PATOMORFOLOGIA PRZEWODU POKARMOWEGO

PRZEŁYK

ZAPALENIA PRZEŁYKU:

OSTRE:

1. refluksowe zapalenie przełyku

2. przedłużona intubacja (ponad 12h)

3. mocznica - rzekomobłoniaste zapalenie błon śluzowych przełyku

4. podrażnieniowe zapalenie przełyku:

• alkohol

• kwasy - martwica skrzepowa (prosta = ograniczona) - martwica ściany przełyku:

• następstwo ostre: zapalenie śródpiersia

• następstwo przewlekłe: włóknienie i zwężenie przełyku

• zasady - martwica rozpływna (nieograniczona) - duże, rozległe zniszczenia, zmiany, większa śmiertelność

5. bakteriemia

6. wiremia (HSV, CMV)

7. grzyby (Candida, Aspergillus)

8. napromieniowanie

9. chemioterapia

10. w przebiegu choroby: przeszczep przeciw gospodarzowi (graft versus host disease)

PRZEWLEKŁE:

1. choroba Crohna

2. sarkoidoza

3. gruźlica

REFLUKSOWE ZAPALENIE PRZEŁYKU:

PATOGENEZA:

1. przewlekły: częsty refluks (kilka miesięcy):

• uszkodzenie mięśniówki przełyku lub żołądka

• zaburzenie układu nerwowego

2. zaburzenia ruchomości przelyku i/ lub żołądka

3. wzrost poziomu kwasów trawiennych, kwasów żółciowych, lizoleucyny w treści żołądkowej

4. zaburzenia rozwojowe przełyku

OBJAWY KLINICZNE:

1. dysfagia

2. ból zamostkowy (bóle przed jedzeniem, ustępujące po jedzeniu, w pozycji pionowej, po przejściu kilku kroków

3. krwawe wymioty lub stolce

ZMIANY ANATOMICZNE (rozpoznawane w endoskopii):

1. zaczerwienienie błony śluzowej przełyku - przekrwienie

2. rozpulchnienie i pogrubienie błony śluzowej - obrzęk

3. przy dłuższym zapaleniu - błony rzekome:

• autoimmunologiczne zapalenie przełyku

• mocznicowe zapalenie przełyku

4. martwica:

• nadżerki - nadżerkowo - krwotoczne zapalenie przełyku

• owrzodzenia - wrzodziejące zapalenie przełyku

OBRAZ HISTO - PATO

• rozplem warstwy przypodstawnej nabłonka (do 1/3 grubości ściany przełyku)

• eozynofile - charakterystyczny naciek nabłonka - zgrubienie

• akantoza - pogrubienie nabłonka

PRZEŁYK BARRETA:

• powstaje przy przewlekłym refluksie żołądkowo - przełykowym

• dystalna część przełyku (odwrotna metaplazja na linii Z: nabłonek płaski - bardziej odporny - przechodzi w bardziej wrażliwy nabłonek gruczołowy)

• mechanizm: refluks - zapalenie - owrzodzenie - gojenie (wzrost komórek pnia w 2 kierunkach):

• komórki gruczołowe typu żołądkowego

• komórki gruczołowe typu jelitowego

POWIKŁANIA ZAPALENIA PREŁYKU:

1. owrzodzenia (owrzodzenia Barreta)

2. zwężenie światła

3. zwłóknienie

4. rak gruczołowy

NOWOTWORY PRZEŁYKU

Punkt wyjścia:

• gruczoły śluzowe

• metaplazja gruczołowa błony śluzowe

I - NABŁONKOWE:

1. ŁAGODNE:

1. brodawczak - polipowaty, uszypułowany, z rozrostem nabłonka paraepidermalnego na podścielisku łącznotkankowym

2. brodawka wirusowa - zwyrodnienie koilocytowe (wtręty wirusowe)

3. gruczolak - polipowaty twór rosnący do światła

2. ZŁOŚLIWE:

1. Rak płaskonabłonkowy- najczęstszy (90%)

Makroskopowo:

