+

Analiza ekonomiczna

Analiza wykorzystania majątku obrotowego

+

Analiza produktywności majątku
obrotowego

Najczęściej

wykorzystuje

się

wskaźniki

analizy

ekonomiczno – finansowej przedsiębiorstwa oraz praktyczne
metody określające efektywną alokację krótkoterminowych
zasobów oraz wyznaczające zapotrzebowanie na kapitał
obrotowy.

+

Analiza produktywności
majątku obrotowego

n

Wskaźniki obrotowości (produktywności), nazywane także
wskaźnikami

sprawnego

działania,

umożliwiają

ocenę

wykorzystania

zasobów

majątku

obrotowego

przedsiębiorstwa.

n

W zależności od konstrukcji tych wskaźników możliwa jest
różna szczegółowość przeprowadzania analiz:

Wskaźniki obrotowości

n

Wskaźnik obrotowości (produktywności) majątku

obrotowego

n

Sn – przychód ze sprzedaży

n

MO – średni stan majątku obrotowego

O

M

Sn

O

mo

c

=

mo

c

O

Wskaźnik obrotowości majątku obrotowego

Wskaźniki obrotowości

Wskaźnik szybkości obrotu

majątku

obrotowego w

dniach zwany wskaźnikiem rotacji w dniach:

Ot

mo

- wskaźnik rotacji majątku obrotowego w dniach

T – liczba dni analizowanego okresu

MO – średni stan majątku obrotowego

Sn

xt

O

M

O

mo

t

=

Wskaźniki obrotowości

Wskaźnik zaangażowania majątku (majątkochłonności),

będący odwrotnością wskaźnika produktywności

Oz

mo

– wskaźnik liczby obrotów zapasów w badanym

okresie

Sn

O

M

Oz

mo

=

Wskaźniki obrotowości zasobów

Wskaźnik częstotliwości obrotów określa się liczbą obrotów

zasobów w analizowanym okresie

n

Ocz – wskaźnik liczby obrotów zapasów w badanym okresie

n

Zuż – wielkość (wartość) zużycia materiałów lub koszt własny

produkcji sprzedanej w badanym okresie

n

Zap – średni stan zapasów (materiałów, wyrobów gotowych) w

badanym okresie



;

!

2F

]

=

=X]
=DS

Wskaźniki obrotowości zasobów

Wskaźnik szybkości obiegu (rotacji, krążenia) zapasów,

charakteryzujący czas trwania jednego cyklu obiegu w dniach:

n

Otz – wskaźnik szybkości obiegu (rotacji) zapasów w dniach



;

!

2W

]

=

=DS
=X]

Wskaźniki obrotowości zasobów

Wskaźnik

majątkochłonności

lub

zapasochłonności

(zapotrzebowania, obciążenia, związania, zaangażowania) zapasów
w procesie wytwórczym, określa ile środków zaangażowanych w
zapasach przypada na jednostkę zużycia materiałów (dotyczy
zapasów

materiałowych)

lub

na

jednostkę

przychodów

ze

sprzedaży:

+

Wskaźniki obrotowości zasobów

Zuż

ap

Z

Oz =

Sn

ap

Z

Oz =

Lub:

Oz – wskaźnik zapotrzebowania zapasów

Sn – przychód ze sprzedaży

Wskaźniki obrotowości zasobów

Wskaźnik obrotowości należności:

Ocn – wskaźnik obrotowości należności

N – średni stan należności

N

Sn

Oc

n

=

Wskaźniki obrotowości zasobów

n

Wskaźnik czasu rozliczenia należności w
dniach:

n

Otn – wskaźnik rozliczenia należności z tytułu
dostaw, robót i usług.

Sn

t

N

Ot

n

=

+

Wskaźniki obrotowości zasobów

W analizie produktywności majątku obrotowego ważne

znaczenie

ma

efektywność

wykorzystania

majątku

reprezentowanego przez wielkości związania lub zwolnienia
majątku obrotowego:

Wskaźniki obrotowości zasobów

Ogólny

wskaźnik

związania

lub

zwolnienia

środków

zaangażowanych w majątku obrotowym ma postać:

ΔMO(oc) –przeciętny stan majątku obrotowego w badanym okresie

Sno –przychód ze sprzedaży w bazowym okresie

Ocmo – wskaźnik obrotowości majątku obrotowego w bazowym

okresie

mo

no

oc

Oc

S

O

M

MO

-

=

D

1

)

(

+

Zarządzanie produkcją

Analiza produkcji i sprzedaży

+

Analiza – przedmiot i zakres

n

Podstawowym

miernikiem

oceny

działalności

przedsiębiorstwa

jest

wynik

finansowy.

