Naturalne metody planowania

rodziny i antykoncepcja

Antykoncepcja

„Planowanie ciąży”, „planowanie rodziny” – są to różne metody prowadzenia

życia płciowego, stosowania środków mechanicznych, chemicznych lub

farmakologicznych, mających na celu urodzenie planowanej liczby dzieci w

czasie najbardziej odpowiednim dla partnerów poprzez zapobieganie

zapłodnieniu lub rozwojowi ciąży

Podstawowym celem antykoncepcji jest
zapobieganiem niepożądanej ciąży z wielu
powodów, między innymi:



Wiekowych



Ekonomicznych



Zdrowotnych



Genetycznych



Światopoglądowych



Z powodu zgwałcenia

Historia

Pierwsze

informacje

o

środkach

antykoncepcyjnych

znaleziono w egipskich papirusach:



PETRIEGO z r. 1850 p.n.e.



EBERSA z r. 1500 p.n.e.

Stosowano wtedy per vaginum mieszaninę ekskrementów
krokodyla z sodą i miodem, okadzano pochwę dymem z wosku
i węgla drzewnego oraz używano kondomów w celu ochrony
przed chorobami wenerycznymi.

Milowe kroki antykoncepcji



1844 lateksowe prezerwatywy



1880 gumowe błony (diafragmy) dopochwowe



1956 pierwsza tabletka antykoncepcyjna



1960 pierwsze iniekcje depot medroksyprogesteronu



1962 pierwsza współczesna IUD



1970 mini pill



1992 prezerwatywa dla kobiet



1993 implanty podskórne



1997 Mirena



2003 Evra

Antykoncepcja hormonalna:

Historia:



1938 synteza EE



1951 synteza NETA



1956 pierwsza tabletka antykoncepcyjna (Pincus, Chang,

Rock): mestranol+norethinodrel



1960 Enovid (Searle): 150



g ME + 9,85mg norethynodrelu



1961 Anovlar (Schering) 75



g EE + 4mg NETA

OC – historia

Ewolucja

dawki

estrogenu

(EE)

oznacza

systematyczne zmniejszanie dawki od 150



g

w tabletce z końca lat 50-tych do powyżej 50



g

w latach 1973-75.

W ciągu każdej doby na świecie dochodzi do :



100 milionów stosunków płciowych



1 miliona ciąż



500 tys. ciąż nieplanowanych



250 tys. ciąż niechcianych



50 tys. poronień samoistnych



25 tys. aborcji



500 zgonów kobiet z tytułu powikłań związanych z

aborcją.

Ciekawostki

Płodność człowieka

1 stosunek na cykl

5%

10 stosunków na cykl

28%

20 stosunków na cykl

43%

Rekordy płodności

Pierwsza żona Fiodora Wasiljewa (ur. 1707) rolnika z wioski

Szuja 241 km na wschód od Moskwy urodziła 69 dzieci

w przebiegu 27 ciąż:



16 par bliźniąt



7 razy trojaczki



4 razy czworaczki



prawie wszystkie dożyły dojrzałości

Idealna antykoncepcja



Skuteczna (pewna)



Nieszkodliwa dla partnerów



Odwracalna



Prosta w użyciu



Bez wpływu na libido



Nie ograniczająca możliwości współżycia



Tania



Łatwo zdobywająca akceptację obojga partnerów

Index Pearla

Ilość ciąż w ciągu 13 cykli stosowania danej metody przez

1000 kobiet (czyli index określa zawodność danej metody);

np. index Perla = 0.1 określa, że u 1000 kobiet stosujących

daną metodę antykoncepcji w ciągu 1 roku (13 cykli) jedna

kobieta zaszła w ciążę.

Wskaźnik zawodności Pearle’a

R=

Ilość ciąż x 12 x 100

Ilość cykli

Wskaźnik Pearle’a

Metoda

Wskaźnik



Ubezpłodnienie

•

kobiety

0,4

•

mężczyźni

0,1



Tabletki antykoncepcyjne

•

złożone E+P

0,1

•

tylko P

0,5



Depo Provera

0,3



IUD

0,6-0,8



Mirena

0,1



Środki plemnikobójcze

6-21



AH po stosunku

2-5



Bez zabezpieczenia

85

Metody regulacji poczęć

1.

naturalne metody planowania rodziny

2.

metody mechaniczne

3.

metody chemiczne

4.

metody farmakologiczne

5.

sterylizacja

Metody naturalne

a.

Wstrzemięźliwość płciowa

b.

Kalendarzyk małżeński

c.

Metoda Billingsów

d.

Metoda objawowa

e.

Metoda termiczna

f.

Metoda objawowo- termiczna

g.

Metoda LAM

h.