• postać polipa - 60%

• postać owrzodzenia - 25%

• pogrubienie ściany przełyku (rozlane nacieczenie) - 15%

Etiologia :

• zanieczyszczenie treści pokarmowej grzybami

• wysoki poziom nitratów w diecie

• niedobory witamin A, C, tiaminy, ryboflawiny, niedobór cynku, molibdenu

• zaburzenia czynnościowe: achalazja, uchyłki

• tryb życia: alkohol, papierosy

• schorzenia w dzieciństwie: choroba trzewna (celiakia)

• ektopowe tkanki innych narządów - „odpryski” powstające w czasie rozwoju

• czynniki genetyczne: dysplazje ektodermalne

• Rak brodawkowaty (ca verrucosum) - łagodny przebieg, późno daje przerzuty; charakterystyczna jest akantoza (brodawki łącznotkankowe) - mogą też występować w drogach oddechowych i narządach rodnych)

• Rak wrzecionowatokomórkowy - najgorszy:

• komponenta płaskonabłonkowa i komponenta mezenchymalna

• polipowaty twór wystający do światła

• nie sprawia wrażenia złośliwego

• mikroskopowo: komórki wrzecionowate o wydłużonym, ciemnym jądrze

• barwienie na: cytokeratynę (+) i wimentynę (+)

2. Gruczolakoraki - rzadziej (ok.10%) - wywodzi się z natywnego lub metaplastycznego nabłonka gruczołowego

3. Złożone:

• Carcinoma adenosquamosum - rak gruczołowy i płaskonabłonkowy o przebiegu gruczolakoraka

• Carcinoma mucoepidermale- postać cewkowa - zbudowany z nabłonka płaskiego, mającego zdolność wydzielania śluzu; w obrębie cewkowego gruczołu metaplazja płaskonabłonkowa - barwienie na obecność śluzu

• Carcinoma adenoidocysticum- charaterystyczny do ślinianek

• Rak drobnokomórkowy - komórki limfocytopodobne; rak najczęściej neuroendokrynny (występuje w płucach, przewodzie pokarmowym, narządach rodnych)

• Raki niezróżnicowane - żadne z badań pomocniczych histopatologicznych nie określają pochodzenia nowotworu

II - NIENABLONKOWE = MEZENCHYMALNE - ze ściany przełyku:

1. ŁAGODNE

1. Leiomyosarcoma (mięśniak gładkokomórkowy - najczęstszy), angioleiomyoma

2. Lipoma

3. Fibroma

4. Haemangioma

5. Neurofibroma

2. ZŁOŚLIWE:

1. Leiomyosarcoma

2. Mięsak Kaposiego

GUZ STOMALNY:

• niezłośliwy guz wywodzący się z podścieliska przewodu pokarmowego (nienabłonkowy)

• guzy wrzecionowatokomórkowe wywodzące się ze ściany przewodu pokarmowego

III - INNE:

1. Carcinosarcoma

2. Czerniak złośliwy

3. Karcinoid - drobnokryptokomórkowy, potencjalnie złośliwy

4. Chłoniaki złośliwe - najczęściej z grupy MALT - limfoplazmocytarne

IV - ...........

CZĘSTOTLIWOŚĆ:

• łagodne - częściej nienabłonkowe

• złośliwe - częściej nabłonkowe

LOKALIZACJA (im wyżej, tym gorzej rokuje):

• część górna - 20%

• część środkowa - 50%

• część dolna - 30%

POWIKŁANIA RAKA PRZEŁYKU:

1. PRZETOKI:

1. przełykowo - tchawicza _{- pokarm dosteje się do oskrzeli, tchawicy - zgorzel płuc, zachłystowe nawracające zapalenie płuc}

2. przełykowo - oskrzelowa

3. przełykowo - opłucnowa - ropniak opłucnowy

4. przełykowo - śródpiersiowa - mediastenitis, przebicie: ropne zapalenie osierdzia