Zasadniczym

elementem

obliczeniowym

wyniku

finansowego

są

przychody ze sprzedaży wyrobów i usług.

n

Sprzedaż jest podstawowym źródłem pokrycia kosztów
generowanych przez firmę oraz kreowania zdolności do
samofinansowania i rozwoju.

n

Przychody

ze

sprzedaży

kształtują

się

pod

wpływem

różnorodnych

czynników,

zarówno

niezależnych

od

przedsiębiorstwa, jak i takich, na które ma ono istotny wpływ.

16

+

Analiza - przedmiot i zakres

Na przedmiot analizy składa się:

Ø

Wielkość i dynamika przychodów ze sprzedaży

Ø

Jakość i unowocześnienie produkcji

Ø

Struktura rodzajowa i przestrzenna

Ø

Opłacalność sprzedaży

17

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

n

Badanie przychodów ze sprzedaży rozpoczyna się od
ustalenia stopnia wykonania planu sprzedaży badanego
okresu,

a

następnie

określenia

wielkości

i

dynamiki

przychodów za okres kilku lat.

n

Rosnąca dynamika jest pierwszym symptomem pomyślnego
kształtowania się stosunków przedsiębiorstwa z otoczeniem.

n

Spadek dynamiki jest dla firmy przejawem niekorzystnym.

18

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

Przy

badaniu

dynamiki

przychodów

w

dłuższym

okresie niezbędne jest uwzględnienie skutków inflacji.

Może się okazać, że przychody ze sprzedaży w cenach

bieżących rosną, ale wzrost ten może być wynikiem zwyżki
cen a nie rozmiarami sprzedaży.

19

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

W przypadku znacznej inflacji, przychody ze sprzedaży

należy skorygować wskaźnikiem wzrostu cen dla danego
okresu, według zależności:

Wskaźnik dynamiki ze sprzedaży w cenach bieżących x 100

Wskaźnik dynamiki cen

§

Dokonane

w

ten

sposób

obliczenia

pozwalają

ustalić

dynamikę przychodów w cenach stałych

20

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

n

Wskaźnik

ten

powinien

być

również

porównany

ze

wskaźnikami

dynamiki

analogicznych

jednostek

gospodarczych

n

Jeżeli w analizowanym podmiocie występuję wzrost dynamiki
sprzedaży, lecz wzrost ten będzie słabszy niż w innych
jednostkach,

to

sytuacja

taka

może

mieć

charakter

negatywny.

21

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

Przychód ze sprzedaży w przedsiębiorstwie w ogólnym

ujęciu

jest

wskaźnikiem

agregatowym,

który

można

przedstawić jako iloczyn ilości sprzedawanych jednostek
produktów oraz ceny ich sprzedaży, zgodnie z równaniem:

Gdzie:
Ps – produkcja sprzedana
qi – ilość wyrobów sprzedanych i-tego asortymentu
ci – cena sprzedaży i-tego asortymentu

22

i

i

s

c

q

P

S

=

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

Zarówno ilość, jak i cena wpływające na wartość i

odchylenia przychodów ze sprzedaży mogą mieć charakter
złożony. Ilość sprzedanych wyrobów może być nie tylko sumą
produktów

wyrażonych

w

naturalnych

lub

umownych

jednostkach miary, lecz wielkością wynikającą:

Ø

Z poziomu wytworzonej w danym okresie produkcji
towarowej,

Ø

Ze zmian w stanie zapasów wyrobów gotowych,

Ø

Z przesunięć w strukturze asortymentowej sprzedanych
wyrobów.

23

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

Wartość sprzedanych zatem wyrobów wynika zatem z

następującego obliczenia:

Gdzie:

Ps – produkcja sprzedana

Pt – produkcja towarowa

- - różnica stanu wyrobów gotowych na początek i na

koniec okresu

24

wg

t

s

P

P

P

D

±

=

wg

P

D

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

Produkcja towarowa może zostać ujęta w postaci:

Gdzie:

q

i

– ilość wyrobów sprzedanych i-tego asortymentu

- różnica stanu i-tego wyrobu gotowego

25

å

=

D

±

=

n

i

i

i

i

t

xc

q

q

P

1

)

(

i

q

D

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

Dodatnia różnica stanu zapasów, przy jednakowych

cenach wyrobów, może wskazywać na trudności ze zbytem.
Wymaga

to

określenia

przydatności

produkowanych

wyrobów na potrzeby rynku oraz zbadanie jakości produkcji.