Stosunek przerywany

Metody naturalne



Wyłącznie dla kobiet idealnie regularnie miesiączkujących



Polega na obliczaniu dni płodnych z uwzględnieniem:

•

fazy cyklu

•

zmiany ciągliwości i ilości śluzu szyjkowego

•

wzrostu temperatury ciała

Metody naturalne

Naturalne metody antykoncepcyjne powinny być

rekomendowane:



kobietom, które ze względów światopoglądowych nie

akceptują innych metod zapobiegania ciąży,



gdy istnieją p/wskazania lub niechęć do stosowania innych,

przede wszystkim hormonalnych metod antykoncepcji,



kobietą, które zaakceptują ciążę, gdyby do takiej doszło.

Polega na powstrzymywaniu się od współżycia.

Czasowa wstrzemięźliwość płciowa

Wady

Zalety

nieużyteczna dla kobiet
o nieregularnych cyklach

tania

bardzo wysoki wskaźnik
niepowodzeń

dostępna dla każdego

łatwa w stosowaniu
brak objawów ubocznych
brak przeciwwskazań do jej stosowania
nie wymaga dodatkowych środków
akceptowana przez Kościół Katolicki

Kalendarzyk małżeński

Podstawą tej metody jest 12-miesięczna obserwacja cykli

miesiączkowych. Metoda charakteryzuje się niską efektywnością,

szczególnie w przypadku występowania nieregularnych cyklów.

Metoda opiera się na spostrzeżeniu, że od jajeczkowania do

końca cyklu mija mniej więcej 14 dni, a zmienny jest czas cyklu

przed

jajeczkowaniem.

Po

uwzględnieniu

możliwości

wystąpienia cykli dłuższych i krótszych od zaobserwowanych

otrzymuje się podany przepis.

Fizjologiczne podstawy obliczania okresu
płodnego w 28-dniowym

pierwszy dzień prawdopodobnej owulacji 14 – 2 = 12 dzień

ostatni dzień prawdopodobnej owulacji 14 + 2 = 16 dzień

przeżywalność plemników w drogach rodnych

(48 godzin)

12 – 2 = 10 dzień

zdolność do zapłodnienia komórki jajowej

(24 godziny)

16 + 1 = 17 dzień

możliwy okres płodny

10 - 17 dzień

Metoda Billingsów

Polega na obserwacji i ocenie śluzu szyjkowego.

Śluz estrogenny

(okołoowulacyjny)

Śluz gestagenny

(poowulacyjny)



przejrzysty



nieprzejrzysty



szklisty



mętny, kłaczkowaty, gęsty



elastyczny



przyczepny



ciągnący się



nie ciągnący się



dający uczucie wilgotności w
pochwie



nie ma uczucia wilgotności
w pochwie



śliski



lepki, nieśliski



czasami z domieszką krwi



białawy lub żółtawy

Metoda objawowa

Polega na badaniu śluzu szyjkowego oraz obserwacji całego ciała.

Jest to metoda mało skuteczna, kłopoty pojawiają się zwłaszcza:



w okresie stanów zapalnych pochwy,



po poronieniu,



po porodzie.

Nie zawsze też obserwując śluz mamy pewność, że znajdujemy się

w okresie niepłodnym. Na przykład następnego dnia po stosunku

dochodzi do zjawiska tzw. lubrykacji, czyli upłynnienia śluzu

szyjkowego i ocena jego jest nie miarodajna.

Metoda termiczna

Polega na określeniu dni płodnych i niepłodnych opartych na

pomiarach temperatury ciała i pomaga wyłącznie stwierdzić,

że jajeczkowanie odbyło się. Podział metod termicznych:



ścisła



rozszerzona.



wymagana jest duża samodyscyplina kobiety,



konieczny jest uregulowany tryb życia,



pomiary

zakłócone

zostają

przez

choroby

gorączkowe

i uniemożliwiają prawidłową ocenę jajeczkowania,



niska skuteczność, szczególnie metody rozszerzonej;



zakłócanie wyników przez występowanie cykli owulacyjnych

z jednofazową krzywą temperatury ciała, tzn. występowanie takich

cykli, podczas których temperatura ciała nie zmienia się - nie można

więc określić dnia jajeczkowania. Częstość występowania takich

przypadków ocenia się na około 20%.

Wady metody termicznej

Metoda objawowo – termiczna

Polega na obserwacji ciała, czyli:



zmianach charakteru śluzu szyjkowego,



pomiaru wzrost podstawowej ciepłoty ciała,



bólu owulacyjnym,



plamieniu w środku cyklu (trwa 1-2 dni)



zmianach w sutkach: obrzmienie, tkliwość bolesność

Objawy świadczące o jajeczkowaniu występują u 75% kobiet.

Metoda LAM (okres laktacji)

Metoda stosowana wyłącznie w okresie poporodowym

o skuteczności 98%-99,5%. W czasie karmienia piersią

dziecko ssąc powoduje pobudzenie wydzielania oksytocyny i

prolaktyny. Prolaktyna powoduje wydzielanie mleka oraz

hamuje owulację.

