Klinika Psychiatrii

Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie

ŚRODKI PSYCHOAKTYWNE

- ZABURZENIA

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania spowodowane

używaniem substancji

psychoaktywnych

F11-F19

Używanie

Używanie szkodliwe

(nadużywanie)

Uzależnienie

Intoksykacje

Zespo

ły abstynencyjne

Powikłania w postaci zespołów:

majaczenie, zespół otępienny, amnestyczny,
psychotyczny, zaburzenia afektywne,
lękowe, zaburzenia snu, “flashbacks”,
dysfunkcje seksualne.

ŚRODKI PSYCHOAKTYWNE

ZABURZENIA

Zależność fizyczna

-

Konieczność przyjmowania określonych

środków na skutek uzależnienia organizmu od
obecności w nim danej substancji chemicznej,
bez której nie może on normalnie
funkcjonować.

- Zachodzi tu zjawisko tolerancji i pojawienia

się zespołu abstynencyjnego po odstawieniu
środka.

Zależność psychiczna

Silna i trudna do opanowania potrzeba, a
czasem przymus psychiczny do przyjmowania i
kontynuowania zażywania określonego środka,
czynione jest to w celu uzyskania efektu natury
emocjonalnej

– dla przyjemności (powtórzenie

poprzednio doznanych pod jego wpływem
pożądanych przeżyć) lub uzyskania odprężenia,
ulżenia w cierpieniu, złagodzenia złego
samopoczucia.

Zależność społeczna

-

Występuje wśród młodzieży i wiąże się z

zażywaniem narkotyków w grupie.

-

Polega na tym, iż działa tu czynnik

środowiskowy w postaci presji grupy

(następstwo swoistej interakcji między

młodym człowiekiem a grupą – chęć

sprostania jej naciskowi), świadomości

istnienia pewnej mody, bądź więzi z inną

osobą darzoną uczuciem.

Ostre zatrucie

Stan po wypiciu alkoholu lub przyjęciu innego
środka, powodujący zaburzenia procesów
poznawczych (świadomość, wrażenie,
spostrzeganie, pamięć, uwaga, myślenie,
intelekt), afektu i reakcji psychofizjologicznych.

ZATRUCIE (INTOKSYKACJA)

• Rozwój typowego dla danej substancji,

odwracalnego zespołu klinicznego,

powodującego dezadaptacyjne zachowanie,

zmiany psychologiczne w związku z czynnym

oddziaływaniem substancji psychoaktywnej na

mózg

Używanie szkodliwe

Stosowanie jakiejkolwiek substancji w sposób powodujący
szkodliwe konsekwencje:

- szkody zdrowotne (somatyczne, psychiczne),
-

zaniedbania w pełnieniu ról życiowych,

-

używanie substancji w sytuacjach gdy jest to

niebezpieczne,

-

powtarzające się problemy z prawem wynikające z

używania środka,

-

kontynuowanie przyjmowania środka mimo problemów

społecznych lub interpersonalnych spowodowanych
przez jego używanie.

Zespół uzależnienia

1.

Zespół zjawisk fizjologicznych, behawioralnych i
poznawczych powstający, gdy przyjmowanie
środka (grupy środków) dominują nad
zachowaniami, które charakteryzowały jednostkę
przed uzależnieniem się.

2. Fizjologiczny stan neuroadaptacji spowodowany
powtarzającym się podawaniem środka, który
skutkuje koniecznością dalszego podawania danej
substancji celem zapobiegnięcia objawom
abstynencyjnym.

Zespół uzależnienia

-

Objawem wyróżniającym się zespołu jest

silne, odczuwalne jako nie do odparcia
pragnienie przyjmowania środka
psychoaktywnego.

-

Przyjęcie środka nawet po długim okresie

abstynencji może powodować gwałtowny
nawrót objawów zespołu.

Zespół uzależnienia –

kiedy rozpoznajemy?

Stwierdzając trzy lub więcej spośród sześciu

wymienionych cech:

1. Silne pragnienie lub poczucie przymusu

przyjmowania środka psychoaktywnego

2. Trudności z samokontrolą w powstrzymaniu

się od przyjęcia środka, jego ilości i
zaniechania przyjmowania (np. przerwania
ciągu alkoholowego)

Zespół uzależnienia –

kiedy rozpoznajemy?

3. Fizjologiczne objawy występujące, gdy dochodzi
do zaniechania przyjmowania środka lub wydatnego
zmniejszenia dawki dobowej. Może mieć miejsce
przyjmowanie środka w celu zmniejszenia nasilenia
lub uniknięcia wystąpienia zespołu abstynencyjnego.

4. Istnienie tolerancji, tj. sytuacji, gdy dla osiągnięcia
zamierzonego efektu konieczne jest przyjmowanie
dawek wyższych niż te, które wcześniej taki efekt
zapewniały.

Zespół uzależnienia – kiedy

rozpoznajemy ?

5. Utrata istniejących przed uzależnieniem się
zachowań i poszukiwania przyjemności i
skoncentrowaniu się na zdobywaniu środka.

6. Przyjmowanie środka mimo istnienia jawnie
szkodliwych następstw (np. marskość wątroby u
alkoholika, żółtaczka zakaźna w przypadku
przyjmowania środka dożylnie).

TOLERANCJA

Potrzeba przyjmowania zwiększonej ilości środka celem
osiągnięcia takiego samego efektu odurzenia lub
zmniejszenie efektu przy stosowaniu tej samej ilości środka.

ZESPÓŁ ABSTYNENCYJNY

Psychiczne i fizjologiczne reakcje na nagłe odstawienie
(lub istotne zmniejszenie ilości) środka wywołującego
uzależnienie.

WSPÓŁUZALEŻNIENIE

• Występuje wówczas, gdy osoby związane

z uzależnionym przeżywają jego emocje i
nastroje jako własne

76%

mężczyzn i 65% kobiet z diagnozą używanie szkodliwe lub uzależnienie

cierpi dodatkowo na inne zaburzenia psychiczne.

Epidemiologia

Alkohol i nikotyna s

ą najczęściej stosowanymi substancjami

psychoaktywnymi.

Na kolejnych miejscach

znajdują się: marihuana,

amfetamina, haszysz i kokaina.

Używanie szkodliwe i uzależnienie jest częstsze u mężczyzn
niż u kobiet.

ETIOLOGIA

Udział czynników genetycznych w etiologii uzależnienia od

substancji psychoaktywnych wynosi 40-60%.

CECHY TEMPERAMENTU A UWARUNKOWANE

GENTYCZNIE AKTYWNOŚCI UKŁADÓW

NEUROPRZEKAŹNIKOWYCH (WG. CLONINGERA)

• Układ dopaminergiczny - uzależnienie od

wzmocnień,

• Układ noradrenergiczny - zapotrzebowanie na

stymulację,

• Układ serotoninergiczny - unikanie sytuacji

stresujących.

ETIOLOGIA

Czynniki neurochemiczne

W aktywności behawioralnej związanej z uzyskaniem substancji
psychoaktywnej występują:

Faza przygotowawcza

(apetytywna, poszukiwanie substancji)

– układ

dopaminergiczny,

Faza konsumacyjna

-

układ opiodowy związany bezpośrednio z

mechanizmami nagradzającymi.

ETIOLOGIA

Dla większości nadużywanych substancji
zostały zidentyfikowane konkretne
neurotransmitery lub ich receptory
stanowiące punkt działania tych substancji.

ETIOLOGIA

Endogenny układ kanabinolowy - kanabinole,

Układ dopaminergiczny - amfetamina, kokaina,

Układ serotoninergiczny - substancje halucynogenne,
ecstasy,

Układ opioidowy - opiaty,

Układ GABA-ergiczny - kanabinole, leki anksjolityczne, lotne
rozpuszczalniki,

Układ cholinergiczny – nikotyna.

Uwarunkowania przyczynowe

używania środków psychoaktywnych.

