1

PATOMORFOLOGIA PRZEWODU POKARMOWEGO

PRZEŁYK

ZAPALENIA PRZEŁYKU:
OSTRE:
1) refluksowe zapalenie przełyku
2) przedłużona intubacja (ponad 12h)
3) mocznica – rzekomobłoniaste zapalenie błon śluzowych przełyku
4) podrażnieniowe zapalenie przełyku:

•

alkohol

•

kwasy – martwica skrzepowa (prosta = ograniczona) – martwica ściany przełyku:

•

następstwo ostre: zapalenie śródpiersia

•

następstwo przewlekłe: włóknienie i zwężenie przełyku

•

zasady – martwica rozpływna (nieograniczona) – duże, rozległe zniszczenia, zmiany, większa śmiertelność

5) bakteriemia
6) wiremia (HSV, CMV)
7) grzyby (Candida, Aspergillus)
8) napromieniowanie
9) chemioterapia
10) w przebiegu choroby: przeszczep przeciw gospodarzowi (graft versus host disease)

PRZEWLEKŁE:
1) choroba Crohna
2) sarkoidoza
3) gruźlica

REFLUKSOWE ZAPALENIE PRZEŁYKU:
PATOGENEZA:
1) przewlekły: częsty refluks (kilka miesięcy):
-

uszkodzenie mięśniówki przełyku lub żołądka

-

zaburzenie układu nerwowego

2) zaburzenia ruchomości przelyku i/ lub żołądka
3) wzrost poziomu kwasów trawiennych, kwasów żółciowych, lizoleucyny w treści żołądkowej
4) zaburzenia rozwojowe przełyku

OBJAWY KLINICZNE:
1) dysfagia
2) ból zamostkowy (bóle przed jedzeniem, ustępujące po jedzeniu, w pozycji pionowej, po przejściu kilku

kroków

3) krwawe wymioty lub stolce

ZMIANY ANATOMICZNE (rozpoznawane w endoskopii):
1) zaczerwienienie błony śluzowej przełyku – przekrwienie
2) rozpulchnienie i pogrubienie błony śluzowej – obrzęk
3) przy dłuższym zapaleniu – błony rzekome:

•

autoimmunologiczne zapalenie przełyku

•

mocznicowe zapalenie przełyku

4) martwica:

•

nadżerki – nadżerkowo – krwotoczne zapalenie przełyku

•

owrzodzenia – wrzodziejące zapalenie przełyku

OBRAZ HISTO – PATO
-

rozplem warstwy przypodstawnej nabłonka (do 1/3 grubości ściany przełyku)

-

eozynofile – charakterystyczny naciek nabłonka – zgrubienie

-

akantoza – pogrubienie nabłonka

2

PRZEŁYK BARRETA:
-

powstaje przy przewlekłym refluksie żołądkowo – przełykowym

-

dystalna część przełyku (odwrotna metaplazja na linii Z: nabłonek płaski – bardziej odporny - przechodzi w
bardziej wrażliwy nabłonek gruczołowy)

-

mechanizm: refluks – zapalenie – owrzodzenie – gojenie (wzrost komórek pnia w 2 kierunkach):

- komórki gruczołowe typu żołądkowego
- komórki gruczołowe typu jelitowego

POWIKŁANIA ZAPALENIA PREŁYKU:
1) owrzodzenia (owrzodzenia Barreta)
2) zwężenie światła
3) zwłóknienie
4) rak gruczołowy

NOWOTWORY PRZEŁYKU
Punkt wyjścia:
-

gruczoły śluzowe

-

metaplazja gruczołowa błony śluzowe

I – NABŁONKOWE:
a) ŁAGODNE:

1)

brodawczak

–

polipowaty, uszypułowany, z rozrostem nabłonka paraepidermalnego na podścielisku

łącznotkankowym

2) brodawka wirusowa

–

zwyrodnienie koilocytowe (wtręty wirusowe)

3)

gruczolak – polipowaty twór rosnący do światła

b) ZŁOŚLIWE:

1)

Rak płaskonabłonkowy

–

najczęstszy (90%)

