strona 1/11
Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii
Budowa atomu, układ okresowy i promieniotwórczość
Monika Gałkiewicz
Zad. 1 (1 pkt)
Przedstaw pełną konfigurację elektronową atomu pierwiastka E, który leży w 3. okresie układu
okresowego, tworzy tlenek typu EO3, a czÄ…steczka zwiÄ…zku pierwiastka E z wodorem zawiera 2 atomy
wodoru.
............................................................................................................................................
Zad. 2 (1 pkt)
Podaj wartości liczb kwantowych (stan kwantowy) elektronów atomu helu.
Jeden elektron Drugi elektron
n l m m n l m m
s s
Zad. 3 (2 pkt)
Jon X2- zawiera 46 neutronów, a ładunek jego jądra wynosi +34 . Podaj liczbę nukleonów oraz liczbę
elektronów znajdujących się w jonie.
Liczba nukleonów Liczba elektronów
Zad. 4 (3 pkt)
Izobary są to atomy różnych pierwiastków mające tę samą liczbę nukleonów. Izotony to atomy róż-
nych pierwiastków mające tę samą liczbę neutronów w jądrze.
Dane sÄ… nuklidy:
39 35 40 13 37 40
K, Cl, Ca, C, Cl, Ar
19 17 20 6 17 18
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 2/11
Wybierz i podaj nuklidy, które są dla siebie:
izotonami ................................................................
izobarami ................................................................
izotopami ................................................................
Zad. 5 (3 pkt)
Azot w przyrodzie jest mieszaniną dwóch trwałych izotopów. Mieszanina ta składa się w 99% z izoto-
pu azotu-14. Na podstawie obliczeń podaj liczbę masową drugiego izotopu, wiedząc, że masa atomowa
azotu wynosi 14,01 u.
Obliczenia:
Odpowiedz
: ...........................................................................................................................
Zad. 6 (2 pkt)
Przedstaw pełną konfigurację elektronową atomu fosforu w stanie podstawowym. Podaj najwyższy
i najniższy stopień utlenienia fosforu w związkach chemicznych.
" Pełna konfiguracja elektronowa atomu w stanie podstawowym:
............................................................................................................................................
" Najwyższy stopień utlenienia fosforu w związkach chemicznych:
............................................................................................................................................
" Najniższy stopień utlenienia fosforu w związkach chemicznych:
............................................................................................................................................
Zad. 7 (2 pkt)
Ustosunkuj się do podanych niżej twierdzeń, wpisując obok każdego zdania P (prawda) lub F (fałsz).
1 Anion siarczkowy ma mniejszy promień niż atom siarki.
2 Wodór posiada trzy izotopy: prot, deuter i tryt.
3 Energia jonizacji atomu magnezu jest mniejsza niż energia jonizacji jonu Mg+.
4 Na masę atomu wpływa tylko masa protonów i neutronów.
5 Nukleony to wszystkie czÄ…stki elementarne znajdujÄ…ce siÄ™ w atomie.
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 3/11
Zad. 8 (4 pkt)
Pierwiastek E posiada konfiguracjÄ™ elektronowÄ…: 1s22s22p63s23p64s23d2. Z konfiguracji odczytaj
i przedstaw poniższe dane dla pierwiastka E.
Liczba elektronów walencyjnych
...................................................
A
adunek jÄ…dra
...................................................
Blok energetyczny układu okresowego,
do którego należy pierwiastek E
...................................................
Okres i numer grupy układu okresowego ...................................................
Zad. 9 (1 pkt)
Podaj numer grupy układu okresowego, do którego należą pierwiastki, których atomy posiadają
następującą konfigurację elektronów walencyjnych:
Pierwiastek I Pierwiastek II
Ä™!“! Ä™! Ä™! Ä™! Ä™!“! Ä™!
Grupa ............................ Grupa ............................
Informacja do zadań: 10, 11, 12 i 13
Promieniotwórczy izotop jodu-131 służy do wykrywania i leczenia nowotworów tarczycy. Jod-131
wchÅ‚aniany przez tarczycÄ™ emituje m.in. promieniowanie ²-, które niszczy komórki nowotworowe.