Uwarunkowania psychologiczne

-

do inicjacji dochodzi najczęściej w wieku

młodzieńczym jako potrzeba zachowania się w
sposób odrzucany przez starsze pokolenie (tzw.
okres buntu), choć istnieje rozumienie
szkodliwości i zagrożenia związanego z
przyjmowaniem środka

-

przeciwdziałanie złemu samopoczuciu

-

wyrażanie agresji wobec innych osób

-

chęć bycia zaakceptowanym przez grupę

rówieśniczą

Czynniki natury społecznej

-

moda młodzieżowa (jako wyraz identyfikacji z

subkulturą)

-

nacisk wywierany przez grupę na jednostkę

-

represja (rodzice, szkoła, zakład pracy) jako

wyraz reakcji środowiska na przyjmowanie śr.
psychoaktywnych

-

mechanizm etykietowania społecznego

(labelling)

Czynniki kulturowe

-

mogą decydować o wyborze

środka:

np. w kulturze euroamerykańskiej
(alkohol)

Czynniki ekonomiczne

- cena (alkohol, Polska):

niska = zwiększony popyt, wzrost spożycia,

spadek wydajności

pracy

wysoka = nielegalna produkcja, spadek

wpływów ze sprzedaży

wysokie spożycie = wzrost przestępczości

(zachowania agresywne)

Czynniki biologiczne

-

wpływają na „głębokość” odpowiedzi na

jednorazowe przyjęcie środka i są szczególnie
istotne dla czasu, w jakim u danej osoby wytworzy
się tolerancja wobec środka powodującego
zależność fizyczną.
- uwarunkowania osobnicze (genetycznie):

-

synowie alkoholików – zwiększona

podatność

- mniejsza tolerancja na alkohol u

Japończyków i Chińczyków niż u

mężczyzn rasy białej

PODZIAŁ SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH

Stymulujące

Hamujące

Amfetamina

Opiaty

Kokaina

Barbiturany

Marihuana

Benzodwuazepiny

Halucynogeny

Lotne rozpuszczalniki

PODZIAŁ SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH

„Miękkie”

Nie wywołują uzależnienia fizycznego ( w okresie
wchodzenia w abstynencję nie pojawiają się objawy
fizykalne), np.

kanabinole, lotne rozpuszczalniki,

substancje halucynogenne

.

„Twarde

”

Wywołują uzależnienie fizyczne, np.

opiaty, amfetamina,

kokaina.

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania spowodowane

używaniem opiatów

F11

Heroina

Morfina

Opiaty

Nazwa opiaty, podobnie jak opioidy pochodzi od opium
czyli soku makówki maku (Papavers omniferum), który
zawiera około 20 alkaloidów łącznie z morfiną.

Inne naturalnie

występujące bądź syntetyzowane na wzór

naturalnie występujących to: heroina (diacetylmorfina), kodeina
(3-metoksymorfina) i hydromorfon.

Syntetyczne

opiaty to: meparydyna, metadon (używany przy

leczeniu uzależnienia od opiatów), pentazocyna,
propoksyfen.

Substancje łączące w sobie aktywność agonistów i

antagonistów w stosunku do receptorów opioidowych:
pentazocyna, butorfanol, buprenorfina,

Opiaty

Sposoby przyjmowania:
• palone,
• dożylnie,
• donosowo,
• doustnie.

Tolerancja

na efekt opiatów rozwija się gwałtownie i może

być szczególnie nasilona.

Opiaty

Opiaty działają poprzez receptory opioidowe:

Receptor

μ-opioidowy - uczestniczący w znieczuleniu, depresji ośrodka

oddechowego, rozwoju zaparć i uzależnienia,

Receptor

κ-opioidowy - znieczulenie, diureza i sedacja,

Receptor D-opioidowy -

prawdopodobnie modulujący znieczulenie,

Opiaty wpływają także na systemy neurotransmitterów: dopaminergiczny
i noradrenergiczny.

Dodatkowe bodźce euforyczne przewodzone przez opiaty i opioidy są
związane z dopaminergicznym układem nagrody.

Opium

• Substancja otrzymywana

przez wysuszenie soku z
niedojrzałych makówek
maku lekarskiego
(Papaver somniferum).
Zawiera około 40
alkaloidów, które można
podzielić na dwa
rodzaje:

• pochodne fenantrenu

(morfina, kodeina)

• pochodne izochinoliny

(papaweryna)

Opiaty: heroina, morfina, kodeina,

wywar ze słomy makowej

-

liczba uzależnionych w Polsce oceniana jest na

ok 30 tyś.

-

w Polsce narkomania opiatowa pojawiła się na

przełomie lat 60 i 70-tych

-

mężczyźni:kobiety 4-5:1

-

najczęściej stosowanym środkiem jest wywar ze

słomy makowej

-

corocznie notuje się ok 100 zgonów rocznie z

powodu przedawkowania

-

powodują uzależnienie psychiczne

Opiaty

Efekt kliniczny

Opiaty są substancjami subiektywnie uzależniającymi ze względu na efekt
euforyczny

który indukują, zwłaszcza po ich podaniu dożylnym.

Objawy związane z przyjmowaniem opiatów to: uderzenia gorąca, zaczerwienienie
skóry twarzy, suchość ust, świąd na twarzy (zwłaszcza okolice nosa).

Początkowy okres euforii przechodzi w uspokojenie.

U osób wrażliwych zażycie opiatów może wywołać dysforię , nudności i wymioty,

Fizyczny efekt działania opiatów obejmuje: depresję ośrodka oddechowego,
zwężenie źrenic, zaparcia, skurcz zwieraczy (min. pęcherza i dróg żółciowych),
obniżenie ciśnienia krwi, tętna i temperatury ciała.

U osób uzależnionych niebezpieczeństwo zakażeń wirusowych poprzez igły

Ostre zatrucie spowodowane

użyciem opiatów

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie, potwierdzone co najmniej
dwoma

z następujących:

(1) apatia i stłumienie,

(2) rozhamowanie,

(3) zahamowanie psychoruchowe,

(4) upośledzenie uwagi,

(5) upośledzenie sądzenia,

(6) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe.

Ostre zatrucie spowodowane

użyciem opiatów

Występuje co najmniej jeden z następujących przejawów:

(1) ospałość,

(2) bełkotliwa mowa,

(3) zwężenie źrenic (z wyjątkiem stanu niedotlenienia w
ciężkim przedawkowaniu, gdy występuje rozszerzenie
źrenic),

(4) obniżony poziom świadomości (np. osłupienie, śpiączka).

Komentarz

Ciężkiemu ostremu zatruciu opiatami mogą towarzyszyć:
osłabienie oddychania i niedotlenienie, obniżone ciśnienie i
hipotermia.

Opiaty

–

postępowanie w przypadku

przedawkowania

Triada objawów:

śpiączka, szpilkowate źrenice, depresja ośrodka

oddechowego

Zgon w przypadku przedawkowania opiatów następuje na skutek
niewydolności oddechowej wtórnej do depresji ośrodka oddechowego.

1. Przyjęcie na oddział intensywnej terapii i utrzymywanie podstawowych
czynności życiowych.
2. Podanie Naloksonu (antagonista opiatów ) i.v. 0,8 mg (noworodki 0.01
mg/kg m.c.) i odczekać 15 minut.
3. Przy braku reakcji podać 1,6 mg i.v. i odczekać 15 minut.
4. Przy braku reakcji podać 3,2 mg , rozważyć inne rozpoznanie.
5. Przy korzystnej reakcji kontynuować podawanie w dawce 0.4 mg/d.

Opiatowy zespół abstynencyjny

-

rozwija się ok 12 godzin od przyjęcia ostatniej

dawki

-

nasilenie zależy od wielkości dawek

przyjmowanych w dniach poprzednich

-

objaw stały: bóle mięśniowe

Opiatowy zespół abstynencyjny

Występują trzy z następujących objawów:

(1)

głód substancji opiatowych,

(2)

wydzielina z nosa lub kichanie,

(3)

łzawienie,

(4)

bóle i skurcze mięśniowe,

(5)

nudności lub wymioty,

(6)

biegunka,

(7)

rozszerzenie źrenic,

(8) „gęsia skórka" lub nawracające dreszcze
(9)

tachykardia lub nadciśnienie,

(10) ziewanie,
(11) niespokojny sen.

Leczenie opiatowego zespołu abstynencyjnego

• Dożylne podawanie płynów, domięśniowo witamin

• Podawanie leków uspokajających (np.

chlorprotyksen)

• Klonidyna 0.1-0.2 mg co 3 godz., do 0.8 mg/d. –

wymaga stałej kontroli (hipotensja)

• Metadon 10 mg, w razie utrzymania się objawów 5-

10 mg co 4-

6 h, łącznie do 40 mg/d.

Leczenie uzależnienia od opiatów

• Substytucyjne podawanie metadonu.

• Społeczności lecznicze.

• Leczenie w ośrodku zamkniętym.

• pobyt na oddziale detoksykacyjnym powiniem trwać ok

3 tygodni -

> ośrodki rehabilitacyjno-readaptacyjne

(MONAR)

• pełny program kończy 20% osób

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania spowodowane

używaniem kanabinoli

F12

Kanabinole

Kanabinole

określają produkty uzyskiwane z konopi

indyjskich (Cannabis sativa).
Wszystkie części rośliny zawierają różne psychoaktywne
substancje (ponad 400 rodzajów) spośród których D-9
tetrahydrokanabinol (D-9-THC) jest najsilniejszy.

haszysz

skręty

maryśka

trawa

marihuana

grass

gandzia

Produkty uzyskiwane są z kwiatostanów lub wysuszonych
liści. Stosowane do sporządzania papierosów lub
dodawane do pokarmu.

