkcja białek

Asystenci KZBBM

Seminarium 2.

Hemoglobina

Seminarium 3.

Enzymy

Seminarium 4.

Nukleotydy purynowe i pirymidynowe

Seminarium 5.

Struktura i synteza kwasów nukleinowych

Seminarium 6.

Biosynteza białek

Asystenci KZBBM

Seminarium 7.

Metabolizm cukrów prostych

Seminaria - Semestr letni

Tematyka seminariów

Imię i nazwisko osoby

prowadzącej zajęcia

Seminarium 8.

Metabolizm wielocukrów

Asystenci KZBBM

Seminarium 9.

Regulacja stężenia glukozy we krwi.

Seminarium 10.

Metabolizm kwasów tłuszczowych.

Seminarium 11.

Biosynteza i degradacja lipidów.

Seminarium 12.

Transport lipidów w osoczu.

Konwersatorium I.

Utleniania końcowe produktów
metabolizmu białek, węglowodanów
i lipidów. Uzyskiwanie i magazynowanie
energii. Homeostaza wewnątrzustrojowa

Konwersatorium II.

Zastosowanie metod biologii molekularnej
we współczesnej medycynie

11.

Organizacja zajęć:

Aktualny podział grupy studenckiej na stronie internetowej jednostki:

http://www.biolmol.ump.edu.pl/

REGULAMIN ZAJĘĆ:

Zajęcia dydaktyczne z biochemii odbywają się systemem modułowym. Całość materiału
podzielono na cztery moduły (białka, kwasy nukleinowe, węglowodany, tłuszczowce).
W skład każdego modułu wchodzą: sprawdzian wejściowy, ćwiczenie laboratoryjne, trzy
seminaria, repetytorium oraz sprawdzian wyjściowy. Tematyka wykładów jest
skoordynowana z pozostałymi zajęciami i uzupełnia oraz integruje treści omawiane
w danym module. Zajęcia dydaktyczne zamykają dwa konwersatoria.
Sprawdziany wejściowe
Zajęcia w danym module poprzedza sprawdzian pisemny obejmujący podstawowe
zagadnienia danego modułu.
Ćwiczenia laboratoryjne
Odbywają się w grupach ćwiczeniowych wg szczegółowego harmonogramu zajęć
zamieszczonego na stronie Katedry. Student musi być przygotowany teoretycznie na
każde ćwiczenia w stopniu umożliwiającym podjęcie zajęć praktycznych. Student
wypełnia protokół z poszczególnych ćwiczeń i uzyskuje zaliczenie
Seminaria
Prowadzone są w formie interaktywnej, aby studenci mogli brać czynny udział
w zajęciach i wykazać się znajomością materiału za co mogą uzyskać punkty premii

Repetytoria
Obejmują zakres tematyczny seminariów w danym module, a znajomość przebiegu
omawianych procesów biochemicznych i wzorów metabolitów jest weryfikowana
sprawdzianem pisemnym
Sprawdziany wyjściowe
Po przeprowadzeniu zajęć w danym module odbywa się sprawdzian wyjściowy z całości
materiału objętego programem seminariów. Warunkiem przystąpienia do sprawdzianu
wyjściowego z danego modułu tematycznego jest uczestnictwo w co najmniej dwóch
seminariach tematycznych.
Konwersatoria
Integrują moduły tematyczne, prowadzone są systemem PBL, opartego o rozwiązywanie
problemów za co studenci mogą uzyskać punkty premii
Nieobecności
Obecność na wszystkich zajęciach jest obowiązkowa, a obecność na ćwiczeniach
laboratoryjnych i seminariach jest kontrolowana. Spóźnienie przekraczające 15min
traktuje się jako nieobecność. Student nie ma obowiązku usprawiedliwienia nieobecności
na zajęciach kontrolowanych, ale nie ma też możliwości odrobienia. W uzasadnionych
przypadkach, za zgodą Kierownika modułu tematycznego student może odrobić
nieobecność na zajęciach kontrolowanych wyłącznie do dnia sprawdzianu wyjściowego w
danym module.