2. KRWOTOKI - zajmowanie dużych naczyń

3. CHRYPKA - naciekanie nerwu krtaniowego

4. PRZERZUTY:

• przez ciągłość: krtań, tchawica, tarczyca, aorta

• do węzłów chłonnych:

• z górnej części przełyku: węzły szyjne, nadobojczykowe

• ze środkowej części: węzły śródpiersia

• z dolnej części: węzły trzewne, żołądkowe

GUZY wyglądające makroskopowo jak neo, ale nimi nie będące:

1. polipy - uszypułowane

2. polipy zapalne

3. torbiele:

• wrodzone

• retencyjne (zamknięcie cewy, zastój)

RÓŻNICOWANIE NOWOTWORÓW POCHODZENIA NABŁONKOWEGO I MEENCHYMALNEGO:

1. cytokratyna (+) dla neo nabłonkowych

2. wimentyna (+) dla neo mezenchymalnych, np. mięsakorak

3. MSE barwienie (+) dla raka drobnokomórkowego

4. barwienie Kreiberga dla carcinoma mucoepidermale

Wykładniki złośliwości neo mezenchymalnego:

1. mikroskopowo: nieprawidłowe figury podziału

2. klinicznie: guzy wielkości > 3 cm - potencjalnie złośliwe

ŻOŁĄDEK

ZAPALENIE ŻOŁĄDKA:

1. OSTRE

• krwotoczne - wylewy pod błoną śluzową - zanik błony śluzowej lub nadżerka

• nadżerka = ostre owrzodzenie: nie przekracza warstwy mięśniowej błony śluzowej; wieloogniskowe, łatwo krwawią, słabo odgraniczone, średnica < 1cm, nieostre brzegi, często ciemnobrążowe dno (strawiona krew?komórki z hemosyderyną?)

Etiologia ostrego zapalenia:

• stresowe:

• wstrząs

• oparzenia (wrzód Curlinga)

• urazy OUN (wrzód Cushinga) - podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe pobudza jądro nerwu błędnego - przedłużone wydzielanie HCl

• posocznica

• wywołane przez czynniki egzogenne:

• alkohol

• tytoń

• kofeina

• leki (salicylany i inne NSAID, sterydy, glikozydy nasercowe, cytostatyki)

Mechanizm:

Zwężenie naczyń - niedokrwienie i niedotlenienie - jony H+ wnikają głębiej - uszkodzenie komórek - ubytki wierzchnich warstw

Owrzodzenie trawienne:

• nie wynika z zapalenia - utrzymuje się przez kilka miesięcy w roku

• najczęstsze umiejscowienie:

• dwunastnica - najczęściej

• żołądek - głównie oddźwiernik

• przełyk Barreta

• operacyjne połączenie żołądkowo - jelitowe

• jelito czcze w zespole żollingera - Ellisona

• uchyłek Meckela

Charakterystyczny wygląd owrzodzenia trawiennego:

• szczelinowate ubytki, owrzodzone, często pokryte niezmienioną błoną śluzową, która napełza

• powstanie: szybki wzrost, nie nadążają rosnąć naczynia - martwica - rozpad - ubytki szczelinowate

2. PRZEWLEKŁE ZAPALENIE:

Typ A:

• ograniczony do trzonu

• autoimmunologiczna: przeciwciała przeciw komórkom okładzinowym (achlorhydria = bezkwaśność) i przeciw czynnikowi Castle'a (niedokrwistość z niedoboru witaminy B12)

• destrukcja gruczołów błony śluzowej

Typ B:

• część oddźwiernikowa

• z obecnością Helicobacter pylori

• szerzenie wstępujące - spadek ilości komórek okładzinowych - hipochlorhydia (ale nigdy achlorhydria!)

• z nadmierną produkcją HCl ????????

