Dzicy z naszej ulicy

Barbara Fatyga

DZICY Z NASZEJ ULICY.

 

(Wydanie drugie, poprawione)

!"#$%

&'(%()(*('+&%,-)*/!,"&%,-

Uniwersytet Warszawski

Warszawa 2005

Recenzje: prof. dr hab. da-Ziemba, prof. dr hab. Aldona

 

Qba F.

Wykonanie diagramów: Marek Hajdukiewicz.

Wykonanie tabel:  .

ISBN

! " !

Uniwersytetu Warszawskiego

Wydawnictwo ISNS UW

Druk i oprawa

*/#'(,#

Przedmowa do II wydania

Wprowadzenie

1"34#+'"

"+$&#678&9#&(/86#,"&:&#;!"#$%

""#! /#+'"% - ,-(%'(% /=34> &(/86# +'/7!,"'& #

&(/86#+'/7!,"'&,#

# $ $ %

Centrum i peryferie

Charakterystyka antropologii $ %

Propozycja programu badawczego

""#!)6#-;!"#$

' %

*$ % + % -

socjologicznych

/ $ $ +

0 + wiejska i jej problemy

45 +

""#!(",#-)8();!"#$+?)8();#&)=@,##&&)8()%

Koncepcje kultury

Trzy obiegi kultury

* + $ #

* skowskiej

! +

6 +

* +

""#!,"+(%-;!"#$=;(GH"##6M

$+ - 5 ocjologicznym badaniem

0 + 8 9 $ %

Problem etnocentryzmu - 5 & & &

Opozycja starzy -

Opozycja swoi - obcy

Opozycja kobiety - 5+<

""#!/#@(%-%')'=/=34/8nie, resentyment i bunt

5 $

$ + $

Czy ruch anarchopunkowy stworzy pokolenie?

Kategorie resentymentu i protestu

""#!'"7'(%-;(%&(/86#,"&%,-:;!"#$%

' $ <$

4 %

Opis metod i technik badawczych

a) badania biograficzne: struktura tekstu

b) analiza struktury tekstu

c) warstwowe zdejmowanie metafor i piramida metafor

d) pola semantyczne

e) +% 8

% 9

f) badania biograficzne i wywiady z liderami

= + >

1"34)6

"+$&#'","67!+#+%:&+%&##:

Notka metodologiczna - charakterystyka wykorzystanyc- ;(#!7+

empirycznych

""#!'#7;%-(%/%+#,")8()+%,-&/"%!"#:#6G##

liderów

@ + $ $ $+ +

% -

a) polityka

= $%>

= %>

d) codzienno%>

' - %

""#!7';%-/('(%;!"#$+=G;'/'=#)8()+=

Stan Wojenny - $ +

' % E $ % +ch

w latach 1989-1993 a) 1989;b) 1990; c) 1991; d) 1992; e) 1993

Przedmioty i tematy protestu

a) 1989;b) 1990; c) 1991; d) 1992; e) 1993

0 & 5%

a) 1989;b) 1990; c) 1991; d) 1992; e) 1993

/ $ 5

a) 1989;b) 1990; c) 1991; d) 1992; e) 1993

""#!"#+#@(%- rynek i „umieranie” subkultur

* +

„Umieranie” subkultur

Bibliografia

Przedmowa do II wydania

@ &+ E Q + =E E +

& 5 > V V >X >

E > Y 4

& % $ +E + +owa

-Y ' +E

5 + E

5 + +E

+ 5 > 5

$&Y " $ + +

&E 5 5E

E 5 + E Y Z5

+ 5 E +

&+ E & Y 4

E + E E

&+ + & &Y Q4 >

$ +

> & 5 5% =Y 0

5E + % E

danych, które tutaj pro5E %>Y

& V@ YYYV 5

> > 5 E

> 5 E >

postaci tabeli dane & $ QY 5%> =Y

< E + - E +

Warszawy - 5 $ & [\\ +

% X ] Y

Lipiec 2005 r.

autorka

! "#$"

%"&'$(

Umberto Eco [1993: 149]

„Czysto intelektualne traktowanie ludzi i

 $# % #

okrutnego”

Georg Simmel [1997:408]

Wprowadzenie

&+ E %

-E & % Y

] Y Q + 5

>{ =Y |$ E

5 5 >Y " >

' & % E + 5E

przedmiot i - % - 5 +-

+ $ Y * $ 5

$ + E >E $ -

+ 5 $ >E $ % Q =

5Y | & &+

> > E $

4 5 E $E

+ & 5% & -E & 5 E

E Y E $ 5Y

] 5 Y &

& 5 8 }$9E 8 -9E

„wandalizmem”, „ch -9Y '5 5 & 5E % +

% E $ Y " + %>

E E % E }#6#!~{

& podstawowej

prowincji znaczenia - % + ]E [Y

Niby swoi - Y ~E + E +

& Y " &

% > 8 $9E +&E

+ Y

" % % %

5 > & 5 +Y

'5 + - + - + & >

% E Y

| 5 & +E

5 + $ 5

+Y # + Q

% - 5 E =Y &

Newton-Smith'a, cytowany przez Edmunda Mokrzyckiego [1993: XVII],

+ E + 8 + $”.

Pierwsz &E $ $ > 5

E E & 5

+Y 5 &

5 E + 5 strzegam, jak

5 ' E Y 0 5 - -

5 5 +& % E

+Y | + 5 &

> 5 X E $ % Y

!$ % %> X

5 5 &

E > w Polsce, jakie obszary

>Y 5

%> 5 $

E 8% & &9 - &5 -

znaczny rozziew. CiE $ & 5 Q +E % E

= & 5 - Y % &

& E E & > > $ >

niej w tonach krytycznych lub nawet nieco wzgardliwych. W jednym z takich

$ 5

Y E $E & Y YE +

& &

[Bednarek 1995: 8-[\E E

$E & & 5E & &

& 5 &Y 4 & +

Y # 8 % &9 5

> $E $ & - o ile mi wiadomo - 5

&E + +

&+ Y

| $ + Q %

5 5%>= + 8 $9

$ % Y - 5 > -

8 9 5E +

$ % $

- + + > %

>Y | + + $ $

$ % E 5 $+ 5 Y

* &+ & + %

%$ $ E 5

instytucjonalnym i - & $ - E &

E +% Y ' évi-! & 8#tropologii

9 %$

nauczaniu [1970: 443 - + 5 + 84 5E +

% E 9 [op.cit.: 443].

@E + $

1954 - 5 nihil novi sub sole.

Lévi-! 8 9 5 5

X 5 &E &E &E

5 &E 5 & &Y

5 &> 5 + 5& 5

antropologami i socjologami oraz etnografami. +

& 5 $ & 5 & & &

&X & E E

% - % Y * Q =

& % E

uniwersytetach i instytutach pozau E $ E

wszystkim „Polskiej Sztuki ludowej-*$9E 8* ! -9E

8* 4$ 9 -

E YE 89 86$ ! Ziczne”

& 5 $ % % Q 5

& $= - Q & =X

Q & & =E $

(oparte na tradyc = Q

& 5 8 9 %

Y 8! 4 9 E + > 5

8& &9=Y 4 > %rodowiskach lubelskim

Y @ $

& 5 $ %

pierwszym rozdziale niniejszej pracy.

@ E E 5 + aj jest

+Y @ & + 8 $9 &

5 Y Y / $ ~5 ! Q/~!=E

' ] ! Q']!=E %$ E

$ +E % ]-

"E E & E 5 Y Y E VOp.cit.".

*$ + +& + % * ] Y

Stosunkowo nowym zjawiskiem jest migracja antropolo$ $ X $

&E V V V VY % &
& % E 5 - uniwersytetu.

0 + ~4E QY 5=Y " $ E

+-E &+ Y

+ $ 5

$+ - $ + Y 5

5 > E $ $ 5 5

+ 5 +Y

5 &

E & swoiste cechy, podsystem

Y 5 5 > E

E 5+ Y *+ $ E

&5E > $ $+ & 5 +&

innych podsyste$ Y " 5 5

stosunku do wybranych koncepcji kultury zarówno klasycznych, jak i

$ Y ! 5 + > + > 5

+& zonej

5 Y % % +

& 5 &

$ # * Y

* &+ $ + Q5 & = i

% +Y " %>

& + & $

% E % &$ -

+Y 5E & 5 &+

5 Y | & 5

5 & & &

Y ] + +> '

Typ i $ 5 - Maxa Webera to „ %E $ % &

& % &E $ 5 5 E +> E
$ %> & zemplaryczna konkretyzacja, lecz taki obraz
%E $ 5 E $ 5
%>E < > % & 5% % $ 5 &
porównuje.P5 & E & $E
+ % E E $ % >
jako adekwatne” [Weber 1985: 83-84].

chodzi pos +5 5 ~ Z 8" 9

8@ 5> %

-$E + 5 & &+ E

& 5 - + >E

> ' -E E

+ $ E QYYY=

>E & % QE &=E + +

& & 9 Z [ \Y

| $ Y |

„prawdziwych dzikich” ruszyli oni na poszukiwanie „dzikich

9Y 0& > - ZX %$

+ - h miast - 0 } [E

] [ [[Y Q% 8

9 + &+ ] Y

] [=Y E 8 %>9 bardziej

& & & % $ Y 5 &

+ > > +

E & $E

- $ Y ]5E

- + > &E & -

jak by powiedzieli Lakoff i Johnson [1988] - 5%> Y "%%>

8 9 +

+ Y | ' $ +

& $ $ & 5

&$Y

4 & 5 - &

przedstawienia protes$ + Q 5 $= -

$ > E E $ +

+Y |5 5 5

E $ $ E 5 E + 5

&> E E Q 5 $ +

= 5 && +&Y

4 5 + >E + >

olbrzymiego obszaru antropologii oraz socjologii,

5 E E

+ Y "

+Y Q# 5 & +&E

> + 0 0 [E [=Y 0 &

$ 8 + 9Y | 5

5 $ +E

+ & & + Y

&Y 5 5 +

% Y +

metodach takiej zatem antropologii ku + 5

szóstym.

+ &+ %

+ Y 0 %

E $ + %

+ Q & &

& & % &= Y/ &E &

+ $ E > Y

5 & %> $& & +

Y 4 > 5 &

&& % E % +

> Y |

tego rod - +> 5%> &+ E $ 5

> 5 + $ E

5> E 5>

+Y 0 + + 5%

& E 5

+ - % % E Y

" 5 - E E

4+ + &

& +E & -

$ 5 Y "

jednak Czytelnik ani zbyt wielu „barwnych” opisów ekscesów i dziwactw, ani

$ E &

statystyk nie ma, a dlaczego - 5 >Y 4

wymienionych tematów opisali i op & E > +

Jerzego Wertensteina- E 4 0 E 0

5E ! / E ] } #

Y " 5 % +

znajdzie Czyteln 5%

4 5%

- $+ +

5% Y | 5

- E % + E

5E E Y [-1993.

Wybór tego

Y 5 >E 5

+ ch

Y 5 +&

% & & +E $

E 5

% & +Y

4 $ $

$ Y

5> + QY =E + + X

& 5 - & - Y

5 E >

temporalne i kulturowe konteksty opisywanych i analizowanych zjawisk lub procesów.

4 $ 5 5 % -

5& $ $ +Y

'5 + + $ +

& % Y |

E $ &

+ Y !$ & 5 - co

5 > - $+ $ Y

W ostatnim rozdziale - &E & -

E &+ E + sce,

5 $

&9 % E +

uczestnictwa w subkulturach, ruchach i innych ugrupowaniY -

+ + > 5

8$+ 9E9 8-9E 89 89 $

4 5%>

zawartych w tej &+ E 5

(raczej - =E + % Y " $

%> X & 5%> 5 X 5%>

&+ Y 5E

[ E & & 8 59 [ -1987 - 5

$Y >E + &

wyniki pod korcem. Szkice 8@ 9

$ + % Y '

E + E $ E

5 $ + &+ Y

Niniejsza praca, jakkolwiek jest podsumowaniem pewnego etapu

$ + - zarazem - -E

-E $E - Y !

8 9 +E $E 5 5

>E % %> $E $ <$

Y |

$ &E E

zbiorowych. * 5

E $ 5

$ E 5

5 $ Y

* &+5 5 % 5 $ Y 0 0 - Rodzicom,

# ! - E # E Z+

E # *Y E | ]- E

}

-Ziembie, Hannie Malewskiej-

Czartoryskiemu. Oraz moim Studentom, których pomoc przy prowadzeniu

* E

| - E

/$ E

Gredeckiemu, Markowi Rauowi, Danielowi Bubelowi, Klarze Maleckiej,

Zbigniewowi 0 0 @ Y E $

przepisywali wywiady - +&Y - %

4 E $ & $ E

E 5 Y 0 5,

+ - Y

1"34/#+'"

"+$&#678&9#&(/86#,"&:&#;!"#$%

""#!/#+'"% -,-(%'(%/=34>&(/86#+'/7!,"'&#
&(/86#+'/7!,"'&,#.

&(/86#+'/7!,"'&,##&(/86#+'/7!,"'&

| 5 E E $

jest nim $ % . Problematyka antropologicznego

$ % 5E

&5E 5 E $ %

& $ % Y 5 < %

E + & &Y @ $+E

& 5 E $ 5% E

bardziej jasnych, intuicji teoretycznych, metodologicznych i - chyba przede

wszystkim - E & & E

dylematami poznawczymi oraz - popularnym do niedawna - %

$ % % & &

$ $Y 5

prostu $+ $

+E >E 5%

Y >E +E +

$ 5 E antropologi $ % jest

& $E Q =E

nauczanych na uniwersytetach.

!$5 + $ $ > Y E >

+E +> 5 $ % i

% > $ $ 5 Y E +

usytuowaniu w obszarze $ % specyficznej dziedziny

& +.

W dyskusjach nad tym czym jest $ % +wa

5 $ + E $ . O

$ % $ 5

Y 4 5 5 5&

Y " $ & $+ E E 5

zakres. # $ 5

+ $ % Y >E Q5 $ +

reinterpretow>=E E

Q = 5 % Y + 5E

metodologii, etc. # $ % rzede

Q$ %>=E &&

pomocy jak zorientowanej teoretycznie i metodologicznie antropologii

+ $ >Y $+ 5

&E $ E + &

$ &E Q & $ % =E

&E Q

+=E

Y + E

wszyst +E $+ 5 5 & 5

+ Y

# +> '

$ % Y

! % 5

& $E $ &

socjologów.

4 \\ 5E + & + Y

Centrum i peryferie

4 5E + & spectrum $+ &$E

- $ $+

4 ]5 * &

&+ 8 %>9 [X Y + ]

[ [[E [X ] [Y & E +E + % 5

> Q $ &

=E $ >

Y ' + $+ > Q =

Y '5%> + $

$+ &E YE - +

]E & [ [X -68]. Po pierwsze

$+ 5 8* - E 9

8 $ & 59 & 8mniejsze lub

5 # 9 - 8 E E 5

narodowe” Y Y Y 5

89 & E E Y !& &

-Y 8 59

rozprasza w antropologiach lokalnych i lokalnych tradycjach. W innej,

+ E 4 ] +E + +E

„+” 5 % +&& 5

traktowaniu innych kultur jako peryferyjnych wobec siebie. Antropolog

Q= 5+> & %> + - jak

sugeruje autor - & ch przez

„centrum”, a mianowicie: „ > 5 5

+> E 5

9 ] [ [Y 5E

E +e w ostatnim rozdziale pracy o

„Wymiarach antropologicznego poznania kultury” Burszta pokazuje,

& E

potrzebna [op.cit.:188-[E Y + ]E @ QY= [Y

0 + +& 5

peryferii we $ E &

8 $9E &

E & Y 0+ +>E +

5 E + %

E + $ Y !&

przyczyny, o których dalej.

89 $ 89

5 edukacji i - & - inicjacji do

8 9Y Z 5 & +

E % - E

+ % $ ch [Barley

[Y & 8 9 ' évi-Strauss

[Lévi-Strauss 1970:475]: „ > E %

+ QYYY=

nauczanie antropologii win > + % $9Y Dla

antropologa praktyka terenowa jest odpowiednikiem takiej inicjacji - pisze

dalej autor - & & 5

Y !& - jak &

E + 89 & & %

+ 8! 5 + - pisze Ernest Gellner - (na

= > E & % E

dlaczego wszelkie poznan + E 5 E $

$ > ”

[Gellner 1997: 44].

89 8 9E E

] & E 5 +

>Y / +

8 $9 >

E >

poprzedników 89Y # >

+ 5 Y

E + 84 $

9 & > wne albowiem

> 5 & 89

„decentracji” statusu kultury centrum, „ 5> 5

& 9 [Burszta 1992a: 164]. Jak zobaczymy dalej, na gruncie

+E + $ &

" 5 % E

& 5 &&E $ 89E

+ & & 5 $ Q

& 4 ] +

=Y + % +& $ +

E Y Y 5

Z+ [ &E

skrótowo, pewne elementy wzajemnych stereotypizacji, niewiedzy i

$+ E & >

Q= % $ Y & +

%> $ Q5 %

badanych) etnografowie - - &

Y & %

5E + % 5& & Y

Po d E ] & &E + $

kanonu tworzy inne, „niewidzialne” centrum kultury antropologicznej.

Centrum to jednak w ich opinii nie ma granic: „Dyskurs antropologiczny nie

+ $E % &9 [Burszta,

& [ Y 4 5 $ 5

5 Y 5 5>E 8&9

$ E YE ] & %$

% E & $5 Y + /

[ 5Y @ ' Q & 5

&= Y ~& $ +

>E + + ] &

+ &Y '& Y

antropologicznej przez filozofów; odwrót koryfeuszy $

antropologii od badania terenowego na rzecz analiz, np., tekstu

antropologicznego; w ogóle „rozm 9 5 &

dziedzinami kultury; postulat prymatu uczestnictwa nad poznaniem; etc.

Y & + %>

& ]5

P & Y ' ' E %

Y & 8argumentów centralnych

nie tylko dla teorii antropologicznej, ale i w ogóle dla teorii ludzkiego

+ urowego9 ]E & [

Y @ % & 5 % 8@ %>E

E E E &E

5& & % E

prawom, prawi % E Y 4 E

reprezentowana przez badacza, dominuje nad swoimi ‘peryferiami’ na mocy

E &Y ' $ .”

[op.cit.: 31]. Powstaje tu pytanie o granice decentracji i destrukcji. Czego w

& 5%

Y & 8 59

+ > % E & E

+ - 8% +

9 & + > +Y

*& Q =

% Y 8*9 zej

Q$ + =E % 8 9 $ %>Y

+ 5 8>9

89Y ] 0 8>

% > % E ”

0 [ [\Y " E + $ &

& $ E 8 9

interpretacji.

' & 5 Q > =

$ ej antropologii polskiejY Q~E +

E 5 par excellence &=Y !&5E +

& E 89

& % &

% Y 4 E

+ 5 QY %$E =

> >Y %> E $&

& E 5 ex definitione z ludzkiego i zawodowego punktu

E @ &Y 4

E - zawsze, na zasadzie wymiany. (Szerzej rozwijam ten

& $=Y ] ch antropologia traci

5 5 Y | 5

& 5E + %

$ & 5 $

$ % Y

odwraca natomiast uwagi od dyskursu

5% 5Y

"68@+%:&%,-'(&+#'

| E E +- Y

# & $ & 5

sposób najbar E %$ +

$E 0 *Y ! 5 >

5 & & >

% $ . # +y do tych, którzy

& % Y ' Y

Y & $ $

- Y & $

+ %> +

Q+

&=Y 4 & X

$+ Y Z 0 5 &+

$E % 5 - E 8Okres

- 5 E % 5

&& & E

5& %

intelektualnej i - paradoksalnie - +% QYYY= *

% 5 $Y E

$.” [Mokrzycki 1993a: 6]. Z tego m.in. powodu -

Kempnego - 5 >

%> E

Y + - jak pokazuje to autor - & 5

+ - $

% * [ [-[X Y + [Y „W efekcie

5 E

$ + & +

5 5E & %> +

$ $ QYYY= + &

5 5 && % +-

ponowoczesnych - |Y | & &

E $ & 5 >

E 5 % % E + %

E & 5 % & $E

+ 9 Y Y [Y | E +

przytoczona diagnoza konkretnie dotyczy socjologii kulturowej,

- Y !n Turnerowie [1993] w cytowanej pracy,

& E &E +

$+ % 5 E + 8system

$ ”.

#- E E

tradycjach teoretycznych: funkcjonalizmie i neofunkcjonalizmie,

strukturalizmie, „zamerykanizowanej” semiotyce i „raczej mglistych,

europejskich zainteresowaniach”: modernizmie i postmodernizmie. Poza tym

- & 5 & &

„ % 9Y czy owak konkluzja jest podobna: „W

& & $

-E $ & redefiniowaniu” [op.cit.: 143-[Y 4 %

+ - $5 >

„kontynentalnej” $ , które Kempny przyswaja jej

lokalnej, polskiej odmianie.

5 & % +-

5%> Y " E %

5 5 8 9 |

# ! ~ $< & %

Q&cym tradycje funkcjonalistycznej antropologii

= Y Y *E ! QY= [ -71; Kempny 1979].

'5% E 5% Y /

[ 0 * 5 $

s % Y 4 +

„ ” procesu konstytuowania przedmiotu poznania.

X $

- $ & %>

Q % =E & & $+ Y 4 5%

&+ $5 in concreto i in crudo, &

5 E $ * & Y

Z drugiej strony, obecny stan $ wynika z

+ % 5

& E $ & + Y *

+ 0 * & - ycznych,

Q $=E E $ - teorie

Q% + =E $

Y + * [ [-[Y " +E +

% $E $ -

E 5E + $ $

postmodernistycznej jest problem etnocentryzmu („logocentryzmu”)

zachodniej kultury.

! % 5 E & 5E +

E + E

podobnie jak antropologia. A to z powodu swego nieuleczalnego

* [

141;167-[Y 4 5 E + ieszczanie

Y +&

+ % Y

! * & E +

pewnym momencie postawiona wobec tych samych problemów co socjologia,

a „ $ & $ - jednej

5 E $

paradygmatu interpretatywneg & &

(znaczenia)” [Kempny 1993a: 138-[Y 4 %

$ > & &E +

> Y

paradygmatem w socjologii [por. np.: Mokrzycki 1984: 5-[[X | $

1981: 9-Y " $ & + %

% [Y

E 5 E * 5 E %$

$ $E $ & 8&>9 5

$ & E & & %

„ & &

% ” [Ke [ [Y # & 5

0 '+ & 5 % 5

„~& E + <$ E

$ & + E &

pragmatyzmu)” '+ [ [[Y " >

% E + Y

$+ & E Y YE

+ / 0 E $ &E + &

& & 8& 5

Y # > 5

& > 0 ulicach’ ” [op.cit.: 4].

% - $ & $ - & >

E $ && 5 5

@ &$ 0 * 5

E & %

antropologa- Y 5

& 8 9 + %> $ %

antropologii jako nauki. Filozoficzne, a przede wszystkim epistemologiczne

E $ * & -

+ - & %>Y

& 5 ] Q 8$9= [E

@ 5 Q8 % 9= [E Y +

1997 :196], Marcusa i Fischera („kryzys reprezentacji w humanistyce”) [1986]

$ * E + E +

+ > & %

kuY 4 $% 5 > & 5

5 E >E

5 5 * [ -

71; 163-[Y &E E & 5

& }E 85% &

Q =E $ & E E E

dekompozycja, dysjunkcja, delegitymizacja, demistyfikacja, detotalizacja itp.

czyli kultury polifonicznej, heterogenicznej i wielopostaciowej9 + [Y

E + 5 % & 5

% & 8d9Y " &&

„decentracji9Y 5 rii muzyki, która o takiej odmianie

polifonii

E $ E + 8istotnym czynnikiem konstrukcyjnym

jest melodia”. & <$ 8

+ $ $ %

& 5 & $% E % 5 $

$ & $E &

kontrapunkcie wtórnym czynnikiem.” Zasady „ 5< Y

de Muris (1320 r.) w trzech teza + > ->

E 5 E & &E

5 &> + >

5 5 5$E

oktaw.” [Reiss 1960: 358-\Y >E %

$ %> E %> &

> & E + & 8 9

Y / ] [ & 4 [0] pisze: „‘Poza

& & % E $

&+& 5E % E $

8 YE && & 5 $ $E + +

& 5 &E & %> & $ 9
1960:596].

& Y # > 5

5 E 4 5 &

E 5 & +& ] E

+E Y9 ] [ [Y 0

&E E E

teor E Y 0+ >

5¡ &5 $ 8d9 &

5 & % % Y

&+ 5 % 55

5 > 5% &+ % 5 $ -Y

0+ & >E + & YE & %>

&E $ Y Q$5 & &

% 5 &$ 0 *=Y

Po drugie, tacy autorzy jak np., cytowany przez Kempnego (co prawda

=E ! & E + 5

+ > Q& %

tezy - +%> = % Y +

„ 5 5

% ” [Kempny 1994a: 55], ale nauka w ogóle „nie

+ + % &

59 Y Y [Y | & -

5 $+ 5E

% E 8di % ”,

$ & X - 5

„ % -narracji”

, nieusuwalnej „ % ”

E +% - -

„4 %>E + E E +

tego, czy je % & &E &E %>9 Y
84%$ & 5 5 5 > Y 4 5<
5E >Y E $ +& 5 E
% %> 5 && 5 ” [Lyotard 1997:
111,116].

E 5 5 oznawczego - 5 -

swoistej mizantropii.

E 5 8 5 9 +- %

& % & % Y

5 E $ po raz kolejny do

5 5 Q

& %>= % 89

problemu nowego ugruntowania autorytetu wiedzy antropologicznej. W

z- $ &

„ % ” [Kempny1993a: 140];

+ - ' E $ &

Q & 5 % E

E = & > 5

&E 8wszystkie sposoby nadawania (etnograficznego)

QYYY= & 5 & E

+& % | - +&Y

E + + 5

+ $” [op.cit.: 142].

Po czwarte, wyc 5 $ -

% Q % 8Prawodawcy”

do metafory „ 9 ] [= 5 +

& + 8 9 +E + - %

+ - > % E Y 4 antropologii

$ E & *E & &

Lyotarda: „Z jednej strony dyskurs antropologiczny (...) uznawany jest za

+ &

% E $ Y |

drugiej strony ów tekst (zamiast tekstów badanej kultury) traktowany bywa

5 Y 4 %

$ % & E + &

& ‘Innym’”

* [ [Y 5 $+ drogami dochodzimy do punktu, w

$ Q + = %

E &E + 8

9 Y + ] [ [-175].

Konkluzje Kempnego z wiel>

84$ % %

9 [ & >

E < +X

+ to miejsce w pracy o „Antropologii bez dogmatów - teorii

9 [E $ > & 5

Y 4 5 E + & 5

E tym

E $ $ % Y 4

8 & &9E

Y & 5 + 5

charakterze podsumowania ni Y ]5

- Ernesta Gellnera:

„ $ - ruchem silnym i bardzo

Y $ % E E E

5 ” [Gellner 1997: 36]. I dalej: „ % &E

Q = > &Y % & E

E E + 5 5

% E $ $ &¡ Z¢ E 5

Y ]> + %

E %

$ 5 lczenie9 Y Y Y @ +E +

5 $ +

% 5 Y Y 0 - [Y

|& 5 & /

+- nego kierunku

E 5 -

Y - co prawda - &

&Y ] & E

wyrafinowanej, ironii opartej na klasycznym ratio, ale nie sposób

% > $ 8%

ponowoczesnego” i wszystkich „postmodernistycznych” analiz kulturowych

[por. Morawski 1994: 31-Y ! / E $E

pytania przed jakimi stawia nas postmodernizm. W artykule „Kultura jako

$ - o postmodernizmie w teorii

9 * [ 0 *

postmodernizm jes 5 E +

„%> 5 ”

Y Y [\\Y +%> 5 & -Y

*E + & > E

> 5 & ] ! Q

% E 89 5 E

%> = + ] Q8%>

& & &E $ 5

E -E % & 5

& ”)

[op.cit.].

4 5 5E + 5E

+ 5% E &> 5 Y &

$+ &$ $ + 55 5

>E & % +% $%

konkurencyjnych stanowisk (zwolenników lub przeciwników). Takie

+ 8 59 E

8 9 Y ' + -

Gellner w cytowanej pracy interpretuje postmodernizm przede wszystkim jako relatywizm.

swojej pracy Marian Kempny - > 5

89 &< 89 &Y

* E $ 5 $

$ % >E $+ & 5 0

* E + & dania empiryczne. Z

E 5%> Y !

& E + E && & &

Sposób widzenia $

$ % $ 8!

- 9Y 4 ] 0 ] Y

Ich refleksja na ten temat jest obecnie chyba najbogatsza (i to zarówno

% % - Y 5=Y " & nadziei na

& $ &$ $

> E

$ & %

|$ 0 ] E 4 ] & &

E $ + 5 Y 4 +

% 5&

pierwotnych,

+ E

kultur [Burszta 1992a, Buchowski 1990; Buchowski, Burszta 1992]. Obaj

autorzy wychodzili od koncepcji tzw. socjoregulacyjnej teorii kultury [Kmita

[Y & + +E &5E >

$+ Y 0 ] 5 +

& / & + %

antropologii w radykalnie postmodernistycznym wydaniu. Wojciech Burszta -

$ - 5 5

postmodernistycznie rozumianej $ % . Takie prace jak

- 8# 5$ 9 - napisana

wraz z Krzy & 8

%>9 - & E $ $ &

% E $ Vgenre of writing" [Kempny 1994a: 128-130].

" % + >E + 5 acja

antropologicznej kultury centrum - > + E +

Q & & =Y

E - E YE punk,

$& 55 5 ej.

Wyraziste credo 0 ] + <>

8%>Y Y 9 [\Y #

5 $ Y

> Y %

> & 5 >

Y | & & % E + +

> 5 &$ Y 8" 5 &u

$ + E +

+ $ Q % =E $ >

5 5 ” [op.cit.: 69].

] 5 &E + & $

% - - Y

" % & % %> Y

@ 5 E $ & &

dostarczanymi przez jednostki. Autor charakteryzuje ostatecznie swoje

$ 5& 8*$ $ &E 5 5

stanowisko antynaturalizmu ontologicznego oraz naturalizmu

Y ~5 %> -

- o której decyduje ich podmiotowy charakter - w stosunku do

Y | +E + 5

& % E

- & $ Q> rycznie)

&& ” [op.cit.: 69 - 70].

4% 5 > &

& E + 8nie oznacza

koniecznie ani hermeneutyczneg E 5

- % -” [ibidem]. Rozumienie

+ 5 % Y !

antropologicznej interpretacji - wedle autora - niu

- 8 9 Y #

+& Y

„4 5

normami danej grupy” [ibidem]. Buchowski cytuje tu Hollisa: „%

& & E 5

determinanty swej poprawnej interpretacji” [ibidem]. W przypisie na stronie

5 8%> $ +- nych przy

rozpoznawaniu zjawisk indywidualnych nie odbiera tym ostatnim mocy

& 5 $+ E 5

8 9 dukcyjnego” [op.cit.: 71].

& ] [ &

ponownie do antropologicznej tradycji „anglosaskiej9Y @ &

„ $ ” z „teoretycznym spojrzeniem”. Rzadkie na

polskim gruncie 5

$ E + E + 8Urok

E + 5 &

$ & & rowej (...) Antropolog

$ E

$E & $ < E + %

$ 5 E +

konstrukcji badawczych” Y Y [\Y % >

$ % jej naukowy charakter zarazem interpretacja

5 & & 8w rozumieniu Marcusa i

Fischera9Y %>E + &

badanym przez siebie mechanizmom - powiada autor - nie zwalnia ich od

& Y

0+ - &5 - >E + 0 ]

+ %$ % $E

którzy nie o& 5 $ antropologii

$ E & 5 > &

5Y | E & 5 & $

> $ %

antropologii lokalnej: „#

$ %

% 5 +

-” [Buchowski (red.) 1996: 4;

Y + ] [Y

Inn -

$Y 4 5 &+ 8# 5$ 9

[Burszta (red.) 1996] Wojciech Burszta przedstawia zarówno przedmiot

$ % E jak i zadania antropolog & 5

$ % &Y E + $ %> %$

ambiwalentne uczucia z jednej strony; z drugiej - polaryzuje stanowiska.

' $ % & %>E <%>E E

E 5Y %> 5

$ % & % Y 6 > &

%> $ %> 5 E $

% & & 5 Y @ E + %

% &E & 5

5E + E +

> 5 & % E

+ % Y @ E + 8poznawcze

manipulacje9 $ % & & $ + E +

E E % Y

E % 5 - ] - bana

+ Y Y - Y " -

5% &+ 5 $E E

% & < % & az jak dziwne skutki dla ich rozumienia

< % Y

Wszelako przedmiotem $ % niekoniecznie

> - wbrew pozorom - $ %>Y + > $

%> Q %>=E Y % Q

] =E + 8 % %

@ E % E $ 5 - rzekomo - dla nas

E + 5 X &E & &

swej uniwersalno% %> ” [Burszta

[ Y % $ % 5

- - realizacja postulatów antropologicznych w

% E + &

%> & 5 Y *+ & 5 8 & &

$ 0 ] & 5 >

$E 5 E &

+ E E E +

& $ ” [op.cit.: 43-Y |$

Y % 5 E ]5 Q & 5

Marshalla Sahlinsa), stanie specjalnego powodu do rozczarowania czy

weltschmertzuY @$ $+ % & 5&

> + E

Q$ & = 5 $ > Y Q*5

&E $ + & 8 % 9

' % 5

metodologii i metaforze „dzikich”).

Kultura dzisiaj - pisze dalej autor - 5

5Y * 5% & mowania i

Y 4 % %

$ % E $

interpretowania. „' 5 ”

Y Y Y ' 5 $ & 8interpretacje

drugiego stopnia”, których - ] - „kultura popularna nie blokuje,

+ 9 Y Kultura popularna

5 - moim zdaniem - + %-

- % Y "

+ E Y & 5

&+E $ Y @

& 5¡ 5

+ - & Y ]> +

% & 5 E ]E

> % &nie z pozycji

flaneura. Ba - & E 5$ + >

5 E skazanej

5 Y

# $ % - przy wszystkich wskazywanych

% % - „W pewnym sensie przylega (...) metonimicznie

% E $& 5 & & E &

& & %> --%> E %

Y !& $ % + > E

E 5

+ % 5 .” [Burszta (red.)

1996: 8].

$ %

por$ E $ % E + &

5X ] $5 E $ 5 &+

5 Y

4 E + E 4 ech Burszta [1992a]

+ +- $ $ E $&

traktuje jako „& 5 & %> &E $

&$ & -”

[op.cit.: 83]. Taki 8 9 5 E + 8wszelkie

% $ $ &

5 5>9 Y Y Y !&E $ +E + >

entacje

% &= Q& E E

% =Y ] % >

Q = + &$ & + Y +

to „przedsemantyczne charakte % E + &

funkcjonowanie komunikacji9 Y Y Y Q + 5 5

zarazem votum separatum &$ %> 5

„przedsemantycznych charakterystyk”).

E $ + 5 Y

4 ] >

5 E E +

%E Y Y [[Y

# $+ & 5

& $ & & $ % . Ta pierwsza to,

E E $ & 5

5 & 89 E

% Y 4 >

$ %> & - cokolwiek to byE %

+-E Y #%>

$ > Y ~+

on - - + & 5 5

&E + + 5 > % Y

$ % ]5

% E $ $ 5 & %>Y

$ 8 $ % ” - +> 5

oryginalnym sfor - w przypadku przedstawiciela antropologii

$ %> Y (W zamian

> 5 E 8co reprezentowana

- -metodologiczna wyznacza jako swój

zakres przedmiotowy9 Y Y [\=Y $ %

5 + & & %>Y 4

5 8 $ QYYY=

% nim miejscem” [ibidem]. W optyce Wojciecha Burszty

$ % &E &

% - Y "

rozumiana $ % > 5

„# $ % 5 E

wykorzystuje on komentarze krytyczne na temat dorobku swej dyscypliny w

$ % ” [ibidem]. Po tych radykalnych

E + % + >

8 9Y " $ +

- &5 - > & Y $+E

BursE % &

kulturowej i „ + % Q =E

” [op.cit.: 181]. Niestety autor porzuca ów

& &E > 5 +

& 5 89 89 Y 4 % -

0 * + >E +

5 5

zmieni %

5 &Y Z E

& & ] & 5% &+ E

$ 8# 5$ 9 +

* [ $E

Y "

wszyscy bo & 5 8 +9

postmodernizmu - ¤ @ E $E $ E E

5 $ ] [ [-14].

# 5 &$ 5 $ & kolejnych przedstawicieli

% $ $

$E $ +%

socjologów i dla problemu badania zmia Y

* * % % 5 8#

9 * [[-27] zwraca

5 E < %

&& 5 +%> $ Y +

+ 5 > 5 +

5Y |& -

+%> $ %& *

„specyfic -

interpretacji wiedzy o tym przedmiocie9 Y Y Y %

% +- E

& Y

Po pierwsze, „Antr $ %> E

5 QYYY= * 5 &E

& 59Y E -

Y & & par excellence &

5 % % E + 8z opisem

& 9 Y Y 8&

9Y 4 % * [ - E &

$+ % w etnologii, stwierdza krytycznie: „+ &5E

+ QY = 5 - jednym

$Y 0%5E +

+ E &

> 5 -E .” [op.cit.: 55]. Po

E & > 5 E

fundamental 5 &

&E + Y

| $ E * > 5

> $ E + + ie

E + + &

% %>

- %

+ 5 89E w zakresie

& $ Y ' 5

* * &E

$ % 5

5 & rdzenie o „ % ”

antropologii i innych nauk [Kaniowska 1995: 22, 26]. W kwestii pierwszej

+ & %> Y

pisze Wojciech Burszta: „ QYYY= +

partykularnych wyborów epistemologicznych i teoretyczno-

E +

- $ ”; tym co

$ > owych

$ $ 5 - ]

[ [Y * + % E

5 - + 5 $+

+ ologii, (która - w moim przekonaniu -

E Y =Y

- >E + E +

+ 5 $+

„rzeczyw & $ 5 5 &” %>

& 5> 5 8& 9 Y + - &5

- > > 5 +% antropologii

$ Y

& | Benedyktowicz [Benedyktowicz

1995a: 37 - 44] w artykule „Antropologia wobec zmiany”. Autor przedstawia

5 E & E + 8To

E $ 9 Y Y Y % > 5

$+ E

4 4 E %

E ] &

5 Y ' ntropologia (zamiennie:

= % & 5 ' [ 8jest do

QYYY= & && % -

innych dziedzin humanistyki9 ] [ Y +

% 5 % E + Y

& -sztuki Benedyktowicz wskazuje na5&

% &

& & Q E $ =E 5 E

5 $ $E Y

& - na przedmiot etnografii- & 5

interetnicznych relacji, statusu etnografii (antropologii), „istotnych elementów

9E E 8 9Y *5

$ & ] ' 85E

9 + 8 <$ ” [op.cit.:

38]. Przeciwnie - - % $

% Y #+ 5E

E > $ E 5

wykorzenia. Nota bene + + >

Clifforda. Clifford pisze: „4 % QYYY= + &

5 - % & & 5

& +% $& & 5

[Clifford 1997: 241]. *+E + Q 5

+ = & 5 % % $

> 8 &9 5 + 85 9 E $

5 Y 0 5 5

$+ Y 0 E + > + ' E

+ E E &-

E + Y 4

jednej z „Pocztówek z Ogrodu Botanicznego” Clifford pisze: „Cywilizacja

Y # % E

&’”. [Sznajderman 1994: 83].