Makroskopowo:
-

postać polipa – 60%

-

postać owrzodzenia – 25%

-

pogrubienie ściany przełyku (rozlane nacieczenie) – 15%

Etiologia :
-

zanieczyszczenie treści pokarmowej grzybami

-

wysoki poziom nitratów w diecie

-

niedobory witamin A, C, tiaminy, ryboflawiny, niedobór cynku, molibdenu

-

zaburzenia czynnościowe: achalazja, uchyłki

-

tryb życia: alkohol, papierosy

-

schorzenia w dzieciństwie: choroba trzewna (celiakia)

-

ektopowe tkanki innych narządów – „odpryski” powstające w czasie rozwoju

-

czynniki genetyczne: dysplazje ektodermalne

•

Rak brodawkowaty (ca verrucosum) – łagodny przebieg, późno daje przerzuty; charakterystyczna jest
akantoza (brodawki łącznotkankowe) – mogą też występować w drogach oddechowych i narządach
rodnych)

•

Rak wrzecionowatokomórkowy

–

najgorszy:

–

komponenta płaskonabłonkowa i komponenta mezenchymalna

–

polipowaty twór wystający do światła

–

nie sprawia wrażenia złośliwego

–

mikroskopowo: komórki wrzecionowate o wydłużonym, ciemnym jądrze

–

barwienie na: cytokeratynę (+) i wimentynę (+)

2)

Gruczolakoraki – rzadziej (ok.10%) – wywodzi się z natywnego lub metaplastycznego nabłonka
gruczołowego

3)

Złożone:

•

Carcinoma adenosquamosum

–

rak gruczołowy i płaskonabłonkowy o przebiegu gruczolakoraka

•

Carcinoma mucoepidermale

–

postać cewkowa

-

zbudowany z nabłonka płaskiego, mającego zdolność

wydzielania śluzu; w obrębie cewkowego gruczołu metaplazja płaskonabłonkowa – barwienie na obecność
ś

luzu

•

Carcinoma

adenoidocysticum

–

charaterystyczny do ślinianek

3

•

Rak drobnokomórkowy – komórki limfocytopodobne; rak najczęściej neuroendokrynny (występuje w
płucach, przewodzie pokarmowym, narządach rodnych)

•

Raki niezróżnicowane

-

ż

adne z badań pomocniczych histopatologicznych nie określają pochodzenia

nowotworu

II – NIENABLONKOWE = MEZENCHYMALNE – ze ściany przełyku:

a)

ŁAGODNE

1) Leiomyosarcoma (mięśniak gładkokomórkowy – najczęstszy), angioleiomyoma
2) Lipoma
3) Fibroma
4) Haemangioma
5) Neurofibroma

b)

ZŁOŚLIWE:

1) Leiomyosarcoma
2) Mięsak Kaposiego

GUZ STOMALNY:

–

niezłośliwy guz wywodzący się z podścieliska przewodu pokarmowego (nienabłonkowy)

–

guzy wrzecionowatokomórkowe wywodzące się ze ściany przewodu pokarmowego

III – INNE:
1) Carcinosarcoma
2) Czerniak złośliwy
3) Karcinoid – drobnokryptokomórkowy, potencjalnie złośliwy
4) Chłoniaki złośliwe – najczęściej z grupy MALT – limfoplazmocytarne

IV - ...........

CZĘSTOTLIWOŚĆ:
-

łagodne – częściej nienabłonkowe

-

złośliwe – częściej nabłonkowe

LOKALIZACJA (im wyżej, tym gorzej rokuje):
-

część górna – 20%

-

część środkowa – 50%

-

część dolna – 30%

POWIKŁANIA RAKA PRZEŁYKU:

1)

PRZETOKI:

a) przełykowo – tchawicza

- pokarm dosteje się do oskrzeli, tchawicy – zgorzel płuc, zachłystowe nawracające zapalenie płuc

b) przełykowo – oskrzelowa
c) przełykowo – opłucnowa – ropniak opłucnowy
d) przełykowo – śródpiersiowa – mediastenitis, przebicie: ropne zapalenie osierdzia

2)

