Kultura obyczajowa, obyczaj a zwyczaj, obyczaje w różnych kulturach i ich
tradycje.

Antropologia życia codziennego

OBYCZAJ



Zachowanie
charakterystyczne dla
określonej grupy
społecznej



Obwarowany sankcjami
społecznymi:

-rozproszonymi
- skupionymi,
- formalnymi
- nieformalnymi

ZWYCZAJ



Zachowanie wypracowane
przez jednostki ,
indywidualny sposób
wykonywania czynności
kulturowych



Brak obwarowań
sankcjami społecznymi

Antropologia życia codziennego

UDZIAŁ W OBYCZAJACH ZE WZGLĘDU NA INTENCJĘ PODMIOTU:



UDZIAŁ RELIGIJNY – DLA SAMEJ WIARY



UDZIAŁ OBYCZAJOWY – DLA POKAZANIA, ŻE SIĘ WIERZY

WARTOŚCI OBYCZAJOWE – WYZNACZONE SĄ PRZEZ NORMY,

WYNIKAJĄ Z WIERNOŚCI NORMOM, A NIE Z WEWNĘTRZNEGO
PRZEKONANIA

WARTOŚCI POZAOBYCZAJOWE – WYNIKAJĄ Z WEWNĘTRZNEGO

PRZEKONANIA

WARTOŚCI OBYCZAJOWE ODSYŁAJĄ DO WIEDZY POZAOBYCZAJOWEJ,

NP. MITOLOGICZNEJ CZY DO WIEDZY PRAKTYCZNEJ

Antropologia życia codziennego



TYPY OBYCZAJÓW:

-

HISTORYCZNE I WSPÓŁCZESNE

-

LOKALNE, REGIONALNE, NARODOWE, KONTYNENTALNE I GLOBALNE

-

ŚWIECKIE I RELIGIJNE

-

LUDOWE (CHŁOPSKIE), ROBOTNICZE I INTELIGENCKIE

-

ZDROWOTNE, EROTYCZNE I SEKSUALNE

-

RODZINNE I PRACOWNICZE

-

DZIECIĘCE, MŁODZIEŻOWE I DOTYCZĄCE LUDZI DOROSŁYCH

-

ŚWIĄTECZNE I CODZIENNE

-

CIELESNE I DUCHOWE

-

OFICJALNE I DOTYCZĄCE TABU

-

STAŁE I OKAZJONALNE



2 PODSTAWOWE FUNKCJE OBYCZAJU:

- F. INTEGRACYJNO-RÓŻNICUJĄCA

-

PRZYNALEŻNOŚĆ DO GRUPY

- OBRZĘDOWEJ WALORYZACJI ŚWIATOPOGLĄDOWEJ – NADAWANIE

WARTOŚCI ŚWIATOPOGLĄDOWEJ

Antropologia życia codziennego



RYTUAŁ – ZESPÓŁ CZYNNOŚCI MAGICZNYCH, ODPOWIEDNIO SOBIE
PODPORZĄDKOWANYCH I OD SIEBIE UZALEŻNIONYCH,
WYKONYWANYCH W ODPOWIEDNIEJ KOLEJNOŚCI I PRZY UŻYCIU
ODPOWIEDNICH FORMUŁ.



RYTUAŁY ŻYCIA CODZIENNEGO – OKREŚLONY RYTM CODZIENNYCH
CZYNNOŚCI, WYKONYWANYCH PRZEPISOWO I W OKREŚLONEJ
KOLEJNOŚCI, NP.

-

SPOSOBY WITANIA SIĘ

-

POSŁUGIWANIE SIĘ SZTUĆCAMI

-

SPOSOBY URZĄDZANIA PRZYJĘĆ ITP.

Antropologia życia codziennego



MODA TO JEDEN Z GŁOWNYCH REGULATORÓW ZACHOWANIA SIĘ
JEDNOSTEK W SPOŁECZEŃSTWACH NOWOCZESNYCH I
PONOWOCZESNYCH – Encyklopedia Powszechna PWN



MODA TO ŚRODEK WYRÓŻNIANIA SIĘ Z TŁUMU, JAK I KONFORMIZMU
- Encyklopedia Powszechna PWN



MODA TO POWSZECHNIE UZNAWANY ZA POŻADANY W DANEJ
ZBIOROWOŚCI SPOŁECZNEJ, PRZEJŚCIOWY I ZMIENNY STYL –
Słownik Socjologiczny



MODA TO ODMIANA REGUŁ KULTUROWYCH. TO RACZEJ CELOWA,
NARZUCONA KREACJA CENTRÓW MODY, LANSOWANA I
ROZPOWSZECHNIANA DZIĘKI MOŻLIWOŚCIOM MARKETINGOWYM I
REKLAMOWYM - Piotr Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństw

Antropologia życia codziennego



UBIÓR STWARZA TZW. PIERWSZE WRAŻENIE



PRZEZ UBIÓR ROZPOZNAJEMY:

-

OSOBĘ

-

SPOSÓB PORUSZANIA SIĘ

-

SPOSÓB MÓWIENIA

-

ZAWÓD



MODA MA CHARAKTER KONTROBYCZAJOWY, ALE PRZYNALEŻY DO
DZIEDZINY OBYCZAJU



MODA JEST PRZEMIJAJĄCA. TO, CO UTRWALIŁO SIĘ Z MODY I
POZOSTAŁO, STAJE SIĘ OBYCZAJEM



SILNA FUNKCJA INTEGRUJĄCO-RÓŻNICUJĄCA MODY

Antropologia życia codziennego



MODA – TO ZACHOWANIA, WYGLĄD, A NAWET POGLĄDY



CHARAKTERYZUJE SIĘ SZYBKĄ RYTMIKĄ ZMIAN, ALE ZMIANY TE SĄ
KTÓRKOTRWAŁE I NIE WYWOŁUJĄ ISTOTNYCH ZMIAN W PRAKTYCE
OBYCZAJOWEJ, SĄ JEDYNIE KRÓTKOTRWAŁĄ MODYFIKACJĄ
OBOWIĄZUJĄCEGO OBYCZAJU



SENSY SYMBOLICZNE MODY: KOMUNIKUJE PRZEDE WSZYSTKIM
PRZYNALEŻNOŚĆ GRUPOWĄ



PRZEŁOMY W MODZIE:

-

I PRZEŁOM – KOBIETA ZAŁOŻYŁA SPODNIE

-

II PRZEŁOM – KOBIETA ZAŁOŻYŁA MINISPÓDNICZKĘ

Antropologia życia codziennego



WYKSZTAŁCIŁO SIĘ WRAZ W POWSTANIEM SPOŁECZEŃSTWA
FEUDALNEGO – NOWE OBYCZAJE W POSIADŁOŚCIACH
FEUDALNYCH I NA DWORACH



MANIERA – STARANNE WYKONYWANIE CZYNNOŚCI GRUPOWYCH



KURTUAZJA – ZACHOWANIA OBCZAJOWE CZŁONKÓW
SPOŁECZNOŚCI DWORSKIEJ, CECHA KLASY PRÓŻNIACZEJ – NIE
MUSZĄCEJ PRACOWAĆ, SPĘDZANIE CAŁEGO CZASU NA ŻYCIU
TOWARZYSKIM



GALANTERIA - WYKONYWANIE CZYNNOŚCI PRACOCHŁONNYCH,
ALE BEZPRODUKTYWNYCH, ZBIOROWE KOMUNIKOWANIE: BALE,
WIDOWISKA, SPEKTAKLE, UANOCZNIANIE WYŻSZOŚCI KLASOWEJ,
CELOWE POWSTRZYMYWANIE SIĘ OD PRACY FIZYCZNEJ



NA OKREŚLENIE ŻYCIA TOWARZYSKIEGO POJAWIAJĄ SIĘ POJĘCIA:
UCYWILIZOWANIA, DOBREGO WYCHOWANIA, SAVOIR-VIVRE,
GRZECZNOŚĆ JAKO STOSOWNOŚĆ, ETYKIETA

Antropologia życia codziennego



PRZYKŁADY „DOBRYCH OBYCZAJÓW” – ZASADY SAVOIR-VIVRE:

-

ZASADA PIERWSZEŃSTWA

-

ZASADA ZDJĘTEGO OKRYCIA GŁOWY

-

ZASADY PRZEDSTAWIANIA

-

ZASADA CAŁOWANIA NA PRZYWITANIE

-

ZASAD A STRONY HONOROWEJ

-

ZASADY WRĘCZANIA I ODBIERANIA KWIATÓW I PREZENTÓW

-

ZASADY GOŚCINNOŚCI

-

ZASADY ORGANIZACJI PRZYJĘĆ

-

ZASADY WRĘCZANIA NAPIWKÓW

Antropologia życia codziennego



TOWARZYSKOŚĆ – TO ZABAWOWA FORMA USPOŁECZNIENIA, NIE
MA CELU RZECZOWEGO, ŻADNEJ TREŚCI I ŻADNYCH KONSEKWENCJI
ZEWNĘTRZNYCH POZA OBCOWANIEM CZYSTO TOWARZYSKIM.



PODSTAWĄ JEST OSOBOWOŚĆ UCZESTNIKÓW – ALE ZBIOROWA, NIE
INDYWIDUALNA.



SZCZEGÓLNE ZNACZENIE MA POCZUCIE TAKTU.



TO GRA TOWARZYSKA – ROZMOWA TO MÓWIENIE JAKO CEL SAM W
SOBIE, KOKIETERIA, TO ODWRÓCENIE OD ŻYCIA CODZIENNEGO.

G. Simmel, Socjologia



KLASA PRÓŻNIACZA – ŻYCIE TOWARZYSKIE TO MANIFESTACJA
MARNOTRAWSTWA CZASU.

Antropologia życia codziennego



PLOTKA TO INFORMACJA PRZEKAZYWANA W TOKU WZAJEMNEGO
ODDZIAŁYWANIA CO NAJMNIEJ DWOJGA LUDZI, DOTYCZĄCA OSÓB
TRZECICH, NIE UCZESTNICZĄCYCH W OWEJ INTERAKCJI.

P. Łukasiewicz, Plotka i pogłoska jako środki komunikacji społecznej



TYPY PLOTEK:

-

SENSACYJNA

-

SUPOZYCYJNA

-

GADZINÓWKA

-

PEŁZAJĄCA

-

NIESPODZIANKA

-

M. Markiewicz, Poradnik dobrych obyczajów

Antropologia życia codziennego