Perspektywa charakterystyczna dla opisywanego przez

] 5 5 5 8 9

$ % &Y # >E +

Q% + 5 % >= 5

& $ % &Y $ ' E

- / @E E 0 5

Eliade’go. Z inspi & & E E antropologia

$ swoisty optymizm: „ &+ % +9Y ¥$

& E E E E E

Y |-5 pewnej anegdoty:

& % !5E &

& 8! 9 !

8- E % 5% E ...”

[Stomma 1997].

|+E + + $ Q =

przez omówionych tutaj autorów jest inny. Wizja Benedyktowicza w gruncie

& & Q% = +

* E + + % E + antropologia

$ to sztuka interpretacji. W stosunku do wizji Benedyktowicza

* 5 89Y

$+ & 5 ] ] Y #

+ 5 + 5

zarówno $ E $ % .

5 5>

zatem, jak widzimy, wspólnej i spójnej perspektywy. Jest to raczej praktyczny

E *5 * &E

+ 5 + $

5 Y 5 E $ & 5

%> 5 Y 6&&

5 > 8

synkretyzmu” w antropologii.

8* 5 $9 powiada o obecnej

' / % & jest interpretacja: „4%

5 - % E %

- 5 E E E + E

wypowiedzi, zdarzenia, obyczaje, wszystkie te powszednie przedmioty

socjolo E & E $ +&9Y [Geertz

1997: 217-[Y / & $ nie tyle

&+ E %> 5>E $ + +&

8 % $ 5 9Y ~5 %

& 5 %

$ + $ Q YE # Y * '

Lévi-Strauss), ile na tradycji „obrazowania humanistycznego”. Ten ostatni

fakt zmienia, E 5

Y * &

& $ 84

5 Q5 $= Q5

=E E & E 5

$ E + &.” [op.cit.:

224]

1-(%'(%&(/86##+'/7!,"'&,#

% + Q$ += &

> Q + =Y ]

E E E raktyce

&Y % 5 E

$ % E $

5 &X

& &Y |&

% Y E + 5%> $

8 &9

owie

Q= & 5 $

Y ' & +% & %

- Q+

% $ =Y !ja taka sprzyja narastaniu barier i

-E E $ 5 +

% Y

O $ % $ 5 % <

- E 5 E &

„nowym” przedmiotem E & - $

- Q - Y E

kultur tradycyjnych);

- E & podstawowych

problemów antropologicznych, takich jak stosunek natury do kultury,

zagadnienie etnocentryzmu, relatywizmu czy relacja badacz-badany;

- E & % & - $ +

etnologów i antropologów czy antropolo & $ - na wyzwania

badawcze stawiane nauce przez „t-d (transition to democracy)” [Kempny

1995:45];

- E Q += & &E

$ % z

postmodernistycznymi trendami

Q= $ % X

- &E & E

$ % - w takim

% - ziemia nadziei.

" & - & '

Q = + E +

$+ & % antropologia

$ % & $+ & 5 E

& 5 E & 5E

8 9E % +

+ 5Y % % 5

+ +> 5 E

+ $E $ &E + +

5 $ % z tych, które w +E &

bardziej widoczne (by nie rzec popularne) - % & 5

'5%> 5 > + E + 5 5 &

% & & Q 5E YE % 5
=Y | 5 $ + 5 & % & & Q 5
=Y 4 5 % E
E + Y Y
| & + E + 5 Q$
% E % - E Y
etyczne).

| przedmiotem

$ % $ - jego

& Q =Y &

+ stricte ! E

Styk, Machaj (red.) 1995; Tarkowska (red.) 1995]. Nad % %

$ Polaków & 5 5%

+ * [X

[Y & - E & -

% 5 8* ar przemian”

& # E 0 * Z+

[Y 0+ >E + E

etnolodzy i - przede wszystkim - & $ $+

przyczynkarskie studia nad marginalnymi, „etnograficznymi” detalami kultury

$ E 5& + % + +

$ 89Y &

poszczególnych zjawisk kulturowych brakuje natomiast odpowiedzi na

pytania o k $ E & &

& Q&=E % E E

E Y Y Y ]% QY= [X ' QY= [X ] QY=

1996].

]> + wa, ale $

polska nie dostarcza $ E

zsyntetyzowanej, ugruntowanej w czytelnej teorii (teoriach) kultury.

4 % & E + +

(popularn 8 9= & $+

$+ E E % +E & >

$ + > >

&E > & &E

% & 5 * [X ]E & [Y

@+ % 5 5 badaczowi $

& & % E E + % E Y '

E 5 & &

$ E & 5 + 8 9 /

1995, 1997; Lévi-! [X / [ Y & znych

% # 4 E -

co znamienne - 4 [Y & & &

86$ ! $ Z Y 4 Y

Problemy antropologa” [1996 5 $+%> $E

$ E &

+ $ Y

&E + >

ustos& 5 E &

E +E $

sytuacji. Typowe jest raczej omawianie problemów podnoszonych przez

antropologów z centrum w specyficznej atmosferze salonowego

E $ & 5 & &

á la mode.

% refleksji metodologicznej - znów w odniesieniu

- & $ &E -

antropologicznych - >E +

& 5 $ % &E 8 9

$ Q > % =E +

pra & $ $

+ %> E

+ 5 + 5

$ +

antypozytywistycznym na obszarze socjologii. O ile $

5 & &

Q E & Y=E

tyle w socjologii w tym 5

E $ $ & 5

$ - Q E Y=E

Y 5 + E + boom antropologii

$ %ci $ +

Y 4 + $E

$ $ E $ E 5 %

po latach ekstrawagancji teoretycznych i metodologicznyY !&

5 Q = E $

> Y 5E +

5Y # E $& 5 E 5

5 + analiz tekstów kultury Q 5

& & = + 8% 9 &

5 wany przez wielu postmodernizm, który

owocuje dowolnymi, paraliterackimi interpretacjami zjawisk kultury

$ Y " -

5 - Zbigniew Benedyktowicz [1995b: 3 - 4].

Autorka nini $ % >

- + $

interpretatywnego. Dotyczy to analiz biograficznych i analiz innych tekstów

Q$ +

' $ 5% &+ =Y

5 E $ % reaguje na to,

+ „ ”. Ten aspekt

$ % & +&

% + Y |$

5 0 ] [Y #

konkretne + Q % E + + = &

$ Y !&

% E 89 E

E 5 E

E & Y 8Tymczasem - pyta retorycznie

Buchowski - %

Polsce reaguje na przejawy nacjonalizmu, ksenofobii, obskurantyzmu w

¡ ' 5 % %

QYYY= ' % 5

% E e i chorych na

AIDS?” [op.cit.: 66-Y 4 5E + $

$ $ & > 5 &

$ > Y

Socjologowie i - przede wszystkim - &

+ Y Q %

„zdaniem socjologa9 84 % 9X

%$ =

E $ 5 &Y & 8

9 5E 5 E + %

akademickie. A w mass mediach 5 5%

& 8+%> % & ]+ " % 5

Wielkanocy” >E + $ 8*-9 +

ludowej. (Z czym nota bene 5 5 =Y

$+ $E $

funkcjonuje $ % to moda. Ci badacze, których do

8 9 &

8 & 9Y 8 9 &

$ Y | & 5

samym przedmiotE $ 5 Y

& $

$ E

techniki & 5 Y ]

> $+ $

+ & & 5 ¦ !ü +

]

}

[\X

'+ E

iotrowski,

Rokuszewska- QY= [Y

& & 5 +

z niedawno przeprowadzonej przeze mnie analizy recenzji zamieszczanych w

8 9 aje

E E & ¦ [ Y

$ Y

8# YYY9 % & 5 $

+E YE 84 YYY9

Y " + 5 > E + - przy

$ $ +% &E

& - ten

& 5 & 5

$&Y '5 5 + E &

& && % &&> $Y Y \ $+ $E

& 8 YYY9 ub „antropologiczne...”,

8YYY9 8YYY9 ~ 4

[E % %

$E $ 8 &9 $ %

czynnych, widocznych + +

E > $

Y Q!

# ! ! &

1996 roku).

% % E $

8 & &9 + % to

5 %$ $Y 4 89

socjologów- $ E +

& E & > $

& 5 - 5 > <$

Y # 4Y 5

na > Q & % %> -

8 % 9= 8 5E +

E $ Y * 5

+ % &

& E Y E

5 E $& #

& %>

5 Y9 [Rostocki 1993: 21].

Propozycja programu badawczego

& $ antropologia

$ % E $+ $ 5

prowadzonych obecnie dyskusjach czas zapr>E $

5E $ Y 0

5 > 5 $ E 5

& 5 5 5

o kontynentu $ .

" & % 5 antropologii

$ % 5 przedmiotY $E

$ $ & E + -E

$ 8 9 8 -

9 Y '5 5 E + E +

$Y * 5

5 + % 8Czy etnografia Trobriandów

] 0 &

samo, gdyby nie inspirowali go jego informatorzy z Omarakana? (...)

Antropolog, tak jak ów Lévi-! E 5 > 5

% 5% $E akie ma po prostu do dyspozycji”. [Buchowski,

] [ Y %

& 8 & &

QYYY= & % 9E &

„ %% 9E E & 5E

„zimne9E & 8 &9 [Balandier 1984: 179-186]. W tym

% + 0 0

- 8stanu trupiego” [op.cit.: 181]. Jedna+ &

+Y # 8 + 9

& 8Z §§ ¨¨ +%>

5 Q - ]¦= &

ambiwalentnej sytuacji” [op.cit.: 11]. Niemniej, jakkolwiek spory o

5 Q 5=

% E 8+9

> % Y 4 5 przy

E + - $ &+&

5 % & -

& Z - &

> +E $ + % $ Y 5

> évi-Straussa: „Znaczy

E + & E

&Y @ & & E

antropolog $ 5 Y - ”

[Lévi-Strauss 1970: 444].

# $ % +

tradycji + Y

Q+ 5

z tymi, którzy sens $+ &

=Y & 5

$ % E $ $+ Q $+

] + & 5 #YY *E Y]

ZY! + ]Y0 #YY -Brown’a [Paluch 1990].

= $ & &E & 5E & &E

& &Y

& & 5 % E $ E %

Y " $ $ $ %

E + 5 & % Y

+ % & $ + $

% Q 5 &

E 5 % $ =Y "

%> & & &Y

# $ % %> 5 $ 5

&E 5 Q=Y +E

&5E > & % Y

wielkim problemem $ % jest tradycjaY 4 5E +

$ % + %Y >

m E bricoleura-+ © -Strauss

1969: 30 -Y 0 E + % E &

Q = $ % Y *

$ + Y " E $

przypisany socjologii, rola antropologa jest nie do przecenieniaY $

> & $ + E

$ Q# E

Andrz ! - =Y ¦ [Y antropologia

$ % + + > 5 - &

& & Y 5

$ antropologii: polityki, biznesu,

5E +E Y

4 % +

$ % Y # 5 && + E

&& - $ E &

$ $ QY & 8

9= & E +

5 Q% 8 9=Y " & +

& + %

& Y +

+ E & $E $

m$ &Y ] &

% $ 8 E + - % * - za

& % E + <

E %> %>X +

+ E &

5 QYYY= +

troska o % &+& 5

+ % ” [Neyman 1989: 187].

4 & &

- $ % 5 >Y

"5% 5 & % &E 5

& 5

-E % E 8 5 &9Y

" +>E + +, z nieznanych powodów - &

+ 5 - jest niekompletna. Po pierwsze, nie ma na niej wielu subkultur,

+& +E & 5 5

$ &Y 4 $Y 0 & 5

plural - $ &

-Y ] &

YE + 5 & &&E &

[Bourdieu 1979, 1990], a kulturami r$+ Y

E E & istotne. To zatem kolejny wielki

5 Y Q" 5%> - $ >

0 & & $ $

% 5 &

% ] - E 0E ! [=Y

5 &

$ Y # & 5

takim „klasycznym” przedm - rodzina i system

Q +=

$ $ 5&

niniejszej ks &+ Y

""#!)6#-;!"#$

1-(%'(%":#+,#

| 5 E - +E

> - -

kulturowej oparty zar$ % E

% Y

Y * [

+ % 5 5% & 5 $E $E

$ + & % Y

" E E / $ ~5

! ! /~! [E $ 5

$+ $ Q& 8 &9 5

wieku: 7 - [ =Y $ [ YY[Y

| /~! + 5 $E

$ & > & % E $+ &

gimnazjalistów (13 - 15 lat).

] + szy natomiast rozbicie kategorii wieku 15 - 19 lat

na poszczególne podkategorie (15 lat - 681.410 osób; 16 lat - 650.224 osób;

17 lat - 664.388 osób; 18 lat - 654.264 osób i kategoria wieku 19 lat - 642.194

$=Y 6& [ - 19 lat [ E

/~!E YY\Y

* 5 & E &

przedziale wieku 20 - Y $ [ /~!

Y\YY ] +

dor [ - E + $ + $

E + $ Y

%> + 5&

w poszczególnych podkategoriach bariery edukacyjne [por. Fatyga, Fluderska

[X /5 [X ¦E ¦E 4 - [X

Fluderska 1997]. 4 E [ YY

[ Y ! [Eª %

Oprócz wieku, k $+ +E $

$E Y 5 5E +

+ E $ 5 & &Y <

E $ /~! [\ - 1998, (tab.1).

:9Q'R&##'8%",=#:)((T

szkolnictwo

&#

wyszczegól-

nienie

podstawowe

678&'"(!-

techniczne i zawodowe

policealne

,@,

67!;

w tym

zasadnicze

zawodowe

w wieku lat

7 - 14

15 - 18

19 - 24

1990/91

99,9

18,9

61,2

34,5

3,6

1991/92

99,6

20,5

60,4

33,1

3,3

1992/93

99,3

22,3

60,0

31,8

3,0

1993/94

99,2

23,7

60,1

30,3

3,4

1994/95

99,0

25,2

60,2

29,0

3,9

1995/96

99,0

26,3

60,1

27,8

4,6

1996/97

99,1

27,3

59,3

26,4

5,1

1997/98

99,7

28,6

58,5

24,9

5,2

wsk< - + - stosunek wszystkich osób

& 5 5&
Y 5& $
Wsb= ----- x 100, gdzie: Up - $ $ E -
% -tym przedziale wieku nominalnie przypisanym danemu poziomowi
Q [ =X<$ % [Y

% + && [-24 lat, to jak podaje

0 ! [ E <

5 5& [\[ - 11,5%; 1990/91 - 12,9%;

1995/96 - 22,3%; 1996/97 - 25,4%; 1997/98 - 29,2%.

Dobry obraz sytuacji + & Y

$ Y + 5 &

$+ $Y

%'9Q9%'/"/!%+7+),%=&%,-

Q¥$ /~! [=

@ $ + + E

$ &+ - 5 Y

Q' + 5 E +

$ & 5 %

& - % +

wspólne zamieszkiwanie - & =Y

E 5 + +

+- Y

0 5 & $ &

„ +

% > 5 + $

% > - E

E + $+

& 8 59 $

wiekowych.

> + E go progu

- E $ $

Y ! +

$+ 5 + % Y 4$

& + Y !

- % [-15-letnich

& 5 &<

$E &< $E &< &

% + Y

| % % $+

$ + & &Y +

&>E + + E + &% %> &

+ Q <

89 = [ $ +

kraju [Fatyga 1993c].

4 & 5 5 arówno

8 % 9E 8 9X + 89 8 9X

8 9 8< 9 8 9Y

" 5E + & $

+ $ $ E

$ % 8 % 9E $E &

& + E & &$

E E % E $

5 +& 5%> - rzadziej - %> %

+ Y > + E

+ + 5

5 >Y " + Q

5& $ =

5 % %

demoskopijne na próbach reprezentatywnych - %5

powtarzanym co dwa ']! 80 +9

. Zamieszczone w

5 $ $ %

+ $ & 5

']!E $ wczych.

| >E + %>

Y 5 +

+ -Y 0 %>

E + E & &

+& 5 * [ [E Y

7(,-(%'(%'/!,"&6+#(;!"#$%++#(8:
socjologicznych.

4 5 & %> > +

danych GUS, CBOS, oraz danych po& $ E E E $
% +Y

" E V0 +V + $ & Y 5

problematyki substancji psychoaktywnych, a zamawia je przez Instytut Psychiatrii i Neurologii.

0+ & >E + % +

+ ¦ "

*% E QY= [X ¦E * - QY= [X ¦E

E * [X * E !E QY= [Y " E

% E E + $ |$ $ e swoimi

Y 8 9 & +

Y + $E

& Y E - E +

& Y 4 >

8% 5 9 & 5

Y 4 + $E

wa+ E 5 > $ Y

0 $ + & E E

+ -E $ &

decyzji

Y " -E $ &E + 5E

edukacji; niestabilny, chimeryczny rynek pracy; niejasne perspektywy startu

+ Q -=X E $

+ $ $ - te i inne, nie

wymienione tutaj E & 5

strategii przystosowawczych „ad hoc9E % +

<% Y " >E + - jako

- - E + & e polskie problemy

% E Y

+ 0 ' & %>

Francji [1997: 25 - 28; 35 - 46].

| +

& & * [Y " # ! E +

5 > &E $

4 \\ & & Y ! 5 - +E

& E & $ & ¦ QY=
2004].

+ % ¦E ¦&E * E ! [Y E +E

+ E

procesu transformacji ustroju byli zafascynowani dwiema sprawami:

&& &E

&& $ 5 ny. Dopiero

[ $ 5 E $

5 &Y Y

+& &< 5& -E &< & $

< E uzyskanych w badaniach, wyników oraz typologie

E + E E $ + Y Y

* QY= [X ¦E QY= [Y

4 E + E $ 5

% + 5 5& >Y !&E Y YE

$ Y !& +

% + E

Y 4 5 +E +

+ 8 - 9Y 4

& ! &$ 0

> Y ] %

+E +

Y 5E + -

E + X + 5

> 8 9 8 % 9Y

" %$ & & 5

+ 5 # * &

+& &E

Tadeusz Szawiel & 5 8@Y 9 8Jaki jest stan

$ ¡ QYYY= 4
E E & 5 \ª \ª $Y 4
& 5 $YQYYY= | % +E + E
$ & > $& 5E &
Y 5E + 5 + -
QYYY= " & Q[ª= < ” [Szawiel 1998:48].
Badanie zrealizowano w 1997 r. na próbie N=662 uczniów VII klas wybranych $
Ursynowa w Warszawie.

5% rwatyzmu, prawicowego

E $ E Y 8Socjologiczna

$ $ + >

$+ 5 +%

+ $ QYYY= wersytecka i kontrkulturalna

$ $ & $

< % Y9 *

1987: 30]. Z kolei: „| & 5

do zja + 5 $ +

Y &

% & 5 $ ”

[op.cit.: 32].

Pewne trendy obserwowan %$ +

\Y & $+ -E E

+ 8 % + > +E + > $

- +& 5

ni + # ']! [X ! [X

¦ [Y / E && 5

& 5 % 5

potrzeba szybkiej diagnozy. (Do takiego & 5 +

E E E $ - & $

szybko jako mniej lub bardziej sensacyjne news’y).

0 5E + -E &5E

&E + + & % > E +

% + & Q % &

= 5 % Y 4 %

% % & E y i

% E + E

&Y 9' E + % $ $9

uczennica jednego z najlepszych warszawskich liceów z okazji prawyborów

ska 1995].

+ E +E

Y ]- + 5 E %

E E + >E $ 8 9

+% E 8 9 & % 5 < E

skrajnie nawet sytuacyjnie uwarunkowane, „tu i teraz”. Dekompozycja,

znanych z ancien regime’u $ E &

5 $ % E

+ %>

& - +& + >

+ Y '5 E

E -E

+ $ Y

| E $ % 5 &+ & 5%

+Y 5

nie tyle grupami opinio- i wzorotwórczymi, ile tzw. sza& &&

5% &Y 5%>

% Y ! > 5

& 8 & %>9 [X [X

-Ziemba 1987X ! [X 0 QY= [[X 4 -

[[Y " + -politycznej w danym okresie i

5%> + + +

E 5 && + $ Y 4

latach ancien regime'u 5

& 5 &E &

&Y ! 5

okresie transformacji ustrojowej [Fatyga, Fluderska, Wertenstein-

[ %> $ +

$ 5 >

- % &

5 + E + $E 5

E + X

- E &

5 E $ E

przemianie roli i X

- & mass mediach i

dyskursie publicznym, zmiennym obrazem instytucji politycznych, negatywnym

% %

realsocjalizmu;

- % - % & % & &

& 5Y

" 5> $ - - nie

!7+&#&(,='=86#,"&+'/7!,"'&=;!"#$%/8'#=.

I & $+ $+

+ $+ $ Q5 +>

& %> 8 9= % + $>

> $

- na kontinuum o % X

- 5 8 &9X

- 5 versus postawy

egoistyczne i pragmatyzm;

- 5 Y

0+ E $ & 5 E

% % Y 0-Peyre, Kurczewski (ed.) 1991; Fatyga,

Fluderska, Wertenstein- [X -Ziemba 1995; Fluderska 1993;

1997]. Zmiana dotyczy , które prawie powszechnie

> 5 % $+

+ 5 %> E % &

% -$Y 4+ & + stosunku do

5 + 8 % % ” powoduje,

+ $+ & % $

% Y 89 8 9 - równie dosadny,

jak i symboliczny rzutuje nieomal na wszystkie inne, dostrzegane dzisiaj

%$ + $+ Y

+ \Y

% % %> - %>Y E

z E E & +

& 5 % 89 Q 5

obserwowany od 1989 roku, a nawet - % - % E

$ + - =Y

4 >E + % $ - E

& 5 > 5E +

5 Y

(Obserwacja - & E + +

+ 5 E E & $

=Y | & + romantyzm - pragmatyzm:

$ & ylko

E & E

% & 8$9Y 8| $ > + ”, ale nikt, oprócz

-E %>

Y icz-! [[Y @ & 5 %

gatunku pragmatycznych.

5 $ + w stosunku

$ - + E 5

%>Y + 5 8 9 + 5

& 5 + + $Y

8 9E YE & E $ &

E $ + E $ & 5
stosunkowo niskch dochodach i niskich pozycjach ekonomicznych. Dla uczniów zawodówek - np. -
$ 8 9Y

& -francuskie badania licealistów z lat 1985-1986 Malewska- E +

$ ¦$ - $ & $E
& % E E
& & awa [
Malewska-Peyre 1991: 120].

< 5 & 5 % ,

+ E + $ &

$ * [X * - [X 4 -@- Y

[X *E ! [Y "

% Y & %$

% $ ¦ [E [Y 4 +

> # * 5E +

5%> %

$ E - - &

+ * [ aszcza 33 -34].

@+ $ + [ - 1996

% $ + 55 + %

Y &

wyniki badania CBOS [An ']! 0 + E E X ¦E

Fluderska, Wertenstein- [ -[E + -

+ $ % E %

%$ $+ +Y *+

$ % E > + < dominanty ideowe

Q $ + = Q%

8 &9 =Y %

& + & $+ Y

& $ Y 5 >

jednak raczej jako pewne $ + + +

& 5 Y

" & &y tzw. normalsów - 5

& + Y +

% + +&& +

politycznej ekstremy. Polscy normalsi &

robotniczych 8% 9Y |

5 + + Y '5

+ > % E + & 8 9 8

+9 ¦E ¦E 4 n- [Y ! &

5 $ % Y % & E

& $E $ - & 8 9 -

& > $ Q E E & ,

Y=Y % 5 & $

Y 4 5 E

E Y + &

5 do nowych warunków -gospodarczych. Dla nich

+ & % Y 4%>

+ > + Y @ $

%> 5

lub % X &

5 Y +

5 5 + Y 4$

& $ - 8 ]9Y 4%>

& Y ' &

5 5 % & &Y *5 5 +

& > & 5 & + E %>

5 5%> Y @ E +

5 & > +

Y ' normalsów & %

E 5 5 + 5 %>

char&Y * + %> 8%>9Y

E + & >E 5 E $

% E E E -Y

0 & &E $

% E - Y

~+&E + & + Y

4% % 5 & E & E $ &

> 5 % Y % & normalsi & 5

wtedy i o tyle, o ile wymaga tego konkretna strategia przystosowawcza - czyli

5 5Y ' & 8 9Y "

powinno ono jednak - - przekracz> 8 % 9

> $ + Y @

& normalsów dla przemian rynkowych tak nieliczni

%$ Q -ª= & 5 8 9

stadium 8 9Y 4 5%> $

E & Y

+ E + Y 0

+ %ród starszych. Niektóre

*% &E 8 + 9E E +

5 5 Y 5E

5 & & +- Q

+ = $ %E $

¦ [ Y E $& <

&E E + & 5 &

& & 5 cnej polskiej

% + $ Y | E & 5 5%

bardziej otwarcie do kontaktów seksualnych czy do eksperymentów z

Y 4 }5 5-| 5 [

+ normalsom najbl + Q +

identyczny z nim) typ homeostatyczno-wspólnotowy [op.cit.: 280].

& + >E + & &

% %>E % & & -

konformizm. Podsumowani + - rzecz oczywista -

problemu polskich normalsówY $E +E

% $ 8 + 9Y

„4% & & + 5 E $ 5>E

$ % & E $ E + Y @ -
wzajemne ludzi, stwa& 5 X + E
$ + > 5 E + QYYY= ' +-
& < E + %>
+-E $ & & Y @ + E
& QYYY= 5 E + E
emocjonalne, osobiste + X & + &+ %
+ E $ 9 -Ziemba 1995: 280].

' && 5 5% +.

& & 5 & 5+ 5

&E $ +& > 5

8% 9 5 & && +

Jerzy Wertenstein- &

+ 5 Y 4 -

[ [-149; 151-[Y 4

+ Q = &

5 &Y 80+ >E + +

& 59 Y Y [Y * 8% 9E

k 5 +&E > 5

& & +

Q & 5 5 $

+=E Q $+ %

+ E + <=Y |

punktu widzenia kategoria normalsów >

charakteryzowane + +Y @ E + E

+E > 5 %

„dekonstrukcji” dla psychologów i antropologów. Uogólnienia bowiem,

+E & > 5 Y

niezw +& E $&

$ % 4 ]Y

"5 + &Y

E $ + E &<

E $

Y "5%

4 &+ \\\ 5 E + ]0 !"!

& 5 ¦E QY= \\[Y

Q5E E $=

+ + + Y %

+ & $ % Y

8 &9 5 +E 8 9 5

% Y | E $& +

> 5

5 - ¯ - „ $ ”

[Veblen 1971], czy „integratorów9E % # [ [[-

122]. Z inteligenta pr & E &

5 &E + E

E $ & + % E

+Y wany do

& 5 Y #

$ E 5 % &

&E 5& & &

5 Y ! 5 +E 5 5E

+& Y |

+ Y ' +

5 + zawdzi5&

Y ' & 8 9Y

! & 5 5 E

$ % 5Y ' &

profesjonalizm. Praca - k - 5

+ Y 4% & X

5% + normalsów & + $E YYY

Y " &E & 8 +5 &9 & czasu, a

+& & 5 Y 4

%> Y Q'5 8-& 5” i jej

+ $ E 5 &

& obie od podatku). W ich orientacjach politycznych

% % Y 4 -

< 5&

+% &Y ' & 5 %> & %>. Lecz oni

+ [E E +

+ E E + %>

Y 4& E + >

&& 5 - &&

Y % &

& $Y 0 5E + ad calendas greacas.

4 -| -

rywalizacyjny.

& - % & &

+ E %

& . Ten

wyrazisty + + > $+ Y @

& E % E &

> & 5 X

% 5 Y 4 + - 5

Q8 &9=

+ 5 Y 4 E $ 5

+ & japiszonów, & %> &

5 8 & 9 + %> $ +

5 8 &9 8 &&9Y >E 5

$ > 5 +

+ 5 Y | 5

cz5% + &E + E 5 %

„ - Y ~ 5 & 5E && +

QYYY= + Q ie to
5 &=E &$ Y + E
5 +% & & % & Y " +> % E
> 5 & E > Y > %> +
& %$ & $ 5>E + 9 -Ziemba 1995: 279]. W
89 %> && + [Eª $E % -
29,8% [op.cit.:272].

„+ %%> 9 E + & 5 % &

% &-+&Y

$+ $ % % &

$ 5% - $Y !&

$ 5 $Y 5 ancien

regime’ie + + % Y 80 &9

5 + Y @ E + wszystko

5 >E $ & % E

Y & 5

interesy Q =E % Y

jest wtedy, g 5 >Y 4

%> E Y $ &

&Y 4 < +

przewaga oparta na dochodach i/lub sile fizycznej. Polity +

& jedno wielkie oszustwoY > 5

+ E 5 Y & 5

% X % 5

„Polak - Kat 9 Y 5 %

% Y * 5 + +

„odpoczynku wojownika9Y 4 E

+ > jumaczy

. Do niedawn

" 5E 5

E + Y

'5 8 9 5 & dresiarzy. Juma czyli

kradz + % 5E 8

konsumpcji”.

~ 8 &9E &

> prymitywny hedonizm i wysoko ceniony sprytY

+ & + & antropologa-etnografa

- - QE

Nazwa pochodzi od westernu „15.10 do Jumy”.

8 9=Y + $

+ Q =E 5 - stricte

patologicznych, agresji, 5 &

zreformowanie tradycyjnego warsztatu badawczego.

* % + > %$ $

8$9 $E $ 5

& > E + %$

$ $ Y + > nieudacznikami. Ta grupa

5 Q = Y 5

E & + % & E 5

Y ] %> & >E +

5 %

-Y

8 9Y '5 Y

- - wspierana u dzieci przez, równie przegranych jak one, rodziców.

4 8 9

%> Y 5

Y "5% 5 &

przechodzenie niektóry E %

% & %> Q =

QY &=Y 4 + +

& > % Y &

+& % E +

% % + Y

4 %> & + + 5 +

publiczne.

4% &

$ -X % & & -

+ Y E $&

dopus 8 &9Y + 5

8 9 + Y

Y #ntropolog zorientowany mniej

E <> $ &

% + <> %$ $

subkultur. Pierwszy z nich reprezent + punkowa &Y

Drugi jest charakterystyczny dla ruchów i subkultur prawicowych. Trzeci

&E $+ E & %

E % &

skejtowcy

czy technomani

Y # +

Y 0+ & <> %$ Y

$ %

Y -E & 5E postawy

Y '5 & % & Y

W ostatnich latach popularny jest etos walki przeciw rasizmowi i nazizmowi,

5 Y 4 & %> %>

oraz indywidualizm i Y 4 +

+ > &

Q &= &Y ~& 8 % 9 &

&E % 89 - &Y

"& % & & %>E % &

& - nie zawsze dobrze skoordynowane - 8 '

]°9Y

@ & E

$+ skinheads. & $

Y Q# 5 $

$ & $ $=Y ]E + $

5 E + %>Y % 5

$& Y 8SK8”.

5 8 % 9 Y Y 8 9 Y

' ]° -klucze dla $ +E 5

+ Y

+E 5 Y

nieudaczników $+ Q =

5 Y + 5 &

&Y 8 % 9 & &

polityczne. „Pl9 & & 8 5 9

Q & = &

$ E & $Y

@> > & %> &X

& $ Y 4% &

& + E $

domniemanym i rzeczywistym „wrogom”.

% & y, których

& E $ % Y

subkultury techno Y ! [E +& E

& + E $ $ &+> 5

8 % 9Y " $

% E & %

% % Y 4 + E

& -E + & rkotykami.

@ && % & & E

& & % Y

$ E 5 anarchistyczno-

punkowej i prawicowo-skinheadzkiej, & $ 8iotem”

&+Y + $E

+ $E 5 >

% Y

$ % $

+ + & 5 E 5

E $ & E 5 + Y

& & > % Y

& „romantyczny” lecz raczej

8 9Y 0 + E

$%> E %

Y +E $

+ E E

% Y ] 5 &

5 E

Q 5 E & %>

% =Y % & & *% &

Y " 5 %$ $

+- E $ Y 4 & $

+Y 4% & 5

doskonalenie duchowe, jak i o kompetencje profesjonalne. Ciekawy jest ich

5 - z jednej strony Mamon na pewno nie jest ich

+ E - z drugiej strony, sprawne %$

X > >Y 4%

& E + $

5 8 9 Y "

% + & & $ E

$ &Y

& + >E +

% & 5 8

9E % & % & && nia jest sprawne

Y 4 - + 5

Q 5 public relations) - wcale nie jest

5Y | -

przedstawicieli co + >X - 5 +&

% & &

% Y

+ % & 5 $

% & % $ +

$ + Y

> % %$

& $ & & +Y 4 & $+

$ +E % - przede

wszystkim - $ -E

poszczególnych badaczy. I tak - > } -

| &+ 84% + \Y9 [E

+ $ 4E

& $+ typ autentycznego katolika,

- rywalizacyjny, typ emocjonalnego indywidualisty i typ

homeostatyczno - wspólnotowy [op.cit.: 279-280]. Autorka konstatuje: „Nie

+ > Y + + $

E Y 0 +

& QYYY= 5 E +

Y 5 E

$ + > $+ -

+ Y9 [op.cit.: 281]

Inny autor - Jerzy Wertenstein- [ [-[

&+ $

E Q&E $ -E

+=Y * E

moralne oraz akomodacji do Y 4

5%> + % 5E 4 - E

kategorii osób, którym „ 5 9Y !&

$+ +E >

+E + +E + 5 & 8 9 5 $+

Y 5E %$ + + <>

„$ E E <

sceptyków i spokojnych optymistów” oraz (ze 5 -

akomodacji): „ % Q =E +

E & &+& %

(niewielkie grupy o charakterze etosowym)”. ' +

„Takie typologi & +> > -E

& E E $

$% $¡9 Y Y [Y 4 5E + &E

& + Y

E > Y 4 %

* * % & + [

5&& 5 E % E

otwarci % E E Y Y - 84] .

!"#$+#='#==/:8;%

| & 5 E % + &Y #

> 5 5 5 * ! [91].

# + & $

„%> $

Y QYYY= % - &

& & 5 $

QYYY=

$< E QYYY= $

% & QYYY= + % (...)

5 & 9 Y Y X Y +

* [ - Y 4 5 > &E E +

& % E & + E +

& 5 +

& $+ Y

# & 5 & !

E 8Sukces szkolny lub jego brak jest

% $ 5 + -

5 + %> ”

[op.cit. [[ @ 5 E + E

$ + +

$ % Y + E + %

5 &

8 $9 Y 4 %

>E - Q-14 lat,

"± [=E $ [ - 1997 dla Fundacji

8] %i SOS” w ramach realizacji programu PHARE-Lien

8@ 5 E 9 5

¦ [Y 5E + \ª %

&&> E E E + Y 5

+ ª

E + Qª=E &< Qª= 5

$ Y 4 + % E +

5 Q+ -

5 $ % $

5=E gros 5& 8 & 59

E Y %

wiejskich + 5 8modelem ucznia”

(miejskim) i „modelem pastucha9 Q =E $& $

' - * [

Y 4 5 $ % & E %

! 5 $ +

badaniach potwierdzona empirycznie.

& * !

- \Y ' - [Y ! :

„!$ Q $ - ]Y¦Y= <> $

E - -

wsi - Y @ +

- &+- w tradycji, ani w ideologii

$ +-E & +

kontrkulturach9 ! [[ [Y % $

+ +E E 5

% - + & &+-

5% Y 8"5 $ &

$ % % Y 4 E E

$ E 5 % & o wtedy, gdy zanurzone jest

w tym, co indywidualne i osobiste” [op.cit.: 157].

% +

> -

Ministerstwa Kultury i Sztuki w latach 1993 i 1994 [Illasiewicz-Skotnicka

QY= [Y

+ 5 E + &

% E $ % E 5E %

masowego przekazu, profesjonalne instytucje kultury wysokiej, imprezy

Y Y Y 5 %

-$ & 5&

autorów cytowanego raportu: lokalne instytucje kultury n &

+Y 4 $ [\ - \ª

> &Y 4

+ & -rekreacyjnych, a aspiracje kulturalne

& % Y / $& &

+E $ E 8+&

pobudzonych potrzeb w tym zakresie” [op.cit.: 13]. Ta bariera jest istotniejsza

+ % 5 . W cytowanym raporcie

+% 5 &

+X + - +=E % Q + - +X

+= Q + - +X - +=Y "

+% + % Y +

> 5 Y Z+ ' Y Y

E + 8 + 5

$ $ % QYYY=

' 5 % E

uczestnictwem w kulturze masowej”. 4 5 - +

% % Y

@% 5%

E + + 5

% $ 8 -9 i „kawalerki”

realizowanych w subkulturze disco poloY 0 % Q

% = 5

uczestnictwo w kulturze, kultura, c & >

% & - +Y !& & E +

% % % 5%> +E $

E + 5 + %>

góralskiego skina 5$

# & > 5 +& % >

wy> 5 $ +Y

# > 5 E

$ + + - jak

% - nie docie&Y

@ Q += +

& % Y &

E 55 5 %> 5% &+ E +

czególnych typów w empirycznym

% $ + 5

'(3/&,-(%'(%/8'#=)8()%;!"#$+=

0+ &>E + stricte +

Q& + Listopadowe w wersji przekazanej nam przede

$= [ Y | 5

Z ~!#E +

8 9 +

Y +E 5 5 $ >

- \Y " Q+ - = 5

1976 i w latach 80. [Wertenstein- [Y

& +E

E 5

E & %

wspólnoty [Leary 1998], poprzez kolejne nowe mody, trendy, grupy i ruchy,

+ 5 \Y 5

Y + >

[ E % E E +

-Y

Obecne na sc \Y

+ punkowo-anarchistyczno-ekologiczna,

orientacja skinhedzko-prawicowa, orientacja „czysto” ludyczna (techno,

skejci=E & + 8 &9 z kultura disco-

5& 5 & $E -

+ Y * - [X

[Y 4 $+ + $ > generacji X, o

Straight Edge’u,

o rolkowcach (skejtach) $ %$

„! Z # Y

5 $ 5 > E + !Z & Y Y &

$ $ E E & +

mody grunge’owcach

o punkach, anarchistach, skinach, jumaczach,

E E $+ $ Q =E +

+ - Y " $

- + 5 &

subkulturowe zaplecze.