KRWOTOKI –

zajmowanie dużych naczyń

3)

CHRYPKA –

naciekanie nerwu krtaniowego

4)

PRZERZUTY:

-

przez ciągłość: krtań, tchawica, tarczyca, aorta

-

do węzłów chłonnych:

- z górnej części przełyku: węzły szyjne, nadobojczykowe
- ze środkowej części: węzły śródpiersia
- z dolnej części: węzły trzewne, żołądkowe

GUZY wyglądające makroskopowo jak neo, ale nimi nie będące:
1) polipy – uszypułowane
2) polipy zapalne
3) torbiele:
-

wrodzone

-

retencyjne (zamknięcie cewy, zastój)

4

RÓśNICOWANIE NOWOTWORÓW POCHODZENIA NABŁONKOWEGO I MEENCHYMALNEGO:
1) cytokratyna (+) dla neo nabłonkowych
2) wimentyna (+) dla neo mezenchymalnych, np. mięsakorak
3) MSE barwienie (+) dla raka drobnokomórkowego
4) barwienie Kreiberga dla carcinoma mucoepidermale

Wykładniki złośliwości neo mezenchymalnego:
a) mikroskopowo: nieprawidłowe figury podziału
b) klinicznie: guzy wielkości > 3 cm – potencjalnie złośliwe

śOŁĄDEK

ZAPALENIE śOŁĄDKA:
1) OSTRE
-

krwotoczne – wylewy pod błoną śluzową – zanik błony śluzowej lub nadżerka

-

nadżerka = ostre owrzodzenie: nie przekracza warstwy mięśniowej błony śluzowej; wieloogniskowe,
łatwo krwawią, słabo odgraniczone, średnica < 1cm, nieostre brzegi, często ciemnobrążowe dno (strawiona
krew?komórki z hemosyderyną?)

Etiologia ostrego zapalenia:
-

stresowe:

- wstrząs
- oparzenia (wrzód Curlinga)
- urazy OUN (wrzód Cushinga) – podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe pobudza jądro nerwu

błędnego – przedłużone wydzielanie HCl

- posocznica

-

wywołane przez czynniki egzogenne:

- alkohol
- tytoń
- kofeina
- leki (salicylany i inne NSAID, sterydy, glikozydy nasercowe, cytostatyki)

Mechanizm:
Zwężenie naczyń – niedokrwienie i niedotlenienie – jony H+ wnikają głębiej – uszkodzenie komórek – ubytki
wierzchnich warstw

Owrzodzenie trawienne:

–

nie wynika z zapalenia – utrzymuje się przez kilka miesięcy w roku

–

najczęstsze umiejscowienie:

– dwunastnica – najczęściej
– żołądek – głównie oddźwiernik
– przełyk Barreta
– operacyjne połączenie żołądkowo – jelitowe
– jelito czcze w zespole żollingera – Ellisona
– uchyłek Meckela

Charakterystyczny wygląd owrzodzenia trawiennego:
-

szczelinowate ubytki, owrzodzone, często pokryte niezmienioną błoną śluzową, która napełza

-

powstanie: szybki wzrost, nie nadążają rosnąć naczynia – martwica – rozpad – ubytki szczelinowate

2) PRZEWLEKŁE ZAPALENIE:
Typ A:
-

ograniczony do trzonu

-

autoimmunologiczna: przeciwciała przeciw komórkom okładzinowym (achlorhydria = bezkwaśność) i
przeciw czynnikowi Castle’a (niedokrwistość z niedoboru witaminy B12)

-

destrukcja gruczołów błony śluzowej

Typ B:
-

część oddźwiernikowa

-

z obecnością Helicobacter pylori

5

-

szerzenie wstępujące – spadek ilości komórek okładzinowych – hipochlorhydia (ale nigdy achlorhydria!)

-

z nadmierną produkcją HCl ????????

