Kulturowe Uwarunkowania 
Biznesu Międzynarodowego

Wykłady

dr Renata Krzykała-Schaefer

2011/2012

WNPiD UAM

Główne obszary biznesu międzynarodowego 

wg M. Nowakowskiego

Marketing

międzynarodowy

Finanse

Handel

Finanse

Handel

międzynarodowe

międzynarodowy

Zarządzanie

międzynarodowe

Czym jest kultura?

Geert Hofstede

„kolektywne zaprogramowanie umysłu…”

Poziomy zaprogramowania umysłowego wg 

G. Hofstede

Specyficzna  dla             OSO-

Dziedziczona i nabyta

jednostki 

BOWOŚĆ

Dla grupy lub             KULTURA

Nabyta

Kategorii

Uniwersalna        NATURA LUDZKA        

Dziedziczona

Koncepcje dotyczące poziomów 

kultury

Metafora góry lodowej
pokazuje, i

Ŝ

 to „co wida

ć

”

jest tylko niewielk

ą

 cz

ęś

ci

ą

 

cało

ś

ci (kultury)

To, co jest rdzeniem kultury,
jest niewidoczne i bardzo 
Cz

ę

sto nieu

ś

wiadomione 

przez członków społeczno

ś

ci

1 ZMIENNA KULTUROWA

Świat zewnętrzny – stosunek człowieka do
świata zewnętrznego ,
postrzeganie wszechświata .

STOSUNEK DO OTOCZENIA

postrzeganie wszechświata .

•

Kontrola

•

Harmonia

•

Przeznaczenie

2 ZMIENNA KULTUROWA 

Czas – stosunek do czasu i 
harmonogramów 

• 

Monochroniczność 

• 

Polichroniczność 

• 

Polichroniczność 

 

• 

Przeszłość 

• 

Teraźniejszość 

• 

Przyszłość 

 
 

KULTURY MONOCHRONICZNE

Nordyckie i inne germańskie kraje europejskie

Kraje północnoamerykańskie

Japonia

KULTURY UMIARKOWANIE MONOCHRONICZNE

Australia, Nowa Zelandia

Rosja i większość krajów środkowo – i wschodnioeuropejskich

Kraje południowoeuropejskie

Singapur, Hong-Kong, Tajwan, Chiny

Korea Południowa

Republika Południowej Afryki

KULTURY POLICHRONICZNE

Świat arabski

Większość krajów afrykańskich

Kraje latynoamerykańskie

Kraje Azji Południowej i Południowo-

Wschodniej

STOSUNEK DO CZASU

• Orientacja na przyszłość – teraźniejszość –

przeszłość

•Zorientowanie na cele bliskie

• Zorientowane na cele odległe

Wskaźniki orientacji długoterminowej (LTO)

dla 23 krajów

Lp.

Kraj lub region

Wskaźnik LTO

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Chiny
Hongkong
Tajwan
Japonia
Korea Południowa
Brazylia
Indie
Tajlandia
Singapur
Holandia

118
96
87
80
75
65
61
56
48
44

10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23. 

Holandia
Balgladesz
Szwecja
Polska
RFN
Australia
Nowa Zelandia
Stany Zjednoczone
Wielka Brytania
Zimbabwe
Kanada
Filipiny
Nigeria
Pakistan 

44
40
33
32
31
31
30
29
25
25
23
19
16
00 

„Mądrzy ludzie nigdy się nie 

spieszą” 

przysłowie chińskie

„

Dzięki czasowi i cierpliwości liść 

morwy zamieni się w jedwabną 

morwy zamieni się w jedwabną 

suknię”

przysłowie chińskie

3 ZMIENNA KULTUROWA 

Aktywność 

- 

postrzeganie 

aktywności ludzkiej i osiąganie 
rezultatów. 

• 

Działanie  

STOSUNEK DO AKTYWNOŚCI LUDZKIEJ 

I OSIAGANIE REZULTATÓW

• 

Działanie  

(kultury protransakcyjne) 

• 

Bycie  

(kultury propartnerskie ) 

 

KULTURY PROTRANSAKCYJNE

Skandynawskie i inne germańskie kraje europejskie

Kraje Ameryki Północnej

Australia i Nowa Zelandia

KULTURY UMIARKOWANIE PROTRANSAKCYJNE

Wielka Brytania

Republika Południowej Afryki

Republika Południowej Afryki

romańskie kraje europejskie

kraje środkowo- i wschodnioeuropejskie

Chile, południowa Brazylia, północny Meksyk

Hongkong, Singapur

KULTURY PROPARTNERSKIE

Świat arabski

Większość krajów afrykańskich, latynoamerykańskich i azjatyckich

Kultury zadaniowe

Kultury dla których 

waŜne są relacje

A

A

B

B

Ta sytuacja wydarzyła się 

naprawdę …..

naprawdę …..

4 ZMIENNA KULTUROWA 

Komunikacja- 

sposób 

i 

styl 

komunikacji 

•

 

Niski/Wysoki kontekst  

•

 

Bezpośredniość/pośredniość 

•

 

Bezpośredniość/pośredniość 

•

 

Ekspresyjność/powściągliwość 

•

 

Ceremonialność / 
nieceremonialność 

 

Kontekst kulturowy i jego efekty w 

komunikacji

Wysoki      Japonia

Środkowy Wschód

Ameryka Łacińska

Afryka

Kraje śródziemnomorskie

Kontekst

Wielka Brytania

Francja

Francja

Ameryka Północna

Skandynawia

Niemcy

Niski

Szwajcaria

Niska                   Precyzja komunikacji

Wysoka

Źródło: E.T. Hall, M.R. Hall, Understanding Cultural Differences, 

Yarmouth, ME: Intercultural Press, 2003

Historia dr Trompenaarsa czyli 

jak myślą Azjaci…….