Warunki metody LAM



dziecko nie ma więcej niż 6 miesięcy



nie wystąpiła jeszcze miesiączka



dziecko jest karmione wyłącznie piersią czyli:

•

karmienie "na żądanie",

•

nie rzadziej niż co 4 godziny w ciągu dnia i co 6 godzin w
ciągu nocy bez dokarmiania dziecka.

Wprawdzie po porodzie występuje okresowa bezpłodność,
dłużej utrzymująca się przy intensywnym karmieniu piersią,
jednak długość tego okresu jest nieprzewidywalna, a nowy
cykl zaczyna się zwykle owulacją, nie zaś krwawieniem
miesiączkowym.

Czynniki hamujące wpływ
karmienia piersią na płodność



okres karmienia piersią



częstotliwość



długość ssania



wprowadzanie uzupełniającej żywności



czas od porodu



stopień odżywienia matki



geografia, czynniki socjoekonomiczne i kulturowe

Stosunek przerywany

(coitus interruptus)

Stosunek przerywany polega na wycofaniu członka

z pochwy tuż przed wytryskiem nasienia. Skuteczność tej

metody zależy od refleksu partnera,

ale nie tylko,

plemniki są bowiem obecne w tak zwanym preejakulacie,

czyli wydzielinie, która pojawia się jeszcze przed wytryskiem.

U wielu mężczyzn znajduje się w niej niewielka, lecz

całkowicie wystarczająca do zapłodnienia liczba plemników.

Komputerowa analiza pomiarów
temperatury

Bioself – który analizuje codziennie pomiary temperatury

ciała, i wraz z metodą kalendarzykową cyklu pozwala uzyskać

skuteczność w zapobieganiu ciąży na poziomie 95–98%

(wskaźnik Pearla 2–5)

Komputerowa analiza pomiarów
temperatury

LADY–COMP, BABY–COMP I PEARLY – służą do precyzyjnego

określenia fazy płodnej i niepłodnej cyklu na podstawie

pomiaru temperatury w jamie ustnej (wskaźnik Pearla

0,6-0,7). Każde urządzenie posiada oprogramowanie, które

zostało wygenerowane na podstawie obserwacji zmian

temperatury

bazowej ciała użytkowniczek komputera

w ponad 1 milionie cykli w ciągu 25 lat.

Komputerowa analiza pomiarów
temperatury – LADY COMP

Cechy Lady-Comp:



Dokładne wyznaczanie dni płodnych i nie płodnych oraz

owulacji



Szybki pomiar – ok. 30 – 40 sekund



Dokładność sensora – 0,01 °C



Pamięć wszystkich wykonanych pomiarów



Możliwość uzyskania wydruku danych z 180 dni wstecz



Budzik

Cechy Lady-Comp:



Limit na wykonanie pomiaru – 6 godzin



Prognoza płodności na kolejne 6 dni



Statystyka cyklu: ilość zapamiętanych cykli, średnia

długość cyklu, skok temperatury po owulacji, zakres

owulacji.



Informuje o prawdopodobnej ciąży po 15 dniach, po 18

dniach potwierdza ciążę

Cechy Lady-Comp:



Możliwość przekształcenia w Baby-Comp



Wbudowany akumulator (ładowarka w komplecie)



Kolorowy, podświetlany wyświetlacz



Żywotność ponad 10 lat



Średnica 14 cm



Waga 200 g



Cena 1829 – 2249 zł

PEARLY

Cechy Pearly



Dokładne wyznaczanie dni płodnych i nie płodnych oraz

owulacji



Szybki pomiar – ok. 30 – 40 sekund



Dokładność sensora – 0,01 °C



Pamięć wszystkich wykonanych pomiarów



Możliwość uzyskania wydruku danych z 99 dni wstecz



Cena 1149 zł

Cechy Pearly



Budzik



Limit na wykonanie pomiaru – 6 godzin



Prognoza płodności na kolejne 6 dni



Informuje o prawdopodobnej ciąży po 15 dniach, po 18

dniach potwierdza ciążę



Wbudowana bateria o żywotności 2 – 3 lat

(wymienialna)

Cechy Pearly



Wyświetlacz LCD, niepodświetlany



Żywotność ponad 10 lat



Małe wymiary 7 x 10 cm



Waga 52 g



Cena 1149 zł

Podsumowanie

Osoby wybierające naturalne metody antykoncepcji zwykle

decydują się na stosowanie wszystkich jednocześnie, wtedy

mają one największą skuteczność.