Typ C:
-

zapalenie chemiczne:

-

spowodowane zarzucaniem żółci do żołądka

-

rzadka postać swoista: zapalenie żołądka Crohna (żołądkowa postać choroby Leśniowskiego – Crohna)

HISTOLOGICZNE PARAMETRY ZAPALENIA śOŁĄDKA:
1) etiologia: jak w ABC
2) topografia: oddźwiernik – trzon – cały żołądek (pangastritis)
3) morfologia:
-

przewlekłe zapalenie:

- nacieczenie blaszki właściwej limfocytami i plazmocytami – 3 stopnie ciężkości

-

aktywność zapalenia: od grubości neutrofilów – 3 stopnie aktywności

-

zanik gruczołów: redukcja swoistych gruczołów – 3 stopnie

-

jelitowa metaplazja:

- typ I: całkowita metaplazja jelitowa (błona śluzowa jak w jelicie cienkim)
- typ II: niecałkowita z występowaniem komórek kubkowych
- typ III: niecałkowita typu okrężnicy i jelita cienkiego z kryptami i komórkami kubkowymi

-

obecność H.pylori

KONSEKWENCJE PRZEWLEKŁEGO ZAPALENIA:
-

nowotwór

-

owrzodzenie trawienne

-

krwawienia

-

w typie A – anemia z niedoboru witaminy B12

INNE TYPY ZAPALEŃ:
a) przewlekłe przerostowe zapalenie błony śluzowej:
-

pogrubienie fałdów błony śluzowej

-

rozrost komórek gruczołowych nabłonkowych

-

dużo śluzu, mało kwasu

-

postacie:

- choroba Menietriera – rozrost w obrębie dołeczków – rozrost komórek powierzchownych błony

ś

luzowej żołądka bez cech dysplazji czy metaplazji jelitowej (u chorych też hipochlohydria i utrata

białek – hipoalbuminemia i obrzęki)

- gastropatia przerostowa – rozrost warstwy gruczołowej – rozrost komórek okładzinowych ściennych

gruczołów śluzowych - spowodowany przez gastrynę w zespole Zollingera - Ellisona

b) ziarniniakowe zapalenie żołądka (rzadko):
-

w sarkoidozie

-

w chorobie Crohna

-

gruźlicy

-

kile

c) eozynofilowe zapalenie błony śluzowej:
-

naciekanie błony śluzowej przez eozynofile – może temu towarzyszyć tworzenie tkanki ziarninowej, a
czasem nacieki zapalne w ścianie drobnych tętniczek

-

ziarniniak eozynofilny – guzek zbudowany z tkanki fibroblastycznej, zawierającej znaczną liczbę
eozynofilów

Przewlekły wrzód trawienny:

-

przekracza mięśniówkę

-

lokalizuje się w miejscach największego stężenia HCl (krzywizna mniejsza, okolica oddźwiernika)

-

ś

rednica ok. 1 cm

-

zmiany pojedyncze

-

bardzo wyraźnie odgraniczone, ostre brzegi

-

owalne, klinowo wbijające się w ścianę żołądka

-

gojenie się z powstaniem gwiazdkowatej blizny łącznotkankowej

6

Podejrzenie zmian nowotworowych w obrębie wrzodu trawiennego:
-

niepokojące miejsce: zespolenie żołądkowo – jelitowe

-

wrzód trawienny nie reagujący na 3- miesięczne leczenie

NOWOTWORY śOŁĄDKA:

1) łagodne:

-

nabłonkowe – gruczolaki: cewkowe, brodawkowate, mieszane

-

mezenchymalne – leyomyoma, lipoma, itp.

2) złośliwe:

a) gruczolakorak:

- cewkowy - najczęstszy
- brodawkowaty
- śluzowy – produkuje i wydziela śluz
- śluzowokomórkowy (ca mucocellulare) – niskozróżnicowany – szerzy się podśluzówkowo – śluz gromadzi się

w komórkach

- galaretowaty – śluz do podścieliska

b) carcinoma adenosquamosum
c) ca mucoepidermale
d) rak drobnokomórkowy
e) rak płaskonabłonkowy - rzadko
f) rak niezróżnicowany
g) chłoniak złośliwy
h) neo neuroendokrynne
i)

karcinoid (rakowiak)

Rak wczesny żołądka:

-

powstaje jako rak in situ - przechodzi w raka o powierzchownym naciekaniu = rak wczesny inwazyjny