% %> $ +

+ & %> & Y 4 ']! 80 +9E

5 Y [-ª $Y | 5 [ª

$Y 5 >E &5E E + $ na

']! 80 +9 ostatnich klas wszystkich typów

$ Y ] E 5

E $ %& $

& - E & &E &Y ! &

% & > Y |% E $

8 9 5 E &< % % E

E >Y

" $+ E + $+

Y \ª +

$ E % E Y

0 & 5 $ $ , jak i

< $ $E & 8

59 &< 5 5E &< & E

E Q =

5< %> - "Z °E "Z #°E "Z °#°E "Z Z|²°Y %
- & 5 E !Z % & % Y QYYY=
5 st raczej seks sportowy - 5 $E ¢ $Y ' 5
$ 5 < 5 ¢ - & .” ["No
alcohol", 1990?: 2]

Grunge to styl muzyczny (inaczej tzw. brzmienie z Seattle) oraz bardzo „luzacki” styl bycia i równie

89 + \Y & \Y

4 ! ~4 80 + - - 9

zrealizowanym na próbie losowej (N=1631) uczn $ $ [ Y

Jak pokazuj& $ $ -

¦ [ + + +>Y

& < & &

ruchliwymi. Sieci ich towarzyskich i quasi-towarzyskich kont$ &

Y 4 $+E -

E - Y -punkowej komuny

poprzez bycie skinheadem + 5 & rasta [o rastamanach

Y / [\X E 5 &

Y & % &E

5 > 5 8% 9E

$ $5 Y + Fatyga 1993b].

4 $ > 5

Y ' 5 $

$ + +% Y 4

inicjacyjnym (ostatnie lata tzw. podstawówki) je 5 5

% E % Y ' E %$

E $ &+& %

& & &

Y % & &

E &E $& E

5 + 8&- 9 ¦ [Y 4 &

5E +E Y !& & &< &

% &E E E &< + 8 59

% E Y

4 % 8nie wierzcie nikomu po trzydziestce” jest sporo racji,

+ +

albo & - + E & %

pytanie „ & & 5E & ¡9 ª $ E +
poszczególne grupy, organizacje i subkultury wymienione w kafeterii (byli to: harcerze, dyskomani, kibice,
E E E % E E E E E % E % E
=Y ª $ E + & %
E Qyli to: E E E E E %
% =Y [ª E [ª 5 8trzech
5 $ % 9 * [ [-19].

& 5 normalsówE $& +> %

E 8& 59 - 5%

„biznesowi”, polityce lub mediom. & &

+ 5% - $

telewizyjnych jak „Alternativi” czy „La-la-mi-9Y 4 %

8 9 Q

+ 80>- Y # $9E $ +

5 E 5 V& $V 5

obrzucany przez nich inwektywami za 5 ).

Bardzo trudnym zadaniem jest analiza zarówno granic czasowych, w

& + E

+ $ % Y 4 + E

E $ % E 5 \Y \Y

[Fatyga 1994; FatyE /$ E / E | - [

% &

Z+ 5 & [X [ Y

@E 5& E % Q ów i aktywnych

$ % += 5 +

5% - *- [Y ' E +

[ 5 & +

% Y @ $ %

+ [ czas dojrzewania papierówek (BF -!) [JT

[\Y @ $ - stricte +

czaso & 5 & % Y @ +

+ 5 5 8&9 & E

$ & $ % $ &Y

| $ $ % +

& 5E +

% QY Y $=Y

+ > + %

zaproponowanego programu $ % 5

> $ % 5 5 Q

8 9

$ % Y

""#!(",#-)8();!"#$+?)8();#&)=@,##&&)8()%

Koncepcje kultury

4 5 && 5

Q % =E $+ &

potrój Q# Y*=E &

Q# 4=E Q =E Q#

* = & Q 0=Y 4

propozycjach kultura umieszczana jest jako segment tró

% $ Q0E *= %

Q4E # / -=Y $ $ %

& & 5 $

Q] ]=Y + +>E +

> 5

5 +&Y | 5 E

5 +Y 4

r $5 > & 5 5 E

> + - $+ 5 $

E $ & 5 > $ &

%> +Y 4

+- 5 $

Przypomnijmy % E -

cywilizacji Adama Fergusona i Edwarda B.Tylora [Paluch 1990: 15, 33].

4 + E

8+ 9E % $ % E &

%> Y @ 5

5> 5 E + & & %>

- & Q &

trzy stadia do dwóch kategorii nacechowanych aksjologicznie), albo

& 5 E & jako metafory (por. roz.

czwarty).

4 - #

Y * $+ 5 % E 5 % 5

& [Kroeber 1973: 362-396; Fatyga 1989]. Koncepcja ta opie 5

$E $Y

" & # 4 $+ . Do

+> E E

Y * [Y @> $ *

& 0E $ trzy

&E & % &E 5

% $+ 8& 9 E y

[Kroeber 1973: 370].

# > $ & 5 +&E

5 $ % -metodologiczne Kroebera.

~ E E & 5E 5 &

& & E <

Y !& <> +

E % Y | +-

5 $+ % (warstwy

przejawowej, empirycznej; warstwy zjawisk kulturowych) i % E

$& $ $ % * & 8&

&9E 5 & % - [\Y

W tej

% > 5 eidos Y E * & &

+ - - 5 5 obiema zasadniczymi sferami

Y 0+ E + E Y

„& - pisze Kroeber - 5 $+ $ $ E

$ % E % 5 >
QYYY= $ 5 Y @
$Y E $ E E 5 $
kulmulatywny, ani szczególnie twórczy.” [Kroeber 1973: 395]

nia zarówno

% E % E +

& 8% 9 $ $ Y

@ $ 5

+ E k go nazywa autor, wzoru kultury:

„*$ $ & & $ E

$ <& $& 5E &

%> & %> &” [Kroeber 1973: 218 -

219]. " % E$+ & & 5

] E E + 8&

& $ $ $

& 5 5

- 9 Y Y [Y 4 %

+ 5 & &

Kroeber stwierdza: „Nie ma

& >E + %$ &

Q + $ 8 -9 - ]¦= &”

Y 4 5> & 5E + $

5 5 & $& E

albo - 5 + - % Y

4 5 &+> & &

przez tego uczonego: od empirii do teorii; od empirycznych analiz kultury

% Y |5 analiz stylów, wzorów i wzorców w konkretnych,

Q E +=E > + 5

% > % $ E $& Y Y 5

| + ich badaniach

+ Y wzory (rozumiane tak, jak

u Kroebera) 5 % , o tyle wzorce - jako

W postscriptum z 1951 r. do c * 8Analogia wzorów organicznych i

5 & & ” [op.cit.: 221].

5 $+ * 0¢ 4 Q &

empirycznie poznawaln % = Q & %
5& =Y

& % - -

pierwszym na poziomie kult % Y Q! * 5

8* $ +

socjologicznych” [Fatyga 1989]).

@ % $

+& Q 5 $ +-= +

0 0 8* +%>Y !

5 9 [ koncepcja trzech typów kultury:

prefiguratywnego postfiguratywnego i kofiguratywnego.

„Kultura postfiguratywna - jak pisz 4 # 5

do pracy Mead -

tradycyjnej” [Adamski 1978: XXVII]. Nie znaczy to jednak bynajmniej by ta

> + + % Y 0 0

podsumowaniu +- 8@ % +

$ E $ & 5

+& QYYY=Y 0 +

5 5 Y > prymitywne ludy,

$ - $

$ & >E & &E +

> E > % E +

+ +> 5 >E E

dostrzec sami9 0 [ Y + +> $&

& < E + +

wiejskiej (pY Y =E 5

- 8 & 9Y

Kultura kofiguratywna & 5 -

+ 5 5

podmiotem, actorem % Y 4

$ $+ -

+ - Y

0 E + 8 & $

- $ % $” [Mead 1978: 65]. Mimo

& %&

Y & > +

prywatnych i publicznych epop & 8 9 Q

%>= \Y \Y 5 $ &

E $ &E + + - & 5 + % -

5 % Y 4 % +

5 5 % & $+ % -

5 % &Y @%

przystosowanych do nowych warunków socjo-ekonomiczno-kulturowych

5 % & E

5& E $ % $ % Y 80

& <> E

% > $ $ % 9 [op.cit.: 71].

Wr & & & 5 & &E % &

$+% & E $ - + 0 -

& > Y Y Y & 5 $ +

specjalne instytucje „ & + grupy wieku lub instytucje

& ” [op.cit.: 73].

' 5 > $ % 0 ¦

&E -& 5 divide et impera! Kultura

ko + < % &E 5

5& $ % E % E $

5 Y & +&

+- 5 0 8Im silniejsze oczek E -

& ” [op.cit.: 95]. W kulturach

+ 5 > 5

E & + E

dostatec + & 8 % 9E

&E & +E %>

% Y

Kultury prefiguratywne E E $

5 & 5 5%

&E + $+ &$E

+Y 4 E &

5 $+ Q 5

upowszechnia odczucieE + Vmixtem" & % &=Y

& 5 8 9E $ &

Y | &

E % &Y ' %> %

$E & &< +

%> &< %>

% Y * E Y Y

5 E 5

0 0Y | &

swego rodzaju znieczulenie: „$ +

E $ 5 &5

kilk & 9 Y Y[[Y E 5

% +E

5 $ + E + & + >

swoich moralnych imperatywów, a nawe & >

5Y 4&

+ E + +

+ + Y 4%> %

czerpanego z p % 5 +Y ! & 5

8> 5 + 9Y + E

+E & -E $

5 Y 8% > 5 &E $

%> > 5 5 5 E % E

> 5 % ” [Mead 1978: 146]

* 5 5

$ 5 $ +

$ Y @ ] [ [-\ % E %

% Y $ $ &

E $ 5 % Y !& - wed

niego - % religii, kulturze i pracyY &

+ 5 8! 5 $+ &

% E + $ > - E

industrialnym i postindustrialnym”. W + &

przeciwko naturze; w drugim - & X

- + 5 > 5 5 ] [994:

183-[Y *+ % $ & E

odpowiada im „trzech Faustów9E $ & &

& 5 $ % E E 8który

5 E % > ”

[op.cit.: 197].

Zarówno Proteusz - ja > 5& &

& +E - jako efekt

] 5 Q &

- 5 = & 5

+ Y $% +

>E + &E $ 5

& % E Y "

$5 5Y | E przez które - ] -

5 % E & & > Y 4

E & E

-E $ E a

! + E $ + > 0 8-kultura i

pseudo-+%> 0 09 ¦E QY=\\[Y

+ mówienie + Y Q

stanowisko na gruncie polskiej teorii kultury przyjmuje, np. Antonina

* Y * [\=Y

5 Y #

Giza-P & E +E

Y &E jest: „charakterystycznym dla danego

- & % &E &

& E nia jednostek i

% & $ 5E 9

[Giza-Poleszczuk 1991: 156].

5 - -

po pierwsze: obiektywizacj5E 5 5 % X

5E 5 +>E

& X 5 &

+&& 5 5

systemam & & Y ' $ >

5 / 5-Poleszczuk, a przydatnych

4 % / - +

5% > 8& &9E E

+E &

E & E

5 $ 5E . Co

5E & 5% $Y 4

$ + + > 8 9

$ 5 E Y $

& 5 $ & >

%> %>E -Y 4

+ % & %

* * % Y

&Y " % % -E + >

& $+ $ - QY

+=E > 5 &E + 5

% Y % 5 ej

Y ¦ % &

E E $E 5 E

E $ % Y

5 +> E &5E

& 5 &E

& E + $ E

$Y % Y #

ten 5 % $

$ % + E

$ + - np. - na nieustannych próbach delegitymizacji owych systemów,

delegitymizacji podstawowej prowincji znaczenia przez $+

$ $$ $ Y

' >E + + % 8

$9E + & E

+ % Y * 5

$ % $ >E $E

$ +Y ~E Y Y

E & & 5

&E + + &E

& % &E $& > $+ & Y

4% > & + & 5 + E

% Y ~ 5

widzenia o inne jeszcze perspektywy teoretyczne.

& definicje trzech kultur i trzech typów

% µY

E + 8po

$ $ $ E $ + &

$ &E

& % ” [Rorty 1993: 32]. Kultura

E &E

E & 5Y Kultura

„jest tym, c &> Q =

E & - nad tym, co dzielimy z osobnikami

prymitywnymi (...) Uniwersalne królestwo kultury

jest celem historii”

Y |+E + kultura

. Oba

& 5 >

8 9E Y &E Q

& = %>Y %>

odpowiednik neutral %

otoczenia. Nie pomaga ona - - w podejmowaniu decyzji.

+ & %> % E

+ % + &ne z

przetrwaniem. I wreszcie %>

to rodzaj cnoty kompromisu i

tolerancji, „ +> E %> E E

+ Y 5 %>

pojmowana jest czasami, jak u Hegla, jako pr % &”

Y Y [Y 4 - % $+

kulturze Rorty pisze: „E +

5 E $

przestrzeni n5 & %> +& 5[

E 5 %> $

> & 5 [X 5 %

% - w - % E %

”

[Rorty

1993: 42].

4 + + 5

+ E + E $ E + E Q &

& 8 & QYYY= |%> 5

wraz % & - Q =9 Rorty 1993:31].

100

* && 5 $=E %lone wyniki.

%E %E 5 5 Y

4 $ > 5E + 5 +

% $ % Y @ ] 5

% 5 & - acz, w moim przekonaniu,

& - „+ %> \-tych” [Bell 1994]. Autor ten

E + + \Y -Y

" & % - % &

$ +

&+ &> 5 E $

+ & 5 + $

& 5E +& Y

& 5 E

E $ $ &> 5

& 5 $ &E $ > E

jako E &Y Koncepcja Benjamina Barbera [1997] dostarcza nieco

+ % & Y

+ &>E + + >E $ & 5

&& & &Y 4 &+ ] + E

+ E +E $& +

$ $ $ $ 0% E @+ :

„|$ E +& 5

% 55 o 5 & % & >

9 ]E & + 8serbscy oprawcy”

& & $ $ 0 ]

1997:7]. Ani 0% E @+ & rze.

4 ]E & % $

& - 5 E

-E Y 8@+ 5 % & &

na kolonializm i imperializm oraz ich ekonomiczne wytwory - kapitalizm i

101

5Y $+% & E % &E $

5 % $9 Y Y [Y |% 80% wytwór

5 Y 4

- E Y & $ E

E Y * +E

5 $ 59 [op.cit.: 24]. Z europejskiej

8%>9 -

5 & Y $+ E

& 5E & 8@+

& 5 +% E 0% - & 5 Y "+&

automatycznie do Mc% + 5 E &

+% + + % Y "

E % ?” [op.cit.:

[[Y 4 &+ ] 5 zaju

& 5Y %> 5

5 5 <

Y E E

przedstawiciele ruchu punk +& 5 % E

% & & 5 &

% % 0% Y 0+ 5 > &

& ]E E + 5% 8Kultura

globalna dostarcza kulturze % % E

+ 9 Y Y | & 5 > +

& & & $+ -

+ ]Y @ &$ zowanych w

5 Y

$ koncepcji kultury

& Y % Y 5 niezmiernie

obecnie popularne. * &a jest tu rozumiana w duchu Pierre’a

Bourdieu [Bourdieu, Passeron 1990: 67], który wraz z Jean-Claude

102

Passeronem pisze o niej w ten sposób: „4 %

& 5 && % 5

%> &E $ + $ - aczkolwiek

% - obiektywne interesy (materialne i symboliczne)

&”. Janusz Mucha [1996:2] proponuje aby w

5 & &&

% +> 8 E 5

kultury9E Q$< E + E %$

odpowiada mu definicja kultury Ralpha Lintona

[Mucha 1998]). Autor ten

pisze dalej: „ QYYY= '|² %

&&E + % 5E + &&

E + % & 5 > $

5% $ 9Y Y Y 4 % 0

[ % + 8" E E & &E

5 %> & 9

[op.c Y [\Y & 5&&

5 8 %> & 5 $ &

QYYY=

E & % % e zarobki,

5& 5+ % E QYYY=E&

nastawienie heteroseksualne” Y Y [[\Y | %> +

cechach traktowana jest - nieco, jak przypuszczam, ironicznie - jako typ

idealny, hipoteza badawcza.

Nietrudno z+>E + 5 % E E

5 Y /E $ 5 E

$ 0 % &E & &

% & - &Y |+ +E + ] u

Y 5 & 5& 8* - E

$ & $ $ - kazywane w jego
5 9Y [

103

- + Q =Y @

0 &E

sposób jej percypowania z perspektywy z5 - „neutralnej” (badacza) i

&E $ 8+ 9 +

jest

+ + Y | 5

8 % 9

& 5 $ $

$E & [Mucha (red.) 1999,

Fatyga 1999].

Podobnie jak kilku innych cytowanych tu autorów, Mucha przyjmuje,

+ 89 E + E +

Y * %

% & 5 - % Q $E 5

& 8&9E 8 &9=Y " %

Y $ 5

E +> $ +

% Y

& +Y

@ & E 5 ! - [[Y "

> $

Y * & + & &

oficj 89 + 4 [[E

[Y 84 + - pisze Mucha - +

alternatywnej jest przejawem oporu wobec dominacji kulturowej. Nie mamy

tu jednak rozbudowanej teorii” [Mucha 1998: 3]. | * & [[ -

\ 5 Y

0 &

5 kanonu kulturowego & # ! -

! - [Y * 8zbiorem elementów kultury

4 $

+ E $ 5 > Y YE & &Y

104

Q E $E = - $E $

% > % iY9 Y Y Y ] E

- E & ont

+E && Y *

+ & +%> &

utrzymywaniu instytucje - 5Y

| & ! - &

< 5 $

$ Y * & E E +

„ $ $E % pretacja (przypisanie im idei,

% E $ -= & &Y 4

& & 5 9 ! - [

103]

+ >

postaci kanonY 4 $E

5 8 % 9

& % E + & %

Y ! & - & czy - funkcje

E & Y # - + -

& E & E

$ $Y 4 & 5E

! - E % &

$ % E E

%>Y ! - & E +

„niekanoniczny”[op.cit.:101].

| & 5

+ 5 && & 5

$E > %

5 mi 5 ! - & + E

Frances Yetes [1977].

105

$+ nony polskiej kultury narodowej * [X

[ + - + - kultura masowa

Q=Y % Q

niektórych swych manifestacjach - Y + ~ Eco o

- 8 % 9 mass

culture [Eco 1996: 11-73]), ale i zarazem globalna i uniwersalna [Barber

[Y + & >E $

E ! - E $ Y *

+ % 5 eidos czyli swoje

$E & & % E $ + 5

- QY Y $=Y

Kultura & - 5 > % 8"

9 ¦ [

$+ + par

excellence Y "5% 5e w masce „SYSTEMU” i

& > $+ -Y !²!Z0

Y 4 & > + Q +=

+ & squotów

w Warszawie czy Pradze,

& $ * E &

| ] E & % +

& 5 & 5 Y !²!Z0~ &

zarówno % E

+Y & 5 &

niego odmienne metody walki. (por. roz. siódmy i ósmy).

Kultura narodowa & +

Q E de facto zdominowana przez „obce”

E 8< 9=Y E E

E -E *% $ + & & +

Squoty Y E

& %>E Y artystyczna.

106

+ $ & 5 & $

nielubiane. Po prawej st + 5

E $ % Q & 5 &

=X % + 5E + & %

% E 5E jako

anachroniczne, by nie rzec martwe.

* & 5% +

% + + $Y Q 5

%$ =Y ' + - z drugiej strony - kultura

+ $

Q= % E Y ! $$ $

+ & 5%

konsumpcji.

* & 5 $ + – anarchopunki

& ¤E E +&E

+ E % izacji. Z

& & && & 5 + %>

X + 89

% Y Q!> + 8 9 5

% % E $=Y & 5

+ &

Kiedy ujmiemy 5 && 5 & 5E

E > 5 & &

& +& Q 5 5 =Y | E

89 $ $ +E

89 $ % $E

rzeczy terra incognita; z drugiej strony, bez niektórych tradycji kultury

0+ 5 + > E $

$ + - 5 5Y

107

+ >

Y $& % > 8+ 9

& + > 5 %i.

'5 5 Q + 5 =

Y ~+ 5 $

E & E

% Y /& & & + collage.

! & Y fanzinach

obok

$ ]E $ !-

, „klasycznych”

$E - E $ - - tak

ulubionych - celtyckiY & $+ $ + +

> % QY & 5%> &+ =Y

" 5E E >E +

& &&

+ & 5 Y

generalnie - & -

& & 8& 59 Y

" 5 5 & +& & && +

> 5Y * +

& &$ tradycyjnej kulturze europejskiej zawsze obecnych.

Mamy tu bowiem: poszukiwanie utopii, idee harmonijnego lub

+ X & + $E %

E 5 E E

$ &Y 0

od „<ang. fanzine, od fan magazine, zine od magazine>, gazetka, produkowana i dystrybuowana

& % & YQYYY= [ -[Y | $
E & E $E + QYYY=
+ & & E &
QYYY= 4 Y 5
& Y9 5 [ Q 5 = +
+ & > E & > 5
& Y ¦ 5 Q Y - Y =E +
miastach. 5 $ $ E E
$ $ E E Y QY 5
&& 5%> & Y &=Y + E 5
internetu.

" Y

108

& & % E E E 5 sacrum, tradycje

E + Y 4

+ 5% & +

Q$ 859E

„reakcyjnych”) trendów zawsze w kulturze europejskiej obecnych.

4 E + & &

5 >Y E & 0 ! - 5

&$ $ ] E ]E

Rort ZY $ E

$ + $ $

+ E - + + >Y

!$5 > 5 5 +& %

+ +-Y

* + $ E

5 > Y

5% & Y & 5y od innych

E $ 5 Q

= E + E +

% E

$ & +

@ &

+ & 5 8 5

9Y * + 5 89Y

(C + + – np. poprzez postawy proekologiczne - relacje

5 & &=Y 4 Q 5 % -=

& & & %> +

& 5 + $ ej. Analiza konkretnych

$ + Q 5% &+ =

E + & % E $

5 Y 4

109

$+ - ] [ 5 5 +&

8 $+% 9E $ Q

! - =Y &

+ $Y ¦ % h

& Y ! % - - 5 -

$& & Y

& +

+ Q E wilizacji czy kultury popularnej) to jednak

+ > $E $ &

$+ &Y !& - - & E

5 & Q = Y 4 5%i

> Y #

% > +E $

% > E 5

Q5=

> 5 % $

# 5 * &Y ' 55 + 5

Trzy obiegi kultury

Perspektywa badawcza wy 5 8obiegu” kultury

Q >= &

Y 4 5 %

5 $+ $Y @ nas istotne jest

$ +E + + + $+ $ % &

szczególnego typu nadawców do szczególnego typu odbiorców i

5 E

Y & 5 , w

których > 5 E YE $+

poszczególnych obiegach kultury, konteksty nadawania, przekazu i odbioru,

110

kompetencje kulturowe $ $ +E

+ $E typy komunikatów (tekstów kultury) []- E

'+ E [X E | $ [X Z [Y 4

5 $

0 5 8 E E YYY !5

% % &

% E

% Y | E E narzucone przez

5, która upraszcza9 5 [ Y

4 +

obieg kultury

+ > $ zw. kulturze oficjalnej

8&9E

&9E & & - &=

, jak i kulturze drugiego

E $ 5 > & E

$ ny: „ Q =

% % & $

& ” [Wertenstein- [[

225]. „W latach 1976-1980 drugi obieg - 0 5 - obok

- moim zdaniem - +&

5 Y9 5 [ Y

przez zanegowanie pierwszego - E + 8

5 $ + -”

[Wertenstein- [[ Y $

5 % $+ Y

" + go

Y + 5 &

Q&=E - implicite i explicite - 5

+ punk [E Y +Y 5

1988 i [Wertenstein- [[Y + utywnej w stosunku do kultury
+ Y

E 5 % E Y

> 5 & Q&= Y ltury oficjalnej. Podobnie
<> & E 8 9
E $ $ + + E Y

Nazwa „drugi obieg” % \Y \Y 5 &

wobec realnego socjalizmu w oparciu o tworzone i rozpowszechniane nielegalne wydawnictwa; kultura ta
8& $9Y

111

$+ >E + 5 - + Y |

\Y \Y &

Y 0 > E

] [X [X

Wertenstein- [\Y $+

$ 8 9 $ +

Y E + %

E 5 -

% - % %Y " +E +

$ $E Q+ +>=E Q

&= 5 & -$

„wysokiej”, jak np. José Ortega y Gasset [1982]. Nie oznacza to jednak ani

% E %

%$ $$ $ Y

Krytyka ideologii w oficjalnej kulturze PRL- &

wspólna uczestnikom drugiego i trzeciego obiegu. Atrakcyjn +

+ $ $ & 5 -

Y +E + & \Y 5 5 5

4 [X *- [X ¦ [Y 0 +

& - Y !

E & 8! %>9 4 -

5 & & 5E 5&& \YE &

E & 5 8 9

& ególne „delikatne nici” -

Rorty - z obiegu pierwszego i drugiego.

&E trzeci obieg - 5 +& + % >

5 & + 5

112

autonomiczne sieci nadawców i

E 5%

&E Y 0 +

$ % Q& Y

kontakty face to face & 5 - 5

&=Y 5 E $

$E % $

$ Y % %

5 % % E %>

kulturowej tkaniny - µ QY 5%> &+ =Y

5 8 9 -

% Y 5

Y $

& & $+

i wzorców kulturowych wyznaczanych

przez:

- & 5 Q E =X

- E $ % Q

$% 5 8 9=X

- & % 8+9

obce lub swoje i bliskie;

- 5 & -formalne.

& E 5 $

+ Y 4 5

% &-wzorcem i, mniej lub bardziej „rozmytym”, wzorem kultury.

" + 5 $ 5

5 [X ¦ [\E [\Y @

& %>

8' ]°9 ¦- E 4$ik 1990].

„Rama sytuacyjna (situational frame) to najmniejsza zdolna do samodzielnej egzystencji jednostka kultury,

E + E + % %>Y
& 5E E E E , materialny,
% YQYYY= & E $ 5
QYYY=9 [Hall 1984: 172].

113

)8();!"#$+&,/,=(",-)!7+)8()%&(&#&%
!'+'#=.

/ % > 5 $ +

5> # 5

* &E % > -E

$+ 5 E $+ 5 5

& E +

$Y 0 % % 5 > 5

kultur $

# * $+ 5

E % $

% Y * 5 &

$ E E + &

najbardziej elementarne. „4 E

$ % +E 5

elementarna inicjacja kulturalna, która wyprzedza instytucjonalne

5E &

$ % + % Y9 *

[[ Y # %E + + jednostka nie jest

& $ Y % % $ % >E

$ * & $

+E $ > 5E + E +E

charakterystyka pasuje do 8 9 + $Y

! % Y 4

+ E $ &+ 5 5 Y

% & -Ziemba 1995:47-Y Q

Czytelnika &E 5

=Y 4 + $ 5

114

% %> %>Y

/ $$ $ & Q 5

89=Y 45 %> E E

$ % E Y º %

> & &<

niez Y 45 E $

+ < $

& 5

Y E % E 5 szczególnymi

& + - E 5 + %

| E +

(poprzez ruchy, gesty, strój) informacji o sobie i swoim statusie - tak samo

- $+ E +

# *

E Y "

+ % % Y -komunikaty w

& $ E

refleksyjne - - -

Y % Y %

uc& 5 + $ 8 $9E

$+ $ % $E punka 89 Q

E + =

E % & & +&&

Y % 8<9 $ $E $

& > % % - +% %

Y 5 + $+ 5

& +&Y 4

5 + Q8 5 9=Y

+%> E 5 &+

5 &% & &Y

115

$ &% 5 %

$Y " 5 $ E + >

+> $ Y | 5

kalnym fanzinieE + 5 E

YE & Y E E & quasi-

konceptualne, quasi-surrealistyczne rysuneczki i napisy, zwane „wlepkami”,

w autobusach [Flankowska 1998; Polskie mury 1991;Vulbeau 1990, La petita

1998: 18].

@ * +

% % Y

0 & &Y "

5& E % X

E & 5 Y "

& * [[Y +

E & +E & &E &&E & Q

& 5% & - & 8&9 && $+

89 8 % 9=Y | + 5 5

% +Y + >

prz & 5 E Q89 >

E > 5

& &= $ 5

> +Y 0+E YE > -

% 5 & & Q = & +&E

która w wielu swych przejawach jest pokrewna awangardzie artystycznej

¦ [\E [\E - & % E

bych, otwartych kanonów kulturowych - +

E 5 [Y

Pewne kategorie nadawców komunikatów kulturowych w kulturze

+ & 5E E &

zarazem z tej kultury do kul Q =

E Q E

116

popularnej). !& $ E

+ %$ $ undergroundowych poetów. Ostatnio podobne

p$ & + fanzinów

- mimo silnego oporu

5% %

Y '

& + E

& Q = QY Y „Alternativi”, I program

TvP). " & 8 9

89Y 5

+ & $

Q = $+

* &E E +

QY + 5 & 4 \Y

rocznicy paryskiego maja - 4E [E + Y &=Y

Najbardzie $ +

+ E + + Q

=E $& &Y

8 9E & 5

% Y 4 +

X + > - 5 - $& $ $& -

Y +

kulturY "5% + + Q& - = %

+E $ QY $E Y=

werbalizuje (np. przez pisemka, ulotki czy okrzyki w trakcie akcji ulicznych).

$+ E * E %

5 & & & % %

- E E Y 0 &

$ $Y " & 5 & +&

$$ % $ Q$ E $

= * [[ -347].

" 5 5 5

wszelkich grup subkulturowych.

117

E + * E & - w

$+ $ E - bardziej

Y *& $E YE &

5 & face to faceE % 5

zaprzestaniu odbioru.

4 5E + +

kultury ujawnia równ + Y |%

$E 5 & E $E

nie jej rozproszeniu i zindywidualizowaniu. Rozproszenie grup powoduje

E + $ 5E e-mail

$+E 5 + 5

Y | 5

poczucia swobody w inicjowaniu i zaprzestaniu odbioru. Jest to jedna z

+ cech konstytutywnych tego podsystemu kulturowego. Nie

funkcjonuje tu, np., norma savoir-vivre`u & %

& Y |+E +

% 5 > & 5

% X 5% & E + Y

& désintéressement, gdy tymczasem

+ fanzinach czy

zadymy w trakcie koncertów i & + Y

4% E 5

% Y @> E

$ &> ch

Q & % 5 =

+ - 8 9 5 Y

|$+ +

& E ksjologicznym

4 + +

+ % & Y $ Q> de facto = 5&

5%> Y " % 5 &
tutaj do zdrady, schizmy czy - - konwersji.

118

Y * E Y fanzinach, tworzona przez

$ $ -E $ $

zinstytucjonalizowanego dyskursu prasowego.

4 5 E + + + >

$ E 5E

* &E Y ' + %>

5 & 5> E $ &

Y * + 5

+ % > >Y 4 >

% + 5 Y cyberpunków

. W

+ E + + %$

&> 5 $ E 5 E

wanych,

upublicznianiu najbardziej prywatnych ekspresji osób-komunikatów. Taki,

&E $ $ - jako

5 5% Y

& 5E + isko kulturowe, nazwane tutaj

& +& & % %>E && 5

> 5 $

. Bowiem zarówno w stosunku

E %

kultury &Y * +E 5

E 5 Q & +

& 5 &=E Y

]> + $ 5 > ium dla tradycyjnych

$ Y " E

- @Y *Y

' 5 $
E + $ & &&
+ $ $ Y Y Y [por.
+ Qu’est -ce que la cyberculture 1998]

+ 5 +E + $+ # 5 * &

$ + > E & %
20-30 lat.

119

89 8 9Y ' E $+

* &E $ & +

E & E & Y +

E $

E & 5 > + $ E

Y !$5 > $ % % ogii

& + 5 & Q =

trzecim obiegu kultury.

*/,%G#%')')+)8()";!"#$+=

4 5E + 5 +

&& +owej jest koncepcja Nowej Retoryki,

&& Y 4

5 5 przekonania i

postawy [Zirk-Sadowski 1992]. Argumenty nie musz& > $

logic E E + & % E

$ & E Y 4+

przede wszystkim ich $$Y %

argumentu, to nie ma potrzeby go u >Y * %>

Y " &

$Y 8Zasada pluralizmu jako

E $ 5

"& 5 E

E > wymogiem etycznym stawianym dyskursowi.

| E 5 > &

% 5 Y $ "

Re 5 ” [op.cit.: 67].

@ + >

+ fanzinów + -

politycznych. Posiada on wszystkie te cechy, k$

120

+ $ Y * pluralizmu

jako wymogu etycznego dyskursu. Zastosowanie zasady pluralizmu podlega w

+ & & + Y !&

& - 5& & X

drugie - & & $ Q && +

* =X - z

& 8 &9 temu przez

5 Q % = 5

Q $ $E

+=Y @

$ + Y 4 + 5

&& 5 % Q \Y \Y=E 5

8 9E +

problemów za najistotniejsze. Jednym z takich sztandarowych tematów-idei

5 Q[-95) antynazizm, $ %

+E + 5 $

5 ¦ [Y 4

5 $

+%> E 5 Y &

% & & &

8 9 $Y 4 5 E +

wymóg pluralizmu dyskursu - \Y \Y -

+ + ¦ [Y

E Y YE - 80> 9

5 + antynazi, w której

$ + $ Y |

E % skinheadów - co prawda znacznie rzadziej -

& 5 E

$+ chy wspólne wrogim subkulturom. (Punki to co

prawda nie-ludzie, ale jednak Polacy).

' $+ & "& 5

121

+E +& + Y 0+ 5 + >E

+ % -ki lub brytyjski import albo nowa lokalna hybryda

& E & &

& & Y 4%$

+ & QE YE 4iecha

0 [=E + +

stopniu wynikiem „importu”, „dyfuzji” i -

-8 9E 5E + $E

& $ -

8%> 9Y 4 5 + E

% &E Q #

~!#= & E Y

Ni & E + 5

Q = +

$Y E Y YE $ & % E

+ & 5 5 & 8 9 &

+&Y E $

* & > % 8 9 &

5 Y | & 5> $ +

Y 45 +E

& %> E &

+ & & $

$E Y 0+ >

przypadków przechodzenia od uczestnictwa w Ruchu Oazowym do WIP-u

- E oficial hooligans do

$E % Y

& 5 $ owych w

E + + > % $ $

grunge`u.

4 $ 5 Y Y $ & 5 &&

8% 9E $&

122

% + 89 $ > 5 $

% - + 8% ” i

„ % 9Y + - % &

+ infantylizm, brutalizm i - z drugiej strony -

specyficzne wyrafinowanie estetyczne. Cechy te w konkretnych tekstach

5& Y 6& % +

+ 5 Y

pozorny

E E + Y #bstrakcyjny humor,

& 5 5 89E 5

8+9E 5 % 5

89 Y

styl reprezentuje przede wszystkim prasa

punkowo-anarchistyczna.

„Prawicowcy”, np. skinheadzi, & %> + E

5 & E + 8 9

5 E 5 [Y * E $ 5 5

poja > E & 5+

Y Q ' 5% &+ =Y

| %

+ & & ydaktyzm. Fanziny i

+E 5 & %>E & 5+

5 5 +Y 4 %

> E + $.

$+ atów identyfikacyjnych, wskazuje normy,

E & +Y

5 $ $Y ~+ 5 &$ +-

5 E

E & $ E &

kanony znawstwa.

E + % & + Y

123

%'%(),%=&=;%%')')+)8()";!"#$+=

*& +& % % & + $ programowe,

jak i praktyczne zaprzeczanie idei . Wynika ono z

-E $ 5

>Y & E +E $

Y # + +

& Y

* +E %>E 5

$ Y 5 $ % ków,

E mass mediów Y % & 5

5& Y

]5& + Y % E Y

8%>9 & - jak na

8 9 - radykalnie.

4 + &

+& E &$

& > E + % E

8 9Y * + & & 5

konsekwentnie - 55 & Q+ > $

-E $E -

8 9 % =Y - na ziemi -

& & E E $ +

ducha wspólnoty i - & 5 $

ponadnarodowych - sieci wymiany pozytywnej, których wyrazem jest np.

rynek fanzinów,

Y +

E % ystem kulturowy, nie ma w

+ % + - E

124

wypracowanej - & Y ] - wiekowe

+% 5 5 Y | +

89 5 E Y 8* %>9

& E

Y Y % Y

* + 8% +%>9

&&E ]ükner, „zdobycze Zachodu z darami

! - 9 [Y " +

> $ & 8 9

+Y &E +E

8 % 9 %$ Y % 5

Y / + %>

5 5 E

$ > 5 5 + $+

E 8 9E $ &E E %

E & 5Y

* + $ & E &

& Y 4+ 5 <

manifestacjach - - Y 8# 9 5

+ E % % $ & - od tego, które miejsca w

+ & 5% &Y 4 & 5

E & % Y # % +

5 E &

& & 5 +

E E +$ - przede wszystkim - druków.

# E + % +& % &

8 5 9Y & 5 kiem

& %> 5

" + Y

@ 5 Y @

% QY + Y $=Y

125

$ Y

O ile w ideowo- < + $ >

% +E

< + E

+E > $+ &

$ & 5 E 5&

Y @ % alnymi i

E 5 % . Dyskursu, który

$ & Y

)8();!"#$+#6)/%'):)8()+

4 80 +9 5 [ 8kultura

+9 89 5&Y | % 5

$+ 5 4 -

8 {9 [\ Y # 5& 80$ &

+ & E ~ Z

5 [E > 5

5 > % $+ 5E 5 5

&9.

I tak subkultura jest rozumiana przez Wertensteina- awskiego jako

$ $ E $+ & & 5 - Y

+ & % E &

$ $ + & >

&e. Subkultury tak rozumiane - konstatuje autor -

& > Y

Kontrkultura E E $ $ E $

5 $ &Y $ + E

+ % +E

+ > &E $&

+E % Y 0+

126

>E + &

„antykul&9

E E 6E

~ - [ [- 160].

I wreszcie kultura alternatywna E E $ $

&E & &

%>E + - co jest t % - & 5 -

& > &Y 8Jest to bowiem -

pisze Wertenstein- -

$ &E ub

& 5$ ” [op.cit.:10].

|& 5 + $+

> $ Y $+ &

5 - E 5 5 jako rodzaj

E $ > 5 & % & +

- Y | E + 5 kontrkultury i

kultury alternatywnej $+ & 5 +

[X 0 [X [\E $ &

& % +

zaprzeczanie tradycyjnym wzorom i wypracowanie alternatywnych wzorów w

latach 1966-1975 [Wertenstein- E Y YY "

ws>E + @ ] [ & +

5 8+ % \Y9 4 E +

+E & & Y

& 5 ] 5

E > 5& + *

] [E &+ # [E

+ # E ! 0

innych & 5 Y

„anty5 5 E -

5 $ + 5 & + Y 0+ 5
>E + 5 & 5 E
Q & & E & %> &9 [op.cit.:
159].

