Polityka ochrony środowiska

Osoba prowadząca:

Martin Dahl

Plan zajęć

• Istota i pojęcie polityki ekologicznej
• Polityka ekologiczna a polityka ekonomiczna
• Dziedziny polityki ekologicznej
• Podmioty polityki ekologicznej w Polsce
• Cele i kierunki polityki ekologicznej
• Narzędzia polityki ekologicznej

• Narzędzia polityki ekologicznej

Istota i pojęcie polityki ekologicznej

Polityka ekologiczna

jest to świadoma i celowa działalność państwa, władz

samorządowych i podmiotów gospodarczych w zakresie gospodarowania
środowiskiem, czyli użytkowania jego zasobów i walorów, ochrony i
kształtowania ekosystemów lub wybranych elementów biosfery.

• Polityka ekologiczna jest jedną z form interwencjonizmu państwowego
• Zakres i siła ingerencji władz w ramach polityki ekologicznej zależą od

• Zakres i siła ingerencji władz w ramach polityki ekologicznej zależą od

różnych czynników oraz są zmienne w czasie

(jakie to czynniki?)

• Polityka ekologiczna powinna byś skoordynowana z polityką społeczno-

ekonomiczną. W odniesieniu do środowiska główne kierunki działań
powinny umożliwiać:

W polityce gospodarczej – restrukturyzację przemysłu, racjonalizację gospodarki

energetycznej, racjonalne wykorzystanie kopalin, zasobów wodnych itd.

W polityce społecznej – pogłębienie procesu uspołeczniania ochrony środowiska,

edukację ekologiczną, rozwijanie współpracy międzynarodowej

Polityka ekologiczna a polityka ekonomiczna:

• Polityka ekologiczna jest jedną z dziedzin ogólnej polityki

prowadzonej przez państwo.

• Przy opisywaniu relacji pomiędzy polityką ekologiczną a polityką

gospodarczą wyróżnia się dwa podstawowe pojęcia:

1. Polityka ekologiczna

nie jest

dziedziną polityki gospodarczej, aczkolwiek

występują zależności między tymi politykami

2. Polityka ekologiczna

jest

dziedziną polityki ekonomicznej.

2. Polityka ekologiczna

jest

dziedziną polityki ekonomicznej.

W nowoczesnych ujęciach polityka wzrostu, polityka strukturalna,
polityka

regionalna

i

polityka

ekologiczna

są

ze

sobą

zintegrowane i stanowią części składowe ogólnej polityki rozwoju
społeczno-gospodarczego.

Dziedziny polityki ekologicznej:

• Dziedzin polityki ekologicznej jest wiele, ze względu na jej

złożoność i wielowymiarowość.

• Pojęcie polityka ekologiczna może być stosowane w przynajmniej

dwóch kontekstach:

1. PRAKTYKA (pragmatyka) POLITYKI EKOLOGICZNEJ.
2. TEORIA (nauka, podstawy teoretyczne) POLITYKI EKOLOGICZNEJ.

• Polityka ekologiczna jako praktyka i teoria ma w znacznym

• Polityka ekologiczna jako praktyka i teoria ma w znacznym

stopniu charakter interdyscyplinarny.

• Ważną dziedziną polityki ekologicznej jest

polityka sozologiczna

Polityka sozologiczna to całokształt działań służących ochronie
środowiska.

Dziedziny polityki ekologicznej c.d.:

• Według

kryterium zakresu oddziaływania

możemy prowadzić

rozważania dotyczące:

Globalnej polityki ekologicznej

Międzynarodowej polityki ekologicznej

Ponadnarodowej polityki ekologicznej np. UE

Krajowej, regionalnej, czy lokalnej polityki ekologicznej

• Uwzględniając

kryterium przedmiotowe

wyodrębnia się

następujące dziedziny polityki ekologicznej:

Politykę geologiczną

Politykę leśną

Politykę ochrony przyrody

Politykę w obszarze gospodarki odpadami

Politykę w obszarze zasobów wodnych itd.

Dziedziny polityki ekologicznej c.d.:

• Zgodnie z

kryterium rodzaju podmiotów

prowadzących

wydzielamy:

Rządową politykę ekologiczną

Samorządową politykę ekologiczną

• Posługując się

kryterium czasu

, rozróżniamy politykę

ekologiczną:

Bieżącą

Bieżącą

Strategiczną (wieloletnią, perspektywiczną)

Możliwe relacje między dziedzinami polityki ekologicznej

• Synergiczne

(realizacja jednej polityki sprzyja skuteczności

drugiej)

• Neutralne

(realizacja jednej polityki nie ma wpływu na inną)

• Desynergiczne

(działania jednej polityki osłabiają skuteczność

innych)

Przykłady:

1.

Polityka zalesiania kraju sprzyja polityce redukcji emisji CO2

2.

Polityka ochrony gatunków zwierząt versus polityka redukcji
emisji CO2

3. Polityka rozbudowy dróg wodnych może osłabiać politykę

ochrony gleb.

Podmioty polityki ekologicznej w Polsce:

• Do najważniejszych podmiotów polityki ekologicznej w Polsce należy

minister środowiska

.