26

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

W przypadku potrzeby oceny całkowitych efektów

działalności

przedsiębiorstwa

obejmujących

zarówno

produkcję zakończoną, jak i znajdującą się w określonym
etapie

przetwarzania

można

wykorzystać

produkcję

całkowitą. Obejmuje ona produkcję towarową oraz różnicę
stanu zapasów produkcji niezakończonej.

27

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

Produkcję całkowitą można przedstawić w postaci

zagregowanej:

- różnica stanu produkcji w toku

28

n

t

g

P

P

P

D

±

=

n

P

D

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

Produkcję całkowitą można przedstawić również w

formie iloczynu czynników:

- różnica stanu i-tego wyrobu gotowego

- różnica stanu i-tego wyrobu w toku

29

å

=

D

±

D

±

=

n

i

i

ni

i

i

g

xc

q

q

q

P

1

)

(

i

q

D

ni

q

D

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

Zmiana struktury asortymentowe może wynikać z

przesunięć

zmierzających

w

kierunku

wytwarzania

produktów bardziej rentownych, mniej materiałochłonnych
lub

o

niższej

pracochłonności,

a

także

o

mniej

skomplikowanym procesie wytwarzania.

30

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

Wpływ cen na przychód ze sprzedaży może wiązać się

ze zmianami tych cen oraz może wynikać z rodzaju cen
stosowanych w poszczególnych kanałach dystrybucji.
Podstawowe rodzaje cen związane z odpowiednimi
poziomami dystrybucji to:

n

Ceny zbytu

n

Ceny hurtowe

n

Ceny detaliczne

n

Ceny transakcyjne

31

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

n

Cena zbytu (cena producenta)

występuje przede wszystkim w przedsiębiorstwach

przemysłowych, skupu i importowych jako ceny sprzedaży
towarów przedsiębiorstwom handlu hurtowego

32

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

n

Ceny hurtowe

występują w przedsiębiorstwach handlu hurtowego

jako ceny sprzedaży towarów dla przedsiębiorstw handlu
detalicznego, dla których stanowią one ceny zakupu. Ceny
hurtowe składają się z ceny zbytu oraz z marży hurtowej
służącej pokryciu kosztów obrotu hurtowego i osiąganiu
zysku w przedsiębiorstwie hurtowym.

33

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

n

Ceny detaliczne

są stosowane w handlu detalicznym przy sprzedaży

towarów konsumentom indywidualnym, dla których stają się
ona ceną zakupu. Ceny detaliczne składają się z ceny
hurtowej i z marży detalicznej przeznaczonej na pokrycie
kosztów obrotu detalicznego i na wygospodarowanie zysku w
przedsiębiorstwie detalicznym.

34

+

Analiza wielkości i dynamiki
przychodów ze sprzedaży

n

Ceny transakcyjne

funkcjonują

w

polskim

handlu

zagranicznym

odzwierciedlając rachunek kosztów i wyników krajowych
organizacji gospodarczych. Tworzy się je z przemnożenia cen
dewizowych wyrażonych w walutach obcych przez kurs
złotego.

35

+

Ocena jakości i unowocześnienia produkcji

+

Ocena jakości i unowocześnienia
produkcji

Na poziom ostatecznie osiąganej ceny sprzedaży

istotny wpływ ma jakość produkcji.

Wyroby reprezentujące wysoki poziom techniczny,

niezawodność, estetykę, a także parametry, jak wygląd,
opakowanie, łatwość montażu, bezpieczeństwo eksploatacji,
ekologiczność, itp. będą kandydowały do wysokiej ceny.

Natomiast zła jakość produktów powoduje roszczenia ze

strony odbiorców do bonifikat i rozliczeń zwrotnych będzie
rzutowała na jej obniżenie.