127

& -

+> 5& Y | 5&

niniejszej analizy wykracza poza zarysowany przez cytowanych autorów

horyzont czasowy (1966-1975) - Y E >

Q = & QY

+=Y E &5E $ 5>E subkultury,

kontrkultura i kultura alternatywna, 5

E & &>

$ Q $ $= E +

$ $ + ¦ [Y

Wertenstein- &+ 5 e kontrkultury z okresem 1966-1970,

5 [\-1975. Nie podaje natomiast

- 5 Y ' $& &

5 - 5&Y | Q \Y= undowanie

$ +

> +Y

|+E + 5 & E $ + 5

% E & +Y ¦çois Dubet [1987]

& &+5 8 /9 & 5

$ 89 &

: „ou bien encore est-

elle une des manifestations de la sous-culture populaire des Jeunes?” [op.

cit.:125-[Y @ * [ & $

stawia taki, charakterystyczny znak „

dd” 5 5

+ -

USA i Europie. Jan Waluszko [1992:3] w mon ! -

# % 8!# 5

% - E &

+ 5 89 + %

8% 9 89Y ~+ E E + 5
+ E 8 $9 $ E &
$ & Y

128

+ E $

‘Gilotyna’.”

Analiz& %

+>E + E + &

+ 5 Y

+ >E > 5 5

E >E + E &

& $ Q & % =

wytworzenia tego, co Wertenstein- & &E

ja propon5 > & +&Y 4

Q $+ 5 = &

&Y /

& & - zgodnie z ustaleniami Wertensteina-

- > % $ $ Y

* Q +) %

E + % & &Y

Stwierdzenie to dotyczy + % $ E

$Y % % + > $ >

% E +E $ E rmacje

% & % Y & &E

&< & 859 & $ $ &

% + Y @ 5%

kultura alternatywna nabiera dodatkowo ideologicznego znaczenia oraz jest

symbolem wspólnoty ponad lokalnymi ograniczeniami. Historycznie rzecz

& 5 &+ 5 hippiesami, punkami i

anarchistamiY 5 $ - + - tych wspólnotowych

- Y 5 - &5 - bardziej

neutralne i bardziej przydatne badaczowi.

* + + > $

E + + + $ & 5

129

& Y ' +E E $ + 5> E +

%> 5 & E

wyrafinowanych modeli.

- QY & 5%>

&+ = % %> - szerzej - grup, które

E 5 5E

&E % $

130

""#!,"+arty -;!"#$=;(GH"##6M

7$&#,#/:#'(+;#3"%&(/86#,"&%;#',=86#,"&%;
:&#;;!"#$%.

# $ + E

przekonaniu, niezbyt dobrym badaniem gdyby implicite -

E Y %

antropologiczne jest ex definitione %

5>Y & - + >

-E $+ 5 +

socjologa i antropologa.

0 + Q% $=

& Y '5 rezultacie tego

8 &9 % Y &E

%> + & $ +

Y 0 + $ 5%>

-E 5 + QY

- ! " 8! 49 [[=Y 4

% + >E YE E + 5

& 8% >9 & % Y

0 + Q =

antropologów jest postrzegana, przede wszystkim, w ogólnej perspektywie

5% E $+ -Y + E &

%> $ Y " E $

+ 5%> E +

5 $Y "5% &

par excellence E % Y $+

& & Y -

$+ -E $ & + $ $

131

E 5 +E +

$ +& 5 - $

Te $ > +

$ Y @ 5 Y &

+ Q % 5% =

-Y & E YE

przez Edmunda Leacha czy Claude’a Lévi-!E + &

E 5 + >

& & 5Y #

+ !a Nowaka o studentach Warszawy jako

8 9 -¡ ! %

5 QY 5 $ =

& 5 8 9Y &

powsta $E 5

+ E E 5% $

5 $ & 5E &

stolicy.

Inny wymiar „antropologic% 9 +

-Y $

+ - & 5E

% +& % E $ 5 $-E

chodzi mi tutaj o porównania w zakresie poszczególnych zmiennych lecz o

$ % Y [

& $ Q =

% E + E + E + 5 &

- 5 - zareaguje w sposób prosty i znany

+ % % 5 en masse rzuci

5 > Y | & % $

resentyme %$ $E %> 5

+Y * + + >E E 5&

132

+ $ Y 4 ancien regime’ie

E Q E Y YE ! [ w odniesieniu do

$ - =E %

% % % Y 4

5 $ % +Y 8Z9

dla socjologów tematy, taki Y 8- #9

$ Y |

]- $

0 + Q [[ = $< % ]- 0 + ~4

& +Y "+ & &

%>Y $ %

E & $+ % naukowe (od

antropologii fizycznej do socjologii pracy), jak i „przedmioty” badawcze (od

jak i stosowane metodologie (od procedur statystycznych po techniki analizy

autobiografii, ps & 5 - 5 =Y

¦E !- QY= [X !YYY[X ¦E * - QY=

1993].

!"#$=H"#,%M+'/7!,"'&6+#(9

4 $ - - - 8 9

[McLuhan 2004] - & - E

E & + Y

E & E 5 E

$ & % $ E & -

Y | 5

- $ Y

E E [\

takich sp - &

133

$ - E $

$ & 8galaktyki

Gutenberga9 0 0E $

p 5 $ $ Y

$< + E + $+ Y -

- 5 &E

& + E % & & 5X 5E YE

&Y " & 5 + % E

interpretacje.

Stanowisko prezentowane w tym rozdziale bliskie jest przedstawicielom

X E $ 5

„n 9 $ Y Nota bene, jak powiada

Christopher Lasch: „‘" E & $

%$ $E + % E

% alonach i butikach

$E 5 E

%> % Y

& &

kapitalizm - E $ 5 & E

& E $ 5 5

5 +Y9 [[Y &

Y + + &> 5E +

„$ 9 & %>

+ $Y

QY + ] = !&

„medialnymi”, a nawet „wirtualnymi”. Nie wszystkie wyznaczniki tradycyjnej

8 % 9 + Y

„Wioska” zamieszkiwana przez te plemiona jest bowiem bardziej

+ Y

0+ $ > ¤ - Y 5&

+ 5E + + $ E

134

Z 5 - Q $=

$ upersonifikowaniem metafory „dzikiego”.

E & &Y

0 + & Q & &= &E &<

8+& &9 - taka opinia jest bardzo rozpowszechniona np.

%$ E QY + e grupy autorów z

Vaucresson - np. Hanny Malewskiej- [E +

Franç @ [=Y 0+ > $ + %

$E & 5 +&E &

&$ Y " & - $& $

/+& ¦& 4 - & 5E

& - ']! [Y

E $ + & 8 -

obcych”, nierzadko bardziej & +

# Q8 - znani” i/lub „dalecy - oswojeni”).

| 5& 5 $ +

% Q - ji kultur

8 9 E $ &E

=Y E E -E

5 + 8 9X

8 > 559E > % Y

E E $ &

Y 4 +E $ >

E &

news’em. & 5 5

+ 0 0 QY += 8postfiguratywnej

% % 9Y Q* 5

$ $E $ $ 8 +9

Y &

& [ =Y E && E & 5

> punka, kibica czy skinheada, w gruncie rzeczy nie

135

poznajemy ich samych, tylko ich medialnie wykreowane wizerunki i nie

% E + 8 + 9Y

Skutecznie pomaga nam w tym spora

Y & 5

8&9 %>Y

0 + & Q & &= 5

&Y 4$+ 5 & 5 E $

Q % =Y & 5

[E + Lasch, pisze: „0 $ + 5E

+E + 5

5 - QYYY= $

&E % +ni w sprawy

% E + YQYYY= 0 + 5

Y @ +

& & E E

ecjalnie przeznaczonych do celów

pedagogicznych” [[Y ' $

- - 8Sieci (networks=

& $ & 5+ E

nieuchr & +Y E E &YYY

5Y !& + + 5%>

5 E - rzecz jasna -

% .”[op.cit.: 126].

Na 5E & +E E $& -

&5 - 5 >Y 8

9 5 5E + +

8 +% 9Y 5 &

w telewizyjnym programie „Centrum uwagi” z okazji przyjazdu do Polski

Nawet superpoprawny, uczesany +

Y - &
& +%> & 5 89E
+ +> 8 E 9Y

136

8 !9 Centrum uwagi [Y 0

Y & & E + +

& 5 > E E

+ & E + & & &

+%>Y Q , a w wielu

E E =Y * +

E % E $ $+ > >

+%>E E techno party, zadyma czy

5 Q= >Y ~ > 5

+% > Y "

E + VStonesi" & + +

+ > 5 & +- 8&

% &9Y

E + & & + E

5 E + - odpowiednik

$ 5 % Y +

$+ $ $+

< $ E 8 9Y

+ $+ 5 %

& Y " &E

E normalsi; najbardziej - + E +

$ Y E + $E

5 8 9 &+&

+ $X 5

wyzwanie do tworzenia alternatywnej kultury przedstawicieli orientacji

punkowo-anarchistycznej; wycofanie i resentyment nieudaczników; +

wszelkich norm przez przedstawicieli subkultur

% $ % 5& %$ - np. - $E $

137

& 5 % (chyba nieco

= Y ! $ +

+E +& 5

$+ -E % &E 5E -E $

Q $ =.

0 + + & Q & &= % 5

E &E

- &Y | & 8

9E $ & & 5 E 5

+&Y & E 89 &

& E $ % & &<

&Y 8 mi

9 & $

prezentowania „prawdziwych” obcych. Zawsze bowiem jest to sonda

% Y ¦ 8 % 9

5 5 Y ' &

Y +

8 9 &

% 8- 9 Y

4 ejszej nawet „obiektywne” kryteria: edukacja, start

+ & % +Y

5 - np. - %> 5 5 E

$+ % % E $ &&

+ 5E $ & 5

E $ 5 > & 5

% - $ 5 5 >Y

Problem etnocentryzmu - ;#3"%&(/86#@-#,"&@;&#,"&@

# + $ %

rozpatrzymy teraz w perspektywie jednego z podstawowych dylematów

Y Y 4+

138

(wybranych= 5 $ %

+ > +-Y

” % E

+ + > + go” -

Z / 5 85 -9 [[[Y

|$ 5 Y / E +

5> -

5 5 E +

$Y &E

E & 5 Y | E 5%>

kultur dl % $ 5

Q + 5 >= Y | & & / E +

„" + $ &

dla antropologa ogromny rezerwuar w pewnej mierze izolowanych, a mimo to

5 & 5 > -” [op.cit.: 11].

+ E /E

„ + % 9 Q = E + E gólnie

5 E & % E 8

E 5 % %>E + <$

&E 5 %

% E $ 5 9 [op.cit.:

[Y + %> 5E

z - - &

% - E

sz Y 4 % 5 5 8wojowniczych

ruchów i ludów” wobec antropologii i antropologów program to heroiczny. Co

+¡

@5 % + + Y

Uzyskani &

& 8 9

139

jego badania, pozyskaniem informatorów- $E &

i ustawieniem tam swojej „chatki”, uczestnictwem w zbiorowych praktykach

8 9E $E Y ] +

-E & + + Q

$ =Y " - +

„moralnych” gdy styka 5 E $ E

8 9 +E + + >Y

| +

- 89 Y

Dob & + skinami.

" $ & E % & 5

% 8 9Y E $ + >

E 8 9 odzianków przez

E E $ + &

Y Q % 5

kieszenie badaczy, co prasa i telewizja).

' & 5 ami etnocentryzmu

] % 8

symulakrów”: „Z 5 & & % > $%

5 [[ E & ¦ 5 >

pierwotnym szczeblu E 5 $E $

$E $ $ 5 + E

+ % & Y "

+ $E + E +

5 & % +

powietrzu” ] [ [Y |+ & $+ 5

/ ]

przypadku „wojowniczy ruch” sam decyduj E >

X 5 5 & E %

& $ 8tubylcy

& 5 Y...”. Wedle Baudrillarda nauka (etnologia

140

$ = róbuje w ten drastyczny (i - 5 -

$= > $ - ba - > % 5 5 % Y

Jednak - & - % >

+ 8& % @ +eni, hibernowani, wysterylizowani,

% >E 5 E %

5 & 59 Y Y [Y %

] + > akie

& + % Y ' & 5

„4 % ” konkluduje autor. Zadaniem demonicznej

etnologii Baudrillarda „ $+

@ E > E + % E

+ $+ % >” [op.cit.: 184].

@ + E Y ' 5 +&

%>E $

antropologii wspó % . Argumentacja Baudrillarda jest dlatego

& & E + 5 $ -

% Y ~ 5 Q E

+ @ 8 9E E $ + 8+9

@ E 5 ¢E ' %Y 0 '¢

5& 5 = & $E $E

&5E $ + >E + >Y '&

] + %> + E +

siebie symulakrami & &Y / -

to Gellner - >E + 5

&Y 4 ]

ma przedmiotu antropologii - Y symulakrum - fantom w

E % Y 4

@ %>E

% %> - &

do obrzydliwego - fakt - Y %

+ 8To nie kultura maluje sobie paznokcie”,

141

E * E & Y

W tym sensie symulacrum E E + 5

$ Y

' + & E + % ¡ 0%5E +

& $ 5 % Y &

+ Y

„Bezlitosne” procenty i oparte na heroicznym programie interpretacje,

& % + 5 Y

& + & $ % Y + nie tylko dla Baudrillarda (ur.

[ =E E

E 5 & 5

8 %>9 Y |

poj 5 Y @ $

+E & % $E

% E $ +E 5 E %

udomowionymY 4 5 E + program antropologii dla

% +

% E + + & Y

Antropologia empiryczna - $ % 5

Andrzej Tyszka - zwykle na 5E & $ E

5 5 E

5+ Y 4 + E

$% E & $ e

Y 5 + > +

8 9 $ % Y

Opozycja starzy -;!"#

5 & $ $

& 5%> & &+ Y

142

5 89 8 9

$ 5 5 5

% + $+ Y 5 $ +E

Y & $ 5

. W konfliktach tych eksponowana jest nie tylko

$+ +E + E

& $+ Y Starzy (czyli ponaddwudziestokilkuletni)

5 & 5 wypaleniY " & +

radykalnego entuzjazmE +& (czyli nastolatków),

Y !& 8 9 &Y 4 &E +

& &E & +E +

5& >E k oni w swoim

$ + &Y " &% E

& E + % E >

& %> + ZM 1997]. Dla starszego pokolenia

& 5 > Q8+ 9= 5

% E $E >E Y #%>

5 8 &9E

E + 5 rezultatów

-Y ] 5 + >¡ $ 5

E $ &

Q& 5=Y E

E $ % fanzin 5 E & Y / $

problemem starych 5 %

+ ZM [Y # % -

5 $Y @ 5 E & +a

& $> % ¦ [E

puzzle’a $E

$ $+ Y Starzy & +E + 5 5

&E $ Y 4 &

8 % 9 5 &E $ quasi-

143

E %

% 5 + Y

Liderzy s 5 & 8 9E

Y @ & +

E Q = E %>

$%> + & $$ E

niekwestionowanych autorytetów.

] E + 8 &9 - E

$ Q & E

=Y 5& 5E & E

5 % -E 5$Y 0 &

+ X + E $ +& i

& Y

* Y 4

grup dzieciaki i zgredówY Q% &

$ - && 5 $+ 5=Y Zgredy

Q = E + E $ &

E & & Y @ , to nie

Q = $ + E $ 5

& - Y Dzieciaki &

&E & E & & & negacji i

% Y # 5 + - jak to

tutaj bywa - sytuacyjne: + > $ E

zatrzymany w rozwoju ortodoks; zgredem jest zarówno zasklepiony w swojej

wizji „starszak”, jak i jeg & 5

"rozpierdzielania wszystkiego" 5 & Y

' 5 8 9 8 9

5 0

Wojciechowskiego „Trzy pokolenia Polski narodowej” [Wojciechowski 1994:

15-[E $ "Y 0

E YE + " & [[

144

starszy od niektórych „starych” SN-$E & od 1989-[\ E %

# / 8%

E % +

nacjonalizmu. Zniszczenie struktur i wymordowanie kadr narodowych

\- & %> - 5<

% E % % E %

E +

|& & & 5E % &

% 5 5 5 Y '

ideowego obozu narodowego - bo jest to i nasz dorobek, ale pracujemy na

E & & %>

5 5 E + .” [op.cit.:16].

Opozycja swoi - obcy

| + %> &Y '

5 5 Y 4 + $+

$ $E $+

5 - np. - normalsami i technomanami. Specjalnie omawiam tutaj tak

5 & 5 $+ 5 +&

% - -

Y @% E E +& %

Y % +-

% +Y

! -obcych nie jest jednolity. Tak jak „prawdziwi

9 $+ 5 E - dajmy na to -

E + $+ $E

E & $ Y - Y ! $ +

$ 5 E E & $

omija a badacze sami sobie zas & $ & Y "

! E % 5 5

145

Jerzego Wertensteina- E 0 5 &

& 5Y $+

sub & Q =

$ & ankietersamiY * $+

+ Y

| E techno %

& & 8# >

> $Y > & & QY

20 lat), 5 -& $Y 4

5 > 5 + QYYY=4+

+ $ Y 4 > 5 QYYY= E

>Y9[Szlendak

[ [Y | % - E +

& ktu uzyskuje badacz, który (co nie jest wcale takie rzadkie)

8> 9Y 0$ 89E

8 9E E Y | E %

5 8 %>9 $+ 5 badanym (wiek, status,

+ 8 9 8 9 =E

& % +Y #

5 5 + > - &

dwudziestolatków. (O

8 9

% + 5 Y $=Y

$+ - 5 < Q =E

+ 5 $+ + &

$ % E - QY 5 hipisami a

=E 5%> Q 5 a

& & &E = +

% E Q + 5 skinami i punkami). W ostatnim wypadku

%> 5 $

Q = E + 5 5 - grupa obca to:

146

"bydlaki, naziol"e i VE % VE VVY

Q" $ % & + - VV V5VE

V & V=Y # + & swój stosunek do

+ Y * [ %

pierwsze wywiady biograficzne z liderami prawie wszyscy - +

% 5 - E + V& >

ze wszystkimi"Y $< 5E + 5 >

E 5 >Y 5

& > 5 5 % . W

5% 5 tem od ideologii

non violence.

Obecnie „ideologicznie obcy” - 5 E

orientacji punkowo-anarchistyczno-ekologicznej, np.: „< E

E & E % E $

szmatE

% E

-E 4 & / E

%& E -” ["Dezynsektor" 1997:

2]. Z kolei prawdziwi skini & ich poprzedników oraz

5& 8"

E E E E Q & =E

E Y E E

core, gruE E & -

Woodstock, stworzono programy tv (‘LUZ’, ‘Róbta co chceta’, ‘Alternativi’,

= 0> + Q0¯E

¯¯#=Y QYYY= $ &

Q E E *-YYY= QYYY=

@ + $ $ $

$ Y 4 E + E E

>Y $ 5 + > !}#-ów

147

Y $ Q & &E

>& & 5=Y !}# ocem nieudanej, na

5% E $ +$9 ["Prawdziwa

subkultura" 1997:V].

Opozycja kobiety -;3$,"%R&#

4 $+ % + 5

5 5+ Y 4%$ 5% $ +E YE

> $ $ 5 E %$

$ $ & ¢

5 & & 0 [Y 4

zachowaniach nie jest to + <E & % E

+ 5E YE skinheadki 8 9 &

-E Y 0 punkówy Q

8 9 = & + h koledzy oraz

+& & 89 Y |%

- + 5 &

8 9 + ancien regime’owej

8 9Y / + E

5 + E 5E

& 5 + Y # +

Y '5 & 5 % E &

organiz& $ QY

+ = + - Y

4 $ + +$ partyjnych

& E +

& E E + V & "Y

+ &E $ 5

% & 5+E 5

148

> E + 5 8& 9 &&

[ JK 1991, JT 1989, JW 1992, PC 1993, WG 1992].

" $+ & 5

% Y 5 seksizm,

radykalny feminizm d& & % &

& 5 5& 5%> $ $ +Y

* &E 5% E 5 5

E $& & - jako ruch wa& - z poczuciem

Y " $ & Y ' seksizm +

> 5 + 8~

system”: „+ - 5 5

5 >Y + 5 5+ - +

E + & 5 $ + E $

& $ & Y + &

Y " E + $ &

c $ E 5 $ &>

E + & ” [*# 1997: 14].

Tzw. „otwarci” przedstawiciele orientacji punkowo-anarchistyczno-

ekologicznej w ramach nowej political corectness +&

> $ E $

& 5 % & 5>

ruchów, które "< & VY !& E E +

harekrisz 0 [Y Q' & + ).

- Q¡= E & 5

pseudonimem Zorro 5 & punk

& 5 + \Y & \Y

„+ Q - ]¦= > 5&

- +

- dziewczyny punkowców

- E $ 5 E & 5

- ‘lekkich obyczajów’” [Zorro 1997:25].

149

" >E + - z punktu widzenia feministek - tak $+

$ Y Q' E + %

E 80 ~ 9E E

5E punk & &

5=Y

Z dru E 5 ziny lub ziny z ostatnich

E $ & & 5 &E

+ > <& 5> +

do pozostania w szeroko rozumianej orientacji punkowo-ekologiczno-

anarchistycznej. 45 5 % 5 %

% % patriarchalnej i

% - E $% E

!²!Z0~E % pcji, faszyzmowi i rasizmowi, etc. [por.

np.:Jenny 1998:5; Elwira [Y 5

najbardziej chyba znanej ostatnio feministycznej kapelki 8 * 9

„"+ $E $ & +> & 5 $ &

mam 5 Y 5

5+< E Y QYYY= - &E

% 5+ % Y *

5+< &> $ 5E &

Y 4 E +

5 & &E

5% 5Y 5

< 5 QYYY= " 5 % Y * 5& %

>E & $”

[" *%&+ 1998: 71-Y |+E E +

$ 5+ + zy po redefinicji

& 5Y % +%

# & > 5 % Y 4

& && E E collage

i - + - obrazo E Y YE 5Y

150

8 * 9E 8~ 0 9

$ &

Y "Dezynsektor" 1997]

Federacja plemion - $ +

kultE + E Y

0 8 % 9 8 % 9 + Y

! 5 > + > E

E $ % +E +Y

$ E & & Y ~ ke Meinhof 1997:29].

151

""#!/#@(%-%')'=/=34/8&#?:)&(#'&(%;&(9

=3,#/8&##+'/78&(%/8&#+=

4 $ > 5 E $ & 5

5 + 5

Y 5 pokolenia. Ma ono

& 5 & +

[X / [X * [Y # * skowska

& Z Z E +

„ %> E $ + 5

} &9 Y Y Y 4 5% -

+ $ E &5E Y Q

/ [=Y * - $ &

- ncepcji Wilhelma Diltheya, w

% $ 8& + $

+ 5 5< &”

* [ -Y / 5 8

kategorii socjofilozoficz9E + 5 -

- - % / [ -

Y * /E + +

+ 5 5 na „prosty fakt

$ % % -9 5 $

* [ Y ' &

% - + & - Y

@ E Q - / &

konkretne granice wiekowe: 16 - E $ & 5 =E

+Y % >E +

152

> Y 4 & 5 +ia

pokoleniowego, & E %

„ 5 % 9 + E 5 5

E / / [ E 5

- $ Y } -Ziemba

& 8 5 -

& 5 +

% &$ % $ +E %

- Y +E

$ -kulturowej”

-| [\Y | > 5 + / E

E + 8+ 5 kolenia” [op.cit.:76],

8 &9 E 8+

5 QYYY= $ E

$ & 5 $< % 9 Y Y E

„ze5 + %E + >

% & &” [ibidem].

$+ > & - jako

& 5 E && $& % -E $

tak >E + % &

] E [\Y | + &

5 - Y " & & &

< E % +&Y

% E $ & 5 % & +

+ $ Q

& % &E $ E % 5 E

&E &E Y= &< +

% & &Y $&

&E % & + $

na ludz E $ $+ $ % & >

153

zakwalifikowani. O ile tylko % +

> & & 5 E & & legendy

pokoleniowe [Garewicz 1983: 83], o tyle t % -

&E + %

wspólnota pokoleniowa.

& $+ Y

% $ > 5 $ ich

$+ 8 9E & 89 $+

5% % & 859

+ $+ E

Y '5%> ¤ -anegdotyczny charakter i pozostaje

% & X 5%> % E 5

E 5 % & $ E

- + % & Y

/< + jest wytwarzanie takich quasi-legend przez

% Y 4 > < -

$ \Y \Y ]

E + % & 8 9Y 'yni tak,

+E @ ] &

8+ %> \Y9 # + - niestety - / $&E

&E & % E

> $+ 5 5 + eniowym, które jego samego

+ + $

okresu kontrkultury. To drugie - - „ + -

9 8 ” [op.cit.: 85].

Argumenta 8 9 5

5& +

$E + +

+ E $ +

„spontanicznie9 Y 0 5 % E

+ } + > X %>

154

89 & Y # 5 + $ + >E +

& } oria i historie - X +

& > + Y E

E E $ + Y !& 8 %>” ówczesnych

wypadków, „5 E $ 5

autentycznych zdarzeniach” (? - BF) i „ekscesy seksualne w okupowanym

Odeonie9Y + E 5 E 5

+ $ 8$ %

szczegól $ 5%

Y 4 E + E &

5 E $ 5 QYYY= - BF]

+ E +ycia pokoleniowego, niejako ‘pustego’,

$ - 5E jak zwykle 5 E

9 Y Y Y * 5 & 5

[ $ - + %

/ Y | & < E

E $ 5> + 5 +>

$ + Y E

% % - 5

&E E + $ +E

& &% E 5

Y / 5 utorytet (podobnie

]= 5 - + 5 Y

5 $ / +

tym czczonym 8 (a dawniej - = E $ 5

5+ - % ¡ '

%> + 5% & +

+ + $¡ - istnieje wszak wielka

$ & 89 Y ' 5

> % %

8$9 ¡ ' E % % $+¡

155

*$ % 89 8 9¡ 4%

Garewicz piE + 5 > -" +

- Y !$

E % E

E + 5 fragmentu autor

E + & & 5Y 8| 9

% 5%

Y E + +

towarzysz $ 8 5 E +> +”.

8niesfingowanych9 +>

pokoleniowych - jak twierdzi - E E

Y & 5 % enia Karla

Q E + =

% %>E 5

ekstremistów i „ 5du9 %$ + E $ 8grabarz -

spadkobierca - dyktator9 5Y / 5E +

Gutzkow „ E E

E + ru9 Y Y 0+

> E % +

/ +E / E

\Y E 8 9 E

z ¡ 4 % >E + &

% $ + E

techniczne i cywilizacyjne - > + $ Y

Twórca PC (komputera osobistego) jes hippiesem, a „ideologia” tego

E & + E

% Y - wbrew temu co twierdzi

Garewicz - $& %

do% +X &

156

& 5 - E

5 E $ $ E Y

!& &

kulturze popularnej zjawisko, a mianowicie, „medialne” i marketingowe

- - $ + %

generation X, [ 0 0 >

tygodniku „Polityka” pokolenie frugowców [Meller 1998].

5E E & Y

0 8% 9 $+

& $ E $ & nieraz,

E &< 5 E &

Y 0%> 5 % >

+ Y Q8 + +

$ > ozumieniu wspólnoty” ["Czy istnieje" 1988: 4]).

0 & E YE

% Y | 5 Q

= & 5 &+ + E kariery

E 5 - E $

- % Y $

6E ~ [

153-154] lub mechanizmu, który + > & 5 Y @

& & 5 kombatantów $+

$E hippiesów, prawdziwych

$E Y & 8&9 ze

5 5 [Y @ %

5 E & } &E

8>9 & 5 + E + E 8

% 9Y 4 + E

$ & % Y

Nazwa pochodzi od agresywnej i konfrontacyjnej w swej wymowie telewizyjnej reklamy soczku

8¦9E $ 8 59 8 9 5&
brzydkich przedstawicieli starszego pokolenia.

157

& & E +&

+% E + + % a,

+ E 5% 5

< E Y ]

+ post factum, / E

& % 8 9 % Y |

5 & 5 % $

lub nawet z & $+ & 5 +

% Y ' E & &

X & Q8 9 8 9=E &

$+ E & 5 E

"Czy istnieje" 1988]. W

8 9 % + > E $ +

sytuacyjnie uwarunkowanych, wersji pokoleniowej legendy. Swoje interpretacje

& + 8 9E $ &

> % +% Y

4 & [ 8 $ 9 # 4

0 ' E + | '

. Jest to efekt splotu przypadkowych i

% E + & & -ca

+%> 5 % Y

' + + $ >

Y 4 % & |0E

pokolenie 56’ i pokolenie marca Y / \Y & +

% %

Y @ 5

+ & Y

$ E + # 4E [ Y ¦ &+ #

Y | ' E & +
&Y ' 5 +Y

158

W roku 1993 Rom / 5 5 5

+ Y @ % > + %

& Y * E 5

/ ¡ *$ & 5 & 5

&¡ @ +E

E $ &E Q &= > 5 Y E

$ > ex post. Weryfikuje je historia czy - &

6 ~ - - 5> Y %> &

+ %> + E

% Y E & %> +E > +E

&$ >

$ % Y 5> $

<$ $Y "

5 $Y

W ro [E % E $ +

8 9 Y @ E +

¦ # [

ludzie pytali mnie czy to prawda. To anegdota jak najbardziej autentyczna.

$+ + + 5E Q& 5=

Y " $ & %

% E

pokoleniowym legendom.

K E +

$5 % -E E

5 & $ $

+ 5>Y 4

+ $ &

5 +& $ - moim zdaniem - widoczne, ale

+ 5

os 5 Y | & %> %> Y

|$ E %> $+ Y 4

159

przypadku hippiesów + > $ E

a nie tylko na grupach pokoleniowych. ' + %

$+ % & $+ -E

zarówno osoby- E 5 5 % Y

4 %> < Y 4 nim

Q &= 5 5

+ E +

$+ 5 %> $E

& 5 >Y 5 +

E $ 5 8+&9 +

5 5 5% >E &

& Y Y generacji X - najpierw

5 8 9

E $ 5 % E

5 - 8 $9E Y ' E + 5

8 9 cji? W pewnym sensie tak.

# E %> + % E

$E $ + $ stricte &E YE Y

ruchu E + $ & 5 &

ci& +Y " > & % &E

& 5 puzzle. 4 5E +

Q5 = & +E &5 E

%> & 5 & 8+9

> % & Y / % &E

&E & $ Y " &

+ nasza Y |% % +

podpowia& - 5 5 4% Q* ={ "

$ +E + & 5 ex postY 5 &

5 Q + 5

< % = % 5& % Y 5

+ - & + Y

160

!-#'(%,"&/('(7+#/8&#;!"#$+%,-:)&(7+

' > 5 & E +

+ & 5

Q E = + Y

* & & E Q

5 $=Y

W powojennej Polsce protest + 5 Y

& E [ +

Y 4 +

% + genckiej i

%$ $Y ] & % 8 9 +

8socjalizm - tak, wypaczenia - nie9 5

[ Y ' + - z drugiej strony - 5 8prasa

”, jak - 84 5 9 8]

E E + +

&& E E

” ["Czy istnieje" 1988: 3Y & +

%> & 8odrzucania idelogicznego absurdu”, bliskiej

+ Y

% [ +

ni % Y E 8 +9

Q[ =E E $ E !

Satyry. Ryszard Pracz [1994] pisze: „] Q\Y - ]¦= +

grup agitacyjno-propagandowyE $ % -Y #

E $ &

Y ] - Y

warszawski STS, czyli Studencki Teatr Satyryków. Po nim po /-

Teatrzyk Bim-]Y + [ $ &

! $ ! 4 5 Q

161

STS-=X @!! Q@ !$ != 4

Dziennikarstwa UW, Bim-Bom z Gda-E ' & 6 E

! #0 & - ¼$ $Y QYYY=

5 E %& Y ] % +

Y @ + & 5

0% & %>9 [op.cit.: 19]. ! E

$ Y 5 $

Grotowskiego: „ > & 5E + &

5 | & 0 + ! QYYY= §§

/ ¨¨ Y & &E 5 $9 <

$< $ 8# ¦ 9 8% 5 >

moich przewin +

[Y 4 - 5 $Y

Y Y

Y 4 5 5$

- 5 Y

Y ' - 5 & 5 *Y

Y 45 +

+ 9 - [\ Y $

Q \Y= %

8 9 !²!Z0~

1989].

+%> &E + $ &

5Y / 5 E +

5 $ +E - Y - 5&

$ 4 8pokolenie Kolumbów rocznik 20-ty” (to ci,

którzy walczyli w Powstaniu Warszaws E E +

162

+ ' -Cybulski)

; „ ” (to ci,

$ $%>

socjalizmu) - + Vpokoleniem ZMP"

-Ziemba 1991];

„pokolenie 56’9 Q E $ % % ! [ E

> $ =X 8

68’” (to pokolenie nieudanej próby zreformowania socjalizmu, ale i - po raz

pierwszy od powojnia - rzeczywistej walki (vide +

uczelniach) ["Czy istnieje" [E / - [[X +/$+ [Y $< E

[\ +

< Y # 5 E + 5 >

& $5 &E + E

/ -kulturowych w latach 70.

Kolejne polskie pokolenie to „pokolenie 80’” - $+

$ Y -

[\ 5 &E + ! 4 + 5%>

-Y E + "!|| 8! %>9

Y [\ $ Y 4 +

Y 0$ 5 $ + 5

„pokoleniu Stanu Wojennego9E Q+ + 5 &

&E $ + & % & =X

„ ! % 9 Q +E

& E $ 5 [=Y "we

+ 5 > $

Q {=Y ]> + 5

„ & 9Y " & 5

" &+ ]E V* \-VY ancien

regime’ie & $ & 5$Y

Hanna -| &+ 80 - - refleksje u

9Y !$ 90 + 9 -Ziemba 1990].

163

i ówdzie, ale stale wybuchów niezadowolenia, aktów destrukcji i przemocy.

0+ 5 > $ +E + ex post %

„pokolenie wykorzystanej szansy” lub „ % 9Y 4$

$ 5 $ E w podanym

+ E > QY Y =Y

> - + +

% >E + E +

[ Y 4 5

5 &E Y

& $5 % - && + E

5 5E 5X $

E Vwichrzyciele" czy

"komandosi"Y 5 8 9

$+ & Y "Czy istnieje" [E / - [[

34 -35; +/$+1992].

Czy ruch anarchopunkowy stworzy pokolenie?

% E +E &

$ + + >

-punkowo-ekologicznej.

(Niektórzy badani przeze mnie jej uczestnicy odrzuciliby z oburzeniem nawet

&E +& +E 5Y ! +& %-E :

% +E % % ).

+ %

$ 5 E +

5Y & $ +

charakter, (co w odniesieniu do sfery publicznej przedstawiam w roz. ósmym).

| 5 $+ $E ane osoby

& Y 0+ &>

%> < & 5 $Y

164

Y & w obecnych

& 5 - + - $+ Y '

jest z lekka paternalistyczny stosunek starszych do "dzieciarni" (por. np.:

Pietia 1994; Pietia [Y ! & -E $

muzycznych, a p &$Y ~+& E $

&E < 5 & & $+

prowokacje. Dzieciaki E &

8 9E + 80 9

c && 5 [ [E $ 8 $9

E + E $ -& & &

Q = > > zadym w

5Y " $ + - C.

Q+& = V4 E + &E

E $ & QYYY= % &E

5 & %>E

ruch jest E 5E + &

>E >E % > 5 &E E

E E E + & & 5E 5

& + 5 & % + V [C. 1997].

* % &E

+ + & > Y

5 5 &

skich punków: V - & &

E + & % > - no to jest taki punk lata

\Y YYYE E + E E E

Y # & + 5E

% & & 5 &

koncerty, albo - nie wiem - & " [. 1997].

5% & 5 %>

+ Q & versus &

165

% + =

ruchu $+ & $

8 $9E $ & 5 $w.

& + 5 ruchu jest kategoria

' ]°Y $$E +

E $ '% & i tych, którzy tylko

" & & V [C. [Y ' E +

E Y Y

$ V! $& $Y " +

% Y ~+ 5

kolesi, z którymi Y # % VY

["Punk System Faszyzm" 1994(?): 22].

| & &

% E % -E

& & 5 8 9

drogie tradycji ruchu & 5

ideami

5 >Y 4 starszej

E + - & 5

do tych kilku wybitych szyb po koncercie, tak jak wliczyli to w koszta

- DB 1997]. I jeszcze jeden cytat z wywiadu: "]

E + % Y E

& E 5 5 5

} YYY &E +E YYYE

$ % YYYE 5 E +

% &E YYY YYY

5 QYYY= %5E + V [DB 1997].

& & + + $ >

$ 8 9X $ - intelektualistów i

4& 5 $ punk.

166

ludzi zabawy [Fatyga 1E 5+$E

;

$E $ Q =E &

Y $ $+ $

E + ruchu E

E $+ 8 ¢9 & Y !

5 V * 5

Y YE + > V [ DB

1997].

Wydaje s 5 +E + $ $+ -

- ruchowi, który w ten sposób kanalizuje

5E $& - z kolei - istnieje ideologiczne, tradycyjne przyzwolenie.

$ ruchu warto

$> > & 5 % > 5% &

+ < & Y %>

% + > 5 Q 5= +

identyfikacji pokoleniowych. Naczelne w% $

& 5 &$ 5Y " $ E

% QY pacyfizm - por. roz. ósmy).

E $ 5 5 + > 5&

& + %> + Q

&-=E E % % E $ + &

imperatywem $% +E 5 $ E % Y

$%> $ ]Z"# '|Z/

Q E

Q% =

+ & &E

+ 5 % E

% & -Y 5 &Y

Przyzwolenie na 5E E +

& % & 8ideolo9 + 5

4 + - & $ 5E Y

& E „ & 5 + %
% &$ 5 $y” [2"&3 bd] .

167

& & &

celu adu alternatywnegoY Q % % 5

E $ 8&9 > =Y

< % .

& >

&E & $ $

kulturalnych w swoich miastach po to by 5 5 % >.

Nie jest to koniecznie %

% 5 ania lokalnegoE %

8 &+ 59Y ! & $ + & %

/ - [Y ~ %

% % & - & - chyba najbardziej otwartymi

i atrakcyjnym % E 5 $ ruch & -

\Y &&Y

$ $ Y "+&

nich przede wszystkim skinheadzi oraz zwolennicy disco, dresowcy i

normalsi. 5 5 8 9

[Dylewski 1991]:

„! & E +&

E E E

5 - przedstawiciele NOP.

! - bardzo silne bojówki ludzie gotowi na

$Y !& E 5 &

widoczni, charakteryzuje ich dwuznaczny antykatolicyzm.