Typ C:

• zapalenie chemiczne:

• spowodowane zarzucaniem żółci do żołądka

• rzadka postać swoista: zapalenie żołądka Crohna (żołądkowa postać choroby Leśniowskiego - Crohna)

HISTOLOGICZNE PARAMETRY ZAPALENIA ŻOŁĄDKA:

1. etiologia: jak w ABC

2. topografia: oddźwiernik - trzon - cały żołądek (pangastritis)

3. morfologia:

• przewlekłe zapalenie:

• nacieczenie blaszki właściwej limfocytami i plazmocytami - 3 stopnie ciężkości

• aktywność zapalenia: od grubości neutrofilów - 3 stopnie aktywności

• zanik gruczołów: redukcja swoistych gruczołów - 3 stopnie

• jelitowa metaplazja:

• typ I: całkowita metaplazja jelitowa (błona śluzowa jak w jelicie cienkim)

• typ II: niecałkowita z występowaniem komórek kubkowych

• typ III: niecałkowita typu okrężnicy i jelita cienkiego z kryptami i komórkami kubkowymi

• obecność H.pylori

KONSEKWENCJE PRZEWLEKŁEGO ZAPALENIA:

• nowotwór

• owrzodzenie trawienne

• krwawienia

• w typie A - anemia z niedoboru witaminy B12

INNE TYPY ZAPALEŃ:

1. przewlekłe przerostowe zapalenie błony śluzowej:

• pogrubienie fałdów błony śluzowej

• rozrost komórek gruczołowych nabłonkowych

• dużo śluzu, mało kwasu

• postacie:

• choroba Menietriera - rozrost w obrębie dołeczków - rozrost komórek powierzchownych błony śluzowej żołądka bez cech dysplazji czy metaplazji jelitowej (u chorych też hipochlohydria i utrata białek - hipoalbuminemia i obrzęki)

• gastropatia przerostowa - rozrost warstwy gruczołowej - rozrost komórek okładzinowych ściennych gruczołów śluzowych - spowodowany przez gastrynę w zespole Zollingera - Ellisona

2. ziarniniakowe zapalenie żołądka (rzadko):

• w sarkoidozie

• w chorobie Crohna

• gruźlicy

• kile

3. eozynofilowe zapalenie błony śluzowej:

• naciekanie błony śluzowej przez eozynofile - może temu towarzyszyć tworzenie tkanki ziarninowej, a czasem nacieki zapalne w ścianie drobnych tętniczek

• ziarniniak eozynofilny - guzek zbudowany z tkanki fibroblastycznej, zawierającej znaczną liczbę eozynofilów

Przewlekły wrzód trawienny:

• przekracza mięśniówkę

• lokalizuje się w miejscach największego stężenia HCl (krzywizna mniejsza, okolica oddźwiernika)

• średnica ok. 1 cm

• zmiany pojedyncze

• bardzo wyraźnie odgraniczone, ostre brzegi

• owalne, klinowo wbijające się w ścianę żołądka

• gojenie się z powstaniem gwiazdkowatej blizny łącznotkankowej

Podejrzenie zmian nowotworowych w obrębie wrzodu trawiennego:

• niepokojące miejsce: zespolenie żołądkowo - jelitowe

• wrzód trawienny nie reagujący na 3- miesięczne leczenie

NOWOTWORY ŻOŁĄDKA:

1. łagodne:

• nabłonkowe - gruczolaki: cewkowe, brodawkowate, mieszane

• mezenchymalne - leyomyoma, lipoma, itp.

2. złośliwe:

1. gruczolakorak:

• cewkowy - najczęstszy

• brodawkowaty

• śluzowy - produkuje i wydziela śluz

• śluzowokomórkowy (ca mucocellulare) - niskozróżnicowany - szerzy się podśluzówkowo - śluz gromadzi się w komórkach

• galaretowaty - śluz do podścieliska

2. carcinoma adenosquamosum

3. ca mucoepidermale

4. rak drobnokomórkowy

5. rak płaskonabłonkowy - rzadko

6. rak niezróżnicowany

7. chłoniak złośliwy

8. neo neuroendokrynne

9. karcinoid (rakowiak)