Zalety naturalnych metod
antykoncepcji



w pewnych odmianach nie wymaga nakładów finansowych,



świadczenie usług w jej zakresie nie wymaga medycznie
wykwalifikowanego personelu,



poznanie naturalnego rytmu płodności, który ma znaczenie we
wczesnej diagnostyce chorób kobiecych,



prawidłowe stosowanie tych metod zwiększa własną wiedzę
o funkcjonowaniu ludzkiej płodności,



metody nieszkodliwe dla zdrowia,



mogą

być

stosowane

zarówno

w

celu

zwiększenia

prawdopodobieństwa poczęcia dziecka jak i odłożenia tej decyzji na
późniejszy termin,

Zalety naturalnych metod
antykoncepcji



stosowanie tych metod w związku pociąga za sobą
zaangażowanie partnera, współpracę, komunikację i dzielenie
odpowiedzialności w związku,



pozwalają na określenie czasu poczęcia dziecka jak i terminu
porodu,



uczą samodyscypliny zarówno kobiety jak i mężczyzny, co może
być przydatne w przypadku konieczności dłuższej abstynencji
seksualnej (połóg, choroba),



ze względów moralnych jest akceptowana przez wiele kultur
i religii, co może mieć wpływ na nie posiadanie obaw
o charakterze moralnym.

Wady naturalnych metod
antykoncepcji



możliwość błędnego określenia płodności na podstawie
objawów fizjologicznych



możliwość zaburzenia objawów płodności na skutek takich
czynników



przypadku kobiet posiadających z natury nieregularne długości
cyklu przeważnie metody te nie pozwalają na ustalenie
pewnych, niepłodnych dni cyklu,



trudność w zaakceptowaniu stylu życia (powstrzymywanie się
w określonym czasie od aktywności seksualnej trwającej od 8
do 18 dni),



wymaga okresu nauki trwającego przynajmniej przez 3 kolejne
cykle i kontaktów z ekspertami,

Wady naturalnych metod
antykoncepcji



niezbędna jest zgoda i aktywna współpraca kobiety i mężczyzny,



wymaga samodyscypliny – stosujący muszą regularnie
przeprowadzać obserwacje i zapisywać objawy związane ze
zmianami śluzu, szyjki, temperatury (czas to 5-10 min.
dziennie),



regularna analiza wydzielin z pochwy w celu określenia jakości
śluzu oraz badanie samemu szyjki macicy może rodzić opory
natury estetycznej,



może ograniczać satysfakcję z życia seksualnego ponieważ
wyklucza współżycie w okresie największego pobudzenia
seksualnego kobiet następującego w czasie dni płodnych oraz
ogranicza spontaniczność życia seksualnego.

Planowanie płci dziecka

Plemniki Y są lżejsze i szybkie, ale żyją krócej.
Plemniki X są mocniejsze i żyją dłużej.
Wniosek w celu planowania płci:

jedno współżycie w czasie płodnym w odpowiednim
momencie.

X

Y

86,8%

87,7%

50%

50%

Owulacja

(ból owul., skok temp.)

dni przed owulacją:

5 4

3

2 1

(obserwacja śluzu i jego zmian)

X

Y

www.ctlife.com.pl

Przepraszam!
To była dygresja!
Powróćmy do tematu!!!

Metody mechaniczne

1.

prezerwatywy

2.

błona dopochwowa (diafragma, kapturek dopochwowy)

3.

prezerwatywa dla kobiet (Femidom)

4.

kapturki naszyjkowe i sklepieniowe

5.

wkładki domaciczne

Prezerwatywa (kondom).

Jest to mechaniczny środek

antykoncepcyjny stosowany przez

mężczyzn. Stosowanie

prezerwatywy stanowi

powszechne zabezpieczenie nie

tylko przed niepożądaną ciążą ale

również przed zakażeniem AIDS

i innymi chorobami

przenoszonymi drogą płciową.

Sposób zakładania prezerwatywy

Polega na założeniu jej na męski członek

przed stosunkiem płciowym. Obecnie

produkowane prezerwatywy wykonane są

najczęściej z cienkiej gumy lateksowej i

wyposażone mogą być w niewielką ilość

środka plemnikobójczego.

Zalety prezerwatywy



ochrona przed chorobami przenoszonymi drogą płciową (łącznie
z AIDS)



łatwa w użyciu, a zakładanie prezerwatywy może zostać
wkomponowane w grę wstępną, chociażby dlatego, że są
produkowane w różnych kształtach, mają różne smaki, zapachy,
a niektóre poprzez umieszczenie na nich specjalnych wypustek,
mogą dawać kobiecie dodatkowe bodźce.



tania



brak objawów ubocznych



łatwo dostępne, można je kupić bez recepty.

Wady prezerwatywy



ograniczenie doznań



ingerencja w akt płciowy



dyskomfort



możliwość reakcji alergicznych na lateks lub substancje
dodatkowe



niektórym osobom przeszkadza, że trzeba przerwać grę
miłosną.

Błony dopochwowe

Błony dopochwowe to środki antykoncepcyjne wykonane

z cienkiej gumy i otoczone gumowym pierścieniem

ułatwiającym właściwe umiejscowienie kapturka w pochwie.

Obecnie odchodzi się od ich stosowania, gdyż nie spełniają

one w pełni wymagań stawianych przed nowoczesną

i skuteczną metodą antykoncepcyjną.

