Kulturowe Uwarunkowania
Biznesu Międzynarodowego

Wykłady

dr Renata Krzykała-Schaefer

2011/2012

WNPiD UAM

Główne obszary biznesu międzynarodowego

wg M. Nowakowskiego

Marketing

międzynarodowy

Finanse

Handel

Finanse

Handel

międzynarodowe

międzynarodowy

Zarządzanie

międzynarodowe

Czym jest kultura?

Geert Hofstede

„kolektywne zaprogramowanie umysłu…”

Poziomy zaprogramowania umysłowego wg

G. Hofstede

Specyficzna dla OSO-

Dziedziczona i nabyta

jednostki

BOWOŚĆ

Dla grupy lub KULTURA

Nabyta

Kategorii

Uniwersalna NATURA LUDZKA

Dziedziczona

Koncepcje dotyczące poziomów

kultury

Metafora góry lodowej
pokazuje, i

ż

to „co wida

ć

”

jest tylko niewielk

ą

cz

ęś

ci

ą

cało

ś

ci (kultury)

To, co jest rdzeniem kultury,
jest niewidoczne i bardzo
Cz

ę

sto nieu

ś

wiadomione

przez członków społeczno

ś

ci

1 ZMIENNA KULTUROWA

Świat zewnętrzny – stosunek człowieka do
świata zewnętrznego ,
postrzeganie wszechświata .

STOSUNEK DO OTOCZENIA

postrzeganie wszechświata .

•

Kontrola

•

Harmonia

•

Przeznaczenie

2 ZMIENNA KULTUROWA

Czas – stosunek do czasu i
harmonogramów

•

Monochroniczność

•

Polichroniczność

•

Polichroniczność

•

Przeszłość

•

Teraźniejszość

•

Przyszłość

KULTURY MONOCHRONICZNE

Nordyckie i inne germańskie kraje europejskie

Kraje północnoamerykańskie

Japonia

KULTURY UMIARKOWANIE MONOCHRONICZNE

Australia, Nowa Zelandia

Rosja i większość krajów środkowo – i wschodnioeuropejskich

Kraje południowoeuropejskie

Singapur, Hong-Kong, Tajwan, Chiny

Korea Południowa

Republika Południowej Afryki

KULTURY POLICHRONICZNE

Świat arabski

Większość krajów afrykańskich

Kraje latynoamerykańskie

Kraje Azji Południowej i Południowo-

Wschodniej

STOSUNEK DO CZASU

• Orientacja na przyszłość – teraźniejszość –

przeszłość

•Zorientowanie na cele bliskie

• Zorientowane na cele odległe

Wskaźniki orientacji długoterminowej (LTO)

dla 23 krajów

Lp.

Kraj lub region

Wskaźnik LTO

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Chiny
Hongkong
Tajwan
Japonia
Korea Południowa
Brazylia
Indie
Tajlandia
Singapur
Holandia

118
96
87
80
75
65
61
56
48
44

10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.

Holandia
Balgladesz
Szwecja
Polska
RFN
Australia
Nowa Zelandia
Stany Zjednoczone
Wielka Brytania
Zimbabwe
Kanada
Filipiny
Nigeria
Pakistan

44
40
33
32
31
31
30
29
25
25
23
19
16
00

„Mądrzy ludzie nigdy się nie

spieszą”

przysłowie chińskie

„

Dzięki czasowi i cierpliwości liść

morwy zamieni się w jedwabną

morwy zamieni się w jedwabną

suknię”

przysłowie chińskie

3 ZMIENNA KULTUROWA

Aktywność

-

postrzeganie

aktywności ludzkiej i osiąganie
rezultatów.

•

Działanie

STOSUNEK DO AKTYWNOŚCI LUDZKIEJ

I OSIAGANIE REZULTATÓW

•

Działanie

(kultury protransakcyjne)

•

Bycie

(kultury propartnerskie )

KULTURY PROTRANSAKCYJNE

Skandynawskie i inne germańskie kraje europejskie

Kraje Ameryki Północnej

Australia i Nowa Zelandia

KULTURY UMIARKOWANIE PROTRANSAKCYJNE

Wielka Brytania

Republika Południowej Afryki

Republika Południowej Afryki

romańskie kraje europejskie

kraje środkowo- i wschodnioeuropejskie

Chile, południowa Brazylia, północny Meksyk

Hongkong, Singapur

KULTURY PROPARTNERSKIE

Świat arabski

Większość krajów afrykańskich, latynoamerykańskich i azjatyckich

Kultury zadaniowe

Kultury dla których

ważne są relacje

A

A

B

B

Ta sytuacja wydarzyła się

naprawdę …..

naprawdę …..