Kanabinole

-

wytworzenie się zależności następuje po wielu

kontaktach

-

często podobnie jak alkohol pełnią funkcje

socjalizacyjną: dają poczucie, że lepiej rozumie
się innych i przez nich jest się lepiej
rozumianym

-

marihuana zasłynęła jako środek „rozszerzający

świadomość”

-

do zadziałania potrzebna jest duża dawka w

krótkim okresie czasu

Kanabinole

– Uzależnienie psychiczne

– Zwykle traktowane jako niegroźne

– W niektórych krajach traktowane jako

„dozwolone narkotyki”

Kanabinole

U osób przewlekle używających konopii występują następujące
fazy intoksykacji:

Dobrego samopoczucia

Nadwrażliwości zmysłowej

Ekstatyczna

Snu

Kanabinole - ostre zatrucie

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie lub nieprawidłowe
spostrzeganie, obejmujące co najmniej dwa z następujących:

(1) euforia i rozhamowanie,

(2) lęk lub pobudzenie,

(3) podejrzliwość i nastawienia urojeniowe,

(4) spowolnienie czasu (poczucie, iż czas biegnie bardzo wolno lub że

osoba doświadcza szybkiego biegu myśli),

(5) upośledzenie sądzenia,

(6) upośledzenie uwagi,

(7) upośledzenie czasu reakcji,

(8) iluzje słuchowe, wzrokowe lub dotykowe,

Kanabinole - ostre zatrucie

(9) omamy przy zachowanej orientacji,

(10) depersonalizacja,

(11) derealizacja,

(12) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe.

Występuje co najmniej jeden z następujących przejawów:
(1) zwiększony apetyt,

(2) suchość w jamie ustnej,

(3) nastrzyknięcie spojówek,

(4) tachykardia.

Kanabinole

U ludzi regularnie używających konopii „

zespół

amotywacyjny

–

zespół wypalenia”

(do 40% osób

używających).

Objawy:

Bezsenność, bóle głowy, spadek masy ciała z
biegunkami i utratą łaknienia, osłabienie wydolności
intelektualnej i sprawności psychomotorycznej,
osłabienie odporności, obniżenie płodności.

Marihuana

Marihuana

Haszysz

Scun

• to narkotyki na bazie marihuany, są

rozpowszechnione wśród młodzieży.

• Obok marihuany znajdują się w nim inne

substancje psychoaktywne dostępne na rynku -

amfetamina i jej pochodne, środki
halucynogenne i substancje lotne.

• Bywają skuny, w których znaleźć można

śladowe, ale już uzależniające fizycznie ilości
"brown sugar".

• Może być chyba wszystko, poza kokainą i

grzybami. Jeden z najgroźniejszych narkotyków

dostępnych w Polsce.

Scun

• SKUTKI: daje psychiczne i fizyczne powikłania

związane ze wszystkimi wymienionymi

narkotykami. Daje zejścia i psychozy

poamfetaminowe, powracające "flash backi" -

jak po LSD. Pojawiają się zaburzenia nastroju,

faz snu i łaknienia, problemy z pamięcią i

koncentracją uwagi.

• PRZYCZYNY: uważany jest za "miękki i

nieszkodliwy narkotyk" . Przyczyny podobne do
konopi indyjskich.

• POTOCZNE NAZWY: "zioło", "marihuana",

"holenderska marihuana"

„FLASHBACKS”

• Zaburzenie spostrzegania o typie

halucynacji, charakteryzujące się
nawrotem do doświadczeń zmysłowych z
okresu intoksykacji, mimo nieobecności
środka psychoaktywnego

D-9-THC

(D-9 Tetrahydrocannabinol)

D-9-THC

(D-9 Tetrahydrocannabinol)

• - jest izomerem kannabidiolu i główną

substancją psychoaktywną zawartą w
konopiach indyjskich

D-9-THC

(D-9 Tetrahydrocannabinol)

Efektem podawania czystego D-9-THC, we

wzrastającej skali stężenia są:

• stan głębokiego odprężenia (mała dawka)
• wzrost apetytu, wzrost wrażliwości na

zapachy i smaki (mała dawka),

• wzrost wrażliwości słuchu i wzroku (średnia

dawka)

• zaburzenia orientacji w przestrzeni,
• podrażnienie, stany euforyczne (duża

dawka)

D-9-THC – Badania medyczne

Badania medyczne potwierdziły, że podawany

pod kontrolą powoduje:

• wzrost apetytu
• wzrost odporności organizmu
• ogólną poprawę nastroju, szczególnie u osób ze

skłonnościami do depresji.

-

Niektóre badania wskazują też, że THC wywołuje:

• remisję niektórych form raka
• zmniejsza ryzyko zachorowania na AIDS u osób

zarażonych wirusem HIV

D-9-THC – Badania medyczne

Najnowsze badania wskazują również na:

-

zapobieganie przez THC miażdżycy naczyń

krwionośnych (wiąże się on z niektórymi
komórkami krwi uniemożliwiając im
nieprawidłowe gromadzenie się w naczyniu i
tworzenie "złogu" będącego podstawą do
tworzenia się blaszek miażdżycowych).

D-9-THC – Badania medyczne

Inne badania z kolei wskazują, że długotrwałe
spożywanie THC skutkuje problemami z
pamięcią, większą tendencją do popadnia w
depresję oraz utratę motywacji do wysiłku.

W Holandii i w USA dostępny jest legalny lek o
nazwie Dronabinol lub Marinol, którego
głównym składnikiem jest D-9-THC. Jest on
przepisywany na receptę dla osób chorych na
niektóre rodzaje nowotworów oraz do stymulowania
łaknienia u chorych na AIDS.

Kanabinole

Wyniki badań THC w moczu – przez kilkadziesiąt dni są

dodatnie

.

• Leczenie zatrucia zazwyczaj nie jest konieczne.

Wystarczające jest pozostawienie pacjenta w cichym
otoczeniu.

• Ewentualne podanie diazepamu.

Zespoły urojeniowe zazwyczaj mijają bez leczenia.
Po użyciu bardzo wysokich dawek rozwijają się zespoły
majaczeniowe z napadami paniki lub zaburzenia
psychotyczne, które utrzymują się do 6 tygodni.

Kanabinolowy

zespół abstynencyjny

Występuje w następstwie przerwania długo przyjmowanego
cannabis.
Doniesienia różnie opisywały jego czas trwania - od kilku
godzin do 7 dni.

Objawy i oznaki obejmują:
lęk, drażliwość, drżenie rozciągniętych rąk, pocenie się, bóle
mięśni.

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania spowodowane

używaniem leków uspokajających i

nasennych

F13

benzodiazepiny

(na przykład: diazepam, flunitrazepam)

barbiturany

(na przykład secobarbital)

substancje podobne do benzodiazepin

(takie jak meprobamat oraz

glutethimid)

Leki uspokajające lub nasenne

Uspokajające – leki redukujące napięcie, niepokój

Nasenne

– leki indukujące sen

Leki z tej grupy wykazują synergistyczny efekt z
alkoholem.

Zespół zależności fizycznej i psychicznej rozwija się wobec
wszystkich leków z tej grupy. Towarzyszą mu objawy zespołu
abstynencyjnego.

Leki uspokajające lub nasenne

Benzodiazepiny i barbiturany

wywierają swój wpływ

przez kompleks receptora GABA typu A

, który zawiera

kanał chlorkowy, miejsce wiązania dla GABA i
benzodiazepin.

Zespół zależności fizycznej i psychicznej rozwija się
wobec wszystkich leków z tej grupy.

Towarzyszą mu objawy zespołu abstynencyjnego.

Benzodiazepiny

• Najbardziej dostępne – po alkoholu

• Dotyczy co najmniej 3-krotnie częściej

kobiet niż mężczyzn

• Dotyczy osób po 35 rż, które stosują w/w

środki dla poprawy snu, złego
samopoczucia i redukcji niepokoju (jako lek
na objawy nerwicowe lub depresyjne)

Benzodiazepiny

• Uzależnienie fizyczne i psychiczne
• Rosnąca tolerancja (potrzeba zwiększenia

dawki)

• Tolerancja krzyżowa z alkoholem
• Odstawienie groźne dla życia – napady

padaczkowe, majaczenie

• Zamienniki dla innych substancji

psychoaktywnych

Leki uspokajające lub nasenne

ostre zatrucie

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie, potwierdzone
co najmniej dwoma

z następujących:

(1) euforia i rozhamowanie,
(2) apatia i stłumienie,
(3) napastliwość lub agresja,
(4) chwiejność nastroju,
(5) zaburzona uwaga,
(6) niepamięć następcza
(7) upośledzenie sprawności psychomotorycznej,
(8) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe.

Leki uspokajające lub nasenne

ostre zatrucie

Występuje co najmniej jeden z następujących
przejawów:

(1)

chwiejny chód,

(2)

trudności w utrzymaniu postawy stojącej,

(3)

bełkotliwa mowa,

(4)

oczopląs,

(5)

obniżony poziom świadomości (np. osłupienie,

śpiączka),

(6)

wykwity skórne o cechach rumienią lub pęcherzy.

Komentarz
Ciężkiemu ostremu zatruciu lekami uspokajającymi lub
nasennymi mogą towarzyszyć: obniżone ciśnienie,
hipotermia i osłabienie odruchu gardłowego.