Metody zakładania błony
pochwowej

Prezerwatywa dla kobiet

Kapturki

Antykoncepcja chemiczna



środki plemnikobójcze

•

globulki

•

kremy

•

żele

•

pianki

•

tabletki

Globulkę wkłada się do pochwy na 10 - 15 minut przed

stosunkiem. Globulka rozpuszcza się, powstaje pianka

z nonoxynolem-9, który unieruchamia, a następnie niszczy

plemniki. Kolejny stosunek wymaga użycia następnej

globulki.

Globulki

Krem wprowadza się do pochwy za pomocą specjalnego

aplikatora dołączonego do opakowania. Jest skuteczny

natychmiast. Działa 6 godzin, można go więc zaaplikować

wcześniej. Stosunek po 6 godzinach wymaga następnej

porcji kremu.

Kremy

Środki plemnikobójcze

Wady

Zalety

podrażnienie dróg rodnych

obojętne hormonalnie

niski komfort współżycia

łatwe w stosowaniu

wysoki wskaźnik niepowodzeń

dostępne bez recepty

zdarzają się uczulenia

zapobiegają zapaleniu pochwy

globulki obficie się pienią, co
również powoduje pewien
dyskomfort

zmniejszają ryzyko zakażenia
chorobami przenoszonymi drogą
płciową

trzeba je wkładać do pochwy na
kilkanaście minut przed
stosunkiem, a to może zakłócić
grę miłosną

bezpieczne

Metoda ciągłego stosowania samych
progestagenów



Tabletki (Cerazette)



Iniekcje (Provera depot /medroxyprogesteron/)



Wewnątrzmaciczny system uwalniania
lewonorgestrelu (Mirena)

Wkładki domaciczne (IUD)



Wkładki (spirale) zawierające jony miedzi



Wkładka hormonalna zawierająca lewonorgestrel

Rodzaje wkładek

Sposoby umieszczenia wkładek

Wkładki zawierające miedź

Istnieją różne rodzaje np.: Omega, Multiload, Nova-T. Czas

działania wkładki też jest zależny od rodzaju:



5-letnie



3-letnie

Stosowane są wyłącznie dla wieloródek, o skąpych lub

miernych miesiączkach, które rzadko chorują na zapalenia

pochwy.

Wkładka hormonalna – Mirena



5-letnia



stosowana dla kobiet z:

•

obfitymi miesiączkami,

•

mięśniakami macicy,

•

adenomiozą,



doskonale zmniejsza obfitość krwawień.

Zalety IUD



nie zaburza naturalnego cyklu



małe ryzyko ciąży



wymagana regularna kontrola

Czas założenia IUD



po porodzie



po połogu



po poronieniu



po stosunku płciowym



w trakcie miesiączki

Przeciwwskazania do IUD



stan zapalny w miednicy mniejszej



ciąża lub jej podejrzenie



mięśniaki macicy



zwężenie szyjki



narażenie na choroby przenoszone drogą płciową

IUD u kobiety chorującej
na cukrzycę

Nie wykazano różnic w częstości występowania powikłań

wynikających z zastosowania IUD pomiędzy grupą

kontrolną a pacjentkami z cukrzycą.

•

przebicie macicy

•

ciąża ektopowa

•

krwawienie lub upławy

•

ból

•

wypadnięcie wkładki

•

ciąża

•

stan zapalny miednicy mniejszej

•

perforacja macicy

Możliwe powikłania po założeniu
wkładki wewnątrzmacicznej

Mirena – panel dyskusyjny

Metody farmakologiczne

1.

tabletki,

2.

plastry,

3.

zastrzyki,

4.

krążek dopochwowy

Skład tabletki

Estrogen

•

17 beta etynyloestradiol

•

mestranol

Gestagen

•

Pochodne 19

nortestosteronu

•

Pochodne 17-OH

progesteronu

Gestageny

Pochodne 17-OH

progesteronu

•

Octan

medroksyprogesteronu

•

Drospirenon

Pochodne 19

nortestosteronu

•

Noretisteron

•

Dwuoctan etynodiolu

•

Lewonorgestrel

•

Desogestrel

•

Gestoden

•

Norgestimat

•

Dienogest

Skład tabletki antykoncepcyjnej

Etynyloestradiol + gestagen

IV generacji

II generacji

III generacji

dienogest

norgestrel

norgestymat

lewonorgestrel gestoden

norgestyrianon

dezogestrel

Dwuskładnikowe tabletki
antykoncepcyjne

Jednofazowe (cykliczne)