NOP- E +& E &

& Q- =Y 0$ & E + &

Red-skinsi - 5& E $ E &

E E & & $ E 5

& Y

168

& + 5 5& Y !

czerpana & & 5 E $ &Y

Z E $ & 5 -

$ & Y 4 &

E 5% E & + -

E & 5 Y

* & E 5 E 5 E

& 5 E Y

" & + 5 &

de %> - &Y

& % -E & +& 5

E + % & E + 0 Y !&

& %% E ”.

Jest to j $ & E >

&$ 5% $E + %

8 9 Y Q" -

Narodowe Odrodzenie Polski, np. nie jest wcale " m gatunkiem"

> & $

„Szczerbiec”).

Z kolei, typowy stosunek do kultury disco-polo +

< VTo disco-polo no to raczej powoduje moje, no nie wiem,

E E E E +

E 5 E E E

5E 5 > E

5 5 % > & zentowane, ale w ogóle

E 5 > 5

>E E+ 5 &E V [ 1997].

0+ >E + E $ ruchu 5&

5< &E + koleniowy „stygmat”, ufundowane

$ E - % E -

169

+ Y 0& + 8 % &9 E $

5 } -| -Ziemba 1995: 47-49].

Kategorie resentymentu, buntu i protestu.

Aby +> resentymentu i buntu 5

*Y 0 8 9 [Y

4 5>E $ & E +

+ $ E $ % %

- E $ 8 5 ” [op.cit.: 204].

# & 0 $+ 5>E

E 5E E bunt. Ten ostatni

5 $ & $

E & > E %$

& eniem ich nowymi.

' E & 5 0¢ !

[E $+ buntu od resentymentu. Resentyment - jakkolwiek pozornie

„powierzchownie” do buntu podobny - 5 Y ! 5

& $ > % E % E % X

+% +

% % 0 [ [Y

0 E $+ e wszystkim

E + 5 &+

% Y % & +&E &Y 84 5 5

E +&X E 5 +& ”

[ibidem]. W tym + >E + +E

którym bunt, & % E + &>Y

" &&

>E + + by wzbogaceniu

> %& 5 8

170

resentymentu”. Dla naszego obecnego tematu resentyment jest przydatny jako

5 % & Y % %

$ emy w nim wszystkie trzy, wskazane

0E Y &

& Y ~ &

- Q & E 5E &

bardziej kochane);

- E + + > &<

& > " [X

Kowalczewska 1993; Fatyga, Fluderska 1996];

- $ % $E $ 5 „Skin” 1993]

- % 5Y

+% + Y &

& Y ] 5%

powoduje 5 E $ & 5

] [\E 8 9 89 +& 5

5% Y

element - %> % - +

Y 4% $ E

- $ bad boys, %

+ Y % 5

subY ' Q% =E $ 5

> + & 5 +&E 5&

+ &Y charakteryzuje - moim zdaniem - 5%>

$ E $ mowa, bo bunt, taki jakim przedstawia go Merton,

cechuje raczej liderów. Postawy ufundowane na resentymencie & 5E

%> & % 5Y !

odmiana „transformacyjnego resentymentu” ugruntowana jest w +&

% Y +E + 89 8 9

171

E + & $

&E $+ -Y

& $+ - 5

przypomni>E + 8wyprowadza ludzi na

& & E 5 $

> 5 & QYYY=Y | & $

$E $ & ne” [Merton 1982: 218]. Bardzo

& + 0 8%>E 5

> - >

& E $ + owe

+ 9 Y Y [E QY +

pokoleniowych w podrozdziale o pokoleniach). Mit ów jednak, wedle mego

E 0 & +

$Y % owiem autor jako „ <$

E $ 5

+9Y + E + 8zabiega o ‘monopol wyo< ”

[op.cit.: 220].

] + &E 0E

- 5 Y ]& 5

% - przede wszystkim - pozbawieni

Y 8Taka reakcja 5 E +

& & -E $

je odrzuca” [op.cit.: 252].

@ E E

konfliktu, kontestacji, protestu & / ] [E $

$+ $ + >Y # 5

Y Q =E &

5 - & $Y Podstawowym

5 E $ 5 E Y 4

$+ & &,

172

& 5> + 4

socjologii religii [Wach 1961].

| & E

+ ] E 5%>

E E + +E + 5

kontestacja w odniesieniu do „dysydencji9 + [ &

z jego „&9E Q + implicite & = ]

[ [E \Y # & @ ]

5 &Y Protest od

&E E >

„ &E 5

+ QYYY= 0+ & % > $ %>

> graniczenie” [op.cit.:191]. Kontestacja tego rodzaju jest „mniej

lub bardziej9 & & &E 5

(„ 9 89=E + E % &

Y 4& 5 8nowe obszary9 &

E %& 5 89 8 9Y +

& > & E Y % 5

& &> Q> 5te przez

5 &&=E %> &Y

& & Y /

i/lub jednostki „& 9E & 5 E

$& > Y 5 8zatarcia9 $

$% E 5

„ 9Y & 5

& + %

- %> Y Y [[-[Y + &

$ + E &

% Y

@ & ] &

przypomnienia o % & ]Y !&

173

E $ 5

$ X E $

„ E & cznych” oraz sytuacje kryzysu i

% Y 8Przystosowanie, odwrócenie

struktur i kodów, przeniesienie - te problemy innowacji Q+ ] = &

$ + 9 Y Y \Y 5& nej ideii tego

E + + -

E $ + $ E + ]

elementy „naukowej interpretacji9 Y !& sytuacje, w

jakich kontest 5 E formy (od separacji przestrzennej do

=E E cykle,

które przechodzi i wreszcie 5E $ 5 Q - i który

tworzy) kontestacja [op.cit.: 208]. Na &

5 ] 8# + >

5 % ” [op.cit.: 209]. Przypomina ona o

& $ 5

rozw+ $ % .

4 E E $E %

+ + - +> - $+

Georgesa Balandiera na & &. Badane

E $E E +

& 5 > Y

] E +

& & %>Y

4 + &

Y + 5%> E & & 5 E

% E ] &Y

& E +

& $

& Y " % &$E &

szybkim tempem zmian politycznych oraz immanentnego rozwoju, wybranej u

174

&$ E % &Y & to

%$ E $

E & 5 adowi

Y & >  5 

E & 5 -

&&& $ &

8! % 9 -Y '5 > +

$ Q  5 

'=Y &E Y YE

! - #E ! -Rewolucja

@E $ -

E Y 4

/ - [ & 5 && 5

twierdzeniami Balandiera. E + % +&

„ 9 & Q

& % & 5

&E 8&9 5 8 -

demokratycznym”) [op.cit.: 247-257]. Zarazem jednak dodaje: „Inwencja

radykalnych indywidualistów jest jednak nieograniczona: w walce z

0@ & 5 Y & &

$ konsumpcji” [op.cit.:

Y # + 8prowokacjach” Animal Liberation Front

& > Y Y Y

4 + E + % 5

> [ &<

$< E

$Y $ $ +

liderów i przebiegu ich indywidualnych biografii, zarówno starszych, którzy

zacz %> Komuny Q 5 % &

% 5 \Y=E E $ & \Y

> Y * % Y ]

175

w „kombatanckiej” wars + E

happeningi i zadymy - \Y 4 $

- + 5 $E

+E Y

176

""#!'"7sty -;(%&(/86#,"&%,-:;!"#$%

1-(%'(%;(#!7+R7!+%,-

] E E $ 55 5

5% & 5

+E Y - \Y \Y @

- + & <$ \Y \Y >E +

5 a w literaturze

Y 5 5E $

Y 5 & <$ Y 4 %

& Y $

$ o i ich sympatyków prywatnych archiwach.

" + E +

Q + & =E 5

& 55 > %

+ Y $ + 5

& $

\Y \YE + \\\ fanzinów Q 8 $9

5 ch egzemplarzy), zbioru ulotek,

$E $E - Y $ E

& & Y '5% &

+ $ $ &

informacje o artyk $

+E $ E

unikalny zbiór ok. 100 wywiadów biograficznych, zrealizowanych z

zastosowaniem - zmodyfikowanej nieco - metody Fritza Schütze’go [Schütze

1983X } [\X '+ E E - [

$ -Y Niestety, warunki nie

$+ +$ (np. elementów

177

=Y 4 +e notatki i prace studentów z

$E 5 [ E 5>

4$ % 9E

% 5

$ + Y !$

5 $ & $

$-kluczy z wywiadów narracyjnych, analiz „imprezy”

+E $ 8 9 $Y

0 +

zb $ $ $ E YE ¦

bruLionu.

# & $ $ <$ E

+ + %> E +

$+ + % Y <$ - > E

socjologicznymi - > + &< +E E

&< -

E $ % Y

4 & & -Y

+ % E

- E QY Y

0 * - # Tyszkiewicz czy raport pod red.

Z+ -Skotnickiej).

<$ - E + - E

antropologicznym - > %

+ X & >

socjologicznym zakresie tych zjawisk (por. np. cytowane w bibliografii teksty

4 0 E ! / =Y

+ trzeci sposób badania i pisania - % 5

% E + X

$ <$ E Q + =Y 4

& 5 $ &E + & + E

& $ + > + Y

178

konkretnie, o uczestnictwie w kulturze wysta > 5 E

&E + % - + + - & >

8 9 E > Q= +

$ > 5 % Y 4

p % $

+ +X $ E

8 % 9 ¦E ¦E 4 -

[ & 5 8&9 '& 5E

} -| [ +

„La Galere: jeunes en survie” Franç @ [E 8

l’histoire sur les croyances normatives” [Malewska-Peyre, Fatyga 1997]. Z

+ > &+5 @ *

„Suburban Gangs. The Affluent Rebels” [1994]. E 5

$ E &+

tworzenia typologii nie tylko postaw wo % E

rzeczy, typologii wyrazistych sylwetek psycho-socjo-kulturowych oraz

8 59 Q = $ + Y Q

rozdziale drugim).

Jest <$ E o którym +

& >Y & $ E E

E Y %> 80 9

„Tarzana”-0 [E & %

& E & X

+ > 80 % 9 5 [Y

I wreszcie & &+ & 8 % 9E

przygodnie, + & >E & 8

9Y 5$ & !

[X [E ' [Y " 55 5

5>E ##¦

do organizacji skinhedzkich [Paleczny, op.cit:

# # % &

i punkowych.

179

[ 0 *- 8inspiratora i inicjatora wielu akcji anarchistycznych,

0 5 $ # 9 8$” [op.cit.:107], a

„Majora” (Waldemara Frydrycha) - $ - #

„wywrotowców9 Y Y [\ E &5E Y @

takie charakterystyki, jak: „Subkultura punków w Polsce ma nieco odmienny

+ Y + Q

tym antykomunistyczna), w pewnym stopniu kreatywna (? -]¦= &

alternatywy (? - ]¦=Y " + % E 9Y

(?!- BF) [op.cit.: 171]. W drugiej z cytowanych prac, z kolei, znajdujemy takie

m.in. stwierdzenia, jak: „* + #

tym okresie (autorka pisze o roku 1976 - roku powstania subkultury punk -

BF) jak stwierdza Richard Hoggart - & 5

% % 5% E $ + &>

9 ! [ Y 0 +

8 - oni”, ale prz + } & 5

1957 roku [Hoggart 1976 - wyd. polskie]. Problemy „ ”

to nie problemy „% 9 E $<

„wyautowanego9 & 5{ * [ [ -

15; * [Y & 5 8! 5

& # 9 % }

# * 5 5& %

& 5 E & E pracy i rozrywki. „Gdyby

&+ } 5> $< Q \Y - BF),

& + $+

&< E &< $ QYYY=

0+ < %

% & E

&$ 9 * [ [-17]. O punkach u

} Y 4 &+ ! 80 +

podkulturach” o drugim - - punków nie

Y !& &

180

poszczególnych „podkultur”: hippisi - 8$ + 5 &

wszelkiego rodzaju normy prawne, obyczajowe i zwyczajowe budzi wiele

+-E + +

9 Y Y X - 8~ &

E E & $

+& 5 QYYY= 4 E $ &

% & & E &

5 5 - 9 Y Y [Y 4 5

5 $ + & E $ 5 znów (niestety)

> Y @ skinów: „ +

% % E

+ Y 0+ 5 &> E + +

& nt filozofii egzystencjalnej i personalnej” (!!! - BF), [op.cit.:

\Y + 5 & 5

+ Y ' ' 8! +9

[Y 4 + $ + utora broszurka ta ma

„ > ”, takich jak:

„ % Q E E E E

E E =E $ + E $

& > >

5 + -9 Y Y Y ' & 5

8 9 ' >¡ Y

E + 80 + & 5 5

$ + 5E $ QYYY= /

5 -E

Y @ E + - + 5

> E &E +E +”

[op.cit.: 8-Y <$ punk 5 %E + 8Rasizm i

5 && Q

70. i 80.! - ]¦=Y +” [op.cit.: 23], co jednak nie

punkom &> 5 Y

181

Q {= 8skinersów”, który „ 5 E

wspiera punków w walce przeciw obcym narodowo elementom i grupom,

nacjonalistycznym, rasowym, sportowymY9 Y Y Y " & 5

$ +

8Do

$ 5 ¦Y* Q

Kafki? - ]¦=E ' 0Y} #Y/ ” [op.cit.: 23].

W rozdziale o satanistach 5 E + 84 +

>E 5 > &E 5

E % E %$ Y9 [op.cit.: 34] O La

Vey’u (autorze „Biblii Szatana”) autor pisze m.in.: „ +

+-E $ Y

5 5

-9 Y Y Y 5 $ dziej

+ 5 $

fanzinówY Q + & 5

naukowymi). Autor grzeszy przeciw logice, pedagogice, historii najnowszej, a

%ci warsztatu naukowego i zasadzie

% $Y

5 E 4E Q8/

! 9 4 [=Y E +

jest do $ {

E YYY "5 5

5 Q = >

% - Y +ia

-personalistyczni

skinheadzi & %>E

E $ $ & ex cathedra 5

4$+ + %>E Q E

E = & Q

& $5 $=E

182

<$ +Y

nich w > E

$ Q8 % 9= > & 5

- $ Y 5> $ + +E +

5 E %

Y " $ & 5 > E 5 +

% > 5 5 < >

¡ " 5%

E E & 5 &E

8 59E 85 $9E % E

- Y

4 $ % <$ nych do innego typu

$ 5 $ % Y 0

% % $ E

$ Y 5%

archiwizowana. Czasem n + > % &

&Y 4 $ +

Y | 5E +

Q =

metody Y ' [Y E > E $

5 % Y * % %

5 Y 4 5% &

Q & =

8$9E $ %

& & &Y "> 5 + &

najbardziej wyrafinowane metodologie, ile „&

obcowanie” jak to okre% ] E 5 $ & 0 Y

E E + % % E +

5 % $

E $ % >Y

183

@ % - 5

5 # ! - E

\YE $ + Y ]

& (w terenie) ponad dwa lata.

$ & 5 - wtedy jeszcze

studentów -

8 < 5 ”. Gdyby nie ten postulat

zbierane przez nas w trakcie kolejnych wizyt u badanych

8 9

&E YE & X &E YE

% 5 e

Cliford Geertz [1989: 61] pisze: „! 5 %$ $

E + >

slogan tak samo nieodpowiedni jak dla filozofii od Ludwika Wittgensteina,

dla historii od Robina Collingwooda, dla polityki od Michela Foucaulta lub

*Y " %> $ %

% $ &

dawna zarówno poetom jak i matematykom. D $

E E 5.”

#& / 8bycia tam” a „pisania tu9 &>

+ 5% 5E $ 5E + $5 >

+ $+E E 5 Y

%"%'(%+&#&%,-#8,#+%,-

Wraz z kolegami Jackiem Mal 0 & $ ! ]

Y 8 &9 $+
+- % & Y 5 &E & &
X +- $ Q 5 &
Y!Y]= 5 X & 5 $ & & /$
& & 5 & & & E E +$ E Y
4 &E 5E + 5% Y

184

" 5 > % % $ 5

% Y $+ + 5

wszystkim, j + E & survey’owego.

" 5 5E E

Q # ! 5 = ! [\Y # +

5 5 E + Y %

+ & Y 0 + $ E

$ + E $ 5

E mierzch ankiety [op.cit.: 23-38] etnografowie i

& & $ Y

" &+ >

- 5

$+ Y 5 & 5E

$& 5 5 + &<

$E &< $ $Y E

entacji zjawisk

$ + E 5

Y Q > %

populacji) uczestniczy w danym zjawisku. Z kolei, pytania zadawane przez

etnografów i antropo$ $ 5 Y

* $ 5 5

& 5

X % % 5 &

Q = +% Y

& & Q &

& 5> = 5 > $ + E &

socjologowie przywi&& - * [ [-

21].

| E & & 5.

185

# $ % +>

E $ + 8 % 9Y # ! E +

„ 5 & <$ $, tak

$ & <$ 9 ! [\[\Y #

Y Y - E

E + &E + & 5 E +

& > 5 - &Y @ & E

Y E + & > E

+ $ E p.cit.: 107-

108].

| & 5> $ $

E E +

% - >

+ 5 # Y * +% 5 % &

spódnicy kobiecej a stanem cywilizacji czy wykorzystywanie statystyk przez

takich antropologów, jak Franz Boas, Edward Burnett Tylor i inni. O

0 &+ 80 # ! 9 [\ [33]

Andrzej Paluch pisze: „4 % $ 0

$+ Q$+

wywiadu, wykorzystywanie tzw. tablic genealogicznych, dokumentacji

= & >

% %> - 9Y |%

Z % &

„ %> $ $

liczb. Oto istota tego co w& E

+ $ &&E + 5 Y " $ &

diagramy lecz wielu ich nienawidzi” [Buchowski 1989: 192]

| 5

$+ Y 4 5E + $

| $ > + QY Y $=

186

$ 5

$ E $ 5

% Y ! % - antropologicznych

+ 5 >

% E differentia

specifica dyscypliny.

4 % $ & %

powiaE + 8 9Y + 89 5

& E +E # ! Y

% +E + & &

$ % Y & E - podobnie jak

% - > & E % Y Q@

E ' 5E =Y

rodzaju wiedza pozwala p 5 &>

> $ E $ % +

E $ + > Y

& + 5

5 > 5 5 8 % 9E

% Y ] 5 -

$ 5 + %

$Y % % %> % -

& 5 5E

$ < &

+- Q = 5

gettach dyscyplinow E 5

(w wariancie negatywnym).

Opis metod i technik badawczych

187

4 8+9 + E $

+ 5 > $+

5 <$ E $ 5

Y +

informatorami, (rozumianymi tutaj w klasycznie antropologiczny sposób),

Y * 8 59

E E > + % E &

(nieudawaniu kumpla- ), udzielaniu pomocy gdy jej potrzeba jest

Y + 8 9 & 89 + & 89

% - 89 % > 5 +>Y % E

5 + 5E 5 +

&+& & 5 + ziej

89E 8 9 E & - a mniemam,

+ 8 $ -9 $ + - &Y +

+ 5 $ > E

+ % E $ & E

zarówno teoretycznych, jak i metodologicznych, w innych nieco kierunkach

+ % +

a) badania biograficzne: struktura tekstu

0& & 8 59E $ 5 [E

& ! 5 % 5 5 $

$ Q[[\ $=E & 86&

9 Q[\\ $=Y Z $ &+ ¦E

! [ + & +

1982-[E $E

najciekawszych tekstów zbioru - E $ % 8

> 9 ¦E ! [Y 4 $+

188

$ E $

<$ & +

&$ +E 5 5 i, jak:

E $ +

5 $Y |+ - 5

+ $ Q \\ 5 $= -

+ 5 & & & 5E &

Y 4 5%>

85E 5 - 9Y *+& 5% 5

$+ >Y E + E 5E YE $+ ia

5Y 8459 $

Y $+

5 - E & E

+ E 5 8referatowe”, po konwencje podania do

Y 5%>

E 5 % & + Y

8|- 9 X 5

„wy 9E E $ -

% 8 & &9Y %

5 $ + 5

& & 5Y 0%5 E

E + Y Y

5 5 E +

& - + $ - struktury narracyjnego wywiadu

biograficznego (porY +=Y

b) analiza struktury tekstu

! 5 5 $ E

$E & 8$

9 ¦E ! [\Y ] %

189

ludzi wy && & -$ Y

| E E $

$ E $

& && - budowaniem

piramidy metafor.

$ Q =

& 8 &9 5Y

! %> %

zastosowaniu procedury opisu wa E +

$ +- E

& $

$Y 5

benedykt-& % &E $ + 5

terapeutycznej. Podobnie jak czyni to Fritz Schü $ E

+ % 5 - - E &

% 5E >

% $Y

+ E + 5 8 9E 5E +

% + + retowanym przez kogo innego. Wobec

E $ 859

+ > E +& &E

+ Y !& + otnej

8&9 Y | E

- - E

w innych warunkach, klimat przygody intelektualnej i odkrywania, a nie tylko

potwierdzania, hipoteY + $

- % $ Q &

5E Y YE &= &

& E - lemów badawczych;

190

- odczytywanie motywów przewodnich pojedynczego tekstu - %

% & X

- $ + 85 9

Q +E u widzenia badanych, ale i z punktu widzenia badaczy

= + X

- 8% $ 9 $ $E

8% $ 9 X

- % &$X

- a 89 Q5 - 5 $ -

&$= $Y

c) warstwowe zdejmowanie metafor i piramida metafor

% $ -

Y 5 $

George’a Lakoffa i Marka Johnsona [1988], na pracach Paula Ricouera

[1989], Romana Jakobsona [1989], Claude Lévi-Straussa [1969,1970] i

Z [Y Q' 5

lektury - jest on tutaj &Y= E $ +

> $+

struktur metaforycznych.

$ 5 & 5 %>

teorii Jakobsona i Lévi-Straussa. Leach opis 5& 8Lévi-Strauss

- %

Y "5 E + + 5% &

& & + Y 4 E +

%> %> + > & 5

Q> = 9 [Leach 1989: 40]. Warto

5> E + E $

werbalnego, jak i pozawerbalnego (tym na razie nie 5 5 >=

& 8 9 & -

191

„ E $ & &

%>” [Leach: op.cit.; Jakobson 1989].

| + 5 &E & 5 analizy metafor

5 >

& Y 8metafora nie istnieje sama w sobie,

% Y

5 &E $ 5 5 %

Y %

$E E 5 $ + <>

E E E nsensem” [Ricoeur

[[\Y # Y + Q= - jak by

powiedzieli Lakoff i Johnson - & 8&

5%>9 89 + 5 E YE 8

stóp góry”, $ & + Y

& $ + E $ 5 &

metafory orientacyjne, ontologiczne, personifikacje, metonimie i metafory

strukturalne. W tych ostatnich jedno wysoce zorganizowane w danej kulturze

5 5 Y # 80 + 9 &

& 8 + + 5

& & 5 $ E +

> 5 5 +

5> $ > & 5

-9 E [ Y & 5

8 9 & $ 5 5 &

8 9 5

$& $ - &

V+ > 5 $+ 5 5 & & $ &E +

5 % &

E % - % & -.”

Y % E

+ -Y 5

192

+ < E Q + =

&Y & 5E E +

E & 5 - -

% & &Y & + 5

& 85 % &9E && + E +

% + % % 5 5

Y * &E par excellence

E % 5 E E Y 8 5 ”.

' & 5 Y

+ + X 5

> 5 5 + %

5& Y

+- E $ 5

inwentarz metafor „martwych” [Lakoff i Johnson op.cit.; Ricoeur op. cit.] i

$ & 8& 5%> ”. Podobnie

5 Y & 5

$ E -

+ Y * &

+ +- Q &$ =Y !&

E &< % Y

& + E -

$E & $ + Y "5

% Y !&

+ E $ &

% 5 % ilka motywów

E $ >Y ~

Q =

& %> Y 4

utworzenia piramidy metafor. Po jej opisaniu

5 -Y >

193

jeszcze jeden zabieg, który w efekcie doprowadzi nas do uzyskania dwóch

E $ +& 5

przypom & / 5 @ Y > &

5 > %> Y & 5

$% E

Lakoffa i Johnsona sprawdzamy czy metafory z „ 9

& + 5Y

4 + > & Y 4

5E + $ &

% % $ %

5 8

9 Q E 5E [-1990). Ja

E &E $ +E 5

biograficznyc $

+ & &E

-Y ~ %

% Qów

=Y ' E $

E $E &

5 5Y - &5 - niebanalne,

E $ stym rozdwojeniu

$ & Y

d) pola semantyczne

05 $ + > 5& 5

Y 4 > [\E -

[ % 0 * - &

* - [Y 4 5E

+ * - 89 Y

| 5 $ E & $+ > ersji

194

| ]- E # 0

| $ [ [-166].

' &E +

5 \Y 5

% wi.

E + > %

- > $ +% $ 5&

Y 0 > 5 - &

5> - $

Y Y [Y 4 \Y 5 &

przy tworzeniu programów dla maszyn cyfrowych. Moskovi½E $ 5

E + 8przynajmniej dwa przymiotniki

$ 5 5& & Q$

5 5% $ 5

identyczna)” Y Y [Y 4& + >

dwa rodzaje informacji: 5 %

5 & $ X

+ > 5

semantycznego.

Ostatecznie wersja pola semantycznego zaproponowana przez

]- E | $ 5 5&

- & 5

$ % -X

$ X $+ $

+ <> $ $

Y # %$ 5E &

& + 5 0 } [ && - &

$ Y *e pola semantycznego w tej dziedzinie, jak
pisze autor: „| & QYYY= 5 5> E $
5 - Q -= Y " E > 5
semantycznego 5 5 & & \ E
$& 5 & + Q E
% 5 $
5 $ = % Y 5
Q $ =
& %> % &&9 [op.cit.: 193].

4 5 - Lyons [1984: 244-261].

195

$ &E $ Y

&E Q - postacie z

dramatu „Niemcy”: Sonnenbruch i Peters) [ibidem]. Z wypowiedzi badanych

E 5 &

$E + > & 5 % je

Technika pola semantycznego w wersji Regine Robin jest znacznie

+ + Y 8>

konteksty” [Robin 1980: 252]. Autorka ta

$- E $

& Q $=Y

Sieci te to:

- > %- & &

synt E 5E

„ E % 5 $

podmiotu” [op.cit.:255];

- > &- E &$ E

kontekstowych QY 5

5=X

- ekwiwalentów $ + Q$

semantycznych) - $ E $ & %

5> X

- > , opartych na przedrostkach typu anty, in, nie etc.;

par antynomicznych (rewolucja/reakcja, etc.); par umotywowanych

Q E =X $

Q+E Y=X 5

kontekstom - & -gramatyczne;

- > - ;

- > - .

196

„Tak oto - pisze Robin - 5 &

5 E %- - &

syntagmatycznym albo - 5 $+% - w planie

paradygmatycznym9 Y Y Y $ + >

& $+ & %

$ $ & E YE $ 8Widzimy

5E + + %> 5$ &

& 5&E $ $ & <& 5

ideolog &E $& ” [op. cit.: 268-9].

0 * - E + % % E

+ % & & 5Y !

$ E + -nie analizy

E 5 E

schemacie: -kluczE Q =YYY ekwiwalenty... to...

#YYYE - YYY opozycje..., $ &+ 5 Q$

towarzyszy)...

asocjacje..., $

Q=YYY

 

podmiotuYYYE $ Q$E $= +YYY  %

podmiotu....[Y Y [Y 4 5

& Q + = 5 nicji

5 > 5 Y @

$ 5

& %> $-kluczy. (por. pole

5 Y &X '

5% &+ =Y % E

+ Q $ $ $

5 =Y

5 $ + > $ $-kluczy

E $ 8 9

Q + $ + =Y 0+ +

> & 5

197

metafor. Ten ostatni war %

& %

+ ¦E /$ E / E | - [X QY + Y

$ =Y >

& $ + Y

$+ $ 5

konkretny motyw przewodni (temat) biograficzny, np. „harcerstwo”.

{#&+&("($';,##&%+#)8&%,-i grupowych oraz „mapa
;=6+#(M

@& $+ $ &

$ +% Y 5

8 -9 Q!= ]- [Y % .

+ <>

%- & 5 5 89Y 0+

> E $ 89E 89

8 9 5 Y kie, odtwarzane z wywiadów narracyjnych

E YE 89 5

5& % 8 9

5 89Y 89 & 5%

% + Y " +

8 5 9 5 89

% 89Y

% 5$ E $

% $Y % E 5

E 5 5 &Y

4 %

osoby od jej autoidentyfikacj Y |+ %E +

5 5

& QY +=Y

198

% +% Q % +

= 5

+ 5 % $Y 0+

& 5 %> 5 - jak

E - do tekstu i $ %

jest w pewnym sensie sytuacyjnie uwarunkowana - Y + $E

89 QY +=Y @ E + 5%

$ % - !E $ 5 e

% Y "

> & Y % $

"'"3/+#"#4&/%(&#|#;='(;} - & E |E

5 5 & % Y - No, niech Pan

spróbuje. - * ¡ @ $5E 5 %>E 5 5

&>E ¡ -8+!&#+(4(#,-/+#"#/86&(%;?

$ '#3 /+# :" &;%'!). - @E *EYYY 5

poszuki % $E E $ &E Y -

Kim jeszcze? - * ¡ 4 E

E 5{ #& -E E { 0Y - To

wszystko?

- " E 5 >E + &E

&E &E YE YE &

YYY 5 &E 5 E

+Y @E ¡ }{ }{ & E

E & &E &+5 YYY

{ ' E E & + 9 [DM

1993].

80 % 9 & & # 5 /&

$ $ / QY=Y [Y ! +

% &$Y 8Dotychczas - & / -

E % & >

wypowiedzi prowokowanych czterema ogólnymi pytaniami-

199

- & % X

- $ + % X

- moje wzory osobowe;

- E $ % .” [op.cit.: 24]

E $

potrzeba by zebranym przy pomocy powy+ - >

5 8 5 $ % %

% 9 Y

teoria metafory Lakoffa i Johnsona, a szczególnie ich analiza metafor

cza Y &+ 8

% % 9

„Le Monde”. „0 E 5&

+ $ E + & 5%

5 + ” [op.cit.:26].

4 80 % 9 5

5& & & 5

&X 5 5 % +

$+ 5 5 X

5 8 9 & -

+% $ $E Q E

negatyE =E & $ Q

= $ &

Y 5 + %>

ionymi

8 9 $Y 4 # / 8-9

% & E E E % E

E E E %

E %> E % E ]$ E E

Y E %>E %>E Y Y \Y

4 5E + + > 85 % Q%

=9 & + + > & 5

200

na podstawie danych uzyskanych w wyniku narracyjnego wywiadu

Y $ %

5 Y

f) badania biograficzne: wywiady z liderami

$& &> 5 %

5 %> 5 8 9

- & [Y ] - & % - badania

% +Y 4 5 >

5%> 5 5 &

E Q = E $ Y

& $ E

$ & & 5 Y !

> 89 & 5 E

E 5

& 5 Y @ &

% %> Q+ >=

+ + + 89

+ Y } + 5 $ >

wywiad w amatorskie „grzebanie w 9 &Y "5

- & $Y @

5 Y E +

89 <> 5& 5 > &

rozmowy z n Y @ $ %

+ & $

8 9 $ 5 > + Y

4 $+ 0 #E E Z E

! E # " E 5 *-E | - E Qobaj panowie
+= 0 } E 0 "- E * /$ E 0 4- E
Paulina Rogala.

' %> 5 &&E QY +

wymianie) i anali $+ <$ Q fanzinów).

201

sposób to wykorzystywanie w tym samym celu okazji stwarzanych przez

$ Y -

Y | 5

5 Q + 8&9=Y ~

5 8 9 $ & 5 - przede

wszystkim - % 8 +-9

+ E +& &< + + E &<

kontaktu.

4 8 9 5

+ E + Y E +

E & & + E &

Y &+ +Y @ E

maximum & Q >

89= + %> Y ]

& 8 9Y

J 5 E + >

E +E + 8 9

4 & + E +

biograficzny trwa minimum cztery, do s% % Y

>E $ $ & & &

5<E $ + $

+-% E +

mechanizma 5 $ %

+ Y par excellence stosowana.

! & 5Y 4 %

5 Q[ - [= & 5&Y

poinformowaniu naszego rozmówcy o co nam chodzi, czego po nim

& E $ +

$ %

202

+ Y / - %

do fazy drugiej czyli tzw. glossowania.

$ &$ $%

5 E &< Y ¦ E +

E % &E &

- E $& Y

E +

%> Q = 8+

publiczne” nas $$Y + >

8 9 & E

8 + >9X E >

bezpiecznie na partnera; po trzecie wreszcie, on sam mó > 5

$ E +

& %>Y " + E + 5%>

$ 5 %

agitatora, a & > % Y

Q [= $+ & 5

& Y 0 E 5

& Q E E j). Nie trzeba chyba

>E + $ +& & 89

+> % Y E $ &&

+ Y & 8 9

5 miejsca i "entourage’u" - <E $

& Y 4 5 5E % %>

$ &-E & %>E 5

+ pierwsze interpretacje. Trwa

Y $ Y

Q $

8 9=E

Y | + +E

203

+ % Y 4

$ E Y % E $

+ E Y

% Y "

E + + %> &

& +

+ .

+ %

&E & Y 4

% X E

monografie przypadków [Fatyga 1993b; 1994, 1998].

& %>

%> + E +

%> $Y | - &

Y 0 Q%5 % %

= + > & $ E

+ 8+9 > + $Y

4 E 5 $

swobodniejsze uprawianie obserwac Q5%>=

$E 5& 5 Y

|+ $

+ % + % $

Y ! &+ 5E E

+ E & Y '

pokornym wobec interpretacji tworzonej w trakcie wywiadu i wreszcie

wymusza roz & $ + $

8 9 E 5 &

Y | + +%

czy „kryzysu wielkich narracji” i ogólnej %

8 &9 + 5 - + E $ + Y / -

1980].

204

5 & Y 4

% % -

$ + + 8 & &9E $

Historia i „h 9 5 &E & 5 &

% Y ]

5 & E

& - w najbardziej udanych przypadkach - wspó5 % &&

E && &&

Y 4 $ & + E

& E

„wymiany darów” tak rzeczowych, jak i symbolicznych.

6{,='",";$&:#4

4$ + +

< > 5 % + +

$Y E % E

opracowania technik analizy obrazów i innych przekazów ikonicznych. Brak

E 5% $

Y + E +

równej mierze kult& E & % Y E $

&E Y Y 5

QZ E 0 5 E ] =E

(Eco i semiotycy tartuscy), strukturalizmu (W " E '

Lévi-Strauss), filmoznawstwa i innych. Z powodu nie umieszczenia tutaj

% %> % %

% 5+ Y " E E +

analizach, na E fanzinów

E > Y E

8 9 # ' > +&

205

& 5 & & 8 9 0 >

pochód Turków.

$ Q % 5 +

= > 5& E +

> & 5 Y Y

Nie w 5 5 &

swój warsztat analityczny

Y & 5 $ % ch

Y " E % 5%
$ 5 &Y

206

1~

"+$&#'","67!+#+%:&+%&##:

Notka metodologiczna - ,-(%'(% +%"%'(&%,- ;(#!7+

empirycznych

| 5 $ $

E & $ Y

!$ + QY + Y &=

& [-[E +

8 9 & 5 $ +

$< Q [ =Y

5 <$ &E &+ $ -E

40 narracyjnych wywiadów biograficznych przeprowadzonych w latach 1989 -

[

+Y # informacje z

$E $ 5 [-[Y +

$ - 5 X

Y % Y | $ 5+< E

(tylko 4 wywiady przeprowadzono z kobietami), w wieku od 17. do 32. roku

+ - E -E

$ +Y 4 5%> - 4E

$ 4 E & / 0ieckiego, 2 z Piastowa, 1

6 E [ 4E [ E [ 6E [ "

@5E [ * E [ ] Y

Q&< &= & 5& grupami i

organizacjami " + | & !$ Q"|!=E ! %> 4&

Q!4=E 4% Q4=E ¯ 0 5$E E

207

Polska Partia Socjalistyczna-Rewolucja Demokratyczna (PPS-@=E 4%>

$ Q4 =E E ! 0 $E ¦

0 + 4& Q¦04=E * 0 + " % E

¦ 0% " +E 0 5 * ! % Q0*!=E

0 5 * Q0*=E * Q

5=E " + ~ 0 + ! Q"~0!=E *

Polski " Q*"=E ! %> E / # $ Y

Kropotkina (GAK), Stowarzyszenie „Objector”, Partia Radykalna,

' Q'=E * 0 "|| 8! %>9

809E ² ~ " E 4 ywych

Q4$ 4 =E " % Q"=E | &

} Q|}=E | & } Q|}=E

! % - + Q!=E !

Demokratycznej (SLD), Polska Partia Socjalistyczna (PPS), Polska Rada

0 + Q0=E - # Q#=E 0 5 $

# Q0#=E ! - # Q!#=E ¦

# Q¦#=E ! -Wychowawcza „Strzelec” (OSW

„Strzelec9=E ! * 0 + # Q!*0#=E

Grupa (Klub) A-' % E | / # / #

(ZGAGA), Stowarzyszenie Kulturalno-Alternatywne „Pepisko”, grupa Oficial

Hooligans, rastafarianie, metalowcy, punk, gang podwórkowy, konspiracyjne

$ E # # Q##¦=E skini -

% E 4$ " Q4"=E "

Q"=Y / +E +E

5%> $ &< E &<

% Y '5%>

$ +E E E

208

@ <$ 4000 fanzinów i

+Y " & [X

jesieni 1998

Y | $ YY

:9'(+#&#G&"#&7+>(%()!%#;#ejsca wydania.

#=',+4

%()!

Bartoszyce

6% (7

] $

25! ' 2" 9 (7 ;( <& = &9(7
„Kamikadze Allons. Nieregularnik muzyczny wydawany pod
patronatem Distro ‘Worek’”; „Silenzio y Parole. Nieregularnik
Liera (7$(3?#(7= &(7= (7

]

29& 9 @"9 =$ !(7
„Wielka Polska. Narodowe pismo podlaskie”;

]

2& & 5 $&&5(7 2 (7
„Ciemnogró =$ 29& IR!
=$ ! 2 & 9(7 U9&(7 ; 9 V X R
sheet”; „Fimbrethil”; „Jutro. Pismo narodowo-radykalne”;
/ 9(7+/ &Y "3$&3RR3
kultura”; „Violent Death”; „Zjednoczenie”;

Bielsko-]

]!(3

9(3

(3

= 

;^

<29&

_"5$ !*$`?= {(7

Bielsk Podlaski

„Niepogoda dla mózgowców”;

Bydgoszcz

2 (7 V9 " & -
s!&!(7*(7|"(7}"'!(7

Bydgoszcz/Bielsko-]

„Fuck Magazine. Elkima” ;

Bytom

„Analfabet”, „Silent tears”, „W moich oczach”;

Brzeg Dolny

„Korek”;

Ciechanów

 ]& ! !tycznej”;

Chojnice

@& =$ ! U!(7 /
&55(7

Grodzisk Mazowiecki/Milanówek

„Ciach”;

/ $

"Front"

2 &(7V!(7Y (7] ~&&
P $ (7 " " " &R
$ !(7 (7 +7 |2&(7 / U
zine”; „Spartakus”; „Szaniec. Pismo Narodowego Frontu
"(7?9!;(7?-Twa”;

/-/

*;9$m prawicowych”;

/- / !