System oceny punktowej wyników nauczania
Stosowany jest system punktowy, a elementy procesu dydaktycznego są punktowane w
dwojaki sposób: jako punkty, stanowiące o ocenie podstawowej (których suma wynosi
100%) oraz jako punkty dodatkowe będące premią za wyróżniające przygotowanie do
zajęć i aktywność (wliczane do sumy punktów zgromadzonych w ciągu roku
akademickiego). Punktowane są następujące elementy procesu dydaktycznego:
1. Sprawdzian wejściowy: uzyskać można od 0 do 6 pkt.
2. Ćwiczenie laboratoryjne: za przygotowanie teoretyczne, wykonanie ćwiczenia i
protokół od 1-4 pkt
3. Seminarium: za aktywny udział w seminarium od 1 do 3 pkt. premii
4. Repetytorium: za każdy sprawdzian pisemny uzyskać można od 0 do 10 pkt.
5. Sprawdzian wyjściowy: za każdy sprawdzian wyjściowy obejmujący 30 pytań
testowych uzyskać można od 0 do 30 pkt
6. Sprawdzian z materiału wykładowego: za sprawdzian testowy obejmujący 40 pytań
testowych można uzyskać 1–40 pkt.
7. Konwersatorium: za aktywny udział w konwersatorium uzyskać można od 1 do 4 pkt.
premii

Kryteria zaliczenia zajęć z biochemii
W ciągu roku akademickiego uzyskać można maksimum 280 pkt. (100%) plus 44
pkt. premii.
1. Warunkiem uzyskania zaliczenia zajęć z biochemii i dopuszczenia do egzaminu
końcowego jest uzyskanie minimum 168 pkt. (60%).
2. Student, który uzyskał mniej niż 168 pkt., lecz co najmniej 112 pkt. (40%), może
ubiegać się o zaliczenie zajęć na podstawie sprawdzianu z całości materiału
obowiązującego na seminariach.
W przypadku uzyskania oceny negatywnej lub nieprzystąpienia do sprawdzianu
zaliczeniowego, student ma prawo do 2-krotnego poprawiania go w terminie ustalonym

przez Katedrę. Student, który nie poprawi tego sprawdzianu, nie uzyska zaliczenia zajęć
z biochemii w danym roku akademickim.
3. Student, który uzyskał mniej niż 112 pkt. nie otrzymuje zaliczenia zajęć i nie ma
możliwości odrobienia zaległości w danym roku akademickim.
4. Punkty uzyskane w ciągu roku akademickiego zostaną przeliczone na punkty
egzaminacyjne wg następującego wzoru:
punkty egzaminacyjne = (suma pkt. zaliczenia – 168) x 0,1
i jako premia za systematyczne i dobre postępy w nauce zostaną doliczone do wyniku
egzaminu, (dotyczy to tylko egzaminu w pierwszym terminie).
Egzamin
Egzamin końcowy z biochemii ma formę pisemną i składa się z części testowej
i opisowej, z których można uzyskać łącznie maksymalnie 100 punktów. Do uzyskanego
wyniku egzaminu (w pierwszym terminie) zostaną doliczone t.zw. punkty egzaminacyjne.
Suma uzyskanych punktów wyrażona zostanie jako słowna ocena egzaminu z biochemii
i wpisana do indeksu:
– bardzo dobry od 95,0 pkt. (od 95%)
– ponad dobry od 90,0 do 94,9 pkt. (od 90%)
– dobry od 80,0 do 89,9 pkt. (od 80%)
– dość dobry od 70,0 do 79,9 pkt. (od 70%)
– dostateczny od 60,0 do 69,9 pkt. (od 60%)
– niedostateczny poniżej 60,0 pkt. (poniżej 60%)
O ocenie pozytywnej egzaminów w terminach poprawkowych decyduje otrzymanie co
najmniej:
– w I terminie poprawkowym 55 punktów,
– w II terminie poprawkowym 50 punktów.
W terminach poprawkowych nie dolicza się punktów zgromadzonych w ciągu roku
akademickiego przeliczonych na punkty egzaminacyjne
Uwagi końcowe
Studenta obowiązuje ponadto: przestrzeganie