Leczenie ostrego zatrucia

1. Prowokowanie wymiotów, płukanie żołądka, węgiel

aktywny.

2. Monitorowanie ciśnienia, oddechu i tętna, podawanie

tlenu.

3. W zatruciu BZD:
• W razie spadku RR podanie leków wazopresyjnych

( noradrenalina, dopamina),

• Flumazenil (antagonista receptorów

benzodwuazepinowych) i.v. 0.2-

1 mg z szybkością 0.2

mg/min. Powtarzać w razie potrzeby co 20 min., nie

przekaraczając 1 mg na dawkę i 3 mg/h.

4. W zatruciu barbituranami nadto:
• Kontrola równowagi wodno-elektrolitowej.
• W zależności od funkcji nerek intensywna dializa,

hemodializa lub dializa otrzewnowa.

Zespół abstynencyjny po lekach

uspokających i nasennych

Występują trzy z następujących objawów:

(1) drżenie języka, powiek i wyciągniętych rąk,
(2) nudności lub wymioty,
(3) tachykardia,
(4) ortostatyczne spadki ciśnienia,
(5) pobudzenie psychoruchowe,
(6) bóle głowy,
(7) bezsenność,

Zespół abstynencyjny po lekach

uspokających i nasennych

(8) złe samopoczucie lub osłabienie,
(9) przemijające omamy lub iluzje wzrokowe, dotykowe

lub słuchowe,

(10) nastawienia urojeniowe
(11) napady drgawkowe typu grand mal.
(12)

w toku abstynencji (lub znaczącego obniżenia

przyjmowanej dawki dobowej) mogą pojawić się
napady padaczkowe i/lub majaczenie

Komentarz
Jeśli obecne jest majaczenie, właściwym jest
Rozpoznanie zespołu abstynencyjnego po lekach
uspokajających lub nasennych z majaczeniem.

Leczenie zespołu abstynencyjnego

Barbiturany
Zastąpienie środka fenobarbitalem w dawce wystarczającej do
wywołania nieznacznie nasilonej ataksji, obniżanie dawki o 1/10
dawki podanej dnia poprzedniego. W razie napadów
drgawkowych

– leki p/padaczkowe.

Benzodwuazepiny
Zmiana na BZD o długim okresie półtrwania.
Powolne odstawianie leków.
Podawanie innych leków objawowo.
W razie napadów drgawkowych – leki p/padaczkowe.

Benzodwuazepiny

Zewnętrzne oznaki używania

• zmniejszenie aktywności życiowej
• senność
• bełkotliwa mowa
• wygląd jak po spożyciu alkoholu
• wymioty

Na co należy zwrócić uwagę

• tabletki
• drażetki różnych kolorów
• opakowania po nich

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania spowodowane

używaniem kokainy

F14

Kokaina

• Indianie peruwiańscy pierwsi

zauważyli oddziaływanie liści
koki. Używali jej w celach
obrzędowych a także
podczas dalekich wypraw
morskich. Koka, dzięki
zawartości kokainy, jest
bowiem jedyną znaną
rośliną, której żucie pozwala
na picie wody morskiej. Thor
Heyerdahl twierdził, że w ten
sposób Indianie zasiedlili
wyspy Polinezji. Zwiększa
ona również wytrzymałość i
pozwala pokonywać szybciej
spore odległości pieszo.

Kokaina

Kokaina

• Napój Coca-cola wszedł na rynek w 1886 jako

mieszanka ekstraktów krzewu koka i nasion
drzewa kola.

• Reklamowano ją jako "wartościowy napój

pobudzający umysł i leczący wszystkie nerwowe
przypadłości".

• Do 1903, typowe opakowanie zawierało około 60

mg kokainy.

• Dzisiejsza Coca-cola nadal zawiera ekstrakt z

liści koki - The Coca-Cola Company importuje
obecnie ok. 8 ton liści rocznie.

• Jednak zabieg ten skutkuje jedynie w walorach

smakowych, gdyż narkotyk jest usuwany.

Kokaina

-

Jest jedną z najsilniej działających substancji

pobudzających pochodzenia roślinnego.

-

Odznacza się ona bardzo dużym potencjałem

uzależniającym.

-

Jest to alkaloid otrzymywany z liści krzewu koki

(Erythroxylon coca)

- w przypadku kokainy nie udowodniono

powstawania uzależnienia fizycznego.

Kokaina

– Bardzo silnie uzależnia psychicznie

– Należy zaznaczyć, że już pierwsze zażycie

kokainy powoduje bardzo silną chęć sięgnięcia
po nią po raz kolejny.

– Zważywszy na wysoką cenę narkotyku i silne

efekty uzależniające, bardzo szybko kokaina
zaczyna odgrywać coraz to większą rolę w
życiu zażywającego.

-

Uzależniona od tego rodzaju narkotyków osoba

może okazywać chęć przyjmowania ich przez
dłuższy czas, niż to na początku zakładała.
- P

rzy dłuższym zażywaniu kokainy odczucia

euforii, wiary w siebie i rozradowania zmniejszają
się, a ich miejsce zaczyna z wolna zajmować
depresja, podenerwowanie i stany
schizofreniczne.

-

Często, aby ominąć te niemiłe konsekwencje,

zwiększa się dawki do ogromnych ilości
„odlatując” na kilka godzin, a nawet dni.

Kokaina

-

Ponieważ taka osoba nie potrafi sama zmniejszyć ilości

branej kokainy lub całkowicie przestać brać, okoliczności
związane ze zdobywaniem, przygotowaniem i zażyciem
narkotyku zabierają jej coraz więcej czasu.

-

Osoby uzależnione zazwyczaj się „alienują”, stają się

podejrzliwe i samolubne -

coraz ważniejsze staje się

zdobycie narkotyku.

-

W tym celu często oszukują, kradną i popełniają inne

przestępstwa. Zrywane są więzy rodzinne i partnerskie.

Kokaina

Kokaina: działanie

- hamuje wychwyt noradrenaliny, co powoduje:

-

silny skurcz naczyń krwionośnych i wzrost ciśnienia

tętniczego

-

rozszerzenie źrenic

-

rozkurcz mięśniówki oskrzeli

- zahamowanie perystaltyki przewodu pokarmowego

-

zahamowanie wydzielania przez gruczoły ślinowe

Kokaina: działanie

- hamuje wychwyt dopaminy, co powoduje:

- w mniejszych dawkach - pobudzenie psychoruchowe,

uczucie euforii, omamy

-

w większych - depresja ośródka oddechowego w pniu

mózgu

-

działanie na serce: wzrost ciśnienia tętniczego,

zaburzenia rytmu serca co prowadzi do takich chorób
jak: miażdżyca, choroba wieńcowa, niewydolność
mięśnia sercowego, nadczynność tarczycy

Kokaina: działanie

- w

ymienione efekty nie są zbyt widoczne po

pierwszym, drugim zażyciu narkotyku, jednak nasilają
się z każdą kolejną dawką.

- z czasem -

zejścia po zażyciu kokainy stają się coraz

bardziej nieprzyjemne. Stwierdza się:

-

zaburzenia osobowości

-

depresja, z próbami samobójczymi

- psychoza po kokainowa - zaburzenia

funkcjonowania społecznego, urojenia, w tym
urojenia prześladowcze

Kokaina: działanie

W przypadku nałogowych „wciągaczy”:

- krwawienia z nosa

-

zniszczenie błony śluzowej

- przedziurawienie przegrody nosowej

Kokaina: przedawkowanie

-

Śmiertelną dawką sproszkowanej kokainy jest 500-

1400 mg.

-

wstrzyknięcie już 20 mg dożylnie, kończy się

zazwyczaj śmiercią.

-

Zanim to nastąpi można spodziewać się następujących

efektów przedawkowania: drgawki, podwyższone
ciśnienie krwi, kołatanie serca (przyśpieszone i
niemiarowe bicie serca), zablokowanie ośrodka
oddechowego

Kokaina: zewnętrzne oznaki

używania

-

Nadpobudliwość i wzmożona aktywność

- Pobudzenie seksualne

-

Zwiększona rozmowność, towarzyskość i

pewność siebie.

-

Rozszerzone źrenice, słabo reagujące na

światło

Kokaina w medycynie

W laryngologii i okulistyce stosuje się
1% -

10% (bardzo rzadko 20%) roztwór

chlorowodorku kokainy w celu znieczulenia
miejscowego ze względu na łatwe
przenikanie błon śluzowych.

Dawka jednorazowa nie może przekraczać

50 mg.

Kokaina (Crack)

Kokaina (Crack)

• Nazwa Krak pochodzi od ang. slangu co oznacza

skałę, a nie - jak się przyjmuje w Polsce - pękanie.
Jest to kokaina oczyszczona z soli, która została
przetworzona do postaci, którą można jedynie palić.
Otrzymuje się go z proszku.

• W porównaniu z innymi formami kokainy krak jest

silnie uzależniający, o natychmiastowym,
krótkotrwałym działaniu (5 do 10 minut).