•

Gravistat

50μg EE + 0,25 mg lewonorgestrelu

•

Cilest

35μg EE + 0,25 mg norgestymatu

•

Marvelon

30μg EE + 0,15 mg dezogestrelu

•

Minisiston 30μg EE + 0,125 mg lewonorgestrelu

•

Femoden, Minulet 30μg EE + 0,075 mg gestodenu

•

Celimona

30μg EE + 2,0 dienogestu

•

Mercilon

20μg EE + 0,150 dezogestrelu

•

Harmonet 20μg EE + 0,075 mg gestodenu

Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne

Sekwencyjne

Dwufazowe

•

Anteovin 50μg EE + 11 tabl. 0,05 mg lewonorgestrelu

50μg EE + 10 tabl. 0,125 mg lewonorgestrelu

Trójfazowe

•

Triquilar , Tri- Regol, Trisiston

30μg EE + 6 tabl. 0,05 mg lewonorgestrelu

40μg EE + 5 tabl. 0,075 mg lewonorgestrelu
30μg EE + 10 tabl. 0,05 mg lewonorgestrelu

Metoda jednofazowa

1 21 dzień cyklu

EE + Progestagen

Metoda dwufazowa

EE 0,05 mg

LNG 0,05 mg

LNG 0,125 mg

1 21 dzień cyklu

Metoda trójfazowa

EE 0,03 mg

0,04 mg

0,03 mg

LNG 0,05 mg

G 0,05 mg

0,075 mg
0,070 mg

0,125 mg

0,10 mg

EE 0,035 mg

Noretist. 0,5 mg

0,75 mg

1 mg

1 21 dzień cyklu

Mechanizm antykoncepcyjnego
działania leków hormonalnych



blokada wydzielania gonadotropin



hamowanie owulacji



zaburzanie czynności skurczowej jajowodów, utrata rzęsek przez
nabłonek migawkowy, zmiana składu płynu jajowodowego-
hamowanie transportu jaja i kapacytacji plemników



przerost rzekomodoczesnowy endometrium- tzw „skorupa
doczesnowa” – utrudnienie zagnieżdżenia jaja



zmiana składu śluzu szyjkowego- nieprzepuszczalność dla
plemników

Działanie metod i środków
antykoncepcyjnych jest
skierowane na:

1. Uniemożliwienie kontaktu spermatozoidu

(plemnika) z oocytem (jajeczkiem) poprzez:

 Zahamowanie jajeczkowania w jajnikach;

 Unieruchamianie plemników lub zablokowanie im „drogi”;

 Zabijanie plemników;

2. Uniemożliwienie implantacji – zagnieżdżenia się

zapłodnionego oocytu

Wpływ antykoncepcji hormonalnej

Antykoncepcja hormonalna ma wpływ na funkcjonowanie
organizmu m.in. na:



czynność wątroby



metabolizm węglowodanów



metabolizm lipidów



witaminy



układ krzepnięcia



tarczycę



nadnercza

Wpływ metaboliczny P I i II gen.

wpływ

efekt kliniczny

Białka

-

-

Insulina

wzrost

-

Tolerancja glukozy

spadek

-

Cholesterol

spadek

-

TG

spadek

-

HDL

spadek

wzrost

LDL

wzrost

wzrost

Wpływ metaboliczny EE

wpływ

efekt kliniczny

albuminy

spadek

-

aminokwasy

spadek

-

angiotensynogen

wzrost

wzrost RR

czynniki krzepnięcia

wzrost

wzrost

b.wiążące

wzrost

-

transferyna,
ceruloplazmina

wzrost

-

albuminy

spadek

-

Wpływ metaboliczny EE – cd

wpływ

efekt kliniczny

insulina

-

-

tolerancja glukozy

-

-

cholesterol

wzrost

-

TG

wzrost

-

HDL

wzrost

spadek ryzyka

LDL

spadek

spadek ryzyka

wydzielanie Na

spadek

zatrzymanie

płynów

Objawy nadmiaru E

•

Nudności

•

Cykliczny wzrost masy ciała

•

Napięcie przedmiesiączkowe

•

Nadmiar wydzieliny śluzowej w pochwie

Objawy nadmiaru P



Depresja



Obniżenie libido



Zmiany nastroju



Suchość w pochwie



Trądzik, łojotok

Leki zmniejszające skutecznośd doustnej
tabletki antykoncepcyjnej

•

przeciwpadaczkowe: barbiturany, fenytoina,

karbamazepina, prymidon

•

ryfampicyna

•

tetracykliny, penicyliny, cefalosporyny

•

gryzeofulwina

Bezwzględne przeciwwskazania do doustnej
antykoncepcji hormonalnej

•

choroba niedokrwienna serca

•

choroba mózgowo - naczyniowa

•

rak narządu rodnego

•

choroby wątroby

•

ciąża lub jej podejrzenie

•

porfiria

Względne przeciwwskazania do doustnej
antykoncepcji hormonalnej

•

silne

bóle głowy, szczególnie naczyniowe lub migrenowe

•

nadciśnienie tętnicze

•

cukrzyca, obciążony wywiad rodzinny

•

kamica dróg żółciowych

•

zaburzenia funkcji wątroby

•

palenie papierosów powyżej 30 rż (powyżej 15 dziennie)

•

żylaki kończyn dolnych

•

niezdiagnozowane krwawienia z dróg rodnych

•

planowany zabieg operacyjny w ciągu najbliższych 4 tyg.