ogólnych

norm zachowania;

uporządkowanie stanowiska pracy po zakończeniu ćwiczenia; poszanowania aparatury,
sprzętu i wyposażenia sal dydaktycznych oraz przestrzeganie bieżących zarządzeń
Kierownika Katedry i osób prowadzących zajęcia
Regulamin zajęć z biochemii oparty jest na Statucie oraz Regulaminie Studiów
Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu z dnia 31.03.2010 r.,
które obowiązują we wszystkich sprawach nie objętych niniejszym regulaminem

PROGRAM ZAJĘĆ

:

Wykłady:
Enzymy. Koenzymy i rola witamin jako ich składników
Metabolizm aminokwasów.
Utleniania biologiczne
Kwas DNA, RNA i biosynteza białek
Metabolizm cukrów prostych i złożonych
Kwasy tłuszczowe
Lipidy proste i złożone
Cholesterol, kwasy żółciowe i wit D
Hormony steroidowe
Budowa i funkcja hormonów polipeptydowych i białkowych

Podłoża biochemiczne procesów zachodzących w tkance łącznej. Molekularne aspekty
skurczu mięśnia
Przewodzenie bodźców w OUN i na zakończeniach nerwowych: neurotransmitery ich
receptory, transdukcja sygnałów
Biosynteza i funkcje tlenku azotu (NO)
Biochemia procesu widzenia
Stres oksydacyjnySeminaria:
Struktura i funkcja białek
Hemoglobina
Enzymy
Nukleotydy purynowe i pirymidynowe
Struktura i synteza kwasów nukleinowych
Biosynteza białek
Metabolizm cukrów prostych
Metabolizm wielocukrów
Regulacja stężenia glukozy we krwi.
Metabolizm kwasów tłuszczowych.
Biosynteza i degradacja lipidów.
Transport lipidów w osoczu.
Ćwiczenia:
Aminokwasy i peptydy. Struktura i właściwości białek. Klasyfikacja enzymów
i koenzymów
Metody rozdziału białek i oznaczania aktywności enzymów
Repetytorium I -Białka
Zasady purynowe i pirymidynowe oraz nukleozydy i nukleotydy. Budowa DNA i RNA
Preparatyka i analiza restrykcyjna plazmidowego DNA
Repetytorium II – Kwasy nukleinowe
Cukry proste i ich pochodne ważne biologicznie. Budowa i funkcja oligo-
i polisacharydów
Repetytorium z materiału wykładowego semestru zimowego
Oznaczanie stężenia glukozy i aktywności α-amylazy
Repetytorium III – Węglowodany
Podział lipidów i ich składniki. Trawienie tłuszczów pokarmowych. Skład i rola żółci
Preparatyka i analiza tłuszczów
Repetytorium IV – Tłuszczowce
Repetytorium z materiału wykładowego semestru letniego

PROGRAM NAUCZANIA

Wymagania wstępne:
Znajomość zagadnień z zakresu ćwiczeń wstępnych w poszczególnych modułach
tematycznych
Przygotowanie do zajęć
Zapoznanie się z regułami pracy w laboratorium i zapoznanie się z zasadami BHP.
Samodzielne przygotowanie teoretyczne do seminariów tematycznych i ćwiczeń
laboratoryjnych wg szczegółowego zakresu dla poszczególnych form zajęć praktycznych

Wymagania końcowe
Egzamin końcowy potwierdzający opanowanie całości materiału określonego programem
nauczania Biochemii. Termin egzaminu wybiera student zapisując się na jeden
z proponowanych trzech terminów ustalonych w porozumieniu z Radą Roku. Do
egzaminu końcowego z biochemii zostaną dopuszczeni studenci którzy zaliczyli zajęcia
uzyskując min 168 pkt (60%) lub uzyskali pozytywną ocenę ze sprawdzianu
zaliczeniowego z całości materiału objętego programem czterech modułów tematycznych.