Poniższa tabela obrazuję zmianę ilości promieniotwórczego jodu w tarczycy pacjenta w czasie 32
dni. W tabeli nie ma informacji dotyczÄ…cej dawki podanej pacjentowi.
czas
0 8 16 24 32
(dni)
ilość jodu
 2 1 0,5 0,25
(µmole)
Zad. 10 (1 pkt)
Napisz równanie reakcji rozpadu izotopu jodu-131.
............................................................................................................................................
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 4/11
Zad. 11 (1 pkt)
Odczytaj czas połowicznego rozpadu izotopu jodu-131.
............................................................................................................................................
Zad. 12 (1 pkt)
Podaj liczbÄ™ µmoli jodu, które wprowadzono do tarczycy pacjenta.
............................................................................................................................................
Zad. 13 (2 pkt)
SporzÄ…dz
wykres obrazujący zmianę ilości jodu w zależności od czasu w okresie 32 dni.
Zad. 14 (1 pkt)
Podaj liczbÄ™ µmoli jodu-131, która rozpadÅ‚a siÄ™ po 40 dniach.
............................................................................................................................................
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 5/11
Zad. 15 (4 pkt)
Poniżej w tabeli podano dwa szeregi pierwiastków. Wpisz w tabelę dla każdej podanej wielkości:
 rośnie ,  maleje lub  nie zmienia się zgodnie z podaną przy szeregu strzałką.
Szereg Na K Rb Na Mg Al

Promień atomu
Energia jonizacji
Liczba elektronów walencyjnych
Liczba powłok
Aktywność chemiczna
Zad. 16 (2 pkt)
232
Izotop toru Th uległ naturalnym przemianom promieniotwórczym, przechodząc w trwały izotop
ołowiu 208Pb. Oblicz i podaj, ilu oraz jakim przemianom uległ izotop toru.
............................................................................................................................................
Zad. 17 (2 pkt)
Na podstawie konfiguracji elektronowej atomu chromu ustal i podaj liczbÄ™ niesparowanych elektro-
nów występujących w atomie chromu.
............................................................................................................................................
Zad. 18 (4 pkt)
Liczba atomowa pierwiastka E jest dwa razy większa niż liczba atomowa chloru. Przedstaw poniż-
sze dane dla pierwiastka E.
" Konfiguracja elektronowa (zapis skrócony) atomu pierwiastka E:
............................................................................................................................................
" Wzór sumaryczny związku pierwiastka E z wodorem:
............................................................................................................................................
" Pełna konfiguracja elektronowa jonu prostego pierwiastka E:
............................................................................................................................................
" Najniższy stopień utlenienia pierwiastka E w związkach:
............................................................................................................................................
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 6/11
Zad. 19 (3 pkt)
Uzupełnij luki w podanych niżej równaniach przemian jądrowych:
235 145 28
U + n Ba + & & & + 3n Mg & & & + -1e
92 56 12
249
Cf + 12C 257Rf + & & & & & & 11 B + +1e
98 104 5
59 59 240
Ni + & & & Co + n Pu & & & + Ä…
28 27 94
Zad. 20 (3 pkt)
W przyrodzie występują trzy trwałe izotopy krzemu o liczbie neutronów w jądrze: 14, 15 i 16. Wie-
dząc, że ich skład procentowy wynosi odpowiednio: 92,23% , 4,67% oraz 3,1%. Oblicz masę atomową
krzemu.
Odpowiedz
: ...........................................................................................................................
Zad. 21 (2 pkt)
Poniżej podano konfigurację elektronową atomu pierwiastka I oraz liczbę elektronów w powłokach
atomu pierwiastka II. Podaj nazwy pierwiastków. Podaj, który z pierwiastków ma większą pierwszą ener-
giÄ™ jonizacji.
Pierwiastek I: [Ne] 3s23p1 Pierwiastek II: K2L8M18N3
Pierwiastek I & & & & & & & & & & & & .
Pierwiastek II & & & & & & & & & & & & .
Większą pierwszą energię jonizacji posiada pierwiastek ............................................................
Zad. 22 (2 pkt)
W atomie pewnego pierwiastka suma cząstek elementarnych wynosi 52, w tym jest 18 neutronów.
Podaj symbol pierwiastka oraz jego położenie w układzie okresowym.