• Zakres działania ministra środowiska obejmuje m.in. kierowanie

działami administracji rządowej: „gospodarka wodna” i „środowisko”

Gospodarka wodna: kształtowanie i ochrona zasobów wodnych; budowa i

modernizacja śródlądowych dróg wodnych; ochrona przeciwpowodziowa
itd.

Środowisko: leśnictwo; geologia; ochrona lasów i gruntów leśnych;

łowiectwo; badanie stanu środowiska itd.

• W

strukturze

Ministerstwa

Środowiska

funkcjonują

liczne

departamenty. Jednym z ważniejszych jest Departament Polityki
Ekologicznej. Do głównych zadań tego departamentu zaliczono,
opracowanie założeń i kierunków polityki ekologicznej w oparciu o
zasady zrównoważonego rozwoju.

Cele i kierunki polityki ekologicznej:

CELE I ZADANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM:
• Włączenie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych
• Aktywizacja rynku do działań na rzecz środowiska: partnerstwo z

biznesem, kształtowanie postaw konsumentów,
odpowiedzialność za skutki środowiskowe

• Mechanizmy ekonomiczne i systemy finansowania

• Mechanizmy ekonomiczne i systemy finansowania
• Wzmocnienie instytucjonalne
• Edukacja ekologiczna, dostęp do informacji i poszerzenie dialogu

społecznego

• Ekologizacja planowania przestrzennego i użytkowania terenu
• Rozwój badań i postęp techniczny
• Współpraca międzynarodowa

Cele i kierunki polityki ekologicznej c.d.:

OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE
UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY:

Ochrona przyrody i krajobrazu

Ochrona i zrównoważony rozwój lasów

Ochrona gleb

Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych

Biotechnologie i organizmy zmodyfikowane genetycznie

Biotechnologie i organizmy zmodyfikowane genetycznie

ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW,
WODY I ENERGII

Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość

gospodarki

Wykorzystanie energii odnawialnej

Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzią

Cele i kierunki polityki ekologicznej c.d.:

ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA JAKOŚCI
ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Jakość wód

Zanieczyszczenie powietrza

Gospodarowanie odpadami

Chemikalia w środowisku

Poważne awarie przemysłowe

Poważne awarie przemysłowe

Oddziaływanie hałasu

Oddziaływanie pól elektromagnetycznych

PRZECIWDZIAŁANIE ZMIANOM KLIMATU

Cele i kierunki polityki ekologicznej c.d.:

Skuteczność polityki ekologicznej oceniana jest za pomocą 4 grup wskaźników:

1.

Wskaźniki główne

(np. ilość zużywanej energii, materiałów, wody na

jednostkę dochodu narodowego; stosunek uzyskiwanych efektów
ekologicznych do ponoszonych nakładów)

2.

Wskaźniki

społeczno-ekonomiczne

(np.

poprawa

stanu

zdrowia

obywateli, mierzona za pomocą takich wskaźników jak długość życia, czy
spadek umieralności niemowląt, coroczny przyrost miejsc pracy w wyniku
realizacji przedsięwzięć ochrony środowiska)

realizacji przedsięwzięć ochrony środowiska)

3.

Wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko

(np.

zmniejszenie

zanieczyszczeń

odprowadzanych

do

wód

lądowych,

zmniejszenie uciążliwości hałasu, zmniejszenie ilości wytwarzanych
odpadów, poprawa jakości powietrza)

4.

Wskaźniki aktywności państwa i społeczeństwa

(np. spójność i efekty

działań w zakresie monitoringu, realizacja projektów na rzecz ochrony
środowiska)

Narzędzia polityki ekologicznej:

Narzędzia polityki ekologicznej to środki (instrumenty) realizacyjne
tej polityki.

1.

Instrumenty

regulacji

bezpośredniej

(regulacje

prawno-

administracyjne)

Normy emisji zanieczyszczeń i składowania odpadów

Normy imisji (standardy jakości) określają dopuszczalny stopień stężenia

zanieczyszczeń w danym środowisku

Licencje na gospodarcze wykorzystanie środowiska

Obowiązek udostępniania informacji o zagrożeniach

Ocena ryzyka ekologicznego

Ocena wpływu na środowisko

Instrumenty planowania przestrzennego

Normy zbierania i przetwarzania informacji

Narzędzia polityki ekologicznej c.d.:

2. Instrumenty ekonomiczne

Opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim

zmian

Opłaty za ilościową degradację środowiska

Kary pieniężne za naruszenie norm i przepisów o ochronie środowiska oraz

odszkodowania ekologiczne

Bezpośrednie i pośrednie formy publicznego subsydiowania przedsięwzięć

Bezpośrednie i pośrednie formy publicznego subsydiowania przedsięwzięć

z zakresu ochrony środowiska

Opłaty produktowe, w tym ekologiczny podatek od paliw

Zróżnicowania podatkowe

Obowiązkowe i dobrowolne ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej od

szkód ekologicznych

Preferencyjne warunki kredytowania

Zachęty amortyzacyjne w zakresie inwestycji proekologicznych

Dziękuję za uwagę