„Ulica. Pismo FA - sekcja Trójmiasto”;

Gdynia

V &(7 ;"(7 _ / (7 ; Polish
Football Zine”; „Unite & Win”;

„Schizol. Pismo uczniów ZSZ”;

/ &

&(3 Mampazury”;

Hrubieszów/Katowice

„Philosopher”;

„Hohensalz”;

„Boot Boi!s”;

Janów Lubelski

„Esencja”;

5 |$

/&'(7

Jelenia Góra

„Europa”;

Kalisz

„Implozja”;

Y & %>Y 4 5%> rezentuje swoje

5 Y

209

Kaniów

„Burzyciel”;

Katowice

29& ='& ;! ~&!(7 |9!9%
(Prosiacek Publishing); „Prosiacek”; „Vanguard”;

*5 -*<|

„Naprzód. Gazetka Narodowo-Socjalistyczna”;

Kielce

„Dezynfektor”; „Lokomotywa bez nóg”; „Prawda zine”;

Kolbuszowa

„Second front”;

Konin

„Pochodnia”;

Koszalin

„Atak”;

*+$

„Szajba. Anarchy + Punk”;

Kórnik

=$ }$ (7

Kraków

„Biuletyn Federacji MA”; „Carry on Oi”; „Ickpa”; „Litera”;
& =(7 / =! (7 /"
Krakowa”; „Stan cywilny”; „White Storm”; „Zielone Brygady.
%5# (7

„Merchandise”, „Wiwisekcja”;

„Bunkier zine”;

Lubawa/Prabuty

„Element”;

Lubin

„Peron 3. Pismo pomorskich patriotów”;

Lublin

U&9 @^ *& & !(7 *9&9 '(7
„Krzyk”; „Lagazeta. Pismo lubelskiej autonomicznej grupy
&!(7 } "
narodowej”; „Paradygmat %+7 &(7
owoc”;

„A - to - my”;

$ &

„Vis maior”;

6$<

„Big Cyc. Pierwszy prawdziwie pornograficzny magazyn artystyczny.
_" U 5(7 2(7 U% -
radykalne”; „Eko- Hyde Park"; ] }"9
5(7]*9(765 /"9
5 "=(7}" $(7"'$ (7=&$(7
„Zygoma”;

6$<*$#$

& ! (7

6(7

„Skins O.i.”;

Mielec

I #& }$$ $& $ &(7 I
#&*!9(7

Myszków

„Karta. mail art archive & zine”;

" $

&29&R!(7

Nasielsk

9U(;

Nasielsk/Nidzica

*+7@_ 2 "(<*(7

Nowa Huta

„Usta”;

" !&

„Winterpress”;

Olecko/Zambrów

„Ojo de dios”;

Olsztyn

„Tratwa”, „Nagórki Obserrwerr”;

Opatów

?!5 I(;

Opoczno

„Burning abuss”;

Opole

„Odwet”; „Czader. Czad Art zine”;

„Bzdurka. Nie dotyczy KC PZPR”;

/$(7=& (7*9&9 (7_*{9(7

Piotrków Trybunalski

„Purgatory magazin”;

„Atak. Hardcore trash zine”; „AQQ. Magazyn komiksów”;
„Feminka”; „Free Rozbrat”; „Foto Fresh Fruit”; „Greencore.
9 (7 9!&!9&] &&(7(7}
!' $ $ "RR(7_9&(7@"
$(7 /"9(7 = $ Wielkopolskie pismo
narodowe”;

„Energia. Periodyk interdyscyplinarny”;

210

2 &(7

 (7~"(7/ (7

Racibórz

* (7} 99(7?*9&(7

Radom

„Spazm. Polish Underground Tryt Magazine”;

Rzeszów

~ ="& $ @99 @ &(7
„Der Schwan. Pismo art & magic”; „Dom Chleba”; „Kombinat.
}" &$ (7*9!&
Pismo rzeszowskiej m $ !(7 =%
pismo artystyczno-$9%& !# ' !(7 R!
czyli tajny biuletyn dywersyjnych komórek rzeszowskiej pomidorowej
&&(7 / } " "R5(7 ?
Naturat. Punx”; „Vademecum Objectora”, „Zmowa”;

$ 6$<*$
4

„Deprawacja - Da - sztuka ulyce”;

„V Kolumna. H.C./Punk zine”;

Rybnik

„3MailEn’S ”; „Terrorysta”;

Siedlce

„Asmodeusz”;

Siemianowice

„Flabby”;

„Na pierwszej linii podziemnego frontu”;

Sopot

2 $&"&(;
Anarchistyczny Magazyn Autorów”; „Wolny Magazyn. Pismo
anarchistyczne” (hybryda „Maci”);

Sosnowiec

U

 (7

/ 

U$

muzyczne dla

skinheadów”; „SKA. Fever. Skin zine”;

Stalowa Wola

 5(7

~ (7 ~ ( < ~ (7 }$5(7 _"&
Pismo obozu narodow-radykalnego”;

Szczawno Zdrój

(7

Szczecin

U 9 ( <R7 ](7 _(7 / R "
|& (7/&9"$#'&3}/!(7
? ;! "9$ (7 ? R
kuku”; „Wadera. Magazyn muzyczno-polityczny”;

! /-sk/Królewiec

„Wici. Pismo kontrrewolucjonistyczne pomorskich reakcjonistów”;

~"(7 _R 9 $(7
„Partyzant”;

Tarnów

„I and I. Pielgrzym zine” (rasta);

@9$&(7~ !$#(7~ (7(7
„4Oi4. Czad zine”; „Penis under ground”;

211

Warszawa

- ~$$ }"9 @99 =# 5!(7 ~ !
Narodowa”; „Akcja. Specjalny dodatek Anarcholla”;
~& U * 29& IR!(7 ~
Naoliwione pismo anarchistyczne”; „Artkontakt”; „Biuletyn Inicjatyw
/$ (729&@~~;(729&}(729&
9~(729&=(72 _!&(7UR
$(7U&(7U2 (7U*$&9ek”;
Y9&' Y9$! ";9/&9&5(7;9
Gazet szkolnych”; „Fraternite”; „Fugazi”; „Gazetka
# @5%@"{(7 ]!& = !
& (7 I! $ (7 I 2(7 ! _"
Niezale(7

 9&

-radykalne”; „Linie.

} '& " % 9(7 } (7
}$ I9& " !(7 }
Sztafeta. Pismo narodowo-radykalne”; „Panta Rhei”; „Pierwsza
linia”; „Platforma Spartakusowców (dodatek); „Podaj dalej. Pismo
warszawskich anarchistów”; „Refuse. Hardcore. Straight Edge. Punk
zine”; „Rewolta. Nieregularny brukowiec warszawskich
&5(7 @ _ 2 "(7 @(7 /
/&(7 /&! '&5 tycznej”;
/%(7 /& (7 ?$$(7 9
Doom/ Death/Gothic magazine”; „Vacula. 100% Femina anarcho
(7 =& ! XU~(7 = ~-
Feminist-Drunk-Punk Zine”; „Wyzwania”;

40 - 0

„Novum Vox Mortis”; „Salwa. Pismo Frontu Wyzwolenia
/$ "(7

Wilkowice

„Dlaczego -!&! 9&9(7=$5 9
="&&%$(7

Wilkowice/Bielsko-
] 4" !&/

„Raport. Pracownia na Rzecz Wszystkich Istot”;

„Reggae Front”, „Rebeliant poranny. '&5
Anarchistycznej”;

4 $

/ (7

„ABC. Pismo narodowo- & (7 ~& 9(7 2 ]
"! ## ! !(7 I&"! $
~&(7 } $" 29& R! /-RD”;
_%# }"9 & $
!&5(7 "(7 $&(7 = %(7
=9(7

=

= (7

=

 

katolików”;

„Trybuna Luduff”;

Wyszków

2 9& 5 $& 5 &
kulturalno-alternatywnego ‘Pepisko’”; „Cywil Banda”; „Muchozol”;
} ]& (7 !(7

Zakopane

 }5&&(7

|%>

„Kresówka”;

Zgorzelec

„Kultur.Kombinat"; „Na razie tylko gazeta”;

Zielona Góra

„Art zine Gallery”; „Bruk"; „Farsz. Zielonogórski Nieregularnik
Autonomiczny F.A”; „Necrolock. Ex potworniak. Ex trybuna brudu”;
„Truposz”;

100 | 5

„Zgnilizna”;

101 4'<

„Alarm. Anarchizm and Straight Edge”;

102 Bez podania miejsca wydania

„Wielka Polska”; „Filosafem” (org. Norland Vorlag); „Antychryst”);
I/&9&'&/rewdrivera.”; „Zadyma zine”;
/ (7 @9! " !&5(7
„Mamenez-& (7@&&}"9
!(7 & ]& ;9 %& (7
~&^(7 9(7?aurus”;

212

" $ &

(np.:„0> 9E 8| ]9E 8! 9E 8] ”) inne to

$+ &

& &Y @ E

$ & < % &E

&$ E - E

$ E % Y

Trz $ obserwacje prowadzone w

E + QE Y E

manifestacje, spotkania dyskusyjne i odczytowe, posiedzenia partii i organizacji

+=Y

' $ to prace moich studentów & $

5> $E & [[-1997, z

5> 84

$ $ % 9 !"! ~4Y

Badania realizowane w okresie [ [ $

E 5

+X - % &

ten podsystem kulturowy; trzecim - uzyskanie odpowiedzi na pytanie o metody

$$ $X

$ -

Y 5 $

$ $ +E $

5& 5 E $ $E

4 5 5 zowane

-Y ' 5E % $ + 5

+ <$ -Y

213

""#!'#7;%-(%/%+#,")8()+%,-&/"%!"#:#6G##
liderów.

Typy do+#,")8()+%,-

a) polityka
@% & & & &

%$ $Y @%

& Y 4

transformacj % & 5 > +

$Y ] $

5 - Y 4

$ & E + 8 9 w nich w

5 Y 8] 59 + $+

$ Y "~0! QY =

Y & % Y # $ % E

którzy zrobili karier E 5 5 +

E 5 % Y @

214

polityczny kwitnie nadal w E + &

Y $ autorzy

& +& E & 8 &9 5

& Y '5

& E $ & E

albo traktowane jako sprawy margiY 0 &

+ +E $

-E 5 *& (por. roz.

ósmy - $ $ =Y

|$ + > + +

& +& 5 & Q -

[=Y E + 5

$ +Y 4 spotach &

Y '

5 > $

> & E - moim zdaniem - nie

& >Y

Zna 8 9

% +Y / 5 +

> $ Y

(Ostatnio - czyli w latach 1997- $ 8 59 =Y 4

+ 5 Y @ &

Y " $ 5

> % Y '5 + +

&& 5 5 5 5>Y

4 E 5 5 5 $+

+ 5 $ +

Y 4 & + & & lobalnej, a nie

tylko z polskimi "gliniarzami"Y * Q-

- =E $< [

i samopomocowe.

215

' & & 5 %

politycznych stwarza trzecioobiegowy ruch koncertowy. Przedstawiciel

8/ 9 ! 5 $ % VNie

> & &E % $ E +% &

& Y E 5 E > imi,

> - > 5 &E &+

musimy! Odrzucamy to wszystko co jest polityczne, ale niestety to nie

E 5 - + E - zabija

E & + %>E Y # % <

- + 5 5 > 5 E - 5

> & &E + 5 > &E

E % E $ YYYVV= $+ 1994:

Y | 5 & 5 +

scenie + E & E% E

5 Q & 8+9= Y

Z punktu widzenia jednostki 8 9 % -E >

% + 5 E + & zinach

& 5 + Vnie bardzo

~"* E % u i

% Y !²!Z0 5 E $

> Y " 5

E $ & > 5

Y *+ jest dobra, o ile nie niesie ze

& Y >

E $ & -QYYY= 4

% E $

PUNK & & &{V ["Bunkier" 1996: 2]. Naczelny wróg

+ !²!Z0Y 4 % %

+ > V* $ E + %

E % $ Z!Z0²

PRZECIWKO SYSTEMOWI POLITYCZNEMU, SYSTEMOWI

216

KULTUROWEMU, SYSTEMOWI EKONOMICZNEMU!!! OBECNY

!²!Z0 *~~4² -E & 5

5 % -

katolickich; z d &

& QE 0@=

$ +&& & Y ]Z'"² !²!Z0

Z*"0'|"² E &E 5 E

bogacenie 5 & Q E - E Y

-Y

]Z'"²

!²!Z0

²'|"²

$ E & $ 5

-Y & 5 QY = 5&

Y Q = $+

systemu” [" " [ [Y 5 & !²!Z0Z

z drugiej - skrajnie prawicowej - strony barykady: "wiele (...) procesów

& $ % E

% %> !²!Z0Y "

&+ & Y !E $

tzw. demokracja m & > 5E & > E

- & > %> 5E

% & & > E &E &

& > Y ! > 5 $Y "

+ % >9 | [-9].

217

:{(+7,"4

" $ > & $% &E

&E +Y

$%> > +Y E +

X X + 8%9E &

5 $% * [[-32].

0 %> & & E % E

poszukiwaniem nowyc &- % 5

Y 0 % $ $E &$E $Y

E & Y

$+ 5 $ - 5 +ia. Bohema

5 + Y /

$ X $ 5E $

> 89 Y ] 5

5% Y

+ Y ' 5 & 5

-Y +

$ % E 5% % & 5 %

&E 5 & $ 5 %&E &

5Y 4 $ +

+& + Y 0 + E E

+ $ >

& - % -

+Y $ &E +

- & $ %$

E $ & + & $Y !&

% $ 8 9

(zawodowcy i amatorzy), albo historycy sztuki, albo wreszcie ludzie

& + i.

| & 5 + %>

E + $ Y

218

0 5 >

&+ E E > E >

Y $ % E % E

! E #E % !!-ów, obie tzw. edycje Grupy

* E % Y 4 |E

genialni twórcy czeskiego „Divadla na provasku” etc., etc. Nowe zjawiska

5 & 5 5

+Y 4 5+

parateatralny lat 60. i 70. symbolizowany przez takie nazwy, jak: „Bread and

Puppet Theatre”, „Odin Theatret”,” „Living Theatre”, „Open Theatre” ,

„Laboratorium” i wiele innych.

~ $ %

5 & E E gitymizowanej przez

& Y $

- Y $

5% E % E

$+ % $ + Y 4

% & + Y & 5 E

$ + +> Y @ tnego

% $+ 5 & 8 9Y

& $$ $

Y *+ + Q = > $&Y *+ $

+Y " & 5 - %

E + Y 0

8 % 9 & 5 >

„p 9E 8 9E 8 9E 8+9E Y 4

> + -& #5E / 5 @ -

0 6 E 5 #E 5 & 8| 5

219

%9E % V VE % „Qqryq'u”, „Prosiacka”,

VY ]+V 80> 9E $-grafficiarzy, etc.

+ %>E &

Y 4 5

paraartystyczne upo & 5 $ Y

0& <& 5 - uliczne manifestacje.

@ + &

wiele cech kultury nielegitymizowanej, nieoficjalnej. Lu && 5

5 $ &$ %

& & %

& & 5Y 4$ & 5 $ E

specyficzny miejski folklor

@ %

+E $ % - +E

%> Y &

$ $Y +

E 5& &

& & Y # & + +

& 5 $ 5

$ $ $$ - $Y #

& $

5 Y

Tym, co najbardziej chyba charakterystyczne dla sposobu

wykorzys + + %

Y mixtów & > Y ]

&E + E $+

dyscyplin sztuki wysokiej, z kultury popularnej, ludowej, z folkloru

& 5> Y + & 5

" + > . & 5 Q $ =

% $& 5 & %E 5
Y & + E 5 &Y

220

% + E $ &

>E >E $ >E & -

tradycyjnej formie wype & & E $ & %

& &E Y 4 5%>

Y & % potwierdza

5 8 9 Q * - Y +

= 5% -

+Y ' + % E

8 9 + + & >

QY +=Y

# & - + > E

8 9E E E E

8 9 [E E E +E

(fanziny). Fanziny & 5Y +

E $ & Y

!& fanziny $E 8 E 9E &

fanziny E Q8Y ]+9= Qvide

8 9=Y | $ -

5 & & $&

5Y <$ + * -

[Y ¦& % & 5

& \Y & 5

@ &X $ 4 /$Y

+ > + &

5 & + $Y

4 +>E + & $ +

demonstracje uliczne, +.

@ % $% + E +

& $ Y

221

4+ 5 E

rzeczyw %> &E pure-nonsensowy Y 4 >

< V VE $

% Y

+ <> - & pure-

nonsensu, ruchem dada, konceptualizmem, ekspresjonizmem niemieckim,

E &Y + E

& & collage & & $+

&$ + & 8 &9 %

8 &9 % Y | - & &

E + 5 Y % %

$ E > &$ +

- szczególnie ruchu hipisowskiego, kultury psychodelicznej z jej wolnymi,

& %

% 5E $ % + $ >Y

ielu inspiracji

+ + \Y \Y

Y # 5 %>

+ Y 5

momencie jeden z moich ulubionych szablonów, &

\Y ] $

& E - exccusez le mot - gaciach;

V4 % V. Jako ilust5

+ $ >

jednego z uznanych grafficiarzy: "! & >YYY %

YYY Q 5 % % >=Y 4

E 5Y 4 $% #-Capelli (pisma

WiP-= Y & 5 $ %E

5 Y 5E + E

+ 5 + Y QYYY= 0

zda 5 5E + +E 5

222

YQYYY= @ 5 E 5

%> %>E 5 YQYYY=

¦ E ++ %

E %

QY > = E

% Y @ 5 kontaktom z

& 5 %> &

YQYYY= ' + E $

/-Y 4 &

+ 5 4Y ~

E % %

- Q E E =Y | & >

Y @ % - % %>E + 5

5 $ > % 5E +

> & +&Y9 [1994: 40-41].

,{8)%,"&4
%> % + >

+ $ skiej (plebejskiej). Nie

5 &

$ QY + 5 89=Y

+ + mixtem, % +

% & Y $

autotelicznie uroczych szablonów i wlepek,

ideologiczny motyw E & -

Y ~ & $ > & Qmoobrona,

%> %> 89 =E

%> & 5 5 &E &

4 $ + % > $+

5 & & & sceny +Y

223

8 9 - &

E 5 5E

E $ E 5% 5 %> czystej postaci,

E +E Y $+ 5 5 > $ +

& $Y ' & $ 8 9

+ - & - E E Y $

+ & E +

5 &Y |$ >E +

& &Y 4 fanzinach z ostatnich kilku lat

& 5 5% E +

E $ E 5+ Y '

$ 5+Y

& %$ E $

uczestnictwo w grupach i organizacjach tr& & 8 9

Y %

Y @ + & >

% Y '5 5

tam umie% >Y @ &X & &.

" fanzinów & + <> E

$ & % >E 5 & swoich albo efekty

Y "5% 5 okazji koncertów, a w ostatnich

+ $ E

$ & Y Y

samych „subkulturowców” oto relacja z Sharpowskiego pisemka „Unite &

4 9 & E [ V| &

Y*YE + > < E $ %

>Y # + 5

radykalnym zmianom - 5 & -

5 & 5 5 >E >E < 5 $ +

E $ + % $ QYYY=

224

Nasza dzi %> Q!}#= E $

Y 0 5 % +&

% E >

<> - % > - 5 na zatrucie powietrza. W

% E + >$ 5

% QYYY= &

E $ % QYYY= *& &

interwencja w zadymkach sprowokowanych przez boneheadów, którzy

5 $Y "5 % 5

punkowcami - $ 5 E E $

plecaki.” [Olo 1994: 12-[ @ - > - ze wszech miar godne

E < Y

- Q + &

8 9 & += & E

5 szcze jednego z nich: "24 grudnia 1996 roku grupa

$ Q $E $= % 5

- $

< Q% ¡=Y | Q $ !tu)

5 & E $&

> E & - + E

+ 5 & E & 5

(latem studzienko-fontanna= %

Y 0 Q 5

% % & QYYY= &

$ Q % 5 =

‘c % -grabarze z ‘zieleni miejskiej’ zabrali dopiero

Y QYYY= $ - QYYY= 5

& & %& & & "

>{ ~& etafizyczne’” [(j) 1997].

4 $ + >

&E YE V Y

225

'5 > % $ E &% 5E

% 5E YYY E E +

% >E 5 % E + E

E Y " E QYYY=

0 % $ sobie czasem koncerty

QYYY= % %

Y "E E % E YYY %

YYY !] ± % 5” [

1996]

{,"#&&4
| % skin: "Jestem

Y " $+ 5 + Y

5 >E + *% Y

Kwardratura rynku.

Rynek jest kwadr +Y 4 &Y

+ %>E $ % 5

YYY 0 5+< E & Y

E 5& % Y &

5 '-Coli i kolorowe wystawy sklepów, w ludziach

5 Y & 5E & >

5 $ E >E >E 5>Y 05+< &

nadzieji + Y "+& [ E $E %

& $ E & Y QYYY= 4 5

E ++5 $ Y |&

> &% 5 policja, zaraz by wiedzieli kto

Y @ > & 5E >

E > Y 'E %

E + 5 >E % 5 E %

tu nie YQYYY= ] E + E Y

0 % Y E &>

226

E > Y 5 Y 0

kumple poszli do ogólniaka, bo nie wiedzie & > + Y

E $5Y ' > +>

Y $ E + % E 5 Y

" & E + &

mamy >Y @ E

5 < &Y Y | Y "E

YQYYY= 0 $ % $

}Y + E + 4 $ % &

% %>YV |& [ [\-[Y 5 %>

„prostych” punkówY %> $Y ' &

% & Y

***

+ & % -

+Y $

% &E 5 +% E

+ Y $ + 5 znej i

$+ % & + &

&E & & 5Y ! & $

% E % & 5 + &

Y * 5 ba przypomnienia owych podstawowych

% & % E

& E 5 &

5 5 &> >Y + > +

na % + piercingu (kolczykowania).

4 +% - 5 5

$+ $ % -Y @ & 5 E

% &E & - jak % - wobec

+Y * 5 $ + +%

+ - tu metafora organiczna jest jak

Y & E Y E E

227

subkul & 5E &E & 5

&Y + >E + % -

& &

jak moda. W

tym wypadku mamy do czynienia z centrami i peryferiami oraz z opadaniem

$ E +E %

+Y Q"% $%> Babilonu czy

SYSTEMU - & + + - wystarczy

> fanzinach „ ++&9 &E YE =Y

$ + E

% - E Y 4 punkowo-

anarchistyczno-ekologicznej %

postaci tzw. wymiany pozytywnejE +E

$ % 5 > QY +

&=Y !$& & & + Y 5

$+ +E 5 & &

- + - &+&

E -Y

& %

miastach, gdzie % % % 5

% - - bo i oferta jest wielka. Inaczej

E %> &E %>

& & & rzadka ma wymiar czasu sacrum,

$%> & &E &< &> &E

+ % 5Y

1"'#/"'("=+)&#+#,"&#)8()+6

# > % $$

ucz $ + 5 5 $

badania postrzegania czasu przez przebadanych liderów [Fatyga, Gredecki,

228

/$ E | - [Y " E & %-

E $ nych w rozdziale szóstym,

5 $&E +

& & 06@' *Z!~ 4 ²'~ '|64Z*#Y

06@° '|#! !Z/

@|#6#"#Y 4 Q &=

8' ]°9Y !²0 @|#6#"Z0

@|#6#"Z 4 !~*~#'}E *À'Z"Z '|Z/E Z6"Z"Z

¦~"*'E ]²'Z 4 /#"|#' Q/~ZE ~'}~E @4!*~E

Y=Y % > ik to w tym wypadku

E %

E & Y @ $

& & & E & + QY +=E

06@° |Z!|6° *0]##"'*#Y '

E %

$E Q 5 & % *0~"Á=E + E

$ 5 > + Y QY &

5 Y &=Y 0 + &

5 & Y 4 & 5

E YE 06@°

*"!#'#E 06@° 4#*# | *0~"ÁE 06@°

'|#! ZZ! Q 8& %>9=Y

& %> % 06@°

]#* '|#!~ "# ]Z"Z '|Z/Y 4E $

% E Y 0 % %>

& - 8 +% 9Y "

5 + E +

QE E E %> % =Y $

% $ $& 8 5 9

. W tym

% 8 9 + E ]

Luckmann pisali o podstawowej i ograniczonych prowincjach znaczenia w odniesieniu do konstruktów
]E [- 59].

229

% >E + ] & 5E +

„4 $ -

% + ” [Berger, Luckmann 1983:58]. Inaczej

post Y @ E %

+ - % E &

E E

% Y 4 8 + 9 5 E E

& 5& %>Y |

8 9 +

Q + E E

miejsca zamieszkania eY=Y 5E $ $- E

$ 5 &

%> % + Y

% % 5 >

% - $ $$ +

+ - &5 - $+ > $ Y

E Y

4 & $+ Y

4 & 5

E $E QE

Y=E Q% ch

5> - Y =Y "5 + $+ >

Y 4 & 5 E

E E na terytoria obce i/lub postrzegane jako wrogie.

+ > & E

+ E E $&

5 E + - Q anarchopunków takim

- & Y ' E $ $ - Niemcy). Rodzaje

+ $ + > $ +

> E $ & & 5

230

normom i regulaminom. Te pierwsze p&

E $ & 5 $ >

obco; te drugie - + Q -=E $ E

Y & ast

$ 5 Q E E E ¤E

partyjny, etc.), jak i w otwartych (ulica, plac miejski, etc.) Innym rodzajem

Y - E $ 5

5 > cech specyficznego symulakrum. @ 5

5 face to faceE 5

% & fanziny, + e-mailu i internetu.

+ &

kom > 5E +>E +

- E E $ & 5

>Y + > 5

+ strzeni symbolicznej - swoistej sono- i

Y 4 >

+ & &$ $-komunikatów do analiz

wszelkich innych wytworów widzianych tu w perspektywie tekstów kultury.

- $E 5 & Q

sonosfery)

+ &>E 5

& 55 >Y

6#$%,#+8#7+#(%+&%,-,"!&7+7$&%,-6)/
;!"#$+%,-

@ + $ $ $ %

+ & & Y + 5

> + $ 85 $ 9Y

] E E $ % E % &

# < 5 & Q5 &

$ $ $=Y 0
% 5 5 % % < 5 +Y

231

Y # 5 $ +

5>Y

+E + E

E & + $

n5% Y 4 5%>

Q = $ $ -

Y | E %$ 5

E $ 5 . Ci starsi

5 $+ + %

Y & E + E +

5 E $Y

nie stosowali wobec nich zbyt restryktywnych metod wychowawczych i

> +& 5E +

% &Y 4 % $

5 Y 0 robotniczych

& % E 5

>Y " $ + %

E $ & + & Q% & $=

5 +Y @>

& 5 &

& punkiem [C. 1997]. Przytaczam

definicje:

„ &E

E E &E $

& 5 E E

& Y

Rodzina czyli ojciec i matka to ludzie niezbyt dobrze sytuowani, z którymi nie

$E $ E 5 E

$ E $E $ 5 % &E

$E & 5 5> Y

232

Rodzina czyli ojciec i matka to nie fachowcy od wychowywania dzieci, o

$ + >E + E + 5 >E + +

$> 5E $ & E 5 E $ %

tam pods&E &E &E & 5E $ 5

&E $ 5 E & 5Y

Rodzina czyli ojciec i matka to ludzie, z którymi nie ma specjalnych

$ $ E $ 5 & > al

5 E &E + &Y

E +

E % $ E E % + 5 $&E +

& $ 5 ++ 5 $

X $ & >

+ >Y

Rodzina to alternatywna rodzina, która polega na równouprawnieniu i nie

wiadomo o co chodzi w tej rodzinie9 * [Y

Mamy t <

X 89E

+ Y

' & 5 $

+ *"E $ $<

skinem-& + 5

"++ $V &

nacjonalistyczne i prawicowe przek % Y +

&& &$

$+ 5 &E + % +

& &+5 80 *9 % E

ojciec " >V [KK 1993].

& 5

& + +

Y 5 +E 5 5

subkulturowych, 5 %

233

5 $+ &

5% Y | E 5

+ 89 8 & 9 &

$+ 5 -

$ % Y E

przy parafiach. Im bar > E

+E 5%

E 5 miejscach dzieje.

] $ + & E + & 5

Y - niestety- >E

+ & 5&Y "

rozmówcy nieodmienn & 5

E $ 89 $ 5E -

$ - E $Y 5

E 5 > 5

Y 4%$ $$ &

$ Y \Y

Q= > Y

$ 8 ie indziej9E 5

> E E +&

do konfliktów. Wobec tego uczniowie „nieprzystosowani” albo radzili sobie

przy pomocy strategii „mimikry” (rzadziej) - 5 + > % 5

spokój, albo popadali w rozmaite konflikty spowodowane odmiennymi

% Q$ + =

$Y % $ $ & 5

E YE +

234

„ E ]Y Q - BF) to liceum bardzo

E E & $ E

E E $& &+ 5 + &E

+ $ E + $ E

$ % E Y

E ]YE $$E $& &+& 5

E 5 Y

5 E + 5 5

%> - i anarchistyczna. ”[ DM 1993; Dymka

1996].

4 5%> $ &

> + E + 5%>

Y " +

%$ $ E 5 E $ + 5

w szkole - nawet tych z ruchów i organizacji katolickich - 5

> 5 5+ $E

$ - ich zdaniem - + 5

$ + Y ' E $

5 & &<

8% -9 8 9 & < & E

5 E Y ] +

+ E 5 & 5 &Y ! &

+ *% E

$ > Y 0

Y 4 E E 5

8 - 9E

% E $ Y

Czasem + stricte religijnej. Jeden

& $ & & E

& E +E + % Vtakie

235

patriotyczno-religijne a teraz jest odwrotnie" [MA 1991]. Inny nasz rozmówca,

& 5 > > +

E % % &

pielgrzymce [JW [Y E &E

pielgrzym > 5 % 5 E

% $+E % E JT

1989].

Prawie wszystkie rodziny naszych rozmówców - jak to wynika z ich

relacji - % orach domowych i/lub poza nimi

& Y E V $

5 VY " E & $E

$ Vwychowywane w duchu tradycji

niepodleg % E $ 5 * X

codziennie Wolnej Europy" [WG [Y 4 + %E

Q $ >= +

% = rodziny byli

niepoprawnymi "komuchami" [PC 1993].

0 %

& 5 Y

! E +& 5 8 9 5 % 5

> & Q+ 5 = + E

$E & + E 5%

programowy brak zainteresowania „ & &9 5&

zainteresowaniem spr + %

% Q

$ =Y ' $ % +

% \YE 8! % 9 ! 4nny. Albo

& & %> Q &

+ $ =E +

% Y '

8 59Y < $ + $ &E

236

8 9Y @+& 5

% % $

$ % Y " +

% 8 9 E E

& Y 4 $% 5

>Y "5 $

% Y 0 + 5

+ E 5 $ $ Y ]

+ 5 5E

Y $< & -

grupy bardziej zgodne z indywidualnymi poszukiwaniami i

& Y + 8 9

+ $ % X & $

Y 4 $ % +& 5E +

5 5 E &5 &E

Y 5 5

„kumpel”:

„* E E E

E >E E <E E

5 E E E E &E

E E $ Y |

& 5 E 5 E

hodowanie t E !$5E E

E E

$ E ++ $E E E E

E E + E &

% $ Y * E & E

+ > 5 > E 5 %

0 Y @ 5 + Y

Za to jaki jest kumpel do E 5 5E $

237

5 5 > >

.” [ M. 1993; Kupiec 1994].

/ $ $E $

' ]°Y 4$ & 5

$ +-Y +

E E *% E -

!²!Z04Y " $ & 5

E + <

+ Q$+ + &= 5 &

E $ $ Y

- 5% + nsformacji - 5

E Y

@% + $

% 5 % E Vrozpierdzielania

koncertów; nastukiwania wrogich grup". 5

5 89

„| % 5 5

&E + % >E % >E + % 5

E E % 5E % E

E 5 >Y

| E 5 E $

E E E & E % $

typowe imprezy na których 5 E

X E + %>

+ E E -Y

Zabawa czyli tego typu rzeczy - +E E

+ + E $ %>

+ - 5 YYY +E + +

> % ” [M. 1992; Bylka 1995].

' &

% $ Y

238

E % E $+

„niespokojne duchy” do udzielania odpowiedzi na wyzwania. Kiedy nasi

$ $ >

pi - 5% 5 E - E

E + |Z]# ' ]°

% E 5 , wreszcie na swoje cechy psychiczne

Q E %> - % -E

%>E % $ =Y

5E + + 5 +

E + $

Y 4 E + 5 +> %

$ $+ % Y E Q &

=E - E Y

/ $ 8+ 9Y 4 &

tym na % Y

+- E $ E + &

+ Q$=E & + % &>

5 % + Y Q 5 5 5

$ & $ % =Y

'5 + E

% E QE +

organizowali projekcje). Pr +

> $ 8 9

$ % Y ! & E

$ $ > 8 % 9 5 8

% 9Y 4 & E < +

+ <

Y % 5 5

& % E 5 +

% E & & + 8 9Y

Dla grup subkulturowych jednym z naczelnych takich wrogów jest policja.

239

5 5 8 9

wywiadz $ $ -

Alternatywy [RK [Y 4 &E

& %

„ |0 E %> E

E $ E $E E $

5 & E 5E $ E E

+ E E E E

+ > $& + >.

Policja czyli milicja jeszcze wtedy to stara ekipa, która towarzyszy

% E + E $

Piniora, Borowczyka i Skiby, pikietom w sprawie uwolnienia Havla,

[Y E $& &+ 5 &

na komisariacie, dostawanie kolegium, rewizje, wpadki, wsypy, która tworzy

listy proskrypcyjne, ma wypisane nazwiska tych najaktywniejszych, zgarnia w

$ E $ + > ”.

Jak widzimy, w tych 5 8%>

kombatancka” charakterystyczna dla $. Inne aspekty

8 9 &

„ + E $ E 5E

>E 5 >E + >E

> E < + E < & Y

Policja to pan Zenek i aktorzy, którzy towarzyszyli happeningom,

% E E

E & & 5 % E

5E + E &

E E

#5E $ # %Y 0 E

$ + % E 5

Y9 % [

240

4 + -E

+ & 5 % E

% & $ + 8 9E $ 5

& 5 $ E 5

% + E % Y

% dki, kiedy to jedna osoba w trakcie swojej

% +

Y 8 % 9 - w zgodzie z

- < Y

E &> 5 Q

czego - dodajmy - =

- $Y

$ + Y ~

5 - Y

$< E & 8 9 E $

$E $ E E Y "5%

dzisiejsi liderz &< E

E &< E

]° ' Y ' % E

dla nich autorytetem. Autorytetów i wzorców osobowych poszukiwali sobie

Y " > &

X $ 5 5 Y ' E +

& $ $ +

> 8 9Y 0 $

E -

+E & 5 & $

fascynacji.

8+9 E h

E Y 0

zbierania podpisów, w akcjach plakatowych, rozrzucali i/lub rozdawali ulotki,

5 V %VE 5 +Y 4

241

o prawdziwej konspiracji a naw Y '5 8 9

$ $ 5 -E $ E

zorganizowania konspiracyjnych siatek, ustalania $.

4 % E & &Y

Prawie wsz 5 5 %

konspiracyjnej robotyY 5 5 + E + E

Y ' & 8 + 9E $ &

QV !") i wyrzucanie ze

E 5Y 0

$ % Y

4 & & %

% Y @ 5%

& 5Y 8 $9

5 + +

> Y

% % 5 $ +

charakterystycznych dla orientacji punkowo-anarchistyczno-ekologicznej w

> 5& 89 + %

- & +

% X 5

5 + % Y Q&=

Q&= X

- &

przechodzeniem do kategorii normalsów;

- & ruchowi - % + i z

$ + Q

$% E squotów, sklepów, drukarni czy wydawnictw

fonograficznyE + $ !²!Z0

stopniowej zmiany);

242

- droga par excellence E & +

E % >

+ 5$X

- dro 5 X

- E $ - %>E Vprzebujane" +

8+ +9X

- wreszcie droga jak z awanturniczego romansu l $ %

sensacyjno-E & % # .

243

""#!7';%-/('(%;!"#$+=G;'/'=#)8()+=

Stan Wojenny -:8#'(%,=/('(7+;!"#$+%,-

W latach 1980 - 1981 „ ! % ” wypracowano przede

5 E && & $Y ! !

4 & $E Y YE Y "+

nich - 8 $ 9 - bardzo ciekawie opisali w kategoriach interakcji

0 '+ E # # [Y

+ ! 4 5 + E

& 4+ ! + 4+

! + 4 E " + | &

!$ Q"|!=Y 4

8- #9Y E $ $< \Y

& 5 $ + i

Y 4 + +

- & 5 Y @

4 Y " 5 E -

& zaszczyt uczestnikom strajków (granie w

E E 8 9 $ +E + &

5 & & =Y

4 ! 4 &

& 5 > $

E %> E 5 8

9 Q E E - #= 0 +

E $ > 5

Y @+ + 8 9 + E

+E 5 % -E

8 | ' / Y Charakterystyka

$ + [-1993” napisanej dla Center for European Studies Universytetu
Harvarda w ramach projektu „Central European Societies in Transition: Social Unrest, Collective Protest, and
Social Movements in Czecho-Slovakia, Poland, and former East Germany since 1989.

244

Y *+ $ E $

> Q $ +=

5 & 5 5

E $ Y "

5> E % Vlokalu", butelki na mleko

&E + V V +E + V V. Masowe

+ E 5 $

V - $V

5 hodów 1-E $ 5

4 E 4 E /-E * Y

$ + % Y

Ich charakterystyczne zabawy podwórkowe, to zabawa w strajk, w " &

5E 4 55VY

4 E $ & ! 4

+ zadymy - rozruchy

- #Y -

# & + \Y

Y & - [\ 4 E $

- 4+ ! ! 4 0Y

Frydrychem - Majorem 8 " *9Y 4dawano

8- #9 8/5 #9E $ 5

„Manifest surrealizmu socjalistycznego” Frydrycha. W Stanie Wojennym

¦ Vmalarstwo taktyczne", czyli malowanie krasnoludków na

-twowych i antyparytyjnych napisach.

Pierwsze happeningi - [ 5 $ ! Y

@ [ [ %> $

"Zadymione miasta" - # ¦

& &Y $<

5 4 E $ 8Krasnale w PRL”,

„ ”, „@ 9Y ! -

& > Y $< - $

245

[ [ 4 E 8 9 0 &

& $E $ + 5 & & Y

89 E + 5 & 8u”. 7 -

[ 6$<E 8@ - 4 9 $& &

- 0 +& 8/&&

5”.