37

+

Ocena jakości i unowocześnienia
produkcji

Miarą jakości produkcji, we współczesnym świecie może być:

Ø

Wskaźnik jakości

Ø

Wskaźnik reklamacji

Ø

Wskaźnik unowocześnienia produkcji

38

+

Ocena jakości i unowocześnienia
produkcji

n

Przyznanie

produkcji

świadectwa

zgodności

z

odpowiednimi

normami jest wyrazem najwyższej aprobaty dla jakości procesu i
gotowego wyrobu,

n

dlatego wskaźnik jakości (Wj) jako relacja produkcji z atestem
jakościowym do poziomu sprzedaży ogółem jest miarą tej aprobaty.

n

Wj – wskaźnik jakości produkcji

n

Pc – produkcja z atestem jakościowym

n

Ps – wartość produkcji sprzedanej

39

100

x

P

P

W

s

c

j

=

+

Ocena jakości i unowocześnienia
produkcji

W przypadku niedotrzymania żądanych parametrów

jakościowych wyrobu lub norm wytwarzania, część produkcji
sprzedanej

może

podlegać

zakwestionowaniu

przez

odbiorców. Można to wyrazić poprzez:

Ø

Wskaźnik reklamacji

Ø

Wskaźnik strat z tytułu reklamacji

40

+

Ocena jakości i unowocześnienia
produkcji

Wskaźnik reklamacji (Wr) określa wartość produktów

zareklamowanych (Pr) w sprzedaży ogółem:

41

100

x

P

P

W

s

r

r

=

+

Ocena jakości i unowocześnienia
produkcji

Wskaźnik strat z tytułu reklamacji uwzględniający

upusty i bonifikaty cenowe, które zmniejszają przychody ze
sprzedaży:

n

Ws – wskaźnik strat z tytułu reklamacji

n

Str

r

– straty z tytułu reklamacji

n

Kws – koszt własnej sprzedaży

42

100

x

Kws

Str

W

r

s

=

+

Ocena jakości i unowocześnienia
produkcji

W

rozwiniętej

gospodarce

rynkowej

dostawcy

najczęściej uznają reklamację i przyjmują warunki ich
załatwiania zgłaszane przez odbiorcę.

Szybka

i

dobrze

załatwiona

reklamacji

owocuje

wzmocnioną więzią odbiorcy z firmą oraz jego lojalnością
wobec przedsiębiorstwa i oferowanych przez nie produktów.

43

+

Ocena jakości i unowocześnienia
produkcji

Zdolność zaspokojenia efektywnego popytu na rynku

zależy od nowoczesności produkcji. Tempo odnawiania
produkcji w przedsiębiorstwie można badać za pomocą
wskaźnika odnowienia produkcji:

n

Wod – wskaźnik odnowienia produkcji

n

Pod – wartość sprzedaży wyrobów nowo uruchomionych

44

100

x

P

P

W

s

o d

o d

=

+

Ocena jakości i unowocześnienia
produkcji

Wskaźnik

unowocześnienia

produkcji

jest

ściśle

związany ze specyfiką branży i charakterystycznym dla niej
cyklem życia produktów

.

Przedsiębiorstwa tych branż przemysłu, które cechuje

krótki cykl życia wyrobów powinni szczególnie zadbać o to,
ażeby w swojej strukturze asortymentowej posiadać znaczny
udział wyrobów nowych, zapewniających w przyszłości
sukces

firmie

oraz

wyrobów

w

fazie

dojrzałości

przynoszących zyski obecnie.

Dlatego też ocena stopnia odnowienia produkcji w

badanej firmie powinna uwzględniać analogiczne wielkości
średnio branżowe lub osiągane w jednostkach przodujących
w danej branży.

45

Analiza jakości i odnowienia produkcji

Zadania analizy jakości:

1.Określenie jakości produkcji i jej ocena.

2.Rozpoznanie czynników wpływających na jakość.

3.Sformułowanie skutków ekonomicznych wywołanych zmianami jakości produkcji.

Wskaźniki analizy jakości produkcji

1.Wskaźniki obejmujące tylko wybraną cechę (znak jakości, gatunek, reklamacja).

2.Wskaźniki strukturalne.

3.Wskaźniki wyrażające średni poziom jakości.

Poprawa jakości

- Wyższe ceny

- Mniej braków i reklamacji

- Mniej napraw gwarancyjnych

Wzrost zysku

Pogorszenie

jakości

- Niższe ceny

- Więcej braków i reklamacji

- Więcej napraw gwarancyjnych

Obniżenie zysku

+

Analiza produkcji

Analiza produkcji

Produkcja:

1. odzwierciedla wyniki pracy przedsiębiorstwa,

2.może być przedstawiona za pomocą różnych mierników, a mianowicie:

•

naturalnych – kg, litry, m

2

, szt., itp.,

•

umownych - różna produkcja przeliczana na jeden określony miernik za

pomocą wskaźników przeliczeniowych, np. wagony towarowe o różnej

ładowności na wagony dwuosiowe,

•

wartościowe – wyrażone w pieniądzu,

•

stosowane ceny – stałe lub bieżące.