-

nacieka błonę śluzową i błonę podśluzową

-

90% wyleczenia (wycięcie operacyjne)

-

nieuchwytny makroskopowo

-

lokalizacja:

- oddźwiernik – 35%
- krzywizna mniejsza: 30%
- wpust – 25%
- pozostałe – 10%

Makroskopowo:
-

guzowaty (wypukły)

-

powierzchniowy: wyniosły, równy lub zagłębiony

-

drążący

-

mieszany (zapadły i drążący)

Rak zaawansowany:

przekraczający błonę podśluzową, sięgający błony mięśniowej właściwej:

-

rosnący polipowato – typ jelitowy (z owrzodzeniami lub bez)

-

rosnący w sposób rozsiany – typ naciekający (linitis plastica – nacieka całą błonę śluzową – najczęściej rak
ś

luzowokomórkowy – głęboko umiejscowiony – gastroskopia z pobraniem powierzchownego wycinka go

nie wykryje – ważniejsze są tu przesłanki kliniczne)

Przerzuty:
1) regionalne węzły chłonne
2) guz Virchoffa – ww.nadobojczykowe
3) guz Krukenberga – jajnik – często rak śluzowokomórkowy
4) kości
5) skóra
6) wątroba

Owrzodzenie nowotworowe:
-

ś

rednica > 2 cm (> 5- 6 cm)

-

nieregularne kształty

-

brak zbieżnego układu błony śluzowej

-

brzegi wałowate, twarde

-

na przekroju: rdzawo – białawy

7

JELITO CIENKIE I JELITO GRUBE
Zapalenia jelita cienkiego:

-

dzieci

-

ludzie starsi (zaburzenia krążenia)

Powikłanie - zawał ściany jelita (krwotoczny):
-

mogą powstać:

- w narządach o luźnym utkaniu
- w narządach o podwójnym ukrwieniu
- u ludzi o cechach niewydolności prawej komory

-

konsekwencje jak w perforacji: zapalenie otrzewnej i wstrząs

-

mechanizm: krew dopływa do ściany jelita, ale ma utrudniony odpływ (duże opory żylne) – nadzianka
krwawa – martwica skrzepowa prosta – zawał krwotoczny – włóknikowe zapalenie otrzewnej - wstrząs
poprzedzony nadzianką krwotoczną

Zapalenia:
1) bakteryjne: Campylobacter, E.coli, Shigella, Salmonella, gruźlica, listerioza
2) toksyczne: Vibrio cholerae, E.coli enterotoksyczna
3) wirusowe
4) pierwotniakowe: Entamoeba, Lamblia

Morfologia zapalenia jelit:
-

obrzęk

-

przekrwienie

-

owrzodzenie w ciężkich postaciach

-

rzekomobłoniaste zapalenie jelita (Clostridium difficile)

Wyrostek robaczkowy:
-

zapalenie: ostre i przewlekłe

-

zapalenie ostre:

1) nieżytowe
2) ropne
3) ropowicze (zmianom towarzyszy martwica ściany – perforacja)
4) zgorzelinowe