• Jak najlepiej rozwiązać tą trudną 

sytuację ?

sytuację ?

EMOCJONALNOŚĆ  

(Ekspresyjność ) –

POWŚCIĄGLIWOŚĆ

• Ukrywanie, kontrolowanie i tłumienie 

emocji czy wylewność, uczuciowość

• Najbardziej emocjonalne narodowości: 

Arabowie, Latynosi; najmniej wylewne: 
kraje Azji, Skandynawowie

Kultury ceremonialne

 wyraźne hierarchie, odzwierciedlające duŜe róŜnice w 

statusie społecznym i zakresie władzy między ludźmi 

 rola konwenansów i reguł, tzw. protokołu biznesowego, 

czyli kwestii dotyczących witania się, tytułowania, 

sposobu wręczania wizytówek, strojów, prezentów

Przykłady

Kultury ceremonialne

Kultury nieceremonialne

- Japonia, Chiny, Korea Płd.

- kultury arabskie

- Australia, Kanada 

Stany Zjednoczone

- kultury arabskie

- Grecja, Francja, Włochy, 

Hiszpania

- Rosja 

- Niemcy

Stany Zjednoczone

- Szwecja, Finlandia,

Dania

„Zebranie w Brukseli”– studium 

przypadku

• Tematem

zabrania

miało

być uzgodnienie sposobu

postępowania w sprawie organizacji wakacyjnego kursu
językowego dla 7 krajów członkowskich UE

• Miejsce

: Bruksela

• Uczestnicy:

delegacje z wszystkich siedmiu krajów

biorących udział w projekcie: Francji,Wielkiej Brytanii,
Niemiec, Holandii, Grecji, Włoch i Belgii.

„Zebranie w Brukseli”– studium 

przypadku

• Jakie róŜnice kulturowe moŜemy zaobserwować ?

– Priorytety kaŜdej z delegacji

– Podejście do czasu

– Podejście do czasu

– Stopień przygotowania do zebrania

• Czy moŜna było uniknąć takiej sytuacji ?

Kraj 

 

Charakterystyka zebrań 

 

 

 

Cel 

 

przygotowanie 

 

udział w zebraniu 

 

porządek 

obrad 

1 

 

2 

 

3 

 

4 

 

5 

 

Niemcy 
 

wymiana informacji, 
wydawanie poleceń 
 

bardzo 
dokładne 
 

zabranie głosu tylko, gdy osoba 
czuje się kompetentna 
 

szczegółowo 
zaplanowany 
 

Włochy 
 

wspólne omówienie 
problemu, wysondo-
wanie opinii 
współpracowników 
 

słabe lub w 
ogóle 
 

wypowiedzi  twórcze i 
stymulujące, duŜo zastrzeŜeń, 
analogii, dygresji; kaŜdy moŜe 
zabrać głos, kaŜdemu pozornie 
przyznaje się rację 
 

trudno 
narzucić 
porządek 
obrad 
 

 

Hiszpania 
 

wymiana informacji, 
przedstawienie kon-
cepcji, z których 
wybiera się jedną 
 

słabe lub w 
ogóle 
 

unikanie zakłopotania 
— nie przedstawia się 
uwag, które mogłyby 
naraŜać na krytykę 
 

porządek zebrania 
albo nie istnieje, albo 
jest ignorowany 
 

Wielka 
Brytania 
 

wspólne omówienie 
problemu, podjęcie 
decyzji 
 

słabe lub w 
ogóle 
 

wypowiedzi nie zawsze 
oparte na  faktach, 
raczej tezy do dyskusji 
częste uŜywanie hu-
moru; kaŜdy uczestnik 

szczegółowy porządek 
obrad; najczęściej 
zebranie trwa, dopóki 
nie wyczerpie się 
wszystkich punktów 

moru; kaŜdy uczestnik 
powinien zabrać głos 
 

wszystkich punktów 
porządku dziennego 
 

Grecja 
 

wspólne omówienie 
problemu 
 

słabe lub w 
ogóle 
 

 indywidualne opinie, 
często róŜne punkty 
widzenia , zaŜarta 
dyskusja; kaŜdy 
uczestnik moŜe 
zabrać głos 
 

rzadko istnieje usta-

lony porządek 
obrad 
 

 

5 ZMIENNA KULTUROWA 

Dystans przestrzenny –  
Mały / DuŜy 

Mały / DuŜy 
 

Dystans przestrzenny - proksemika

Charakter dystansu 
przestrzennego

Przykłady kultur

„DuŜy” 

(„długość ręki”)

Dania, Szwecja, Finlandia, Japonia, 
Chiny, Estonia

(„długość ręki”)

Chiny, Estonia

„Umiarkowany” 

(ok. 40 cm) 

Stany Zjednoczone ,Niemcy, 
Francja, Rosja, Łotwa, Litwa, 
Czechy, Polska

„Mały” 

(„pół długości ręki”)

Węgry, Rumunia, Włochy, 
Hiszpania, Grecja, kultury 
latynoamerykańskie, kultury 
arabskie i afrykańskie

Dziękuję!