Analiza produkcji

Wartościowe

mierniki produkcji

Mierniki

produkcji

brutto

Produkcja

towarowa

P

t

Produkcja

globalna

P

g

Mierniki

produkcji

netto

Produkcja

czysta

P

cz

Produkcja

sprzedana

netto

P

sn

Analiza produkcji

Produkcja towarowa:

• wartość wyrobów gotowych,
• wartość sprzedanych półwyrobów i części,
• wartość usług przemysłowych.

Produkcja globalna:

wartość produkcji towarowej + wartość różnicy wielkości zapasów produkcji niezakończonej

Produkcja czysta:

wartość produkcji globalnej - koszty materialne

Produkcja sprzedana netto:

P

sn

= (P

sz

+ D

pt

+ U

re

– P

a

– D

re

) – (K

mt

– K

a

)

Przychody wg cen

sprzedaży netto

Ujemne rozliczenia

w eksporcie

(dopłaty)

Dotacje

przedmiotowe

Podatek

akcyzowy

Dodatnie

rozliczenia w

eksporcie

(obciążenia)

Koszty materialne

Koszty

amortyzacji

ce

o

Ujemne

e

owe

en

o

pt

e rozliczenia

e rozli

a

Podat

D

mt

atnie

enia w

orcie

żenia)

Kos

a

)

K

am

a

)

Analiza produkcji – mierniki pracochłonności

Pracochłonność

całkowita

Pracochłonność

technologiczna

Normatywna

pracochłonność

bezpośrednia

• Technologiczna
• Nakłady pracy pracowników

na stanowiskach
nieroboczych rozliczane na
wyroby gotowe

• Normatywna
• Nakłady pracy robotników

pomocniczych

• Czas pracy robotników

akordowych

• Rzeczywisty czas pracy robót

nienormowanych

Analiza struktury asortymentowej produkcji

Analiza struktury asortymentowej produkcji obejmuje m. in.:

• analizę wykonania planu produkcji pod względem asortymentowym,

• ustalenie czynników powodujących niewykonanie planu produkcji pod

względem asortymentowym.

W analizie wykonania planu pod względem asortymentowym stosuje się:

• wskaźnik asortymentowości produkcji,

• wskaźnik równomierności wykonania planu asortymentowego,

• wskaźnik udziału produkcji planowanej, ponadplanowej i pozaplanowej.

Wskaźnik asortymentowości produkcji

A

p

=

x 100

P

p

P

pa

p

wartość produkcji

zaliczonej do planu

asortymentowego

wartość produkcji
planowanej

a

p

w

Zasady zaliczania produkcji na poczet planu:

Pr. wykonana > Pr. Planowana – do obliczeń Pr. planowana

Pr. wykonana < Pr. Planowana – do obliczeń Pr. wykonana

Jeżeli wykonywana jest produkcja poza planem, to nie włącza się ich do obliczeń.

Wskaźnik asortymentowości produkcji

A

p

=

x 100 = 87,7%

656 000

575 000

0

Wyszczególninie

Wartość produkcji wg cen

sprzedaży netto

Produkcja

zaliczona do

asortymentu

plan

wykonanie

Wyrób gotowy A

280 000

359 560

280 000

Wyrób gotowy B

160 000

160 000

160 000

Wyrób gotowy C

180 000

135 000

135 000

Wyrób gotowy D

36 000

0

-

Wyrób gotowy E

-

27 440

-

Produkcja ogółem

656 000

682 000

575 000

p

656 00

575 00

Wskaźnik równomierności wykonania planu
asortymentowego

Wskaźnik ten pozwala uwzględnić także produkcję wykonaną poza planem

p

pa

=

x 100

P

ps

P

pas

pas

wartość produkcji

zaliczonej do planu

asortymentowegoprzy

zachowaniu planowanej

struktury asortymentowej

wartość produkcji

planowanej

skorygowany

wskaźnikiem

wykonania planu

produkcji ogółem

a

za

Wskaźnik równomierności wykonania planu
asortymentowego

1. Ustalenie wskaźnika wykonania łącznego planu produkcji

Wyszczególnienie

Wartość produkcji wg cen

sprzedaży netto

Wskaźnik

wykonania

planu [%]