• Narkotyk jest zażywany poprzez podgrzewanie i

wdychanie oparów.

• Crack pojawił sie w USA dopiero w latach

osiemdziesiątych.

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania spowodowane

używaniem innych substancji

stymulujących, w tym kofeiny

F15

Kofeina

-

Jest alkaloidem znajdującym się w

surowcach roślinnych.

-

Może również być otrzymywana

syntetycznie.

- Kofeina jest stymulantem dodawanym do

napojów jak coca-cola, czy redbull. Zawarta
jest w kawie

Kofeina: Działanie na organizm

-

Pobudza ośrodkowy układ nerwowy oraz

ośrodki wegetatywne: oddechowy,
naczynioruchowy i nerwu błędnego.

-

Pobudza równomiernie korę mózgową

(zwiększa sprawność myślenia, znosi
zmęczenie psychiczne i fizyczne).

Kofeina: Działanie na organizm

-

Przyśpiesza przemianę materii, zwiększając

zapotrzebowanie na tlen.

-

Zmniejsza napięcie mięśni gładkich naczyń

krwionośnych.

-

Pobudza wydzielanie soku żołądkowego.

-

Działa moczopędnie.

Kofeina: Zastosowanie

- Stosowana w ostrym zatruciu alkoholem,

atropiną, w zapaści w przebiegu chorób
zakaźnych, niedociśnieniu, stanach
wyczerpania fizycznego i umysłowego.

-

Dawka śmiertelna kofeiny to około 10 gramów

(w przybliżeniu 80 filiżanek).

Kofeina: Źródła

-

Średnia dawka kofeiny to około 100 mg.

-

Jedna filiżanka kawy zawiera około 75-250 mg

kofeiny.

-

Innymi jej źródłami mogą być: herbata, yerba

mate, czekolada, guarana, orzeszki cola.

Kofeina: Źródła

• Semen Coffeae - Nasienie kawy

( 0,3 - 2,5 % kofeiny)

• Folium Theae - Liść herbaty ( 1,2 - 4,5 % kofeiny)

• Embrio Colae - Zarodek Kola
( 0,6 - 3,0 % kofeiny)

• Semen Cacao - Nasienie kakaowca
( 0,3 % kofeiny)

Semen Coffeae - Nasienie

kawy

Folium Theae -

Liść herbaty

Embrio Colae - Zarodek Kola

Semen Cacao - Nasienie

kakaowca

Kofeina: Źródła (Yerba mate)

Kofeina: Źródła (Guarana)

Amfetamina C

9

H

13

N

Grupa amfetamin klasycznych (dextramfetamina,
metamfetamina, metylfenidat)

główny efekt wywierają poprzez

układ dopaminergiczny układ nagrody.

„Pokrewne amfetaminie” (MDMA, MDEA, MMDA, DOM).
Wywierają efekt zarówno poprzez układ dopaminergiczny jak
i serotoninergiczny. Mają działanie pobudzające i halucynogenne.

Tolerancja rozwija się w wyniku stosowania zarówno

amfetamin naturalnych jak i syntetycznych.

Inne substancje stymulujące (amfetamina)

dextroamphetamine

methamphetamine

methylphenidate

N-ethyl-3,4-methylenedioxyamphetamine – MDEA

3,4-methylenedioxyamphetamine – MDMA

5-methoxy-3,4-methylenedioxyamphetamine – MMDA

2,5-dimethoxy-4-methylamphetamine – DOM

Amfetaminy

– obecnie są wycofane z lecznictwa (wcześniej stosowane

w leczeniu astmy, narkolepsji, depresji, otyłości).
Obecnie pochodne amfetaminy stosuje się w leczeniu ADHD u dzieci.

SPEED

- Ecstasy

Sposoby
przyjmowania:
• doustnie
• dożylnie
• inhalowanie
• wypalanie

Inne substancje stymulujące (amfetamina)

Amfetamina i pochodne

-

Duża nielegalna produkcja

- Niska cena
-

Łatwa dostępność

-

Ulubiony nakotyk studentów (nauka do

egzaminów).

-

nie powoduje uzależnienia fizycznego lub jest

ono bardzo słabe może objawiać się

dusznościami i lekkimi zawrotami głowy w
momencie odstawienia

- Powoduje

uzależnienie psychiczne

-

Do częstych zjawisk należy przyjmowanie

(dożylnie, per os, donosowo) kilkudniowymi
ciagami.

Amfetamina i pochodne

- Slangowe, uliczne nazwy amfetaminy:

białe, amfa, fuka, funia, speed, białko,
władek, wład, white power, proń, proch,
prochy, prąd, proton, pronto, wciąganie,
feta, tynk, szuwax, sztynks, szmata,
siupa, ścierwo, śnieg, szlif, koń, dziad,
kiełcz, doktor, nosy, SZIT.

Amfetamina: Działanie

Efekty spożycia:

- silne pobudzenie psychomotoryczne

-

przyśpieszona akcja serca i szybki oddech

-

brak łaknienia

-

rozszerzenie źrenic

-

podwyższone ciśnienie krwi

-

zwiększone wydalanie moczu

-

jadłowstręt

-

suchość w ustach

-

zmniejszoną wrażliwość na ból, głód i

zmęczenie

Amfetamina: Działanie

-

Przypomina to typową reakcję organizmu na

silny, zewnętrzny stres - jednak ze względu
na długotrwałe blokowanie wydzielania
noradrenaliny stan ten utrzymuje się od 6 do
12 godzin po spożyciu.

Amfetamina: Działanie

Efekty uboczne:

-

zwiększony popęd płciowy i zaburzenia

erekcji

-

drżenie mięśni

-

zaburzenia wzroku i słuchu

-

arytmia serca, mogąca w skrajnych

przypadkach powodować zawał.

Inne substancje stymulujące (amfetamina)

Ostre zatrucie

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie lub nieprawidłowe
spostrzeganie, obejmujące co najmniej dwa z następujących:

(1) euforia i wrażenie zwiększonej energii,

(2) nadmierna czujność,

(3) wyższościowe przekonania i działania,

(4) napastliwość lub agresja,

(5) kłótliwość,

(6) chwiejność nastroju,

Inne substancje stymulujące (amfetamina)

Ostre zatrucie

(7) powtarzane, stereotypowe zachowania,

(8)

iluzje słuchowe, wzrokowe lub dotykowe,

(9) omamy, zwykle przy zachowanej orientacji

(10) nastawienia urojeniowe

(11) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe

Inne substancje stymulujące (amfetamina)

Ostre zatrucie

Występuje co najmniej jeden z następujących:

(1) tachykardia,
(2) zaburzenia rytmu serca,
(3)

podwyższone ciśnienie tętnicze (czasem ciśnienie

obniżone),

(4)

pocenie się i dreszcze,

(5)

nudności lub wymioty,

(6) potwierdzony spadek wagi,
(7)

rozszerzenie źrenic,

(8) pobudzenie psychoruchowe (czasem zahamowanie)
(9)

osłabienie siły mięśniowej,

(10) bóle w klatce piersiowej,
(11) drgawki.

Zespół abstynencyjny po innych

substancjach stymulujących (amfetamina)

Występuje nastrój dysforyczny (np. przygnębienie,
anhedonia).

Występują dwa z następujących objawów:
(1) letarg lub zmęczenie,
(2) zahamowanie lub pobudzenie

psychomotoryczne,

(3) głód substancji stymulujących,
(4) wzmożony apetyt,
(5) bezsenność lub senność nadmierna,
(6) dziwaczne lub nieprzyjemne sny.

Postępowanie

Intoksykacja

Zespół abstynencyjny

Objawy w większości samoistnie ustępują po 24 godzinach,
całkowicie ustępują po 48 godzinach.

Ostre zatrucie

w leczeniu ostrego zatrucia stosuje się neuroleptyki (np.
Haloperidol), a także nawadnianie oraz leczenie objawowe.

Objawy osiągają maksymalne natężenie po 3-4 dniach,
ustępują po około tygodniu.

Inne substancje stymulujące (amfetamina)

Inne substancje stymulujące (amfetamina)

Postępowanie

Indukowana amfetaminą psychoza

Leczeniem z wyboru jest podawanie antagonistów
receptorów dopaminowych, tj. neuroleptyków.
Osoby uzależnione od amfetaminy są bardzo wrażliwe na
neuroleptyki, tak więc zwykle wystarczają dawki o połowę
mniejsze niż u osób nieuzależnionych.

Leczenie uzależnienia

Stosowane są leki z grupy SSRI, zwłaszcza w przypadkach
przebiegających z depresją.

Amfetamina: Skutki używania

-

Następnego dnia po zażyciu występują silniejsze

bądź słabsze objawy wyczerpania.

- Najskuteczniejszym lekarstwem jest przespanie

kilku dodatkowych godzin. Można też zażywać
kolejne dawkę przez wiele dni (tzw. "ciąg"), jednak
po odstawieniu mogą wystąpić objawy bardzo
dużego wyczerpania organizmu, takie jak bardzo
silna potrzeba snu, ogólna ospałość, depresja, utrata
wagi, spadek odporności na infekcje, silne migreny i
zawroty głowy.