•

wiek > 40 rż

Przerwad OC natychmiast w przypadku:

•

Ból łydek

•

Ból w klatce piersiowej

•

Bóle migrenowe

•

Kamica pęcherzyka żółciowego

•

Długie unieruchomienie (np. przy złamaniach kości)

Najczęstsze objawy uboczne doustnej
antykoncepcji hormonalnej

•

krwawienia międzymiesiączkowe

•

skąpe krwawienia miesiączkowe

•

zatrzymanie miesiączki

•

nudności, wymioty

•

przyrost wagi ciała

Inne korzyści stosowania doustnej
antykoncepcji hormonalnej

•

częstości występowania niezłośliwych guzów piersi

•

częstości występowania niezłośliwych torbieli jajników

•

Niedokrwistości

•

RZS

•

ciąży pozamacicznej

•

chorób zapalnych miednicy mniejszej

•

raka jajnika

•

raka endometrium

OC jako czynnik leczniczy:

•

Krwawienia funkcjonalne

o

Nieregularne cykle, nadmiernie obfite miesiączki

o

PMS

•

Hyperandrogenizm jajnikowy

o

Trądzik

o

Hirsutyzm

Antykoncepcja postkoitalna czyli po
niezabezpieczonym stosunku

•

Do 1 godziny: Postinor- lewonorgestrel 0,75 mg p.o.

•

Do 12 godzin: Lewonorgestrel 0,6 mg i.m.

•

Do 48 godzin: estrogeny skoniugowane końskie 30 mg

p.o. przez 5 dni, etynyloestradiol 5 mg p.o. przez 5 dni

•

Metoda YUZPE’a- E + A do 72 godzin – LNG 1,0

mg + EE 0,1 mg p.o. 2 x /12 godzin ze środkami

przeciwwymiotnymi

•

IUD

Sposoby antykoncepcji hormonalnej długo
działającej w Polsce

•

iniekcje gestagenów (co 12 tygodni zastrzyk

z Provera Depot a 150 mg domięśniowo)

•

IUD (Mirena)

Przeciwwskazania

do

iniekcji

gestagenów

lub

tabletki jednoskładnikowej z samym gestagenem
(cerazette)

•

rak piersi i niezdiagnozowane guzy piersi

•

rak narządu rodnego

•

niezdiagnozowane krwawienia z dróg rodnych

•

podejrzenie ciąży

•

zakrzepowe zapalenie żył i inne zakrzepice

•

choroby naczyń wieńcowych i mózgowych

•

żółtaczka

Pierścienie dopochwowe

•

Progesteron lub połączenie E + P

•

Działanie do 3 miesięcy

•

Skład najczęściej: 30 ug EE + 650 ug NETA; także

EE + etonogestrel; progesteron 10 mg / dobę (w

okresie karmienia)

•

Działania uboczne: podrażnienie śluzówki pochwy

NuvaRing

Dawkowanie: Dopochwowo, według zaleceń lekarza. NuvaRing może

przypadkowo wypaść z pochwy, np. jeśli został on niewłaściwie

włożony, w czasie usuwania tamponu, podczas stosunku, w przypadku

zaparcia lub wypadania macicy. Dlatego należy regularnie sprawdzać,

czy NuvaRing znajduje się w pochwie.

NuvaRing

Możliwe skutki uboczne: Bóle głowy, dyskomfort w
pochwie (upławy i zapalenie pochwy), zwiększenie
masy ciała, nudności, tkliwość piersi, zmiany
nastroju, bolesne miesiączki, trądzik, zmniejszenie
libido, bóle brzucha, migrenowe bóle głowy.

Lek

stosowany zgodnie z zaleceniami nie wpływa na
sprawność psychofizyczną i zdolność prowadzenia
pojazdów oraz obsługę maszyn.

NuvaRing – technika zakładania

Evra 1

Evra 2

Evra 3

Cykl 28 dni

Nowy cykl

•

Jeden plaster na tydzień,

•

Przez trzy kolejne tygodnie.

•

Po trzech tygodniach, tydzień przerwy

▫

Zmiana plastra zawsze w tym samym dniu tygodnia

niedziela

niedziela

niedziela

niedziela

niedziela

Evra - schemat stosowania

Evra 1

Bez plastra



Miejsca aplikacji:

•

Podbrzusze

•

Górna, zewnętrzna część ramienia

•

Pośladek

•

Bark / łopatka

Evra – miejsca aplikacji

Ubezpłodnienie (sterylizacja)

Ubezpłodnienie kobiety – zabieg

polega na przerwaniu ciągłości

jajowodów przez ich przewiązanie,

przecięcie, wycięcie lub skoagulowanie.

Ubezpłodnienie mężczyzny – polega na
przecięciu, zaciśnięciu lub podwiązaniu
nasieniowodów (powrózków nasiennych)
powyżej jąder.