plan

wykonanie

Wyrób gotowy A

280 000

359 560

128,5

Wyrób gotowy B

160 000

160 000

100,0

Wyrób gotowy C

180 000

135 000

75,0

Wyrób gotowy D

36 000

-

-

Wyrób gotowy E

-

27 440

-

Produkcja ogółem

656 000

682 000

104,0

Wskaźnik równomierności wykonania planu
asortymentowego

2. Korekta planowanej produkcji poszczególnych wyrobów wskaźnikiem
wykonania łącznego planu produkcji

Wyszczególnienie

Wartość produkcji wg

cen sprzedaży netto

Wskaźnik

wykonani

a planu

[%]

Plan produkcji

skorygowany
wskaźnikiem

wykonania

planu

produkcji

ogółem [zł]

plan

wykonanie

Wyrób gotowy A

280 000

359 560

128,5

291 200

Wyrób gotowy B

160 000

160 000

100,0

166 400

Wyrób gotowy C

180 000

135 000

75,0

187 200

Wyrób gotowy D

36 000

-

-

37 440

Wyrób gotowy E

-

27 440

-

-

Produkcja ogółem

656 000

682 000

104,0

682 240

Wskaźnik równomierności wykonania planu
asortymentowego

3. Ustalenie produkcji zaliczonej do asortymentu

Wyszczególnienie

Wartość produkcji wg

cen sprzedaży netto

Wskaźnik

wykonania

planu [%]

Plan produkcji

skorygowany
wskaźnikiem

wykonania

planu

produkcji

ogółem [zł]

Produkcja

zaliczona do

asortymentu

przy

zachowaniu

planowanej

struktury

asortymentowej

plan

wykonanie

Wyrób gotowy A

280 000

359 560

128,5

291 200

291 200

Wyrób gotowy B

160 000

160 000

100,0

166 400

160 00

Wyrób gotowy C

180 000

135 000

75,0

187 200

135 000

Wyrób gotowy D

36 000

-

-

37 440

-

Wyrób gotowy E

-

27 440

-

-

-

Produkcja ogółem

656 000

682 000

104,0

682 240

586 200

Wskaźnik równomierności wykonania planu
asortymentowego

4. Obliczenie wskaźnika równomierności wykonania planu asortymentowego
produkcji

Wyszczególnienie

Wartość produkcji wg

cen sprzedaży netto

Wskaźnik

wykonania

planu [%]

Plan produkcji

skorygowany
wskaźnikiem

wykonania

planu

produkcji

ogółem [zł]

Produkcja

zaliczona do

asortymentu

przy

zachowaniu

planowanej

struktury

asortymentowej

plan

wykonanie

Produkcja ogółem

656 000

682 000

104,0

682 240

586 200

p

pa

=

x 100 = 85,9%

682 400

586 200

400

00

pa

682 4

586 2

682 4

Realizacja produkcji nie przebiega równomiernie w poszczególnych wyrobach – należy określić odchylenia dla wyrobów.
Dalsza analiza dotyczy przyczyn zaistniałych zmian.