[ & 5 + 6 E

8/ @ - 0aniakalnych” i w Warszawie. W roku 1989 akcje PA i

& 5 E / 4 E

E * E E /-Y ¦

$ + % E Yin. przez

ruch „Twe-9 ! - # /-

" + | !$Y - # -

%> [\ Y * ! / @ - 0

"} - # % Y 4

5 5

E + + &

& E 5 to w

#Y } & % & E

5 5 & 5 E E

$ & & - YYY 5 0'# "Z Z!

]À"# !|~'ZE !|~*# "Z Z! ]À"# 0'” [Lipka

[\X + ¦ [X 5 [[X 0 [[

"CIA", nr 37; ""' +, nr 4,7,8; "== +, nr 2].

E $ & ! 4 +

+ E $ +

& *0~"# 5E 4 - [[X 4 -

[\X [Y & E $

+ E + +Y 4

+ E

246

/$ '5 Y 0

patriotyczno-religijny charakter, podobnie jak wiele innych akcji

*% $ Y +

> + $ Y 'E +

E 5 *% E %>

& % MA 1989; JT 1989; JW 1990]

4 E $ & ! 4 5

$ +Y 5 Y Y [

845 ]>9 $ $

8" 9Y |& > 5 E Q$

& 5& [\ E 5

$ & /- 8" ” i

89= *- [Y |

! - # +& [ - 5

!#Y + + [ !# 5 >

5 rwszomajowego, demonstracji przeciwko

4 [Y \Y 5

E $< (1982 - [= 5 [Y

W roku [[ $< + %$

$ $ % Y | X

Q0 5 * E "

0 +E 0 5 * ! % E * 0 + !E

* ' 0 + !=Y 4 [

& " + ~

0 + ! [[Y

+ E $

4%> $ Q4 = - [E ¦ 0 + 4&

Q¦04= [E 0 +$ * " Q*"=E [Y

E $ & & %

>Y %$ 5%

247

[ - & ! Y

Boom % 5 [Y

1-(%'(%"#!=@,%,-+8(,-Q-1993 organizacji, ruchów i
+#';!"#$+%,-

Y 0+ > & % E +

E $%

Y + +

E + &<

Q= E &< % + &

% % $ 8\9E $ 5 8 9Y

4 5%> $ E 8\9 Y\Y[

- 5 $ ! 89Y | 5%

- - ich historii - &

X % $< Y ! +

a) 1989
[ E 5%> % +

" 5 V, jak sami o sobie mówili, istnieje w Polsce

%> 5E %> % &

Y & %

5 \ [\\Y ! 5

5 $ -E & 5 & E $

na poziomie lokalnym, jak i ogólnokrajowym. W 1988 roku, kiedy

% E % +

Y @% 5 & &E $ %

+ V wagarowicza" (21 marca lub

1 kwietnia).

248

& + & &

5E $ + > 5&

- & % Q E

poligrafii, i - ogólnie - funduszy);

- %> -

E % X

- %>E &

- > +X

- $ &E +

8 9 & E +

pomagali;

- 5% $

E & 5 %>

% $Y

' E + $+

% & 5 $ $+

- Y 0+ & >E + &

E & 5E - istnienie

„wspólnego wroga” w postaci tzw. KOMUNY, po drugie - & E

5%> % + "!||

"So %>V Q 5 | & - % -

- & [ =Y

& 5

skinheadami (jedna z pierwszych - 4 *ry i Nauki z

* =E 8 9 5

+ E $& &

& - $Y 4

%&E + & > + & 5

$Y + %E + %> 5

- Y ' > 8 9

8 >9 Y E $ % E

249

$ %E & $%

&Y 5 5 5 & 5

- E $ +

prz 5 Y

b) 1990
4 $ % E $

+E $ [\E +E

+ Y

uaktywnie 5 %> Y +$ przy partiach

Y 4 & 5

%$ $ +Y 5E +

% lnie (gorzka lekcja z

$ [ $ [\ E +

$ & - [\=Y 0 $

5 Y Q'

charakterystyczne, u +

coraz mniejszy).

8 9 5

& + 5 & Y

] & 5 +j sceny

Y 4< 5

& &Y 0 E +

$ E + 8 $

9 5 Q % =

8 9Y / 5

Q % =Y 0 $ 5 5 &

5 & 5 5

4 * - ']! 8* & $9E

1989 czytamy: „ Eª 5 ”.Na pytanie „ % +
Q = ¡9 E + 8bardzo wiele” - 19,5%E +
„niewiele” - [EªE + - [EªY 4 - ']! 8Po wyborach - deklarowane zachowania
-9 [[ E + Eª $
Y | E - ']! 8Nieobecni w wyborach 1993”, z listopada 1993 roku deklaracje
$ \ªE \ªY

250

5 8 9 Y 4 5

- & 5

8 9

Y Q&

skinheads), a % i inni pozostali w swetrach lub subkulturowych

mundurkach .

+ $E $ E

E + $ 8-&9 olitycy.

+ 5 >E &

+>Y 0+ >E +

% +E 84 !9Y 0 +

5E E + Y

4 > 5 % -

& % - E

& && %>Y '

swojego ist E & 5E +% Y |

0 +E & ]- $

0 + Q % ]- 0 += wynika,

+ & + + [

>Y " ¦

0 + 4&E $ 5 #[\Y ] +

ostatni rok $+ % &

$ Y

c) 1991
5 % + 5

[\ [[Y | 5%> $

$ $+ - + 5 -E

5 Y "

widoczni byli przede wszystkim % i ich przyjaciele z grup punkowych

$ $Y ! "

251

] & 4$5 "&

& $ E 8 skinheada”.

@ %> -katolickich skup 5 $

& 0 + Q

" * $ 0 + $ =Y ' +

w PRM, ale prze E 0 5 Y

Q|}E |!0 Y= ! + 5

8 &9 Q4 =E anarchistami < %

Y ' & Y 0

5 V&&V E + +

tworzeniu lobby + & $

Y @ 5

+ Y

| % - E + 5E $ %

%> 8 & %>9 Q =E &

% $ % - Y

' - +E $ 5

Y & & 5

& $+ 8 9X %> &E

&E &Y Y

" $& 5 E $ - +E

5 [ \\ - 213],

E [ +&

nurtu katolicko- E &

( % =E [ +& E - do nurtu

- &E 5

E E Q $

252

+ $= E Y

postkomunistyczne - 7.

d) 1992

W roku 1992 0 + [ Y $

+$ QE % -sko-

% =E + -

formalnie - +$ ~ @Y

organizacje harcerskie (poza ZHP), kilka organizacji o profilu niepolitycznym,

Y * $ Beskidzkich czy „Polska YMCA” oraz, bardzo

&& % $ E 5 &

Q!4 8!9=Y & & & 0- +$

! E & V ch" - | &

0 + 4 Y

+ > E &

$Y # - wielka polityka.

' $E Y

+E 8 +9E

& +Y 4%$ $

E $ & 5 Y

Chodzi mi przede wszystkim o bezrobocie i %>

E - $

4 +

% , punki i skrajna prawica (skini, & =Y

4 +E + czasem

skinheada; rok 1992 - + Y " %

masowego przekazu, (które nota bene & 5=

skinheadzi. 4 + 5 5 akcji

& Q &

fa= $ Y ! 5 8 &9E 8 &9 8 &&9
$ $ Y

@ 0 + & & 5% E % E

% & 5 Y ¦ QY= \\Y

253

protestacyjnych anarchistów

punków przez skinheads

E $ %E 5 $ > Vspec-grupach"

E > Y 4 + $

+ 5 Q%

*0~"Z + 5% Y =

baseballowy.

e) 1993
' E + [ 0 +E +

image'uE $Y

+ \ Y !%> - Y

8 9 + ! E

do czego j + % Y

4 5 -

Y 4

$ % + % anarchistów i punków oraz ich

5 Y 5 +

+ & - +Y 0

+ ] Y 4 5 %

& 5 $Y ]

4 & [ $ 5 &

5 & &Y ! & & <

5 5 >E $ >

organizacje. # % 5 8 9

$ % skinów. W latach

1989-91 to skini napadali na lokale PPS-RD czy anarchistyczne; w tym roku

punki i anar % $ $ %

Y ! & ] $+ % &Y 0+

> % Jerzego Wertensteina- E $ 5 -& 8
szarych ludzi”Y " [ 5 &
skinheadów % Y

254

5+ Q& % - uzyskane w naszym

5+& =Y

Przedmioty i tematy protestu

a) 1989
Repertuar przedmiotów (obiektów) protestu i repertuar tematow Q E

& = + >

- & X

- & -E $ $ 5ych

Y @ + > E

%>Y $ Y ]

E $+ Y

' E +

5 E $ $< 5& + $Y

Przedmioty protestu [ E $ w kolejnych latach jako

E E 0 5E %

Q 5

=E & !$ E E

surealistyczny Q -& #5=E

} /-E +E

0 ] - Y

Tematy protestu E $ 5 &

& 5E & $ +

i konkretnymi rezultatami poszczególnych akcji protestacyjnych.

"+ E 89 $ +

*0~"#Y 5&

tego tematu: brak % E 5 E %>

Y & | 5 &E

255

&% Q E + =Y

& % + rganizacji, a nawet

% &

postkomunistycznych.

4 *0~"# & &E $& +

> &> & &E

"Z@Z/6'ÁY Gros akcji

E + + % E

postulatu "Polski dla Polaków" oraz poparcia dla "Silnej Armii" &

Y 5 $+ 5

punkowymi, a - $ $ & - & &Y " <

ideologicznej % & *0~"² +&

"Z@Z/6' & E 8 9 &

& Q4#' '}|Z'#Â!*Z Ã VPrecz z obcymi").

Kolejna figura symboliczna i zarazem wielki temat protestów

+ 4"°Y | 8%>9

% "Z@Z/6'E

& 5 + E

$ E non

violence $+ & 5

% Q &

& # 0=Y 4"° +

*0~"²Y 4 5 & 5

E 4"° Z*/#Y # e w

& $+ +E

4%> $E * " E -Twa czy

! - # ¦5 0 + 4&Y

4 > E $

+ $+ &

5 Y ' /6~À |Á@|Á'²'}Y 5

256

% % + & & *0~"²Y /6~#

|Á@|Á'²'} *0~"²Y 4

& $ & & Y & 5

& 0² Q06@|Z= - " Q@=Y %

+ $+

anarchistów, punków i ekologów $ 4"'E

5 |@#@² "#@4ZY

4 5 [E + 5%> E $ 5

+ [ 5 %Y

" + % Q +

> =Y 5 E &

Y 5 Y ]

5 $ + & 5

$ & &Y " !|*6#

$ E &

Y &5

+ %

*0~"²Y

* &

&& E $< E ' ]°Y

b) 1990

Do obiektów protestu, $ $< 5

$E $ [\ + X

E | E &$

% 5 + $E $+

& & 5 ]

Wschodniego.

*0~"# 5% 5

"0Z"*#~#Y 5 $+ starej i nowej

Q % = klatury czyli kryptokomunistów. @ &

257

QY VJudecja" % ~

@ + V~@&V=Y "Z@Z/6°

$ - &

% Y " 5 +

]'Z0~ *##64Y

0 4"° + $ anarchistów,

punków i ekologów E 5 5

protesty przeciwko wprow $ Y &

- + $ & - &+& @Z0*#'#Y

& @Z0*#'Á 5 +

& Y 0 E >E $ + 5

% /6~# |Á@|Á'²'}Y 4

$ 5 + $Y 0+ & >E +

& +% E $ % Y

P$ & $+

$Y 4 5E + + $> >

%> E $E % *0~"#E

& & - Y 4 >

+ 5 anarchopunków $ $

$Y 5

' ]°Y 4 E + % &

"Judeogermanii" + ~ @ 5&

c) 1991

@ $ +

& Q =E

dla E + $Y 4 + $ 5

+ $ $

258

$Y + - (chodzi o

E + - = 5

& & - 4"°E $

& + % Y ]

| Y 4"° +

protesty + 5< , przeciwko

+ % & Y

5 5% anarchistami i punkami.

Q "Z@Z/6°= 5 5 $

% Q obcego

=Y + & %

$ %ci Y 5

" > V 5 & &Y 5

4"° + 5 &

@Z0*#'#Y @ %

przeciw &Y

d) 1992
+ [ par excellence +

& 5

$Y ~ $ 5E + +E

& $ - $ - +

+% Y

- % -

+ $ "Z@Z/6°E

lewicowo-anarchistyczna- 5 $ $

4"'Y 4 % 5E >

E $+ % & & Y +

/6~# |Á@|Á'²'} E +

+ 5 &

% + & "0Z"*#~²Y

259

# % i punki % & 4"'

% E awie

4"'E Y 6#0#"Z #4

'|64Z*#E $ $ $ + Y 4

punkowo-anarchistycznym 5

& $ & 4"'Á #4#0 '|64Z*#

+ + Y

' E 4"° "Z@Z/6°

Y Zopie; lewica

5 Z $ E

5 & 8 9Y

e) 1993

$ $ E 5E +

5 $wnymi orientacjami

% & %$ 5% +

Y " + E 5

w tym roku - >E + 5 - 5

tradycyjne figury symboliczne: anarchistów i punków - 4"°E

skinheadów - "Z@Z/6° Z'| |

]'²0 4#' '}|Z'#Â!*ZY ! $ + 5

& - ekologami. Pewne obiekty szczególnie

& + &E & &Y ]

+ E 0 @¼ $

+ Y > +E

fanzinach o orientacji anarchistyczne 8 % ideolo9

Y 4 4"° $ +

5 /6~Á |Á@|Á'²'}Y

260

% % Y

Liczne protesty anarchistow i punków E E

%> % Q = > &

5 <$ E > & +

[Y " % + 5

% % 5 Y E

E * ] $ Y

5E E fanzinach, +

' ]°E + > Y

" & 5

$+ Y "+ >E +

strony & 5 X

+ - skinheadów, którzy

5 . W

& + skini ur& anarchistów i

punków 5 + & >E + + &

8 &9 %>Y

(%"#!&##/+#@"&#;#3"%+#'+

a) 1989
"5% 5& [ 8iedziczone” po

Q =Y " $ <

% Y @ + % + akcje

komandoskieE & -

rozbijaniu ich przez zadaw 8 9 -

8 9 Y !- 5 $

Y 4 5

- #Y | - podobnie jak

261

5 - Y @

$ $ + + & >

5 % && 5 Vmaluj mury" (graffiti, tagi,

=E %> $ +

obiegu wydawnictw prasowych (fanziny i kasety mangetofonowe). Protest

+ + 8>9 + % 4 - [

@ % - 5

& & &Y

0 E 5% *$E 4

/-Y 4 + 5 >

przez ruch anarchistyczny i pokrewne oraz metod ulubionych przez, umownie tu

&E 5 Q - % =Y ]

& + E + [ Q

5= &

akcj Y / $ non violence &

% & + Y

Q4 > $ - ! -

Alternatywnego, który " V=Y

b) 1990
| [\ >E +

5 $+ Y 4 + >

$E $ 5 5 >

budynkami i zajmowani $ &Y } 5& %

%Y > $

ugrupowaniom, a pozostaje jedynie jako ulubiona metoda grup skinheadzkich.

& zadymyY & $ E &

Y @ +&

malowanie murów, plakatowanie (przede wszystkim w akcjach wyborczych i

akcji bojkotu wyborów - $ 4 !-@=Y " 5

$ + % + *

262

" Y !& + 5 E &

Y 4 +$

&E % +E apoweY *" &

E $

& 5 Y 4

5E + + 5 >

wymiara + Y - +

>E + E &

Q E Y=

% & . Jakkolwiek samo palenie flag

& 5Y

c) 1991
4 % $ Y " 5E

E Y 5 anarchistów i

ekologów czyli Marsz Wielkanocny i blokady dróg w Czorsztynie (akcja Tama-

Tamie=Y Z & Y !

skorzystali ze starej, wypróbowanej metody pogotowia strajkowego i strajku.

0+ >E + & +Y

" % 5

$ Q =Y

d) 1992

4 $ 5 zadym i

$ Y 4 $ > 5 E + > Y

rozbijanie demonstracji > $ . Bici % i

upolitycznione grupy punkowe, oprócz dawania odporu w czynnej walce,

E 5& Q#-Nazi Front,

Radykalna Akcja Antyfaszystowska itp.) O ile % +

263

$ 5

Y 4 $ > $ + 5E +

Y 5 anarchistów, hardcorowców,

$ $ E $y coraz bardziej

5 > Y

z piosenkam E $ & 5 % &&Y

" % E 5 >

szczególnie widoczne.

e) 1993

4 5 + $

Y 0+ + > + E + &

5 $+ 5 X

= 5 X

= 5 $ $

CiekE + &

stosowanych metod. Np. +$ |'" 5

E Y 4 > $ +E +

+ E +

Q& $ $

-=Y | %>

E + 5 $Y "

5 % $ Y

# % , punki i skini <

E 5Y 4 > < fanzinach. Polskie

8 9 +& $ 4$E na Zachód.

264

!7+&'%;:8#,-(%'(%=3"%

a) 1989
~ 5 5 +

-anarchistyczne i prawicowo-

% Y & bficie z absurdu,

E - QV 5+ 5+").

0 & 5E % &E

Y Y 5 &Y &

krótkie, z & 5>Y

" 5 5

+ & Y4 5

("4 5 !Y#YV) i mowy sejmowe poszczególnych polityków. Podsumow&

$ > ! - Q

=E $ +E

5 Y ]

protestu wobec nowej rzeczyw % E $ 5

b) 1990

+ [ % E 8%

9Y 5 8% 9 5

$ E $ +ywanych do

+ E Y |

% $ %

%$ E & $+ 5$ +E +

> 8% 9Y |

5& & & 859E

Dane $ [\ % & + +

w wieku 18- ! - Y 4 5 [ª $E - - 31%,
Mazowiecki - 21%, Cimoszewicz - 8%, Bartoszcze - 6% a Moczulski - 3%. 55% stronników Tymiñskiego nie
+ E Y ! [Y

265

%$ E E 89

E < Q = + 8% 59 5Y ~+

5 %

E % & quasi- E $&

+ Y ~+ 5 $

E 5 naczenia [Fatyga 1993b]. Ten rodzaj

5 % E $%

Y |

Z'| | *0~"ÁY " 5

E V" % $ %V X V &

&VE Y 5 $ $

" V V - Tamie". 4 5 $

+ 5 E $ $< Q

mass-media) Y " 5&

5 Y "+ $ + $ > 5

& 5 5 E &&

brutaliz5 5 $ +Y > +

& % fanzinów i napisy na murach.

Ulubionym sposobem

$ % &E &

85 9E w surrealistycznym

% Y &

murach.

c) 1991

0 & 5 VArmia do cywila"; "Wojna to

pokój"; "Nasze milczenie - VX V i wypnij

5VX V % VY " $ E >E

E punków i anarchistów gier

# $ $ Lecha do technikum; 100lica; Araby won z Polski; 3 x S - S:B Skins,

Securitate; Fuck offX Y + 5 [[Y

266

5E + QY 84 %> ”). W tym

roku ekolodzy postulowali "Marchewki zamiast hot-$VE 5

- - V0 % > VE 5 +

V]5 5< VY %

E 5

E 8+ 9E V

VE & V! V V &VY +

+E 5 $ E E 5

obrazów na murach 5 $Y " + punki

% +E skinheadzi zwykle z

5 E + V VY ! $ VV 5%

$ 5Y

d) Rok 1992

} punkowo - anarchistyczne &

antyklerykalizm: "4 5 + $ % $VX V|'" + 5V Q

& =Y 4 & % V

demokracji a nie dekomunizacji" oraz "Woln VE

prawicowcy mówili o "Tejkowskim - prezydencie Polski", o potrzebie

dekomunizacji oraz - stale - Y | 5

5 V| > -skurwysyna" i - z drugiej strony - &

VV V V V VY

+% V4

% $ 5 VY $ $

V VX V

$VE Y Z +

E 5 $ 4 5E & 0

inni politycy Unii oraz np. lider KPN - Leszek Moczulski.

267

e) Rok 1993

Najbardziej bar $ % i

ekolodzy: " + 0@V V E E

- $ VY + 5

5< $ Y ] 5

+ 5 V V V¦

spierdalaj". Tymczasem prawica i skinheadzi

Y ] %> VSuchocka - V (! -

BF).

***

$ + & 5% & E

Y " - 5 +

E E $ 5 [Y

- &+ 5 > & 5E

& E $ $

- 5 Y 4

$ $E 5

268

""#!"#+#@(%- rynek i „umieranie” subkultur

4 $+ 5 $ &

komercj +E 5

5 5 &Y 4

+ > $ & 8 9 8 9 Y

4 5E + 5 >Y &5E

$ E +Y

]5 $ -& + &

+Y " 5 & Y

Komer,=8#",=+)8()";!"#$+=

4 & 0

/ [ $+ $ 5>Y * E

E $ Y 8Przyjmijmy -

pisze autor - + E $ &

5 QYYY= & Y

5 & $ >

% & E % $

$ E + QYYY=

' %> 5 & $ +% & $ E $

% + +9 [op.cit.: 49].

| E $

tylko wybrane autor ocenia negatywnie. Do politycznych efektów rynku zalicza

% % &X % -kulturowych

5 %i wytworów niechcianych i niepotrzebnych, szybkie

$E +E 8rynek

5 %> $ E E + $

5” [op.cit.:50]. Ekonomiczne efekty rynku to

5 $ % -

269

5 % %

Y 5 8% $

5 $& &E +E 5 % E $&

&” [op.cit.:51]. Do pozytywnych cech rynku w kulturze autor zalicza

+ 8stosunkowo

% 9 Y # %ci z istnienia rynku

+& 5 $+%

% 8" 5 E 5 E

% E $ & 5 $+ % &

5 % Y # & + E $+ %

& - + E + &

zainteresowanie”Y Y Y '$+ 5 %

zainteresowania - % - & +

+Y - 5 -

Y +

- Y 5

okresie urynkowienia kuE + 5 %

$+ Y 84 5 5

X & + ” [ibidem].

* 5 / 8 5 i tych dóbr

E $ & + $ % 5& $&

& ” [op.cit.: 53].

~ E 5 E + 0 /&

E & 5 $ + > +Y +

Y * E E

$ % & 5 +& -

% - zmie & $ Y º

Y &

procesem charakterystycznym dla kultury zachodniej i - przede wszystkim -

- Y * +

270

X % QY Y

* [=Y " E

+ + QY 8 9 deskorolkowców i „Plastik”

dla technomanów=Y ' E $E $ 8 5

9 + - - 5 E

& & Y ]> +

$ $E + $+

& Y > +

& +-Y +

5 5 +

dlate + >E + 5 Y

5 & E +

„ssanie” ze strony pop-kultury 5

& +Y

+ + > &

$ $ Y # + E

homogeni E 8 9 $ Y

4 & 5

+Y &E E

przez czynniki dwojakiego rodzaju. Po pierwsze, przez - wolno co prawda, ale

5&& - 5 + X

E & $

$Y % 5 &E +

instytucjonalizacji i + Q &

= & & &$ >

E $ - 5 + \Y 4

8 zowanych

% &$9 # 4 4 [Y 4 E +

„Obserwujemy - + - E &<

& - & E

271

Y 5

% % ” [op.cit.: 118]. Sygnalizowane

45 $ % Y

ponadnarodowych sieci „Social Venture Network”: „Takich sieci jest 5Y @

!¯" + $ +E E + QYYY=

5 & E X

& X

5X +QYYY= @

+& + E $ & 5 5

+& % QYYY= *+&

%> + > % QYYY= 4 cza zarabianie

% 5E % E

E Y ] & 5 &

5 ” [Bielas 1997: 8].

wprowadza& - $ 5 - & 5 5

[Y > + 80>

9 5 E $ > Y

5 E $ 5 Y

E $ &$E $ +

&+ E &$ 5

& &E & +&Y Y Y

Tomasiewicz w artykule „Czy pop- % Y |

%>9 [[-23]. Tzw. pop- 8to

& - E $ ”

Y Y[Y # + ne z prac klasycznych

X % X

5 & + X 5

+ % -Y !

89 Y ¦ [Y

272

E + E E + 5

ekonomiczna i polityczna. Ujednolicenie gustów sprzyja ekspansji kulturalnej i

gospodarczej oraz kosmopolityzmowi wielkich korporacji. Pop-kultura wypacza

% & 8 %

postmodernistycznego supermarketu Pop-E $

$ %$ $ + ” [op.cit.: 21]. Autor

E & 5 8Co prawda

& 5 E 5& +

E % $

5 &% &Y * & % &

X & % Y

* & & % Q

$ = % Q

$ 5 E & % QYYY=

antypopulistyczny (...) w krajach peryferyjnych kontrkulturowa rebelia zwraca

5 QYYY= 5

& -&9 Y Y \Y ' $ &

&E Q&E E &+ E Y 5%>

&=E + 8 9 memento %

+ 8Tymczasem o dziw{ $ -

E + E Y

Anarchistyczni zwolennicy pop- & 5 "

4% & 5

indywidualizmu9Y " - $ 8anarchoegoizm” do

+ > +

Y Y Y @ + &

+ -dydaktyczny Y + [Y 0+ % >E

$ $ 5 $ 5

& Q = &

Y + 5

bowiem nowe, ciekawe argumenty.

273

' 5 +&

- $ & Y |

5 0 % 8 & &9 [

41-Y !$5 % > & Q55 5 > =Y

E \Y & \YE

+ 8 E " E % E %>

Walterów, $ $ E %

5E 55 ” [op.cit.: 41]. Po drugie, „Dzisiaj

$ $

informacji, jak np. Radio Brum, gdzie pr& 5

%>E + $ X

* 5E $ +

& >9 Y E 8 5 {

5>9 Y E 8| -punkowe nie

& E % $ E +E +

$ E 9 Y

&E 80%5E + > $ 5

E % & 5 Y 0+ + 5

+ % > 5E

kulturalnych.” [ibidem]. Autor broni tutaj równ +

E & 5E +

$ & > 8 9 8"

+ > E

Q & 5E = Y9 Y YY

8 9 + + 8 9Y

80 9 E

$ + 55 >Y

80> 9 % [ E

„Szmal - kasa - wyzysk - 9 8| 5 0

&+ 5 + Y $+ Y $ $

Q5 5%> - ]¦= % 5 na zamieszczanie

274

Y % $ E E $E

Y Q & % = ' [

\\\ Q - ]¦= Q +=9 0>

1994:41]. W i 5 +

+ $ 8" Y 0 5Y

05 & $ $ + >

% } Q = $ E +

YYY QYYY= 5 - $ 5

\ %Y & 5 5& &Y %Y

E +%>Y /º4" |]#"Z @~Z *#!²9

[Piszpunt 1994: 13]. Komercjalizacja dotyka jednak nie tylko anarchopunkowej

+Y - &

8] Y + 9

8@ ] 5 ardzo sporadycznie.

] 5 & +

$ Y & 5

% %> 5

& &Y + &

5 $E E $ 5

] Y ] >

¦ QYYY= 4 % E + [ jest czytany przez

3- Q -=Y

na rzecz prenumeraty ‘Bastionu’ przez czytelnie szkolne, akademickie i

QYYY= ] 5 E &

zorganizowan % 9 VBastion" 1994:31].

* 5 5

+Y 4 > % E + + E +

+E > $

kulturow E 5 &

E > % - %

Raua - 8 - 9 Q

275

&=E > 5% & - & 5

+&Y & 5 5 E Valternatywne

V V + VY Uszaty 5E

& 5 80 9 V 5 & > Y

5 - is + + Y ' > \

% E > E >

5E + % 5 > 5 E 5

> 5 ¡ ' 5 %5E + 5&

+%> + %> $ Y |5 5

E E &E Y % %

% - fajnie, jak nie - trudno. Kiedy ekipa na starcie mówi, +

5 >E % E

+ $ > + 9 [Uszaty 1994: 39].

4+ +E + &

+ + > jako jeszcze

% Y + > E +

prawda komercja + 5 +&E +

E & &

% E Y

E 5>E +

& & & E

inaczej zdefiniowana, (ale zawsze znaczna), ro - E

+ - ex definitione - 5Y

0 + $ > 5

/5 5 % Y ] -

% - 5 % E

8 % 9 $ $Y

% $$ + oficjalnym obiegu i z

5 Y

276

„Umieranie” subkultur

} 8 9 5 $ % Y

% $ & Y !E

+ &E & 5 &Y &

E E 5 5 % E +

Y " 5 8 9 \Y " &

& E + 5 >

> Y 5 -

Q+ & + & 5=Y &

& &+ 5

$ +Y / &>E +

& > - mi przynajmniej - 5

-Y 0+ + >

czego czerpie tak obficie kultura popularna, skoro +

& % Y # E &

8 & 9 $

+ - moim zdaniem - > 5

+% && & +

kultur.

!$ 5 &+

+Y @$ + - $+ - protestuje

% E $ + 5&

5 %>Y 0+ 5 >

Y YE E E % +

$ 5 $ Y 4 $ >

5 + Y #

+ [-[ 5

% & 5% Y *

% & $ [-[[ 5 5

% E quasi- % &E $

277

+ < % Y - co zapewne jest

& & - E + 5

&$ $ 8% 9 % Y " < E

& -E & 5

% % &Y |

E Y "5 8 9 przemiana i rozwój

&$ % % &Y

4 & %> Q 8%

9= E E $+ &$ Y

4 5E + + > -

% - X % -

punkowo-ekologicznej.

&+ 5

konkretne akcje protestacyjne, nawyku zbiorowego dz Y 4 5E +

+ % >Y > 5 $ 5 5>

+ - &

% - > 5 $

zaplecze. %> 5% +

+E 5 &+ >Y

* E E & 5

& 5

struktur - +Y ' & & >

E + 8 -

-& 9 Y

4+& & E + 5%> +

% Y 0

% E & 5 E

& 5 Y | + & 5

%> Y # - & Y |

$ - 5 5

8 & 9Y

278

4 $ > 5 % ia

E $ + 5

$ - +Y 4 %

> Y 4 5%> $ >

& 5 Y 4

5 Q

E $ & =Y |

+ + > % & 8 9E $

% 5% -Y 4 5 E +

& & %>Y ]> + &

&> - &

(Clemensau) „ %> % &”.

5 8 9

> 5 &+

$ > Y

bowiem & E & 5

Q &+ - - = % E &

anarchopunków czy skinów, ani - tym bardziej - kibice, technomani czy skejci.

Kto je zatem wypowiada? Zwykle E $ %> E &

8 9 >E $ 8& 9E + %

E $ 5 E E $ + 5

> 8 59Y

279

Bibliografia

A. [1993], wywiad biograficzny, maszynopis w posiadaniu autorki.

Adamska M. [\E Q= 0Y !-

(red.),  9&99!3 maszynopis powielony, Warszawa: IBPM.

Adamski W. [E 45E Q= 0Y 0E * +%>Y !

dystansu 5 E 4 4"Y

  [1992], Warszawa: CBOS.
  [1994], Warszawa: CBOS.
  [1996], Warszawa: CBOS.

Ansorge P. [1979], %9$ & , Warszawa: PIW.

:#'# 9? ),- 9? *+'# . [1997], Polskie badania nad

% Y 4 | E Q= 8Pogranicze.

/&9/$ (E Y¯E E ] 4Y ¦ ~4Y

Balandier G. [E 6 E Q= Tradycja i

#, Warszawa: Czytelnik.

Banasiak B. [1992], Na tropach dekonstrukcji, (w:) J. Derrida, Pismo Filozofii,

Kraków: inter esse.

& 9 (red.) [1992], Aksjosemiotyka karty pocztowejE 4

~ 4 Y

Banaszczyk T. [1981], U

! 

&"

$ ,

4 Y

Barber B. R. [1997], V &#&, Warszawa: WWL Muza SA.

Barley N. [1997], Niewinny antropolog. Notatki z glinianej chatki,

4 $- !-ka.

Barnes B., Bloor D. (red.) [1993], Relatywizm, racjonalizm a socjologia

wiedzy, (w:) B. Barnes, D. Bloor (red.), Mocny program socjologii wiedzy,

Warszawa: IFiS PAN.

 !"#$% &'( )*%'#( [1994], nr 1(17).

Baudrillard J. [1997], Precesja symulakrów, (w:) R. Nycz (red.),

Postmodernizm. ~&"$ 5E *$ 4Y ] !- Y

280

Bauman Z. [1987], Legislators and Interpreters. On Modernity, Post-

Modernity, and the Intellectuals, New York: Ithaca, Cornell University Press.

Bednarek S. [1995], Pojmowanie kul&9 !! & $5 

syntezach dziejów kultury polskiej, 4 4Y ~

4 E # ~ 4 [\[Y

Bell D. [1994], *9&9$# $&9, Warszawa: PWN.

Benedyktowicz Z. [1995a], Antropologia wobec zmiany, (w:) E. Tarkowska

(red.), ~&$" % $ $$ &

teoretycznej, Warszawa: IFiS PAN.

- [1995b], Mit - literatura - Q5 =E Q=

„Polska Sztuka Ludowa. Konteksty”, nr 3/4.

 *9? )& . [1993], @& 9& @ & 

teatrze, Londyn: „Aneks”.

Berger P., Luckmann T. [1983 ], /$ & &#,

Warszawa: PIW.

Bernstein B. [1990], Odtwarzanie kultury, Warszawa: PIW.

Bielas K. [1997], L Y Q ] =E Q=

„Gazeta Wyborcza”, nr 186, z dn. 11.08.

Bockenheim WY [[E %> 5 Y Q

Jarodzkim),(w:) "bruLion", nr 16.

Bokiej A., Tekieli R. [E " & 5 E Q aremy

Dubiela z Piotrem Niemczykiem), (w:) „bruLion”, nr 19A.

'"'#. [1989], ?#3& !3"9$&#!& 

perspektywie teorii socjologicznejE 6$< 4Y ~6Y

'"'# 9? #(+'# 9? #7!+'# 9 [1977], /!" !' a,

Warszawa: Wiedza Powszechna.

Bourdieu P. [1979], La distinction. Critique sociale du jugement, Paris: Les

Editions de Minuit.

Bourdieu P., Passeron J.C. [1990], Reprodukcja. Elementy teorii systemu

nauczania, Warszawa: PWN.

281

Braun K. [1979], Druga reforma teatruE 4 E 4E *$E

/- Y

Buchowski M. [1989], Wywiad z profesorem sir Edmundem Leachem, (w:)

„*9&9/$ &(, nr 3/4.

- [1990], @!# ?! I&$&! _ %9 #

magicznego w antropologii i filozofii brytyjskiejE - ~#0E

etnografia, nr 14.

- [1993], Kongregacja „królów- $ 9 E

Q= #Y E 0Y *E ZY QY=E Kulturowy wymiar

$$ , Warszawa: IFiS PAN.

- [1995a], Rozterki % E QY 0Y

Kempny: Antropologia bez dogmatów - =E Q=

„*9&9=$5 (3 nr 3-4.

- [1995b], Zmiana w antropologii, (w:) E. Tarkowska (red.), Antropologia

% $ perspektywie teoretycznej, Warszawa:

IFiS PAN.

- [E %E %-

wielkopolskiej, (w:) M. Buchowski (red.), Oblicza zmiany. Etnologia a

$5 &R! $ -kulturowe, Prace Komitetu Nauk

Etnologicznych PAN, nr 7.

Buchowski M. (red.) [1996], _% Y&" $5 

&R! $ -kulturowe, Prace Komitetu Nauk Etnologicznych

PAN, nr 7.

Buchowski M., Burszta W. [1992], _ &$&!

humanistycznej,Warszawa: PWN.

„Bunkier” [1996] Fanzin.

Burszta W. [1992a], Wymiary antropologicznego poznania kultury,

-~#0Y

- [E ' E Q= #Y E

M. Kempny, E. Tarkowska (red.), *9&9$$ ,

Warszawa: IFiS PAN.

282

- [E + E Q= Y * QY=E V 

$5 9& , Warszawa: Instytut Kultury.

Burszta W. (red.) [1996], ~&$" '5 $ 9&9E -

Fundacja Humaniora.

- [1996a], Flaneur w bibliotece, (w:) Wojciech Burszta (red.)

~&$"'5 $ 9&9E - ¦ } Y

- [1996b], U& 9&9' 5E 6$< Z#* ~#0Y

Burszta W., Damrosz J. (red.) [1994], "$"&9Y&"

%$5 #/&9$#'$'R 5R29&,

Warszawa: Instytut Kultury.

Burszta W., Kempny M. [1991], „Wiedza potoczna” i rozumienie innych

E Q= #Y QY=E*&"$&#5 RR

zastosowania teoretyczne, Warszawa 1991: IK, IFiS PAN.

)'"( 9? #@(+'# 9 [1994], O czym opowiada antropologiczna

$#, Warszawa: Instytut Kultury.

%+ ,-* E -

% \\Y Q =Y

Bylka M. [1994], Pol&$!'%(3 praca zaliczeniowa

w ISNS UW.

C. [1997], wywiad biograficzny, wydruk komputerowy w posiadaniu autorki.

Cekiera Cz. [1997], /9% 9&9 , Warszawa: Polska Liga

<%>Y

„Centrum Uwagi” [1998], program I TVP, 13.08., godz. 21.05.

1-!'#'# . [1966],  $ |9!, Warszawa:

LSW.

Clifford J. [1988], The Predicament of Culture. Twentieh Century

Etnography, (w:) Literature and Art, Harvard.

- [1995], O autorytecie etnograficznym, (w:) „Polska Sztuka Ludowa.

Konteksty”, nr 3/4.

- [1997] O etnograficznej autokreacji: Conrad i Malinowski, (w:) R. Nycz

(red.), &~&"$ 5E *$ ] !- Y

283

Chmielewska EY [E ' %> +

ponadlokalnych instytucjach kultury, (w:) E. Illasiewicz - Skotnicka (red.)

 9 ! 9&9! & $$ &

 . @$&%, maszynopis powielony, Warszawa: Instytut

Kultury.

„CIA”, nr 37 ,Fanzin.

Crozier M. (z u ]Y = [E Kryzys inteligencji. Szkic o

#&, Warszawa: Poltext.

Czaja D. (red.) [1994], Mitologie popularne. Szkice z antropologii

$5 #, Kraków: Universitas.

Czajkowska J. [1990], Ugrupowania „Satan” (socjologiczna analiza

kontrkultury i jej niektóre uwarunkowania, (w:) „Studia Socjologiczne”, nr 1-2.

Czy istnieje pokolenie marcowe? (ankieta) Y - E Y ]E 0Y *$E Y

* E Y ! E Y * [E Y ! E Q=

„W'(3 nr 3.

1"%$+'#. [1984], /!"$&/&99&&"

$5 !!"& !E 6$< ~6Y

1"%$+'# 9? #(+'# 9? '(,# 9 . [1985], Analiza interakcji

stategicznej. Próba zastosowania do opisu negocjacji,

(red.), &"& !"%&3 Warszawa:

IFiS PAN.