-

Przy długotrwałym używaniu, możliwa jest

psychoza amfetaminowa.

Amfetamina: Skutki używania

-

Ze względu na fakt, że amfetamina

powoduje zanik poczucia głodu i zmęczenia
spożywanie jej, połączone z sytuacją
wzmożonego wysiłku fizycznego
(dyskoteka, uprawianie sportu
ekstremalnego, ciężka praca fizyczna),
powoduje niekiedy bardzo poważne
konsekwencje na skutek wyczerpania i
odwodnienia, ze zgonem włącznie.

Amfetamina (stosowana dożylnie) -

następstwa

-

Amfetamina przyjmowana dożylnie w postaci

stężonych roztworów powoduje rozpad
czerwonych krwinek i uwolnienie

hemoglobiny.

-

Amfetamina jako ligand tworzy z żelazem(II)

związki kompleksowe poprzez które zachodzi
utlenianie żelaza w hemoglobinie z +2 do +3,
a wiec nieodwracalne tworzenie
nieprzenoszącej tlenu methemoglobiny
(objawia sie to sinieniem końców placów
oraz ust) co może prowadzić do mikro
uszkodzeń mózgu z powodu niedotlenienia.

Amfetamina (stosowana dożylnie) -

następstwa

-

Wstrzykiwanie stężonych roztworów powoduje

powstawanie skrzepów w naczyniach, które
mogą stać się bezpośrednią przyczyną zawału
serca lub zatorów w OUN.

-

Dodatkowym zagrożeniem przy gwałtownym

podaniu dożylnym stężonego roztworu
amfetaminy jest ryzyko wylewu
podpajęczynówkowego.

-

Ryzyko to bardzo rośnie z wiekiem, gdyż

naczynia tracą normalna elastyczność, a więc i
odporność na wzrost ciśnienia.

Amfetamina (stosowana dożylnie) -

następstwa

-

Najczęstszą przyczyną śmierci po

przedawkowaniu amfetaminy jest paraliż
mięśni oddechowych, a więc uduszenie się
lub zatrzymanie akcji serca w skutek
arytmii lub zawału.

-

Najczęstszymi powikłaniami są

mikrowylewy w OUN.

-

Niewielka część osób popełnia

samobójstwo w skutek psychozy
amfetaminowej albo samookalecza się w
fazie odstawienia.

Metamfetamina

Według Anglików,

metamfetamina (pochodna amfetaminy)

jest tak

samo groźna, jak kokaina czy inne twarde narkotyki.

Na swej stronie brytyjska policja pokazała zdjęcia narkomanów -

przed i po używaniu metamfetaminy.

Zniszczone twarze z cerą pełną plam, rozbiegane oczy, mętny wzrok.

Oto jak wyglądają ludzie, którzy wpadli w nałóg, biorąc metamfetaminę.

Dlatego brytyjskie ministerstwo spraw wewnętrznych uznało, że trzeba

zmienić jej kwalifikację.

Metamfetamina jest teraz uznawana za tak groźną, jak kokaina czy

heroina.

A za posiadanie chociaż najmniejszej działki można spędzić aż

siedem lat za kratkami.

Zespół Ekboma (Ekbom's Syndrome)

• Występuje u osób uzależnionych od

metamfetaminy

• Poczucie, że na ciele i w ciele (pod skórą)

obecne są pasożyty

• Nie mylić z zespołem Wittmaacka-Ekboma

(zespół niespokojnych nóg)

Ecstasy (MDMA)

Ecstasy (MDMA)

Działanie fizjologiczne

• pobudzenie i brak łaknienia
• wzrost temperatury ciała
• wzmożenie odruchów
• rozszerzenie źrenic
• kołatanie serca i tachykardia
• nagłe wzrosty ciśnienia i uderzenia krwi do głowy
• szczękościsk
• nudności i wymioty
• odwodnienie

Ecstasy (MDMA)

Odczucia subiektywne

W dużym stopniu zależą one od

oczekiwań osoby przyjmującej MDMA,
nastroju i sytuacji

, w której ma miejsce

zażycie środka.

Z dużym prawdopodobieństwem można

zakładać, że zły stan psychiczny przed
przyjęciem środka może ulec pogorszeniu
po zażyciu MDMA.

Ecstasy (MDMA)

Pozornie "pozytywne" efekty działania

• euforia
• uczucie przypływu energii
• pobudzenie seksualne
• uczucie silnej więzi z otoczeniem
• uczucie empatii w stosunku do innych
• intensyfikacja przeżyć emocjonalnych
• zaostrzenie percepcji otoczenia

Ecstasy (MDMA)

Negatywne efekty działania

• napięcie emocjonalne
• depersonalizacja
• niepokój mogący przerodzić się w panikę
• nadwrażliwość na bodźce z zewnątrz
• poczucie utraty kontroli
• nieprzyjemne halucynacje i depresja

Ecstasy (MDMA)

Formy występowania i sposoby przyjmowania

• Dawka ekstasy, wynosząca zazwyczaj od 75 do 200 mg i

zażywana doustnie - zaczyna działać po ok. 40 minutach.

Po następnych 30 minutach następuje nasilenie działania.

Działanie ustępuje po kilku godzinach (4-6) od momentu

zażycia.

• Najczęściej spotykanymi postaciami nielegalnej sprzedaży

ecstasy są tabletki i kapsułki. Różnych kolorów i kształtów

tabletki wyróżniają się wytłoczonymi wizerunkami i
znakami

(np. ptak, kot, sierp i młot, itp.) lub napisami. Mogą

one zawierać również pewne ilości innych narkotyków,

najczęściej amfetaminy.

Ecstasy (MDMA)

Właściwości uzależniające

• Działaniu ecstasy, podobnie jak w przypadku innych

środków z grupy amfetamin towarzyszy uczucie silnej
euforii

. Doznania te decydują o uzależniających

właściwościach tego środka. Chęć ponownego przyjęcia

środka może być wzmacniana z uwagi na przykre

dolegliwości pojawiające się po pewnym czasie od jego
odstawienia.

Następnego dnia po zażyciu MDMA często pojawia się

uczucie kaca

, charakteryzującego się:

• zmęczeniem
• zawrotami głowy i mdłościami
• słabą zdolnością koncentracji
• sennością albo pobudzeniem i irytacją
• Stan taki może trwać nawet dwa dni.

Ecstasy (MDMA)

Zewnętrzne oznaki używania

• rozszerzenie źrenic
• pobudzenie
• mało racjonalne i dziwne zachowanie (np.

okazywanie niecodziennej sympatii wobec
innych)

• czasem brak koordynacji ruchowej

Ecstasy (MDMA)

Nazwy slangowe

• eska, bleta, piguła
• nazwy własne tabletek, np. UFO, Love,

Superman, Mitsubishi, Vogel, Herz,
Sonne, VW

Ecstasy (MDMA)

Szczególne zagrożenia i niebezpieczeństwa

• Na skutek przedawkowania środka lub szczególnej nadwrażliwości

na jego działanie może pojawić się tzw. "złośliwy zespół
neuroleptyczny

" (spadek ciśnienia krwi, gwałtowny wzrost

temperatury ciała, drgawki i śpiączka) prowadzący do śmierci.

• Szczególnie niebezpieczne jest przyjmowanie MDMA przez osoby

cierpiące na choroby układu krążenia. Środek ten powoduje

migotanie komór serca nawet u osób zdrowych.

• Na skutek spowodowanego przez MDMA szczękościsku i

zgrzytania zębami może dojść do kruszenia zębów.

Ecstasy (MDMA)

Szczególne zagrożenia i niebezpieczeństwa

• Podobnie jak w przypadku stosowania innych środków z grupy

amfetamin może dochodzić ciężkich stanów depresyjnych, urojeń i
psychoz

, które środek ten może ujawnić i wzmocnić, lub będą one

bezpośrednim następstwem jego stosowania.

• Podniecenie seksualne połączone jednocześnie z odrzuceniem

zahamowań w sferze seksualnej może prowadzić do negatywnych
konsekwencji.

• Nie wiele wiadomo o efektach długotrwałego używania ecstasy, ale

istnieją przesłanki co do tego, że może powodować zmiany

degeneracyjne niektórych neuronów w mózgu.

• UWAGA: Wiele osób zażywa ecstasy na imprezach rave. Środek

ten powoduje wzrost temperatury ciała, co połączone nadmiernym

wysiłkiem (taniec) może prowadzić do odwodnienia organizmu.

Inne substancje stymulujące

- Metamfetamina

- Fentermina

- Metylfenidat

- Benzfetamina

- Dekstroamfetamina

- Fenylopropanolamina

- Propylheksedryna

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania spowodowane

używaniem halucynogenów

F16

Dane ogólne

Substancje psychozomimetyczne lub

halucynogenne, to grupa psychoaktywnych

związków chemicznych, charakteryzująca

się wywoływaniem halucynacji, zmian

percepcji oraz w rzadkich przypadkach

zaburzeń psychotycznych.

