JAKIE KORZYŚCI MOŻE PRZYNIEŚĆ NAM 

"ZINDYWIDUALIZOWANE ŻYWNIENIE"?

 

Każdemu człowiekowi, odpowiednio do jego profilu genetycznego, 
przypisana jest pewna ściśle określona dieta, tzw. dieta MOT (moment 
of truth) czyli "chwila prawdy". W jaki sposób możesz ustalić sobie taką 
dietę? Otóż udajesz się do poradni dietetycznej biorąc ze sobą pewną 
kartę magnetyczną, na której zapisany jest twój genom. Karta taka 
stanowi twój genetyczny podpis. Następnie, będąc już w poradni, 
przygotowujesz się do pobrania krwi. Twoja krew poddawana jest 
dokładnym badaniom i porównywana z twoim DNA. Po krótkiej chwili 
oczekiwania otrzymujesz dostosowane do twoich specyficznych 
potrzeb genetycznych zalecenia dietetyczne oraz precyzyjnie 
zbilansowane ilości niezbędnych dla ciebie makro- i mikroskładników. 
Ustalone według twojego materiału genetycznego zalecenia 
dietetyczne będą się różniły, przynajmniej przez najbliższych kilka 
miesięcy, od tych przygotowanych, np. dla twojego przyjaciela z Włoch 
bądź dla twojego szefa, który z pochodzenia jest Hindusem. Nawet 
twojemu bratu, który np. prowadzi o wiele bardziej aktywny tryb życia 
od ciebie, wskazane zostałyby zupełnie inne grupy produktów 
spożywczych.  
Przedstawiony powyżej opis to fantastyczny scenariusz, który zgodnie z 
przewidywaniami na

ukowców jest możliwy do zrealizowania już w 

niedalekiej przyszłości.  

Jeszcze nie tak dawno, badania nad żywieniem i genetyką prowadzone 
były na oddzielnych płaszczyznach, zupełnie ze sobą nie związanych. 
Obecnie naukowcy dostrzegają możliwość występowania interakcji 
pomiędzy genami a żywieniem, co sprawiło, że te rozbieżne dotąd 
szlaki badawcze zaczęły się powoli ku sobie zbliżać. Ten nowy obszar 
badań naukowych w terminologii fachowej określany jako "genom 
żywieniowy" a w bardziej przystępnej konsumentowi jako 
"zindywidualizowane żywienie", dostarcza obiecujących danych, które 
mogłyby pomóc tak dostosować zalecenia dietetyczne, aby w sposób 
bardziej skuteczny móc wpływać na poprawę stanu zdrowia i chronić 
organizm przed rozwojem niektórych chorób.  

Ale zad

anie to nie jest wcale takie proste. Rozpatrzmy dla przykładu 

choroby serca. Nie ma jednego genu odpowiedzialnego za 
funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, lecz co najmniej 20 000 
różnych genów jest zaangażowanych w ten mechanizm. I chociaż 
każdy gen wywiera tylko niewielki wpływ na jego funkcjonowanie, to 
istnieją pewne geny, tzw. "geny markerowe", które mogą 
zdeterminować kierunek działania określonego czynnika ryzyka rozwoju 
choroby serca. Na przykład zidentyfikowano gen, który steruje 
stężeniem cholesterolu we krwi. Oprócz najbardziej częstszej odmiany 
tego genu istnieją również dwa inne jego warianty, które sprawiają, że 
organizm ludzki jest w mniejszym lub w większym stopniu narażony na 
ryzyko wystąpienia wysokiego stężenia cholesterolu we krwi.  

Stwierdzono, że jeżeli czynniki ryzyka choroby serca związane ze 
stylem życia danej jednostki są niskie, tj. gdy na przykład dana osoba 
jest aktywna fizycznie, spożywa umiarkowane ilość tłuszczów, to 
posiadanie genu zwiększającego predyspozycje organizmu ku wysokim 
stężeniom cholesterolu we krwi, nie stanowi w zasadzie większej 
różnicy. Z drugiej jednak strony, jeżeli czynniki ryzyka związane ze 
stylem życia danej jednostki są wysokie, tj. gdy na przykład dana osoba 
jest nałogowym palaczem, prowadzi mało aktywny tryb życia i spożywa 
zbyt duże ilości tłuszczów nasyconych, i jeżeli dodatkowo posiada w/w 
wariant genu, to będzie ona w rezultacie zagrożona wysokim stężeniem 
cholesterolu.  

Wykazano również, że jeżeli grupa ludzi stosuje leczniczą dietę w celu 
obn

iżenia całkowitego stężenia cholesterolu we krwi przez pewien 

okres czasu, to część osób uzyskuje korzystną odpowiedź 
metaboliczną a inni nie uzyskują jej wcale. Oczywiście dla osób, które 
nie uzyskały pożądanych rezultatów borykanie się ze zmianą diety jest 
stratą czasu, natomiast dla osób, które uzyskały pozytywną odpowiedź 
metaboliczną, takie wyrzeczenie jest warte poświęcenia. Kluczową 
sprawą w tej sytuacji jest więc znalezienie określonego wariantu genu, 
wspólnego dla wszystkich tych osób, które uzyskały pozytywną 
odpowiedź metaboliczną. Jego zidentyfikowanie pomogłoby w ustaleniu 
zaleceń dietetycznych dla tych ludzi, u których uzyskanie korzyści 
byłoby najbardziej prawdopodobne. 

Oprócz chorób układu krążenia znaleziono kilka innych zespołów 
genetycznyc

h, które związane są z odżywianiem. Geny które kontrolują 

metabolizm folianów w pewnych warunkach mogą powodować wady 
cewy nerwowej a szereg innych genów jest zaangażowanych w proces 
wchłaniania i regulowania stężenia żelaza w organizmie. Istnieje 
również dowód, że u bliźniaków jednojajowych czynniki genetyczne są 
głównym wyznacznikiem struktury oraz gęstości mineralnej kości.  

Nie ma żadnych wątpliwości, że nasz profil genetyczny predysponuje 
nas do reagowania na otaczające środowisko w odmienny dla każdego 
sposób. Dalsze badania sprawią, iż możliwe stanie się rozwiązanie 
zagadki, jak najlepiej zarządzać naszym stylem życia i dietą, aby 
pasowały do naszej fizjologii?  

Tłumaczyła: I. W.