Symbol pierwiastka ...............................................................................................................
Położenie w układzie okresowym ............................................................................................
Zad. 23 (1 pkt)
Podaj maksymalną liczbę elektronów, która może znajdować się w powłoce N.
............................................................................................................................................
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 7/11
Zad. 24 (3 pkt)
Najbardziej rozpowszechnionym izotopem żelaza jest żelazo-56.
Podaj skład jądra izotopu żelaza-56, przedstaw klatkowo elektrony walencyjne atomu żelaza oraz
podaj liczbę elektronów w rdzeniu atomowym żelaza.
Skład jądra ...........................................................................................................................
Klatkowy zapis elektronów walencyjnych: .................................................................................
Liczba elektronów rdzenia atomowego .....................................................................................
Informacja do zadań: 25, 26 i 27
Promieniotwórczy izotop węgla-14 jest stosowany przy oznaczaniu wieku wykopalisk archeologicz-
nych i paleontologicznych. Metoda ta zwana jest datowaniem radiowęglowym.
W atmosferze Ziemi zachodzi reakcja neutronów z atomami izotopu azotu-14, w wyniku której powsta-
je izotop węgla-14 oraz proton. Izotop ten może być wbudowywany w ciało organizmów tylko w czasie ich
życia. Po Å›mierci ilość wÄ™gla promieniotwórczego zmniejsza siÄ™, gdyż ulega on rozpadowi ²-.
Okres półtrwania (połowicznego rozpadu) izotopu węgla-14 wynosi 5730 lat.
Zad. 25 (1 pkt)
Przedstaw równanie reakcji przemiany izotopu azotu-14 w izotop węgla-14.
............................................................................................................................................
Zad. 26 (1 pkt)
Napisz równanie reakcji rozpadu węgla-14.
............................................................................................................................................
Zad. 27 (2 pkt)
1
Oblicz wiek znaleziska archeologicznego, wiedząc, że zawiera ono /4 początkowej ilości izotopu
węgla 14C.
Odpowiedz
: ...........................................................................................................................
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 8/11
Kryteria oceniania
Punktacja
Zadanie Odpowiedz
Uwagi
Za czynność Za zadanie
1 1s22s22p63s23p4 1 pkt 1 pkt
2
Jeden elektron Drugi elektron
n l m m n l m m
1 pkt 1 pkt
s s
1 1
1 0 0 /2 1 0 0  /2
3 80 nukleonów 1 pkt
2 pkt
36 elektronów 1 pkt
4 Izotony: 39K , 40Ca, 37Cl 1 pkt
Izobary: 40Ca, 40Ar 1 pkt 3 pkt
Izotopy: 35Cl, 37Cl 1 pkt
5 Mat = (M1 " p1% + M2 " p2%) / 100% Jeżeli uczeń w odpowie- Metoda
dzi poda, że liczba ma-  1 pkt
14,01 " 100% = 14 " 99% + M2 " 1%
sowa wynosi 15 [u] to
Obliczenia
3 pkt
należy odjąć 1 pkt.