Substancje halucynogenne stały się

popularne w latach 60. XX wieku, głównie

w środowiskach związanych z ruchem

hipisów

Podział

-Psychedeliki

-Dysocjanty

-Delirianty

- Inne: Marihuana, Haszysz

Halucynogeny

Większość halucynogenów jest dobrze przyswajana w
przewodzie pokarmowym, jednakże mogą być także
absorbowane poprzez inhalacje, palenie i drogę dożylną.

Tolerancja

na efekty działania halucynogenów rozwija się

bardzo szybko, w ciągu 3 – 4 dni stałego przyjmowania
substancji. Równie szybko efekt ten cofa się w ciągu 4 – 7 dni.

Osoby używające halucynogenów mogą rozwinąć uzależnienie
psychiczne od epizodów halucynacji. Przyjmowanie
halucynogenów nie powoduje fizycznych objawów zespołu
abstynencyjnego.

Halucynogeny- ostre zatrucie

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie lub
nieprawidłowe spostrzeganie, obejmujące co najmniej
dwa

z następujących:

(1) lęk i bojaźliwość,
(2) iluzje słuchowe, wzrokowe lub dotykowe
występujące w stanie pełnego czuwania i gotowości,
(3) depersonalizacja,
(4) derealizacja,
(5) nastawienia urojeniowe,

Halucynogeny- ostre zatrucie

(6) myśli odnoszące,
(7) chwiejność nastroju,
(8) nadmierna aktywność,
(9) działania impulsywne,
(10) upośledzenie uwagi,
(11) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe.

Halucynogeny- ostre zatrucie

Występują co najmniej dwa z następujących przejawów:

(12) tachykardia,
(13) kołatanie serca,
(14) pocenie się i dreszcze
(15) drżenie,
(16) zamazane widzenie,
(17) rozszerzenie źrenic,
(18) brak koordynacji.

Halucynogeny

Postępowanie w zatruciu

1.

Najcześciej nie potrzeba podawać leków.

2. Uspokojenie pacjenta ( unieruchomienie lub/i podawanie

benzodwuazepin).

3. W razie potrzeby ostrożne podanie antagonistów dopaminergicznych

(np.haloperidol).

Halucynogeny

“FLASHBACKS

”

zaburzenia percepcji wywołane halucynogenami

Po długim czasie od użycia halucynogenu, w okresie abstynencji od środka,
osoba doświadcza wywołanych nim wrażeń. Objaw ten wyzwalamy jest przez
stres, zmęczenie, używanie innych substancji psychoaktywnych (alkohol,
marihuana). Epizod trwa zazwyczaj od kilku sekund do kilku minut.

„

BAD TRIP

” – ostra, psychozopodobna reakcja będąca efektem ubocznym

halucynogenów,

charakteryzująca się m.in. poczuciem utraty zmysłów,

halucynacjami o bardzo przerażającej treści, nieprzyjemnymi doznaniami
dotyczącymi własnego ciała

Psychedeliki

Powodują one wzmocnienie procesów

myślowych przez wyłączenie filtrów

blokujących lub tłumiących niepotrzebne

lub niepożądane sygnały z części mózgu
odpowiedzialnych za podstawowe funkcje

organizmu do części mózgu

odpowiedzialnych za świadomość.

Psychedeliki

- LSD
- grzyby halucynogenne
- meskalina
- tryptaminy
- Dimetylotryptamina (DMT)

LSD

LSD

- Jest to jedna z najsilniejszych substancji
halucynogennych -

100 razy silniejsza niż

psylocybina i 4000 razy silniejsza niż meskalina.

-

Po raz pierwszy LSD zostało zsyntetyzowane w

1938 r. przez szwajcarskiego chemika Alberta
Hofmanna w laboratoriach firmy Sandoz (obecnie
Novartis).

-

Początkowo spodziewano się wykorzystać tę

substancję jako lek działający pobudzająco na układ

krwionośny i oddechowy. W trakcie dalszych badań

poznano jego halucynogenne własności.

LSD

Działanie fizjologiczne

• zawroty głowy
• rozszerzenie źrenic i suchość w ustach
• drżenie mięśniowe i skurcze mięśni klatki piersiowej
• osłabienie i nudności
• kołatanie serca
• wzrost ciśnienia krwi
• zapis fal mózgowych (EEG) osoby znajdującej się pod

wpływem LSD-25 przypomina stan pobudzenia i
niepokoju

• rozszerzenie źrenic i silne poty to dodatkowe objawy

fizyczne pojawiające się przy zatruciu LSD

LSD

Długość działania

• Efekty zależą od ilości użytego LSD i

osiągają szczyt w przeciągu okresu od
jednej do trzech godzin po zażyciu środka.
Halucynacje mogą trwać od 8 do 12 godzin.

• Śmiertelne przedawkowanie LSD w

praktyce jest mało prawdopodobne

(teoretycznie mogłoby nastąpić w

przypadku spożycia powyżej 1 g)

LSD

Odczucia subiektywne

• Osoba pod wpływem LSD jest bardzo podatna

na każdy rodzaj sugestii, w szczególności
autosugestię.

• Zarówno rodzaj halucynacji, jak i ich treść są

uzależnione od nastawienia osoby zażywającej
środek i od atmosfery, w której dochodzi do jego
użycia.

LSD

Pozornie "pozytywne" efekty działania

Wywoływane przez LSD, pod względem psychicznym, objawy

są bardzo różnorodne. Nie mniej jednak do najczęściej

pojawiających się można zaliczyć:

• zmianę poczucia kształtów i barw
• niewyraźne widzenie całości i ostrzejsze widzenie kontrastów
• wyostrzenie słuchu
• poczucie obcości własnego ciała
• omamy, złudzenia
• zmiany nastroju i euforię
• subiektywne poczucie wolniejszego upływu czasu
• gonitwę myśli i zmniejszenie zdolności krytycznego osądu.
• Czasem pojawia się uczucie lekkości, bądź przeciwnie -

ociężałości. Przedmioty widziane po otwarciu oczu zwykle

zdają się błyszczeć, a nawet najprostsze z nich nabierają

niezwykłego znaczenia symbolicznego.

LSD

Negatywne efekty działania

• problemy z zachowaniem równowagi i mówieniem
• zła ocena odległości oraz własnych umiejętności
• niespójność wypowiedzi
• zimne dłonie i stopy
• wymioty
• uczucie nacisku na klatkę piersiową ("ciasny sweterek")
• uczucie oszołomienia, osamotnienia
• depersonalizacja
• bezsenność
• panika, lęk, płacz, śmiech
• "złe podróże" (bad trip)

LSD

Właściwości uzależniające

• Uzależnienie psychiczne

Występuje raczej rzadko - tylko wyjątkowo prowadzi do nieodpartej

chęci ponownego przyjęcia.

• Uzależnienie fizyczne

Brak możliwości fizycznego uzależnienia - niezależnie od

częstotliwości przyjmowania, organizm nie włącza LSD do

metabolizmu. Nie zaobserwowano, oprócz uczucia ospałości i
czasem

przygnębienia, żadnych objawów abstynencji po

odstawieniu LSD.

• Zjawisko tolerancji

Zauważono, że częste używanie LSD powoduje nieznaczny wzrost

tolerancji. Wzrost ten waha się w granicach od 15 do 25%.

LSD

Formy występowania i sposoby przyjmowania

•

Najczęstszą formą tego psychodeliku są będące w nielegalnej dystrybucji
kolorowe papierowe znaczki

wielkości przedstawiające różne symbole

graficzne -

nasączone roztworem LSD.

•

Stosowane są one doustnie (ssanie lub włożenie pod język).

•

LSD ma niezwykle

niską dawkę efektywną: każdy znaczek zawiera ok. 300

mikrogramów LSD (w Polsce czasem 100 mikrogramów z dodatkiem
amfetaminy dla wzmocnienia efektu).

•

Prędkość działania LSD jest zależna od sposobu przyjęcia środka. I tak, brany
doustnie (droga pokarmowa) przynosi efekty dopiero po ponad 40 minutach, u

osób szczególnie wrażliwych - wcześniej, nawet po 15.

•

Często jest przyjmowana poprzez włożenie pod język, a więc wchłaniana przez

dziąsła.

•

LSD może być również, co jest szczególnie niebezpieczne, włożona pod

powiekę oka.

LSD

Zewnętrzne oznaki używania

• rozszerzone źrenice i słaba ich reakcja na światło
• dziwne, nieracjonalne wypowiedzi
• wesołkowatość i bełkotliwa mowa
• brak koordynacji ruchowej i widoczne zaburzenie

orientacji przestrzennej

Na co należy zwrócić uwagę

• bibułka nasączana roztworem
• cukier w kostkach
• opłatki
• małe tubki z płynem
• silny zapach potu

LSD

Nazwy slangowe

• kwas, kwach, kwasik, papierek, krysztatek, kamyczek,

trip, ejsid, tejbs, listek

• nazwy własne bibułek z kolorowym nadrukiem, np.