Rak wczesny żołądka:

• powstaje jako rak in situ - przechodzi w raka o powierzchownym naciekaniu = rak wczesny inwazyjny

• nacieka błonę śluzową i błonę podśluzową

• 90% wyleczenia (wycięcie operacyjne)

• nieuchwytny makroskopowo

• lokalizacja:

• oddźwiernik - 35%

• krzywizna mniejsza: 30%

• wpust - 25%

• pozostałe - 10%

Makroskopowo:

• guzowaty (wypukły)

• powierzchniowy: wyniosły, równy lub zagłębiony

• drążący

• mieszany (zapadły i drążący)

Rak zaawansowany: przekraczający błonę podśluzową, sięgający błony mięśniowej właściwej:

• rosnący polipowato - typ jelitowy (z owrzodzeniami lub bez)

• rosnący w sposób rozsiany - typ naciekający (linitis plastica - nacieka całą błonę śluzową - najczęściej rak śluzowokomórkowy - głęboko umiejscowiony - gastroskopia z pobraniem powierzchownego wycinka go nie wykryje - ważniejsze są tu przesłanki kliniczne)

Przerzuty:

1. regionalne węzły chłonne

2. guz Virchoffa - ww.nadobojczykowe

3. guz Krukenberga - jajnik - często rak śluzowokomórkowy

4. kości

5. skóra

6. wątroba

Owrzodzenie nowotworowe:

• średnica > 2 cm (> 5- 6 cm)

• nieregularne kształty

• brak zbieżnego układu błony śluzowej

• brzegi wałowate, twarde

• na przekroju: rdzawo - białawy

JELITO CIENKIE I JELITO GRUBE

Zapalenia jelita cienkiego:

• dzieci

• ludzie starsi (zaburzenia krążenia)

Powikłanie - zawał ściany jelita (krwotoczny):

• mogą powstać:

• w narządach o luźnym utkaniu

• w narządach o podwójnym ukrwieniu

• u ludzi o cechach niewydolności prawej komory

• konsekwencje jak w perforacji: zapalenie otrzewnej i wstrząs

• mechanizm: krew dopływa do ściany jelita, ale ma utrudniony odpływ (duże opory żylne) - nadzianka krwawa - martwica skrzepowa prosta - zawał krwotoczny - włóknikowe zapalenie otrzewnej - wstrząs poprzedzony nadzianką krwotoczną

Zapalenia:

1. bakteryjne: Campylobacter, E.coli, Shigella, Salmonella, gruźlica, listerioza

2. toksyczne: Vibrio cholerae, E.coli enterotoksyczna

3. wirusowe

4. pierwotniakowe: Entamoeba, Lamblia

Morfologia zapalenia jelit:

• obrzęk

• przekrwienie

• owrzodzenie w ciężkich postaciach

• rzekomobłoniaste zapalenie jelita (Clostridium difficile)

Wyrostek robaczkowy:

• zapalenie: ostre i przewlekłe

• zapalenie ostre:

1. nieżytowe

2. ropne

3. ropowicze (zmianom towarzyszy martwica ściany - perforacja)

4. zgorzelinowe

Nieswoiste zapalenia:

• choroba Crohna - idiopatyczne zapalenie swoiste

• collitis ulcerosa - nieswoiste

RÓŻNICE	COLITIS ULCEROSA	CHOROBA LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA
UMIEJSCOWIENIE	Okrężnica	Cały przewód pokarmowy
ZAJĘCIE ODBYTNICY	>95%	20%
ZAJĘCIE JELITA KRĘTEGO	rzadko	Do 80%
ROZPRZESTRZENIENIE	Ciągłe - od strony odbytnicy	Nieciągłe: od odcinków bliższych w kierunku okrężnicy
POZIOM	Błona śluzowa	Cała ściana
OBRAZ KLINICZNY	Biegunka krwisto - śluzowa	bóle brzucha biegunka przeważnie bez krwi może być wyczuwalny opór w prawym podbrzuszu
OBJAWY POZAJELITOWE	Rzadkie	Częste
TYPOWE POWIKŁANIA	megacolon toxicum krwawienia nowotwór	przetoki szczeliny ropnie zwężenia skupienia guzów
BADANIE RADIOLOGICZNE	ząbkowanie pseudopolipy zanik haustracji - długa gładka rura	szczeliny powierzchnia brukowca odcinkowe krótkie zwężenia jelita
ENDOSKOPIA	rozlane zaczerwienienie zwiększona ranliwość krwawienia styczne nieostro odgraniczone owrzodzenia polipy rzekome	uszkodzenia pleśniawkowe ostro odgraniczone owrzodzenia - „mapa geograficzna” zwężenia przetoki powierzchnia brukowa
BADANIE HISTOLOGICZNE	Błona śluzowa i podśluzowa: ropnie w zachyłkach utrata komórek kubkowych w późnym okresie: zanik błony śluzowej dysplazje nabłonka	Cała ściana jelita i węzły chłonne krezkowe: ziarniniaki z komórek nabłonkowatych późny okres: zwłóknienie

STANY PRZEDRAKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO:

JAMA USTNA:

1. Leukoplakia - metaplazja nabłonka wielowarstwowego płaskiego nierogowaciejącego jamy ustnej na nabłonek rogowaciejący

2. Erytroplakia - rak płaskonabłonkowy preinwazyjny - 3 typy zmian:

• zmiana jednolicie czerwona

• ogniska erytroplakii przemieszane z leukoplakią

• postać ziarnista

3. choroba Bowena - przedinwazyjny rak skóry

PRZEŁYK:

1. przełyk Barreta

ŻOŁĄDEK:

1. gruczolaki

2. choroba Addisona - Biermera

3. przewlekły wrzód trawienny

4. metaplazja jelitowa

5. kikut żołądka

JELITO GRUBE:

1. gruczolak

2. colitis ulcerosa

3. polipowatość rodzinna

ZMIANY RZEKOMONOWOTWOROWE:

• torbiele

• stany zapalne

• guzy polipowate

POLIPY (każde wypuklenie w świetle jelita) - podział:

• gruczolaki - stan przedrakowy (cewkowy uszypułowany - najczęstszy, kosmkowy - na szerokiej podstawie, duża utrata wody i potasu, najbardziej predysponujący do raka i cewkowo - kosmkowy)

• zapalne

• nowotworowe

• typu hamartoma = młodzieńczy

• hiperplastyczny - opóźnione złuszczanie komórek - przypomina „pióropusz”

Inny podział:

• prawdziwe

• rzekome

- pojedyncze

• mnogie

Rodzinna polipowatość gruczolakowa (FAP):

• dziedziczna - AD

• stan przedrakowy

• objawy pozajelitowe:

• gruczolaki żołądka i dwunastnicy

• torbiele epidermoidalne i kostniaki - zespół Gardnera

• glioblastoma i medlulloblastoma - zespół Turcota

Polipy odpryskowe:

• polipy młodzieńcze

• zespół Peutza - Jeghersa (dziadziczna uchyłkowatość jelita cienkiego, czasem też grubego)

Zespół Lyncha - wrodzony niepolipowaty zespół raka okrężnicy:

• dziedziczony AD

• rak okrężnicy < 45.r.ż.

• kryteria amsterdamskie (> 3 osób w rodzinie z rakiem okrężnicy - w tym co najmniej 1 krewny 1.stopnia, rak okrężnicy u 2 generacji, wiek chorego > 50.r.ż.)