M2 = 15 [u]
 1 pkt
Liczba masowa drugiego izotopu równa
Wynik  1 pkt
jest 15
6 Stan podstawowy: 1s22s22p63s23p3 Konfiguracja
 1 pkt
Stopnie utlenienia:  III (najniższy)
V (najwyższy) Prawidłowe
2 pkt
stopnie
utlenienia
 1 pkt
7 1  F Za 5
2  P prawidłowych
3  P odpowiedzi
4  P  2 pkt,
5  F
Za 4, 3 i 2
odpowiedzi 2 pkt
 1 pkt,
Za 1
odpowiedz

lub brak
 0 pkt
8 Liczba elektronów walencyjnych: 4 1 pkt
A
adunek jÄ…dra: (+)22 1 pkt
Blok energetyczny: d 1 pkt 4 pkt
Okres i numer grupy układu okresowego:
grupa 4 okres 4 1 pkt
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 9/11
Punktacja
Zadanie Odpowiedz
Uwagi
Za czynność Za zadanie
9 " grupa 15
1 pkt 1 pkt
" grupa 3
131
10 I 131Xe + ²- 1 pkt 1 pkt
11 8 dni 1 pkt 1 pkt
12 4 µmole 1 pkt 1 pkt
ilość [µmole]
13 Poprawne
4
oznaczenie
osi, dobranie
skali  1 pkt
2
2 pkt
Narysowanie
1
wykresu
0,5
0,25  1pkt
0
8
16 24 32 czas [dni]
14 3,875 µmoli 1 pkt 1 pkt
15 Za 10
Szereg Na K Rb Na Mg Al
prawidłowych

odpowiedzi
Promień atomu rośnie maleje
 4 pkt
Energia jonizacji maleje rośnie
Za 9, 8,7
Liczba
nie odpowiedzi
elektronów rośnie
zmienia siÄ™
 3 pkt
walencyjnych
Za 6, 5,
nie
Liczba powłok rośnie 4 pkt
zmienia siÄ™
odpowiedzi
 2 pkt
Aktywność
rośnie maleje
chemiczna
Za 4, 3
odpowiedzi
 1 pkt
Za 2, 1
lub brak
 0 pkt
16 np. 232  208 = 24 Obliczenia
24 : 4 = 6 stÄ…d 6 przemian Ä…  1 pkt
90  (6 " 2) = 78, 82  78 = 4 2 pkt
stÄ…d 4 przemiany ²-
6 Ä… i 4 ²- Wynik  1 pkt
17 1s22s22p63s23p64s13d5 1 pkt
2 pkt
6 1 pkt
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 10/11
Punktacja
Zadanie Odpowiedz
Uwagi
Za czynność Za zadanie
18 " Skrócona konfiguracja elektronowa ato- 1 pkt
mu pierwiastka E
[18Ar] 4s23d104p4
" Wzór sumaryczny związku pierwiastka E 1 pkt
z wodorem
H2Se
4 pkt
" Pełna konfiguracja elektronowa jonu 1 pkt
prostego pierwiastka E
1s22s22p63s23p64s23d104p6
" Najniższy stopień utlenienia pierwiastka 1 pkt
E w zwiÄ…zkach
-II
235
19 U + n 145Ba + 89Kr + 3n Za 6
prawidłowych
28
Mg 28Al + -1e
odpowiedzi
 3 pkt
249
Cf + 12C 257Rf + 4n
Za 5, 4
11
C 11B + +1e
odpowiedzi
59
 2 pkt
Ni +-1e 59Co + n
3 pkt
240
Za 3, 2
Pu 236U + Ä…
odpowiedzi
 1 pkt
Za 1 lub brak
odpowiedzi
 0 pkt
20 Mat = (M1 " p1% + M2 " p2% + M3 " p3%) / Brak jednostki lub zła Metoda  1 pkt
/ 100% jednostka przy wyniku
Obliczenia
powoduje utratÄ™ 1pkt
Mat= (28 " 92,23 + 29 " 4,67 + 30 " 3,1) /  1 pkt 3 pkt
/ 100%
Wynik z jed-
Mat = 28,109 [u] nostkÄ…  1 pkt
21 Pierwiastek I: glin Podanie
Pierwiastek II: german prawidłowych
nazw obu pier-
2 pkt
Większą pierwszą energię jonizacji posia-
wiastków
da glin.
 1 pkt
1 pkt
22 Symbol pierwiastka: Cl 1 pkt
2 pkt
Położenie w układzie okresowym: 1 pkt
grupa 17, okres 3
23 32 1 pkt 1 pkt
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 11/11
Punktacja
Zadanie Odpowiedz
Uwagi
Za czynność Za zadanie
24 Skład jądra: p = 26, n = 30 1 pkt
1 pkt
Ä™!“!
Konfiguracja:
3 pkt
Ä™! Ä™! Ä™! Ä™!
Liczba elektronów rdzenia atomowego: 18 1 pkt
14
25 N + n 14C + p 1 pkt 1 pkt
14
26 C 14N + ²- 1 pkt 1 pkt
27 np.: Metoda
obliczeń
0 lat 1
 1 pkt
1
5 730 lat /2 2 pkt
1
11 460 lat /4 Obliczenia
i wynik  1 pkt
Znalezisko archeologiczne ma 11 460 lat.
Data utworzenia: 2008-11-30