Wskaźnik udziału produkcji planowanej, ponadplanowej i
pozaplanowej

Wyszczególnienie

Produkcja

planowana

Produkcja wykonana

Niewykona

nie planu

produkcji

ogółem

w tym produkcja

planowa

ponad-

planowa

poza-

planowa

Wyrób gotowy A

280 000

359 800

280 000

79 800

-

-

Wyrób gotowy B

160 000

160 000

160 000

-

-

-

Wyrób gotowy C

180 000

135 000

135 000

-

-

45 000

Wyrób gotowy D

36 000

-

-

-

-

36 000

Wyrób gotowy E

-

27 440

-

-

27 440

-

Produkcja ogółem

656 000

682 240

575 000

79 800

27 440

81 000

Udział produkcji planowanej w produkcji wykonanej – 84,3%

Udział produkcji ponadplanowej w produkcji wykonanej – 11,7%

Udział produkcji pozaplanowej w produkcji wykonanej – 4,0%

Stosunek produkcji niewykonanej do produkcji wykonanej – 12,3%

Wskaźnik udziału produkcji planowanej, ponadplanowej i
pozaplanowej

Zewnętrzne

Zmiana zapotrzebowania

na określone wyroby

Nieterminowa realizacja

remontów środków

trwałych lub inwestycji

Brak możliwości zakupu

odpowiednich surowców i

materiałów

Wewnętrzne

Zmiany w zakresie

wielkości i struktury

środków trwałych

Zmiany w strukturze i

kwalifikacjach załogi

Zwiększenie udziału w

produkcji wyrobów bardziej

rentownych

Czynniki uniemożliwiające wykonanie planu

+

Struktura rodzajowa i przestrzenna produkcji sprzedanej

+

Struktura rodzajowa i przestrzenna
produkcji sprzedanej

Na poziom przychodów ze sprzedaży ma

również wpływ struktura rodzajowa i przestrzenna.

Podstawowy

układ

struktury

rodzajowej

sprzedaży w przedsiębiorstwach mogą kształtować
składniki będące źródłem przychodów:

Ø

Wyroby gotowe i półfabrykaty

Ø

Towary

Ø

Usługi materialne i niematerialne, operacje finansowe

Ø

Inne,

pochodzące

np.

z

upłynniania

zbędnych

elementów majątku

63

+

Struktura rodzajowa i przestrzenna
produkcji sprzedanej

Dla oceny rozwoju przedsiębiorstwa oraz jego

perspektyw istotne jest nie to czy przychody rosną, lecz
przede wszystkim ocena zróżnicowania tempa zmian
poszczególnych składników przychodów.

W

przedsiębiorstwie

produkcyjnym

wzrost

przychodów

ogółem,

przy

jednoczesnym

spadku

przychodów ze sprzedaży produktów i usług oraz
wzroście

przychodów z pozostałej sprzedaży, może

świadczyć o kurczeniu się rynków zbytu i konieczności
zmiany dotychczasowego profilu produkcji.

64

+

Struktura rodzajowa i przestrzenna
produkcji sprzedanej

Przychody ze sprzedaży można także różnicować

według kryterium rodzaju działalności przedsiębiorstwa. Na
tej podstawie można wyodrębnić przychody z działalności
przemysłowej, handlowe, usługowej, hotelarskiej, rolnej itp.

Ustalenie

procentowego

udziału

poszczególnych

rodzajów działalności pozwala określić aktualną specjalizację
przedsiębiorstwa i jego strategię w dziedzinie sprzedaży.

65

+

Struktura rodzajowa i przestrzenna
produkcji sprzedanej

Ważnym aspektem analizy produkcji sprzedanej jest

badanie struktury przestrzennej. Sprzedaż jest w głównej
mierze przeznaczona na zaspokojenie potrzeb rynku. Cześć
jej

może

być

jednak

przeznaczona

na

rzecz

własnej

działalności inwestycyjnej, handlowej czy też finansowo
wyodrębnionej.

Stąd też główne kierunki przestrzennej struktury

sprzedaży to sprzedaż wewnętrzna i zewnętrzna. Sprzedaż
zewnętrzna

jest

głównym

źródłem

przychodu

przedsiębiorstwa, i w związku z tym powinna być poddawana
szczegółowej analizie.

66

+

Struktura rodzajowa i przestrzenna
produkcji sprzedanej

W ramach sprzedaży zewnętrznej wyróżnia się:

Ø

Przychody ze sprzedaży na rynku krajowym

Ø

Przychody ze sprzedaży eksportowej

Określenie procentowego udziału sprzedaży krajowej i

zagranicznej w globalnych przychodach ze sprzedaży jest
istotną informacją o pozycji przedsiębiorstwa na rynku, o
jakości jego wyrobów oraz o aktywności handlowej.

67

+

Struktura rodzajowa i przestrzenna
produkcji sprzedanej

Sprzedaż krajową (jak i eksportową) można poddawać

dalszej analizie.W jej ramach wyróżnia się:

Ø

Sprzedaż na rynku lokalnym

Ø

Sprzedaż na rynku regionalnym

Ø

Sprzedaż na rynku ponadregionalnym

68

+

Struktura rodzajowa i przestrzenna
produkcji sprzedanej

Uzupełnieniem

tej

analizy

jest

ocena

udziału

przedsiębiorstwa

w

danym

rynku,

na

którym

ono

funkcjonuje.