Uchyłki:

• uchyłki prawdziwe - ograniczone wypuklenia przewodu pokarmowego, utworzone z całej jego ściany

• uchyłki rzekome - wypuklenie błony śluzowej przez rozstępy mięśniowe

Uchyłki przełyku:

1. gardłowo - przełykowy (szyjny) - uchyłek Zenkera - najczęstszy (uchyłek rzekomy: wewnątrz trójkąta Kiliana - grzbietowa część przełyku)

2. uchyłki rozwidlenia - nadoskrzelowe - prawdziwe

3. uchyłki nadprzeponowe - rzekome

Uchyłki dwunastnicy (w przeciwieństwie do owrzodzeń nigdy nie występują w opuszcze dwunastnicy):

• najczęściej przybrodawkowy

Uchyłek jelita krętego = Meckela:

• pozostałość płodowego przewodu pępkowo - krezkowego

• noworodki: 0,5, dorośli 1,0 metra powyżej zastawki krętniczo - kątniczej

Uchyłkowatość i zapalenie uchyłków:

• częstość wzrasta z wiekiem: po 70.r.ż. u 70% ludzi

• 2/3 - uchyłki esicy - rzekome (z powodu podwyższonego ciśnienia wewnątrz jelita w zaparciach stolca i osłabienia tkanki łącznej)

• uchyłki kątnicy - rzadko - prawdziwe

Triada Sainta - współistnienie:

1. uchyłkowatości

2. przepukliny rozworu przełykowego

3. kamicy żółciowej

ŚLINIANKI:

Zapalenie ślinianek (sialoadenitis) - m.in. nagminne zapalenie ślinianki przyusznej = świnka

Zespół Sjogrena:

• choroba autoimmunologiczna

• głównie kobiety w średnim wieku

• powiększenie ślinianek i gruczołów łzowych ze spadkiem ich wydzielania (suchość jamy ustnej, spojówek)

• mikroskopowo: obfite nacieki z limfocytów i zaniki komórek nabłonkowych

Nowotwory ślinianek:

• guz mieszany - głównie w przyusznicy, częściej u kobiet - 30.- 60.r.ż., pojedyńczy, otorebkowany, średnica 2- 5 cm; cewy z komórek sześciennych lub walcowatych, czasem lite ogniska komórek nowotworowych, czasem wyspy nabłonka wielowarstwowego płaskiego, niekiedy rogowaciejącego

• guz mieszany złośliwy - gruczolak wielopostaciowy złośliwy - chorzy starsi, guz zrośnięty z otaczającymi tkankami; lite gniazda komórek o atypowych jądrach, komórki olbrzymie, nieprawidłowe figury podziału - nacieka żyły i naczynia limfatyczne

• rak gruczołowato - torbielowaty = oblak - w śliniance przyusznej, podszczękowej, dodatkowych podniebienia - 5.- 6.dekada - może powodować porażenie nerwu twarzowego; mały, twardy, częściowo otorbiony - drobne, ciemno barwiące się komórki nowotworowe tworzą pasma, gniazda lub cewki z zeszkliwiałą wydzieliną

• guz śluzowo - naskórkowy - głównie przyusznica - nacieka, daje przerzuty - ogniska o utkaniu raka płaskonabłonkowego i skupienia komórek nowotworowych produkujących śluz

• rak płaskonabłonkowy - przyusznica - na podłożu raka śluzowo - naskórkowego, guza mieszanego albo bezpośrednio - rośnie szybko, nacieka

• rak jasnokomórkowy - z komórek surowiczych, głównie przyusznicy - 6.- 7.dekada, nacieka, przerzuty do płuc, mózgu, kości

• gruczolak zrazikowy - rzadki; przyusznica

• gruczolakotorbielak brodawczakowaty limfatyczny = guz Warthina - rzadki, łagodny; przyusznica; częściej mężczyźni; otorbiony, szaroróżowy, czasem jamki albo białawe guzki; twory cewkowate i torbiele - w nabłonku kwasochłonne ziarnistości (onkocyty)

• gruczolak kwasochłonny ziarnisty - bardzo rzadki, łagodny

• guzy małych ślinianek - częściej złośliwe (język, wargi, policzki)

• martwicza metaplazja ślinianek - 6.dekada życia, mężczyźni - podniebienie twarde w małych gruczołach ślinowych

1

2

---