Porównanie skuteczności różnych
metod antykoncepcji

Nazwa metody

Zdyscyplinowane

Niezdyscyplinowane

Brak antykoncepcji

85

85

Stosunek przerywany

4 – 12

19 – 36

Wkładki domaciczne

0.2

1

Tabletki hormonalne
dwuskładnikowe

0.2

1

Metoda termiczna

1

20

Kalendarzyk małżeński

14

40

Metoda owulacyjna
Billingsów

1

25

Nazwa metody

Zdyscyplinowane

Niezdyscyplinowane

Globulki i kremy
plemnikobójcze

2

30

Metoda termiczno –
objawowa

3

35

Prezerwatywa dla
mężczyzn

3.9

13.8

Tabletka „po
stosunku”

5

5

Kapturki, krążki
dopochwowe

6

18

Porównanie skuteczności różnych
metod antykoncepcji

Nazwa metody

Zdyscyplinowane

Niezdyscyplinowane

Sterylizacja

0,04

0,04

Iniekcje (zastrzyki
hormonalne)

0,3

0,3

Implanty hormonalne

0,5

0,5

Porównanie skuteczności różnych
metod antykoncepcji

Quiz

Idealna kandydatka do OC



Mniej niż 30 lat



Bez dzieci



Jeden partner seksualny



Planuje ciążę w przyszłości



Funkcjonalne krwawienia z dróg rodnych

Idealna kandydatka do
prezerwatywy i spermicydów



Mniej niż 20 lat



Bez dzieci



Nieregularne kontakty sexualne

Idealna kandydatka do IUD



34 lata i więcej



pali papierosy



2 dzieci i nie planuje więcej

Idealna kandydatka do

progestagenów



Karmienie piersią



Planuje ciążę w przyszłości

PRZYPADKI

PACJENTEK

PRZYPADEK 1



Pacjentka 16 lat, PM 12 lat



Od 2 lat regularne, ale obfite i bolesne miesiączki (nie

ustępują po l. p/bólowych)



Wywiad: op. wycięcia migdałków, trądzik, leki: 800 mg

Ibuprofen, kremy p/trądzikowe)



Badanie fizykalne

•

RR110/70 mm Hg

•

waga 60 kg

•

wzrost 170 cm

PRZYPADEK 1
POSTĘPOWANIE

AH zawierająca najniższą dawkę EE (20 ųg EE)

PRZYPADEK 2



25- letnia pacjentka, po studiach, aktywna zawodowo, ciążę

planuje dopiero za kilka lat, zaczęła przyjmowanie AH jako

nastolatka z powodu bolesnych miesiączek



Obawia się, że długotrwałe przyjmowanie AH wpływa na jej

płodność w przyszłości



Matka 55 lat, właśnie rozpoznano u niej raka sutka



Wywiad: appendektomia, leki-AH, alergie, choroby-brak



Badanie fizykalne: RR 120/65 mm Hg, waga 54 kg, wzrost

166 cm

PRZYPADEK 2
POSTĘPOWANIE

Kontynuacja antykoncepcji

PRZYPADEK 3



36 lat, 3 dzieci, mężatka od 12 lat



Przyjmuje AH od 4 lat bez problemów



Wywiad: 2xCC, choroby-brak, rak jajnika-matka-55 lat-

zmarła, ojciec-MI-53 lata, nie aktywna ruchowo, nie stosuje

diety, przed przyjmowaniem AH bardzo obfite miesiączki



Badanie fizykalne: RR 130/80 mm Hg, waga 75 kg, wzrost

164 cm, piersi bz.

PRZYPADEK 3
POSTĘPOWANIE



AH



Lipidogram



Dieta



Ćwiczenia

PRZYPADEK 4



Pacjentka 45 l, nocne uderzenia gorąca, bezsenność, bóle

głowy, miesiączki co 3 tyg (wcześniej co 4 tyg), przestała

palić papierosy 2 lata temu (po 25 latach)



Wywiad: zdrowa, matka-70l-złamanie collesa w wieku

65 l, ojciec-od 50 rż NT, hipercholesterolemia, aktywna

ruchowo-aerobik



Badanie fizykalne: RR 130/85 mm Hg, waga 50 kg, wzrost

170 cm, piersi bz.

PRZYPADEK 4
POSTĘPOWANIE



Mammografia



Lipidogram



Dieta



AH lub HTZ

PRZYPADEK 4

AH

•

Skuteczna antykoncepcja

•

Reguluje cykl

•

Zmniejsza bolesność miesiączek

•

Eliminuje objawy wypadowe

•

Wzrost BMD

•

Leczenie trądziku

HTZ

•

Mogą wystąpić nieregularne

krwawienia

•

Nie hamuje owulacji

•

Eliminuje objawy wypadowe

•

Wzrost BMD

„Brak refundacji kosztów pigułek

antykoncepcyjnych jest przejawem

dyskryminacji kobiet”