Nieswoiste zapalenia:
-

choroba Crohna – idiopatyczne zapalenie swoiste

-

collitis ulcerosa - nieswoiste

RÓśNICE

COLITIS ULCEROSA

CHOROBA LEŚNIOWSKIEGO –
CROHNA

UMIEJSCOWIENIE

Okrężnica

Cały przewód pokarmowy

ZAJĘCIE ODBYTNICY

>95%

20%

ZAJĘCIE JELITA KRĘTEGO

rzadko

Do 80%

ROZPRZESTRZENIENIE

Ciągłe – od strony odbytnicy

Nieciągłe: od odcinków bliższych w
kierunku okrężnicy

POZIOM

Błona śluzowa

Cała ściana

OBRAZ KLINICZNY

Biegunka krwisto – śluzowa

-

bóle brzucha

-

biegunka przeważnie bez krwi

-

może być wyczuwalny opór w
prawym podbrzuszu

OBJAWY POZAJELITOWE

Rzadkie

Częste

8

TYPOWE POWIKŁANIA

-

megacolon toxicum

-

krwawienia

-

nowotwór

-

przetoki

-

szczeliny

-

ropnie

-

zwężenia

-

skupienia guzów

BADANIE RADIOLOGICZNE

-

ząbkowanie

-

pseudopolipy

-

zanik haustracji – długa gładka
rura

-

szczeliny

-

powierzchnia brukowca

-

odcinkowe krótkie zwężenia
jelita

ENDOSKOPIA

-

rozlane zaczerwienienie

-

zwiększona ranliwość

-

krwawienia styczne

-

nieostro odgraniczone
owrzodzenia

-

polipy rzekome

-

uszkodzenia pleśniawkowe

-

ostro odgraniczone
owrzodzenia – „mapa
geograficzna”

-

zwężenia

-

przetoki

-

powierzchnia brukowa

BADANIE HISTOLOGICZNE

Błona śluzowa i podśluzowa:
-

ropnie w zachyłkach

-

utrata komórek kubkowych

-

w późnym okresie:

- zanik błony śluzowej
- dysplazje nabłonka

Cała ściana jelita i węzły chłonne
krezkowe:
-

ziarniniaki z komórek
nabłonkowatych

-

późny okres: zwłóknienie

STANY PRZEDRAKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO:

JAMA USTNA:
1) Leukoplakia – metaplazja nabłonka wielowarstwowego płaskiego nierogowaciejącego jamy ustnej na

nabłonek rogowaciejący

2) Erytroplakia – rak płaskonabłonkowy preinwazyjny – 3 typy zmian:
-

zmiana jednolicie czerwona

-

ogniska erytroplakii przemieszane z leukoplakią

-

postać ziarnista

3) choroba Bowena – przedinwazyjny rak skóry

PRZEŁYK:
1) przełyk Barreta

śOŁĄDEK:
1) gruczolaki
2) choroba Addisona – Biermera
3) przewlekły wrzód trawienny
4) metaplazja jelitowa
5) kikut żołądka

JELITO GRUBE:
1) gruczolak
2) colitis ulcerosa
3) polipowatość rodzinna

ZMIANY RZEKOMONOWOTWOROWE:
-

torbiele

-

stany zapalne

-

guzy polipowate

POLIPY

(każde wypuklenie w świetle jelita) – podział:

-

gruczolaki – stan przedrakowy (cewkowy uszypułowany - najczęstszy, kosmkowy – na szerokiej podstawie,
duża utrata wody i potasu, najbardziej predysponujący do raka i cewkowo – kosmkowy)

-

zapalne

-

nowotworowe

9

-

typu hamartoma = młodzieńczy

-

hiperplastyczny – opóźnione złuszczanie komórek – przypomina „pióropusz”

Inny podział:
-

prawdziwe

-

rzekome

- pojedyncze
-

mnogie

Rodzinna polipowatość gruczolakowa (FAP):
-

dziedziczna – AD

-

stan przedrakowy

-

objawy pozajelitowe:

-

gruczolaki żołądka i dwunastnicy

-

torbiele epidermoidalne i kostniaki – zespół Gardnera

-

glioblastoma i medlulloblastoma – zespół Turcota

Polipy odpryskowe:
-

polipy młodzieńcze

-

zespół Peutza – Jeghersa (dziadziczna uchyłkowatość jelita cienkiego, czasem też grubego)

Zespół Lyncha – wrodzony niepolipowaty zespół raka okrężnicy:
-

dziedziczony AD

-

rak okrężnicy < 45.r.ż.

-

kryteria amsterdamskie (> 3 osób w rodzinie z rakiem okrężnicy – w tym co najmniej 1 krewny 1.stopnia,
rak okrężnicy u 2 generacji, wiek chorego > 50.r.ż.)