1"%$+'# 9? #(+'# 9? )'"+'-+! 9 (red.) [1996],

2"R&#E 6$< * ! * ~6Y

DB [1997], Wywiad narracyjny, tematyczny, wydruk komputerowy w

posiadaniu autorki.

Demorgon J. [1995], La recontre internationale l’abord vecu et pense de

l’interculturalite, (in:) M. Abdallah-Pretceille, A. Thomas (ed.), Relations et

apprentissages interculturelles, Paris: Armand Colin Editeur.

Denoux P. [1995], La recherche interculturelle en France, (in:) M. Abdallah-

Pretceille, A. Thomas (ed.), Relations et apprentissages interculturelles,

Paris: Armand Colin Editeur.

284

Derrida J. [1992], Pismo filozofii, Kraków: inter esse.

„Dezynsektor” [1997], nr 1, Fanzin.
DM [1993], Wywiad biograficzny, wydruk komputerowy w posiadaniu

autorki.

(7 9? '! 9 (red.) [1984], Ruchy pogranicza religii i nauki jako

zjawisko psychosocjologiczne, Warszawa:UW.

Dubet F. [1987], La Galere: Jeunes en survie, Paris: Fayard.

Dudek A. [E * Q 0Y *-=E

(w:) „bruLion”, nr 19A.

Durkheim E. [1992], Y& R "!", Warszawa:

PWN.

Dylewski M. [1993],  & $!' (3 praca zaliczeniowa

w ISNS UW.

Dymka M. [1996], &$!'9(3 praca zaliczeniowa

w ISNS UW.

Eco U. [1977], La controcultura (w:) "Civilta delle machine", nr 1.

- [1993], = ;99&, Warszawa: PIW.

- [1996], /"nego, Warszawa: Czytelnik.

Elwira [1998], 8 marca dniem walki o wolny wybór, (w:) „=”, nr 2.

¦- YE 4$ 0Y [\E 4 0 0

Bednarkiewiczmi, twórcami Decentrum (w:) "Decentrum. Okolicznik czasu",

nr 1.

Fatyga B. [1989], *$! &9 $ %

socjologicznych, maszynopis rozprawy doktorskiej, w posiadaniu autorki.

- [\E + \., (w:) M.

!- QY= @9 & 3 Warszawa: IBPM,

maszynopis powielony.

- [E $ +Y &

drogi,(w:) A. W. Rostocki (red.), U "9E 6$< !Y

285

- [E 8 9E Q= #Y E 0Y *E ZY

Tarkowska (red.), Kulturowy wy$$ , Warszawa: IFiS

PAN.

- [1993c], #%> E Q= /&9! .

Raport, Warszawa: Wyd. EXIT.

- [1994], _ % U%9 " @ ] 9 &&

 -1994, Warszawa, wydruk komputerowy w

posiadaniu autorki.

- [E 4$ % E Q= 0Y ]

(red.), _% Y&" $5 &R! $ -

kulturowe, - ~#0Y

- [E h: o recenzjach, (w:)

„Kultura i /$ &”, nr 1.

- [1997a], Trzeci obieg kultury, (w:) B. Fatyga, A.Tyszkiewicz (red.),

V! /&&$ &# $ 93 Warszawa -

Radom: ITE.

- [E # - & +&

E Q= /Y ] - E Y 0E #Y ! QY=E

% Y 4 ,

"/&9/$ (, t.VI, numer specjalny.

- [1997c], V'&394 -_#

'&&&%#(3 QY Y 5%

- ZY 6=E Z-Press.

- [1998], "Nosiciele zarazy” czy forpoczta nowej kultury, (w:) J. Mucha

(red.), /&9!# 9&9owymi w Polsce, Warszawa: Oficyna

Naukowa.

Fatyga B., Siemaszko J. [1989],  $" ! ! 

latach kryzysu 1982 -1983, Warszawa: IBPM.

- [1991], # $& $ 5, Warszawa,

wydruk komputerowy w posiadaniu autorki.

286

Fatyga B., Fluderska G. [E ! + $

ponadpodstawowych i studentów, Q=Y ]Y ¦E 0Y !- QY=E

@$& E 4 E ! ! Y

Fatyga B., Fluderska G., Wertenstein-)!+'# J. [1993], „Wszystko

&E %>9Y +

+ E Q= *Y * QY=E  % {3

Warszawa: CBOS.

(%69? 7&#9? ,# 9?#8#'#. [1995], Czas biografii -

czas $ , Warszawa : OBM UW, wydruk komputerowy w posiadaniu

autorów.

Fatyga B., Fluderska G. [1998],~ +%

+ % , (w:) "Kultura i

! -VE Y

(%69?&9?'!. [1996], /$% $ !

i niemieckiej, Warszawa - Poczdam: PNWM Jugendwerk.

Fatyga B., Tyszkiewicz A. (red.) [1997], V! /&&$ 

&#$ 9, Radom: ITE.

(%69?@,"9?'!9?*)!. [1998]E " E 5 E

cwaniaczki, (w:) „]&&”, 14-15.02.1998.

Fedorczuk MY [E 5 5E

chleb. (rozmowa), (w:) „bruLion”, nr 19A.

Flankowska J. [E ~E & E Q= 8Polityka”, nr 1.

Fluderska G. [E 4% Q= Sytuacja dzieci i

 @$&3 Warszawa: Wyd. EXIT.

- [E 4 +Y + % Y Q= ]Y ¦E

A.Tyszkiewicz (red.), V! /&&$ &# $

1989 roku, Radom: ITE.

8)' 9?!'#'#. (red.) [1993],  3RR &$5 $

$ " $5 & " %9

lokalnym, wydruk komputerowy w OBM UW.

287

Fritzsche Y. [1997], Auf welcher Seite liegt die Ohnmacht? (in:)

„Jugendpolitik”, nr 4.

Frydrych W. [E - #E Q= 8*9&9(,

marzec.

Funke P. [1995], L’interaction interculturelle et le processus de

comprehension d’une culture etrangere, (in:) M. Abdallah-Pretceille, A.

Thomas (ed.), Relations et apprentissages interculturelles, Paris: Armand

Colin Editeur.

Gaiser W., Kruger W., Willems H. [1997], Beteiligungsbereitschaft

Jugendlicher, (in:) „Jugendpolitik”, nr 4.

Garewicz J. [1983], Pokolenie jako kategoria socjofilozoficzna, (w:) „Studia

Socjologiczne”, nr 1.

Geertz C. [1973], The Interpretation of Cultures, BasicBooks.

- [1983], Local Knowledge: Further essays in interpretative anthropology,

New York: Harper Collins Publishers.

- [E ]> E > E Q= 8Ameryka” nr 232.

- [E &Y Q" % =E Q=

R. Nycz (red.), Postmodernizm. ~&" $ 5, Kraków: Baran i

!- Y

Gellner E. [1995], !' $ & szkice o metodzie i

!#9&$", Kraków: Universitas.

- [1997], Postmodernizm, rozum i religia, Warszawa: PIW.

3'#,#. [1993], Szkolnictwo podstawowe, Szkolnictwo ponadpodstawowe,

(w:) /&9! @$&7 Warszawa: Wyd. EXIT.

Giza-Poleszczuk AY [[E * E Q= 0Y 0 QY=E Co

 & & & /$ & $ 9 $"9 &!,

Londyn: „Aneks”.

8#'# Y [\E ] & + E Q= #Y

Si - QY= % && &" % &9 ,

Warszawa: IFiS PAN.

288

- [1996],  @9 $ $, Warszawa:

IFiS PAN.

!+#'# . [1991],  " *& 5 - 1971,

Warszawa: Pomost.

Golka M. [1992], Rynek a komercjalizacja kultury, (w:) S. Golinowska (red.),

*!! 9&9/", Warszawa: Instytut Kultury.

!'"+'#*9 [1990], Reggee - Rastafari, Bydgoszcz: Pomorze.

- [1993], Rastafari w Polsce, (w:) Y *% E #Y QY=E Dzieci

!" 9 $ R9 , Warszawa: Agencja Wulkan-

Piotr Gosk.

Grochowska MY [E + &E Q= 8]& &(, z dn.

21-22.02.1998.

Gurycka A. [1991], &$" , Warszawa: Pracownia Testów

Psychologicznych.

- [1994], @$&!#&9 , Warszawa - Olsztyn:

PTP.

Gurycka A. (red.) [1997], ?$" R9 ! %9 #& 9#

  E - ¦ } Y

Halbwachs M. [1969], /$ $', Warszawa: PWN.

Hall E. [1984],  9&9, Warszawa: PWN.

Haman MY [E ] & & $

psychologii procesów poznawczych, (w:) I. Kurcz (red.), Psychologia a

& !' ", Warszawa: Polskie Towarzystwo

Semiotyczne.

Harris MY [E | 5 Y & }

5 &. Odcinek 3, Ludzkie Zoo, Tv Polsat 23.11, godz.15.

Hassan I. [1987], Postmodernizm, (w:) S. Morawski (red.) Zmierzch estetyki

- autentyczny czy rzekomy?, Warszawa: Czytelnik, t.II.

Hebdige D. [1979], Subculture: The Meaning of Style, New York-London:

Methuen & Co Ltd.

289

Helling IY [\E 0 - E Q= Y 4 E 0Y

| $ QY=E Metoda biograficzna w socjologii, Warszawa - -

PWN.

Hoffman A. [1996], Steal this book, New York/London: Pirate Editions.

Hoggart R. [1976], /$! 9&9' %& ~"3 Warszawa:

PIW.

Illasiewicz-Skotnicka EY [[E 4% E Q= $ " +

(red.) Postrzeganie Europy, Warszawa: IFiS PAN.

Illasiewicz-Skotnicka E. (red.) [1995],  9 ! 9&9!

 & $$ & @$& % 3

maszynopis powielony, Warszawa: IK.

Info z kraju [1994],(w:) „ ~&zny magazyn autorów”,

nr 6-7.

Ingarden R. [1972], * 9, Kraków: Wyd. Literackie.

I.R [E ]5 5 % E Q= VOdra", nr 5.

(j) [1997], Sopot, (w ~&"9&5, nr

2-7.

Jakobson R. [1989], W $9 9&&!' , Warszawa: PIW.

Jameson F. [1972], The Prison-House of Language, Princeton.

- [E - E Q= Y "E

&~&"$ 5E *$ ] !- Y

&#,# 9? 3," M. [1994],  / 3 3 9",

Warszawa: BGW.

Janik LY [E - +E Q=

„*9&9/$ &(, nr 1-2.

Janion M. [1996]3U%' $ #, Warszawa: Sic!

'("3:'# . [1985], Historia i edukacja. O publicystyce kulturalnej

+ [-1945, (w:) „Odra”, nr 9.

+!+'. [1975], Drogi Kontrkultury, Warszawa : PIW.

- [1988], ='!&&, Warszawa: PIW.

290

Jedlicki JY [E 5 E Q= „]& &(, nr

173.2466, z dn.26-27 lipca.

Jenny [1998], Kobiety przeciwko Dyskryminacji i Przemocy. Historia

% -feministycznej,

(w:) „Vacula”, nr 2.

Jesswein R. [1985], Trzeci obieg, (w:) „Odra”, nr 3.

- [1986], Enklawa, (w:) „Odra”, nr 5.

3"=+'#. [1993],  #]&93 3&#3 ,

Warszawa: Lawsonia.

JK [1991], wywiad biograficzny, maszynopis w posiadaniu autorki.
JT [1990], wywiad biograficzny, maszynopis w posiadaniu autorki.
JW [1992], wywiad biograficzny, maszynopis w posiadaniu autorki.

Kaib KY [E 0 %> + - -

przeprowadzonych w Moguncji i Wiesbaden, (w:) J. Kiwerska, A. Sakson,

M. Tomczak (red.),  Y9$@$&##9$! !

 }E - | Y

;#'# . [1989],?9", Lublin: Wyd. Lubelskie.

Kaniowska K. [1994], Problem opisu w etnologii,(w:) W. Burszta, J.

Damrosz (red.), "$"&9Y&"%$5 #

/&9 $#' $' R 5R 29&, Warszawa: Instytut

Kultury.

- [E # E Q= ZY

Tarkowska (red.), Antropologia wobec zmiany. $ 

perspektywie teoretycznej, Warszawa: IFiS PAN.

. [1994], An Arche czy Arche, wydruk komputerowy, w posiadaniu

autorki.

Kasprzak RY [E * - # Q < 5=E Q=

 ~&"autorów”, nr 4.

./ [E ~ E Q= 8Dezynsektor”, nr 1.

Kempny MY [E ]

Malinowskiego, (w:) „Studia Socjologiczne”, nr 3.

291

- [E 4$ %

% E Q=

9+!+'? 9 ;/&%? 9 +' (red.), Kulturowy wymiar

$$ , Warszawa: IFiS PAN.

- [E 4 - E 5 ej

&, Q= Y !- E Y !E 0Y * QY=

/&9 &9 = = /&9 !" &&!3 Warszawa:

IFiS PAN.

- [1994a], Antropologia bez dogmatów - & $ %

iluzji,Warszawa: IFiS PAN.

- [1994b], * $ - o

E Q= Y * QY=EV

$5 9& , Warszawa: Instytut Kultury.

- [E 4$ Y ~agi na

marginesie dyskusji, (w:) E. Tarkowska (red.) Antropologia wobec zmiany,

Warszawa: IFiS PAN.

Kempny M., J. Szmatka (red.) [1992], =$5 & 

$ !%5& &5, Warszawa: PWN.

Kenniston K. [1972], Youth And Dissent, New York: Harcourt, Brace and

Jovanovich.

KK [1993], wywiad biograficzny, wydruk komputerowy, w posiadaniu

autorki.

#,#'# . [1993], =! $ & $&&&&,

Warszawa: Open.

Kiwerska J., Sakson A., Tomczak M. [1996],  Y9$@port o

## NiemczechE - | Y

!'#'# Y [E | -

+E Q= ]Y ¦E 0Y !- QY=E @$& ,

Warszawa: Interpress, seria Studia S Y

- [1994],Obraz bezrobocia i bezrobotnych w polskiej prasie, (w:) „Kultura i

/$ &(, nr 2.

292

- [E ]- , (w:) B. Fatyga, A. Tyszkiewicz (red.),

V! /&&$&#$ 9, Radom: ITE.

!'+'. [ 1969], Z historii i socjologii kultury, Warszawa: PWN.

- [1980], Kultura masowa, Warszawa: PWN.

- [1981], Socjologia kultury, Warszawa: PWN.

- [E ! + & E Q= 8Kultura i

/$ &(, nr 2.

- [1996], Kultura narodowa u korzeni, Warszawa: PWN.

Kmita J. [1982], O kulturze symbolicznej, Warszawa: PWN.

:%!, . [1998],  & $!' (3 praca

zaliczeniowa w ISNS UW.

'! . (red.) [1993],  % {, Warszawa:

CBOS.

'! . [1993], O nauczaniu praktycznym i niepraktycznym. Opinie o

+ E Q= * * QY=

 % {, Warszawa: CBOS.

- [1998], Transformacja jako czynnik pokoleniotwórczy, wydruk

5 Y

;#9?%'"#+#,". (red.) [1993], V!"9 

polska i francuska, Warszawa: Agencja Wulkan - Piotr Gosk.

Korem D. [1994], Suburban Gangs. The Affluent Rebels, Richardson: IFP.

Kowalczewska J. [1993],Miejsce w rodzinie, (w:) Sytuacja dzieci i

 @$&, Warszawa: Wyd. EXIT.

Kowalczewska J., Siemaszko J. [1997], Dalecy i bliscy w przestrzeni

E Q= ]Y ¦E #Y QY=E V! 

/&&$&#$ 93 Radom: ITE.

Kowalski PY [E * 5 E Q= Wobec kultury.

Problemy antropologa, 6$ ! Z E ¯Y

Kroeber A. L. [1957], Style and Civilisation, New York: Ithaca.

- [1973], Istota kultury, Warszawa: PWN.

293

Kupiec M. [1994], &$!' 9$(3 praca zaliczeniowa

w ISNS UW.

Kurowski B. [1997], Punk. Pokolenie pustki, Kraków: Oficyna

Wydawniczo-Handlowa Anabasis.

Lakoff G., Johnson M. [1988], Metafory w naszy9, Warszawa: PIW.

La petita forma adhesiva [1998], (w:) ""+3 nr 5 (32).

Lasch Ch. [1998], Bunt elit, Kraków: Wyd. Platan.

Leach E. [1989], Kultura i komunikowanie, (w:) E. Leach, A. J. Greimas,

@&9 !, Warszawa: PWN.

Leary T. [1998], Polityka ekstazy, Kraków:Wyd. EJB.

Lenart BY [E Z $ +

& Y # $E Q=

„*9&9/$ &(, nr 3.

'# . [1987], V" ## $ zna robotników

polskich. Studium oparte na autobiografiach robotniczych, Warszawa -

- 4"Y

Lévi-Strauss C. [1969], #!, Warszawa: PWN.

- [1970], Antropologia strukturalna, Warszawa: PIW.

- [1993], Spojrzenie z oddali, Warszawa: PIW.

Lindenberg G. [1986],$ ##$&&9&5

Warszawy 1979 - 1993, Warszawa 1986: IS UW.

Lipka RY [\E - #E Q= 0Y !- QY=

@9 &3 Warszawa: IBPM, maszynopis powielony.

- [1992], ! E Q= ]Y ¦E 0Y !- QY=E Raport o

 E 4 E ! ! E Y

- [E " +, (w:) B. Fatyga, M.

!- QY=E @$& , Warszawa: Interpress, seria Studia

! E Y

Lloyd G. E.R. [E ' % ,Q= #Y |& QY=E

Czas w kulturze, Warszawa: PIW.

294

Lombardi A. [1995], The knights of 2000, First Exploratory Survey of the

Skinhead Phenomenon, paper of conference „La violence des jeunes”, Siena.

)(%' . [1993], Surveye w Polsce. Spojrzenie socjologiczno-

antropologiczne, Warszawa: IFiS PAN.

Lyons J. [1984], Semantyka, Warszawa: PWN, t.1.

Lyotard J-F. [1997], Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy,

Warszawa: Fundacja Aletheia.

(;& 9? '/#'# . [1977], O semiotycznym mechanizmie kultury,

(w:) E. Janus, R. Mayenowa (red.), Semiotyka kultury, Warszawa: PIW.

M. [1992], wywiad biograficzny, wydruk komputerowy, w posiadaniu

autorki.

MA [1990], wywiad biograficzny, wydruk komputerowy,w posiadaniu

autorki.

+ *" *'1%'#% -#% 2*34 [1994], nr 1.

Magala S. [1988a], Historia najnowsza kontestacji, (w:) „Odra”, nr 3.

- [1988b], Historia najnowsza kontestacji, (w:) „Odra”, nr 5.

Malewska-Peyre H. [1991], Conclusion, (in:) Malewska-Peyre H.,

Kurczewski J. (ed.) [1991], Valeurs et normes ethiques des jeunes, Travaux

de Recherche nr 2; Vaucresson: CRIV.

- [1993], Les Troubles de Socialisation chez les Jeunes issus de l’Immigration,

(in:) H. Malewska-Peyre, P. Tap (eds.) Marginalites et Troubles de la

Socialisation, Paris:Presses Universitaires de France.

Malewska-Peyre H., Kurczewski J. (ed.) [1991], Valeurs et normes

ethiques des jeunes, Travaux de Recherche nr 2; Vaucresson: CRIV.

Malewska-Peyre H., Fatyga B. [1997], Le poids de l’histoire sur les

croyances normatives, (in:) H. Rodriguez -Tome, S. Jackson, F. Bariaud

(ed.), Regards actuels sur l’adolescence, Paris: Presses Universitaires de

France.

Malinowski BY [E EQ= 8"/!logiczny”,

t.VIII, z. 1- 4.

295

Marchlewski W. [1989], Punki, Rastafarianie, Warszawa: maszynopis w

posiadaniu autorki.

- [\E % E Q= Y * E 4Y QY=EBóg - Szatan -

Grzech. Studia socjologiczne, t.1 Socjologia Grzechu, Kraków: IR UJ.

- [E ! +E Q= /&9! 3

Warszawa: Wyd. EXIT.

Marchlewski W., Rykowski Z. W. [1987], Stroje, kostiumy, uniformy, (w:)

„='(, nr 6 (344).

Marcuse H. [1991], U ! 2 "

'&"$ &$ ", Warszawa: PWN.

Marcus G. E. Fischer M.M.J. [1986], Anthropology as Cultural Critique:

An experimental movement in the human sciences, Chicago.

Marody MY [E # % % E Q= 8Odra”, nr 1.

Marody M. (red.) [1991], U&¤&&/$ &$ 9

progu zmiany systemowej, Londyn: „Aneks”.

Marshall G. [1994], Spirit of ‘69 - A Skinhead Bible, Dunoon:

S.T.Publishing.

Mauss M. [1973], Socjologia i antropologia, Warszawa: PWN.

Mead M. [1979], *9&9

&#

/&99

&9

'$ ", Warszawa: PWN.

- [1986], Trzy studia. Dojrzewanie na Samoa. Dorastanie na Nowej Gwinei.

 &&$ #$&, Warszawa: PIW.

Meller M. [1998], Pokolenie Frugowców, (w:) „Polityka”, nr 14.

Melosik Z. [1996],Rap, walka o znaczenie i pedagogika, (w:) „Kultura

=$5 (, nr 1-2.

Merton R. [1982], ? !" &9 &9 $ , Warszawa:

PWN.

Metken G. [1978], Sztuka komiksu, komiks sztuki, (w:) „Odra”, nr 4.

Michalewski W. (Tarzan) [1992], Mistycy i narkomani,Warszawa: Ethos.

296

Misiuna DY [E E Q= Y *% E

A. Tyszkiewicz (red.)3 V !" 9 $ R9 ,

Warszawa: Agencja Wulkan - Piotr Gosk.

#"#'Y [E '$+ ¡ /

temat filozofii postmodernistycznej, (w:) A. Zeidler-Janiszewska (red.)

Oblicza postmoderny. Teoria i praktyka uczestnictwa w kulturze

$5 !, Warszawa: IK.

Mokrzycki EY [E45E Q= ZY 0 QY=E Kryzys i schizma.

~&!&& &! !" $5 !, Warszawa: PIW, t.

- [1993a], Przedmowa, (w:) J. H.Turner, S. Turner3/!"

$9 9&#, Warszawa: IFiS PAN.

- [E 45E Q= ]Y ]E @Y ] QY= Mocny program socjologii

wiedzy, Warszawa: IFiS PAN.

Morawski SY [E 4 Y %

rekolekcyjne, (w:) T. Kostyrko (red.), V $5 

humanistyka, Warszawa: Instytut Kultury.

MR [1991], wywiad biograficzny, maszynopis w posiadaniu autorki.

Mucha JY [E * & Y 0 %

& $ E Q= #Y! E Y!E

I.Machaj (red.), |9 &&9! /& ' 9 $ ", Lublin:

UMCS.

- [1996], *9&93$ #3!E - !E Y

Mucha J. (red.) [1998], /&9 !# 9&9 ,

Warszawa: Oficyna Naukowa.

Musgrove F. [1974],Ecstasy And Holiness.Counter Culture And The Open

Society, London: Methuen and Co.

)'#! Y [E ' % + ¡E Q= „Respublica”, nr 6.

Najdowski JY [E ! E Q= *Y * QY=  

% {3 Warszawa: CBOS.

297

Neyman E. [1989], Wywiad z profesorem Pierre’em Bourdieu, (w:) „Kultura i

/$ &(, nr 3/4.

No alcohol x no violence [1990?], (w:) „Alarm. Anarchizm & Straight Edge”,

nr 2.

Nowak S. (red.) [1991], /&9 = /&99 V 9"Rowych

przemian postaw i &#, Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego.

Nowakowska EY [E ' > E Q= 8Odra”, nr 6.

Oldenburg R. [1989], The Great Good Place: Cafes, Community Centres,

Beauty Parlors, General Stores, Bars, Hangouts, and How They Get You

trough the Day, New York.

8 . [1993],  & $!' $!”, praca zaliczeniowa w

ISNS UW.

Olo [1994], Jarocin 93, (w:) „Unite & Win”E Q =E -Y

Ortega y Gasset J. [1982], Bunt mas i inne pisma socjologiczne, Warszawa:

PWN.

'#'#. [1980], Grotowski i jego Laboratorium, Warszawa: PIW.

Ossowska M. [1963], Koncepcja pokolenia, (w:) „Studia Socjologiczne”, nr 2.

Ossowski S. [1983], _%#9 $ , Warszawa: PWN.

'(!+'. [1995], ‘Czy Rej E „Gazeta Wyborcza”,

nr 52 (28-29 listopada).

/4 4%'14 4 *2 #&% 56758 [1998], Warszawa: GUS.

Paleczny T. [1997], *&&! ; %9&9 $5

$ &, Kraków: Nomos.

Paluch A. [1990], Mistrzowie &$" $ ! @ !9

teorii antropologicznej, Warszawa: PWN.

Peralva A. [1995], La violence skinhead, paper of conference „La violence

des jeunes”, Siena.

3," . [1986], Odrzucenie. Na marginesie festiwalu w Jarocinie, (w:)

„='(, nr 2-3.

- [1988a], Kilka uwag o trzech obiegach, (w:) „='{, nr 2.

298

- [1988b], O wybranych formach komunikowania alternatywnego w Polsce

Q5 =E Q= 8*9&9/$ &(, nr 3.

- [E "5 + kultury, (w:) „='(, nr 4.

- [1992a],  9% 9&9 , Warszawa: Semper.

- [E ! E Q= 8='(, nr z maja.

PC [1993]

wywiad biograficzny, maszynopis w posiadaniu autorki.

"#! :#(" [1998], 4 E Q= 8

Anarchistyczny magazyn autorów”, nr 3 - 4 (68).

Pietia [1994], Riposta Pietii, (w:) „ ~& "

autorów”, nr 6-8 (24-26).

- [1997]

Kolumna Pietii, (w:) „ ~& " autorów”,

nr 2-4 (56-58).

Pietraszko SY [\E E Q= #Y ! - Q.),

% && &" % &9 , Warszawa: IFiS

PAN.

#(+'#9?#7!+'#. [1976], 5!' &9 &9

$ zna, Warszawa: PWN.

Piszpunt [E " 5 >{E Q= 8”, nr 6.
"Polskie mury" [[E Y Y / E- #Y

Pracz R. [1994], Teatr Satyryków STS (1954 - 1975), Warszawa: Oficyna

Wydawnicza Rytm.

Prawdziwa subkultura [1997], (w:) „Terrorosaurus. Nieregularnik

Nacjonalistyczny”, nr 2.

*#-:' !%, nr 4,7,8, (fanziny).
*#4" ) )&'1 *-#'('1 !"#$4%'1 [1991], maszynopis

powielony, Warszawa: Biuro do spraw miêdzynarodowej wymiany m +

URM.

Punk System Faszyzm [1994(?)], (w:) „Bunkier. Punk Zine - |'% ”, nr 9,

(przedruk z nr 1 „Techno Top”).

299

Qu’est ce que la cyberculture?, adres internetowy:

http://www.cplus.fr/html/cyberculture/index.htm

=)* >@ !"#$ & )*# )&4%'1" [1985], Warszawa:

PTS.

Rau MY [E & &¡{E Q= 8

Anarchistyczny magazyn autorów”, nr 3.

Reiss J.W. [1960],  $9 , Warszawa: PWN.

Ricoeur P. [1989], ' 3& &, interpretacja, Warszawa: PIW.

Ritzer G. [1997], ! $ &, Warszawa: Muza S.A,

seria Spectrum.

RK [1992], wywiad biograficzny, maszynpis, w posiadaniu autorki.

Robin RY [\E ] $ % %

Leksykologii Politycznej w Saint-'E Q= 0 / - QY=E ' 

i $ &, Warszawa: Czytelnik, seria „Panorama”.

Rocznik Statystyczny GUS 1998 [1998], Warszawa: GUS.

Romaniszyn KY [E * ¡ Q +

- =EQ= 8Studia socjologiczne”, nr 2.

Rorty RY [E %> $+ 5 E

(w:) „*9&9=$5 (, nr 1.

Rostocki A. WY [E E Q= #Y E 0Y *E ZY

Tarkowska (red.), *9&9$$ , Warszawa: IFiS

PAN.

Roszak T. [1970], Vers une contre culture, Paris: Stock.

Rykowski Z., Wertenstein-)!+'#. (red.),[1986], Wybrane zagadnienia

$&! 9&9 !3Warszawa: Instytut Kultury.

Rymarczyk P. [1994], Krótka historia masowej kultury czyli kariera pewnego

kopciuszka, (w:) „ ~&"9&5(, nr 3.

Scheler M. [1977], @&&#, Warszawa: Czytelnik.

Schütz AY [E E Q= ZY

Mokrzycki (red.), Kryzys i schizma, Warszawa: PIW.

300

Schütze F. [1983], Biographiesvorschung und narrative interview, (w:) „Neue

praxis”, nr. 3.

*#,#'# . [1983], Dwie socjologie: czasu stabilizacji i czasu kryzysu, (w:)

#Y! - QY=E /& 3 %!3 Y& & & 

perspektywy roku 1981, Warszawa: IFiS PAN.

- [[E #%> $ E Q= Y4 -

E 0Y 5 QY=E /$& 9&9 E 4

*Wiedza o kulturze*.

Siemaszko J. [E 0 + E Q= ]Y ¦E 0Y !ñczak

(red.), @$& 7 4 E ! ! E Y

Simmel G. [1997], ;R$E - 4Y ¦ } Y

Skarga B. [1989], ]&#, Warszawa: PIW.

Skin [1993], wywiad biograficzny, maszynopis w posiadaniu autorki.

*!(%'#. [1993],  $ 9&9, Bydgoszcz: wyd. WSP.

Staszewski W. [1995], ‘Kowboje kontra Indianie’, „Magazyn Gazety

Wyborczej”, nr 47 (24 listopada).

Stomma L. [1997], Epitafium $< E Q= 8Polityka”, nr 41.

Strathern MY [E Y !%>

antropologii, (w:) „Polska Sztuka Ludowa. Konteksty”, nr 3/4.

*(-Romanowska M. [1992], | ! $%$"

Podstawy teoretyczneE

4 E Y

*)! Y [E 4% + $ -E Q= !Y " QY=E

U" #&! 9&9!; Warszawa: PWN.

- [1990], W terenie, w archiwum i w laboratorium. Studia nad warsztatem

socjologa, Warszawa: UW IS.

*)!9?*(%9?,-= .(red.) [1995], |9&&9!/&' 9

$ "'& I§_"5$ "!9/!""|9%3-

30.VI.1994, Lublin: wyd. Uniwersytetu Marii Curie-! Y

@%)N' # *#4$ [1992], (w:) „bruLion”, nr 19A.

301

@%2'( #' !"#$% 4 &' =)* [1993], (red. - brak),

Warszawa: Wyd. EXIT.

SW [1993], wywiad biograficzny, wydruk komputerowy w posiadaniu

autorki.

Szafraniec K. [1991],  ! ! R & !! $"!

' &&, Warszawa: IRWiR PAN.

Szawiel T. [E ! YQ

+ % =E „Studia Socjologiczne”, nr 1-2.

- [1998], Wiedza uczniów o instytucjach demokratycznych i o prawach

E Q= 0Y/E *Y ! -*E *Y* E

*","/'# . [1973], _ 9 &!"E 4 * &+

wiedza.

Szlendak T. [1997], Techno - dzieci k- E Q= 8Studia

socjologiczne”, nr 1.

Sznajderman M. [1994], „The Jardin des Plantes. 9 %

metaforyka Jamesa Clifforda, (w:) "Polska Sztuka Ludowa. Konteksty", nr 3/4.

*"/,#'# . [1997], Czy kryzys kanonu, (w:) M. Kempny, A. Kapciak, S.

6 - QY=E  $"9 9&9# } % $ &

polskiego, Warszawa: Oficyna Naukowa.

*"%;," . [1984], Hippie, punk, popper i inni. Szkic do monografii

 &5 &&!&.,Warszawa: IBPM, maszynopis

powielony.

O. [1996], Wywiad biograficzny, wydruk komputerowy, w posiadaniu

autorki.

+#-Ziemba H. [E 0 + \-tych, (w:) Jadwiga

Korolewicz (red.), /$ & $ $ , Warszawa: IFiS

PAN.

- [1990],  $ & - R ! 9 9

formacji, Warszawa: wyd. Uniwersytetu Warszawskiego.

- [1995], =&# "&! & '&,

Warszawa: ISNS UW.

302

O4 [1994], Czym jest dla mnie graffiti? (w:) „ $ 

Anarchistyczny magazyn autorów”, nr 2 (20).

Tarkowska E. [1987], U $ &%3&!3 9 

%E 4 Y

- [1992], U9 5, Warszawa: IFiS PAN.

- [1996], Dawne i nowe formy ubóstwa w nowej perspektywie (oraz kilka

uwag o innych badaniach), (w:) „65 /&9 Y&"R(, tom

XXXV.

Tarkowska E. (red.) [1995], Antropologia wobec zmiany, Warszawa: IFiS

PAN.

- (red.) [1996], O czasie, politykach i czasie polityków Warszawa: IFiS PAN.

Tazbir J. [1992], Bruknerowska synteza dziejów kultury po latach, (w:)

„Kultura i /$ &(3 nr 2.

Tekieli R. [1989], Fuckty, (w:) „bruLion:, nr 11/12.

Toffler A. [1997], Trzecia fala, Warszawa: PIW.

Tokarska-Bakir J. [1995], Dalsze losy syna marnotrawnego. Projekt

etnografii nieprzezroczystej, (w:) „Polska Sztuka Ludowa. Konteksty”, nr 1.

Tokarski S. [1996], Orient i subkultury, Warszawa: Semper.

Tomasiewicz J. [1994], Czy pop- % ¡

| %>E Q= Pariadka. Anarchistyczny

magazyn autorów”, nr 2.

Turner J. H., Turner S. [1993], /!" $9 9

&#, Warszawa: IFiS PAN.

Tyrmand L. [1989], Dziennik 1954r., Warszawa: RES PUBLICA.

„Ulrike Mainhof” [1997], wywiad ,(w:) „Dezynsektor”, nr 1.

Uszaty [E $ E Y & E Q= 8

Pariadka. Anarchistyczny magazyn autorów”, nr 9.

Veblen T. [1971], ? $5!, Warszawa: PWN.

Vercaigne C. [1995], House: a non-violent subculture, paper of conference

„Violence des jeunes”, Siena.

303

Verde A. [1995], Interpretations of youth violence, paper of conference

„Violence des jeunes”, Siena.

Vulbeau Alain [1990], Du Tag au Tag, Paris: IDEF.

Wach J. [1961], Socjologia religiiE 4 * &+ 4 Y

Walc J. [1989], Wybierane, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Pokolenie”.

Waluszko J. [1992], @/~ @9 /$ & ~&&", Sopot:

Mangala Press.

Weber MY [E 8 %>9 E Q=

#Y' E !Y ' E Y " + k, S. Rainko (red.), Problemy socjologii

wiedzy, Warszawa: PWN.

Wertheim W.F. [1960], La societe et les conflits entre systemes de valeurs,

(w:) Cahiers internationaux de sociologie, XXVIII.

Wertenstein-)!+'# Y [E # +E Q=

„*9&9/$ &(, nr 3.

- [1990], To tylko rock’n roll!, Warszawa: ZAKR.

- [1991], Trzy obiegi - Y !

E Q= #Y ! E 4Y 4 QY=E  

'& III _"5$ " !9 /!"" ?9 -22

#, Warszawa-- !E

UMK.

- [1992], Postmodernizm i dziedzictwo subkultury, (w:) A. Zeidler-

Janiszewska (red.) Oblicza postmoderny. Teoria i praktyka uczestnictwa w

9&9$5 !3 Warszawa: Instytut Kultury.

- [1993], '$!3 Warszawa: Instytut Kultury.

Wertenstein-)!+'# 9? 3," . (red.) [1991], Spontaniczna kultura

 =% ! E 4 4Y Ä4 Ä

¦ ~ 4 awskiego.

WG [1992], Wywiad biograficzny, maszynopis, w posiadaniu autorki.

Wilska-@- ]Y Y QY= [E ?!9$ 

@$&%, Warszawa: IFiS PAN.

,V' 2&2*% *V&% *)&- 3"# @2" -*X'#

[1996], t. XXXV.

304

Wojciechowski M. [1994], Trzy pokolenia Polski narodowej, (w:)

„Szczerbiec”, nr 3.

,&% ,*'!4 [bd], nr 2, Fanzin.

Wyka AY [E E Q= #Y ! -

(red.), /& 3 %!3 & & & - z

perspektywy roku 1981. Szkice, Warszawa: IFiS PAN.

- [[E # % & E Q= Y 4 -

E 0Y 5E /$& 9&9 E 4 Ä4

o kulturze*.

- [1993], 2$ %#, Warszawa: IFiS PAN.

%+# " /8@ )&#, % )& [1994], (w:) 

Anarchistyczny magazyn autorów”, nr 2.

Yetes F. A. [1977], /&9 ', Warszawa: PIW.

=@,9 [1994], Kaszubski Skinhead, (w:) „*”, nr 1.

Zdolski AY [E & Y #

Zdolskiego, (w:) „/%' -radykalny”, nr 11 (37).

#7!+'# . [1981], Znaczenie. Interakcja. Rozumienie. Studium z

symbolicznego interakcjonizmu i socjologii fenomenologicznej jako wersji

socjologii humanistycznej, Warszawa: PWN.

Zirk-Sadowski MY [E 5 E Q= *9&9/$ &(3

nr 2.

ZM [1997], tematyczny wywiad narracyjny, wydruk komputerowy w posiadaniu

autorki.

Zorro [1997], Punki: dege % ¡ Q= 8 ”, nr 11.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Fatyga B Dzicy z naszej ulicy antropologia kultury młodzieżowej str 50 75
Dzicy z naszej ulicy
Fatyga B Dzicy z naszej ulic str 50 75 id 168877
7 Mikro i makro elementy naszej diety
DZIECI ULICY
Stare piosenki- video, Fakty opinie o ludziach z naszej Władzy
Jak dbamy o czystość naszej planety(1), zajęcia otwarte dla rodziców, Na zajęcia otwarte
dzieci ulicy
Dzieci ulicy – profilaktyka zagrożeń
Pomoc dzieciom ulicy – doświadczenia organizacji pozarządowych
W NASZEJ WSI STRASZY, parapsychologia
Wyszperane 041011, Fakty opinie o ludziach z naszej Władzy
Demokracja a życie w naszej szkole, konspekty, KONSPEKT, WOS, klasa II
Nazwy cmentarzy na ulicy Baumschulenweg Sadowej w Elblągu
(1990) ZORGANIZOWANI DO PEŁNIENIA NASZEJ SŁUŻBYid 911
Leksykon Pedagogiki Ulicy
A Schopenhauer O śmierci i jej stosunku do nieśmiertelności samej naszej istoty ostatnie zajęcia
propozycje repertuarowe dla naszej pani

więcej podobnych podstron