4 ZMIENNA KULTUROWA

Komunikacja-

sposób

i

styl

komunikacji

•

Niski/Wysoki kontekst

•

Bezpośredniość/pośredniość

•

Bezpośredniość/pośredniość

•

Ekspresyjność/powściągliwość

•

Ceremonialność /
nieceremonialność

Kontekst kulturowy i jego efekty w

komunikacji

Wysoki Japonia

Środkowy Wschód

Ameryka Łacińska

Afryka

Kraje śródziemnomorskie

Kontekst

Wielka Brytania

Francja

Francja

Ameryka Północna

Skandynawia

Niemcy

Niski

Szwajcaria

Niska Precyzja komunikacji

Wysoka

Źródło: E.T. Hall, M.R. Hall, Understanding Cultural Differences,

Yarmouth, ME: Intercultural Press, 2003

Historia dr Trompenaarsa czyli

jak myślą Azjaci…….

• Jak najlepiej rozwiązać tą trudną

sytuację ?

sytuację ?

EMOCJONALNOŚĆ

(Ekspresyjność ) –

POWŚCIĄGLIWOŚĆ

• Ukrywanie, kontrolowanie i tłumienie

emocji czy wylewność, uczuciowość

• Najbardziej emocjonalne narodowości:

Arabowie, Latynosi; najmniej wylewne:
kraje Azji, Skandynawowie

Kultury ceremonialne

wyraźne hierarchie, odzwierciedlające duże różnice w

statusie społecznym i zakresie władzy między ludźmi

rola konwenansów i reguł, tzw. protokołu biznesowego,

czyli kwestii dotyczących witania się, tytułowania,

sposobu wręczania wizytówek, strojów, prezentów

Przykłady

Kultury ceremonialne

Kultury nieceremonialne

- Japonia, Chiny, Korea Płd.

- kultury arabskie

- Australia, Kanada

Stany Zjednoczone

- kultury arabskie

- Grecja, Francja, Włochy,

Hiszpania

- Rosja

- Niemcy

Stany Zjednoczone

- Szwecja, Finlandia,

Dania

„Zebranie w Brukseli”– studium

przypadku

• Tematem

zabrania

miało

być uzgodnienie sposobu

postępowania w sprawie organizacji wakacyjnego kursu
językowego dla 7 krajów członkowskich UE

• Miejsce

: Bruksela

• Uczestnicy:

delegacje z wszystkich siedmiu krajów

biorących udział w projekcie: Francji,Wielkiej Brytanii,
Niemiec, Holandii, Grecji, Włoch i Belgii.

„Zebranie w Brukseli”– studium

przypadku

• Jakie różnice kulturowe możemy zaobserwować ?

– Priorytety każdej z delegacji

– Podejście do czasu

– Podejście do czasu

– Stopień przygotowania do zebrania

• Czy można było uniknąć takiej sytuacji ?

Kraj

Charakterystyka zebrań

Cel

przygotowanie

udział w zebraniu

porządek

obrad

1

2

3

4

5

Niemcy

wymiana informacji,
wydawanie poleceń

bardzo
dokładne

zabranie głosu tylko, gdy osoba
czuje się kompetentna

szczegółowo
zaplanowany

Włochy

wspólne omówienie
problemu, wysondo-
wanie opinii
współpracowników

słabe lub w
ogóle

wypowiedzi twórcze i
stymulujące, dużo zastrzeżeń,
analogii, dygresji; każdy może
zabrać głos, każdemu pozornie
przyznaje się rację

trudno
narzucić
porządek
obrad

Hiszpania

wymiana informacji,
przedstawienie kon-
cepcji, z których
wybiera się jedną

słabe lub w
ogóle

unikanie zakłopotania
— nie przedstawia się
uwag, które mogłyby
narażać na krytykę

porządek zebrania
albo nie istnieje, albo
jest ignorowany

Wielka
Brytania

wspólne omówienie
problemu, podjęcie
decyzji

słabe lub w
ogóle

wypowiedzi nie zawsze
oparte na faktach,
raczej tezy do dyskusji
częste używanie hu-
moru; każdy uczestnik

szczegółowy porządek
obrad; najczęściej
zebranie trwa, dopóki
nie wyczerpie się
wszystkich punktów

moru; każdy uczestnik
powinien zabrać głos

wszystkich punktów
porządku dziennego

Grecja

wspólne omówienie
problemu

słabe lub w
ogóle

indywidualne opinie,
często różne punkty
widzenia , zażarta
dyskusja; każdy
uczestnik może
zabrać głos

rzadko istnieje usta-

lony porządek
obrad

5 ZMIENNA KULTUROWA

Dystans przestrzenny –
Mały / Duży

Mały / Duży

Dystans przestrzenny - proksemika

Charakter dystansu
przestrzennego

Przykłady kultur

„Duży”

(„długość ręki”)

Dania, Szwecja, Finlandia, Japonia,
Chiny, Estonia

(„długość ręki”)

Chiny, Estonia

„Umiarkowany”

(ok. 40 cm)

Stany Zjednoczone ,Niemcy,
Francja, Rosja, Łotwa, Litwa,
Czechy, Polska

„Mały”

(„pół długości ręki”)

Węgry, Rumunia, Włochy,
Hiszpania, Grecja, kultury
latynoamerykańskie, kultury
arabskie i afrykańskie

Dziękuję!