Uchyłki:

-

uchyłki prawdziwe - ograniczone wypuklenia przewodu pokarmowego, utworzone z całej jego ściany

-

uchyłki rzekome - wypuklenie błony śluzowej przez rozstępy mięśniowe

Uchyłki przełyku:
1) gardłowo – przełykowy (szyjny) – uchyłek Zenkera – najczęstszy (uchyłek rzekomy: wewnątrz trójkąta

Kiliana – grzbietowa część przełyku)

2) uchyłki rozwidlenia – nadoskrzelowe - prawdziwe
3) uchyłki nadprzeponowe – rzekome

Uchyłki dwunastnicy (w przeciwieństwie do owrzodzeń nigdy nie występują w opuszcze dwunastnicy):
-

najczęściej przybrodawkowy

Uchyłek jelita krętego = Meckela:
-

pozostałość płodowego przewodu pępkowo – krezkowego

-

noworodki: 0,5, dorośli 1,0 metra powyżej zastawki krętniczo – kątniczej

Uchyłkowatość i zapalenie uchyłków:
-

częstość wzrasta z wiekiem: po 70.r.ż. u 70% ludzi

-

2/3 – uchyłki esicy – rzekome (z powodu podwyższonego ciśnienia wewnątrz jelita w zaparciach stolca i
osłabienia tkanki łącznej)

-

uchyłki kątnicy – rzadko – prawdziwe

Triada Sainta – współistnienie:
1) uchyłkowatości
2) przepukliny rozworu przełykowego
3) kamicy żółciowej

10

ŚLINIANKI:

Zapalenie ślinianek (sialoadenitis) – m.in. nagminne zapalenie ślinianki przyusznej = świnka

Zespół Sjogrena:
-

choroba autoimmunologiczna

-

głównie kobiety w średnim wieku

-

powiększenie ślinianek i gruczołów łzowych ze spadkiem ich wydzielania (suchość jamy ustnej, spojówek)

-

mikroskopowo: obfite nacieki z limfocytów i zaniki komórek nabłonkowych

Nowotwory ślinianek:

-

guz mieszany – głównie w przyusznicy, częściej u kobiet – 30.- 60.r.ż., pojedyńczy, otorebkowany,
ś

rednica 2- 5 cm; cewy z komórek sześciennych lub walcowatych, czasem lite ogniska komórek

nowotworowych, czasem wyspy nabłonka wielowarstwowego płaskiego, niekiedy rogowaciejącego

-

guz mieszany złośliwy – gruczolak wielopostaciowy złośliwy – chorzy starsi, guz zrośnięty z otaczającymi
tkankami; lite gniazda komórek o atypowych jądrach, komórki olbrzymie, nieprawidłowe figury podziału –
nacieka żyły i naczynia limfatyczne

-

rak gruczołowato – torbielowaty = oblak – w śliniance przyusznej, podszczękowej, dodatkowych
podniebienia – 5.- 6.dekada – może powodować porażenie nerwu twarzowego; mały, twardy, częściowo
otorbiony – drobne, ciemno barwiące się komórki nowotworowe tworzą pasma, gniazda lub cewki z
zeszkliwiałą wydzieliną

-

guz śluzowo – naskórkowy – głównie przyusznica – nacieka, daje przerzuty – ogniska o utkaniu raka
płaskonabłonkowego i skupienia komórek nowotworowych produkujących śluz

-

rak płaskonabłonkowy – przyusznica – na podłożu raka śluzowo – naskórkowego, guza mieszanego albo
bezpośrednio – rośnie szybko, nacieka

-

rak jasnokomórkowy – z komórek surowiczych, głównie przyusznicy – 6.- 7.dekada, nacieka, przerzuty do
płuc, mózgu, kości

-

gruczolak zrazikowy – rzadki; przyusznica

-

gruczolakotorbielak brodawczakowaty limfatyczny = guz Warthina – rzadki, łagodny; przyusznica;
częściej mężczyźni; otorbiony, szaroróżowy, czasem jamki albo białawe guzki; twory cewkowate i torbiele
– w nabłonku kwasochłonne ziarnistości (onkocyty)

-

gruczolak kwasochłonny ziarnisty – bardzo rzadki, łagodny

-

guzy małych ślinianek – częściej złośliwe (język, wargi, policzki)

-

martwicza metaplazja ślinianek – 6.dekada życia, mężczyźni – podniebienie twarde w małych gruczołach
ś

linowych