Miarą

tego

udziału

jest

relacja

sprzedaży

przez

przedsiębiorstwo danego produktu lub grupy produktów, do
ogólnej

sprzedaży

tych

produktów

przez

wszystkie

przedsiębiorstwa funkcjonujące na tym rynku. Pozwala to na
określenie pozycji firmy na danym rynku.

69

+

Struktura rodzajowa i przestrzenna
produkcji sprzedanej

Kolejnym

kryterium

podziału

przychodów

ze

sprzedaży rynku krajowego mogą być kanały dystrybucji.
Kryterium to umożliwia określenie struktury przychodów
pochodzących ze sprzedaży:

Ø

Bezpośredniej (sklepy przyzakładowe, handel obwoźny,
wysyłkowy, dostawy bezpośrednio do odbiorcy)

Ø

Do odbiorców hurtowych

Ø

Do odbiorców detalicznych

70

+

Opłacalność sprzedaży

Analiza produkcji

+

Opłacalność sprzedaży

Przedsiębiorstwo powinno dysponować informacjami

nie tylko o wielkości, dynamice i strukturze przychodów ze
sprzedaży, ale przede wszystkim o ich opłacalności.

Analizę opłacalności sprzedaży można rozpatrywać w

przekroju zewnętrznym i wewnętrznym.

72

+

Opłacalność sprzedaży

n

Ocena opłacalności od strony zewnętrznej powinna dostarczać
informacji dotyczących korzyści ze sprzedaży tych samych
wyrobów gotowych na różnych rynkach oraz na tym samym
rynku.

n

Analiza opłacalności zbytu tych samych wyrobów na różnych
rynkach polega na porównywaniu cen sprzedaży tych wyrobów.

n

Sprzedaż na tych rynkach, na których przedsiębiorstwo osiąga
najwyższe ceny jest najbardziej opłacalna, ponieważ koszty tych
wyrobów są jednakowe.

n

Analizując korzyści ze sprzedaży różnych wyrobów na tym
samym rynku trzeba uwzględnić również koszty własne tych
produktów i ustalić ich jednostkową rentowność.

73

+

Opłacalność sprzedaży

n

Znajomość

opłacalności

sprzedaży

jest

ważna

w

przedsiębiorstwie przy dokonywaniu wyboru rynków zbytu
oraz przy podejmowaniu decyzji dotyczących kontynuowania
sprzedaży lub wycofania z rynku tych produktów, które są
nieopłacalne.

74

+

Opłacalność sprzedaży

n

Analiza wewnętrzna opłacalności polega na zbadaniu relacji
poniesionych kosztów do przychodów ze sprzedaży. Wyraża
to relacja:

Koszty wyrobów sprzedanych

Przychód ze sprzedaży

75

+

Opłacalność sprzedaży

n

Wielkość przychodów ze sprzedaży pozostaje w ścisłym
związku ze stanem zapasów wyrobów gotowych. Badanie
związku między tymi elementami umożliwiają wskaźniki:

Ø

Zapasochłonności sprzedaży

Ø

Rotacji zapasów.

76

+

Opłacalność sprzedaży

n

Wskaźnik zapasochłonności sprzedaży oblicza się z
równania:

Wartość zapasów wyrobów gotowych

Przychód ze sprzedaży

n

Wskaźnik ten informuje o wielkości zapasów przypadających
na jednostkę przychodu ze sprzedaży. Im wartość wskaźnika
niższa, tym relacja między zapasami a sprzedażą jest
korzystniejsza.

77

+

Opłacalność sprzedaży

n

Wskaźnik rotacji zapasów wyrobów gotowych można
obliczyć jako odwrotność wskaźnika zapasochłonności

Przychód ze sprzedaży

Wartość zapasów wyrobów gotowych

n

Jest on wyrazem krotności obrotów zapasów w ciągu
badanego okresu. Każdy wzrost wskaźnika oznacza
przyspieszenie rotacji zapasów, a to oznacza skrócenie
okresu zalegania wyrobów w magazynie.

78

+

Opłacalność sprzedaży

n

Wskaźnik rotacji zapasów wyrobów gotowych można również
wyrazić w dniach:

Zapas x 360 dni

Przychód ze sprzedaży

n

Wynik

obliczenia

wskazuje,

ile

dni

zalegają

zapasy

produktów gotowych w magazynie. Wzrost liczby dni
składowania może być wyrazem trudności sprzedaży lub
nadwyżek produkcji w stosunku do potrzeb rynku; obie
sytuacje są niekorzystne dla opłacalności sprzedaży.

79