12

.

Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny

Egzamin końcowy– kryterium zaliczenia: forma egzaminu ( ustny, pisemny,
testowy)
Egzamin końcowy z biochemii ma formę pisemną i składa się z części testowej (80pytań
jednokrotnego wyboru, w systemie OLAT) i opisowej (10 pytań wymagających
znajomości przebiegu omawianych procesów biochemicznych i wzorów kluczowych
metabolitów), z których można uzyskać łącznie maksymalnie 100 punktów
Zaliczenie – kryterium zaliczenia
W ciągu roku akademickiego uzyskać można maksimum 280 pkt. (100%) plus 44 pkt.
premii.
1. Warunkiem uzyskania zaliczenia zajęć z biochemii i dopuszczenia do egzaminu
końcowego jest uzyskanie minimum 168 pkt. (60%).
2. Student, który uzyskał mniej niż 168 pkt., lecz co najmniej 112 pkt. (40%), może
ubiegać się o zaliczenie zajęć na podstawie sprawdzianu z całości materiału
obowiązującego na seminariach.
W przypadku uzyskania oceny negatywnej lub nieprzystąpienia do sprawdzianu
zaliczeniowego, student ma prawo do 2-krotnego poprawiania go w terminie ustalonym
przez Katedrę. Student, który nie poprawi tego sprawdzianu, nie uzyska zaliczenia zajęć
z biochemii w danym roku akademickim.
3. Student, który uzyskał mniej niż 112 pkt. nie otrzymuje zaliczenia zajęć i nie ma
możliwości odrobienia zaległości w danym roku akademickim.

13.Literatura:

Zalecana literatura
podstawowa:
1.

Murray R.K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W. Biochemia Harpera, PZWL, Warszawa,

2004, 2008

2.

Bańkowski E. Biochemia, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław, 2004

3.

Trzeciak W.H. (red.) Biochemia. Skrypt do Ćwiczeń Laboratoryjnych, Wyd. AM, Poznań 1997

uzupełniająca:
4.

Alberts B., Bray P., Johnson A., Lewis J., Raff M., Roberts K., Walter P. Podstawy biologii

komórki. Wprowadzenie do biologii molekularnej., PWN, Warszawa, 1999.

5.

Angielski S., Rogulski J. Biochemia kliniczna, PZWL, Warszawa, 1991

6.

Berg J.M., Tymoczko J.L., Stryer L. Biochemia, PWN, Warszawa, 2005, 2009

7.

Davidson V.L., Sittman D.B. Biochemia, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław,

2002

8.

Hames B.D., Hooper N.M., Houghton J.D. Biochemia – krótkie wykłady, Wydawnictwo

Naukowe PWN, Warszawa, 2006

9.

Kączkowski J. Podstawy biochemii, Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa, 1996

10.

Konieczny L., Roterman I. Strategia działania organizmu żywego, Wydawnictwo „Zamiast

korepetycji”, Kraków, 2000

11.

Ostrowski W., Gumińska M., Krawczyk A. Ćwiczenia z chemii ogólnej i fizjologicznej,

Warszawa, 1986

12.

Szafran H., Knapik-Czajka M. Podstawy biochemiczne gospodarki lipidowej organizmu

człowieka, Collegium Medicum UJ, Kraków, 1994

13.

Turner P.C., McLennan A.G., Bates A.D., White M.R.H. Biologia molekularna – krótkie

wykłady, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2004

14. Studenckie koło naukowe

Opiekun: mgr biotech. Agnieszka Rawłuszko

Tematyka: Udział czynników genetycznych i epigenetycznych w procesie

nowotworzenia

Miejsce spotkań KZBBM

15. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora

16. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu (w przypadku
przedmiotów koordynowanych)

UWAGA ; wszystkie tabele i ramki można powiększyć w zależności od potrzeb