Asterix

Grzyby halucynogenne

• Spośród 5.000 odmian grzybów znanych przez

człowieka - około 80 odmian posiada właściwości
psychoaktywne

• spożywane są w celach narkotycznych lub w wyniku

pomyłki.

• Grzyby halucynogenne niezależnie od gatunku

powodować mogą takie zatrucia jak:

halucynacje
uczucie błogostanu lub psychozę
zmiany percepcyjne i nowy sposób postrzegania świata
anergia lub nadmierne pobudzenie
zaburzenia ze strony układu trawiennego

Grzyby halucynogenne

Najbardziej znane grzyby z tej grupy to:

• łysiczka lancetowata (Psylocybe

semilanceata/mexicana / astecorum)

• muchomor czerwony (Amanita muscaria)
• stożkogłówka biała (Conocybe lactea)
• Psilocybe cubensis
• Copelandia cyanescens

Łysiczka lancetowata (Psylocybe

semilanceata)

Łysiczka lancetowata (Psylocybe

semilanceata)

• Łysiczka lancetowata (Psylocyble

semilanceata

), rosnąca także w Polsce zawiera

nieco mniej substancji psychoaktywnych aniżeli
grzyby amerykańskie. Ma to jednak swoje
znaczenie tylko w ilości jedzonych jednorazowo
grzybów. Przy zjedzonych 50 sztukach mogą
wystąpić bardzo poważne zmiany świadomości,
a spożycie już około 30 świeżych sztuk
powoduje wystąpienie halucynacji.

Łysiczka lancetowata (Psylocybe semilanceata)

Objawy użycia

• halucynacje
• zwiększenie wrażliwości wzrokowej i

słuchowej

• brak kontaktu z otoczeniem
• uczucie opuszczenia ciała
• bierność i obojętność na sygnały

zewnętrzne

Muchomor czerwony (Amanita

muscaria)

177

Stożkogłóka biała (Conocybe

lactea)

Psylocibe cubensis

Copelandia cyanescens - Hawaiian

Copelandia Cyanescens - Hawaiian

Zawiera najwięcej alkaloidów ze

wszystkich grzybów.

-0.2- 0.4 gram for a mild trip

-0.5- 0.7 gram for a regular trip

- 0.8- 1.0 gram for a intense trip

Grzyby halucynogenne

Zewnętrzne oznaki używania grzybów

halucynogennych

• Zachowanie odurzonego może mieć bardzo różny

charakter od spokojnego i przygaszonego

do stanów

silnego

rozdrażnienia, a nawet wściekłości.

• Wszystkie zmysły są bardzo wrażliwe, a w

szczególności słuch i wzrok.

• Normalne oświetlenie staje się nie do zniesienia,

najsłabsze dźwięki są wychwytywane, drobne

przedmioty przybierają przybierają ogromne rozmiary

stając się przeszkodami nie do przebycia.

Grzyby halucynogenne

Objawy użycia grzybów halucynogennych

• gadatliwość i wesoły nastrój
• silne halucynacje
• prowadzenie rozmów z wyimaginowanymi

osobami

• wyostrzenie zmysłów wzroku i słuchu

Nazwy slangowe grzybów halucynogennych

• grzybki, psylocyby, psyfki, baluny

Grzyby halucynogenne

Szczególne zagrożenia i niebezpieczeństwa

• Mimo że zawarte w opisywanych grzybach substancje nie niosą

niebezpieczeństwa powstania uzależnienia fizycznego i niemożliwy

jest rozwój tolerancji - istnieje jednak, podobnie jak w przypadku

innych halucynogenów, pewne niebezpieczeństwo uzależnienia
psychicznego.

• "Eksperymentów" z grzybami nie powinny na pewno podejmować

osoby o niestabilnej psychice

i skłonne do reakcji

psychotycznych. W takich przypadkach szok spowodowany
uwolnieniem ukrytych psychoz

może doprowadzić do

długotrwałego urazu psychicznego.

• Używanie tych środków jest ryzykownym balansem na krawędzi

zdrowia psychicznego stanowczo odradzanym zwłaszcza osobom

niedojrzałym psychicznie i emocjonalnie, osobom o skłonnościach
do depresji

bądź paranoi.

Grzyby halucynogenne

Szczególne zagrożenia i niebezpieczeństwa

• Osobnym problemem jest regularne odurzanie się

grzybami, czasami jeszcze przyjmując i inne narkotyki.

Tego typu zachowania muszą zakończyć się tragicznie;
w najlepszym przypadku -

załamaniem psychicznym.

• Zagrożeniem w przypadku muchomora czerwonego

jest także możliwość pomyłki prowadzącej do zjedzenia
innego

muchomora, co może spowodować śmierć.

•
• Z uwagi na dużą toksyczność istnieje szczególne

zagrożenie dla takich organów jak nerki i wątroba.

Dysocjanty

Jest to grupa narkotyków, zaliczanych

do halucynogennych powodujących

bardzo silne efekty jak

depersonalizacja, uczucie przebywania

po

za ciałem (OOBE-out of body

experience), absolutne znieczulenie.

OOBE

OOBE (lub OBE) (

ang.

out of body

experience) -

dosłownie: doświadczenie

poza ciałem.

• Objawia się wrażeniem czasowego

opuszczenia i egzystowania niezależnie od

swego fizycznego ciała.

• W OOBE ma się wrażenie poruszania się,

dokonywania obserwacji i komunikowania z
innymi istotami inteligentnymi podczas gdy

ciało osoby podlegającej temu wrażeniu

jest rozluźnione lub śpi.

Dysocjanty

-

ketamina (lek używany w medycynie i

weterynarii do znieczulania
przedoperacyjnego)

- fencyklidyna (PCP)
- dekstrometorfan
- salvinorin A
- podtlenek azotu

Fencyklidyna (PCP)

Następstwa zażywania PCP:

• Umiarkowana ilość środka może wywołać

uczucie oziębłości i obojętności wobec

otoczenia bądź poczucie siły i

niewrażliwość.

• Może ponadto spowodować odrętwienie i

zakłócenie mowy oraz uniemożliwić

koordynację ruchów

Dekstrometorfan – zastosowanie w medycynie

• Działa ośrodkowo, tłumiąc suchy kaszel w

zapaleniu gardła, oskrzeli czy krtani.

• Szybko się wchłania z przewodu pokarmowego i

zaczyna działać po 10-30 minutach od podania, a

jego działanie utrzymuje się do 6 godzin.

• Maksymalna dawka dobowa wynosi 120 mg.

• Jako działania niepożądane mogą wystąpić:

senność, zawroty głowy, nudności, biegunka,

wzrost ciśnienia tętniczego.

Acodin - tabl. (15 mg), Acodin 300 – syrop, Acodin 150 Junior – syrop,

Actifed® - syrop,

Actitrin - syrop

Contril – syrop,

Dexatussin® - syrop (15 mg/15 ml; 30 mg/15 ml),

Gripex® - syrop, tabl. powl., Gripex® Max - tabl. powl., Gripex® Noc - tabl.

Grypolek - tabl. Powl.,

Grypostop - tabl. powl.,

Grypostop Mix - proszek do przyg. roztw. Doustnego,

Robitussin® Antitussicum - syrop (7,5 mg/5 ml), Robitussin® Junior - syrop (3,75 mg/5 ml),

Tabcin Impakt – kaps.,

Tussal antitussicum® - tabl. powl. (15 mg),

Tussidex - kaps. (30 mg),

TussiDrill - syrop (5 mg/5 ml)

Dekstrometorfan – zastosowanie pozamedyczne

• Używany w celach rekreacyjnych jako silny środek

halucynogenny, wykazujący działania podobne do innych

dysocjantów. Dawkowanie od 150 mg do 1000 mg.

• W niższych dawkach narkotycznych powoduje

pobudzenie i halucynacje przy zamkniętych oczach, przy

wyższych może powodować wrażenia całkowitego

oderwania od ciała (depersonalizacja). Powoduje także

niezborność (ataksję), zaburzenia równowagi, kłopoty z

mówieniem i opóźnienie reakcji.

• W przypadku przedawkowania może dojść do depresji

układu oddechowego i śmierci.

Salvinorin A (Szałwia wieszcza)

• Występująca endemicznie w Sierra Mazateca w

Meksyku na wysokościach 300 - 1800 m n.p.m.

• Uprawiana przez szamanów szczepu Mazatec w

celach obrzędowych. Sadzona zazwyczaj w

poszyciu lasu przy rwących strumieniach.

• Gordon Wasson jako pierwszy biały człowiek

zażył szałwię podczas obrzędu w 1961 roku.

Mazatecka szamanka przygotowała mu napój,

wyciskając do wody sok ze świeżych liści.

Efekty opisał jako "tańczące kolory w

opracowanych trójwymiarowych projektach".

Salvinorin A (Szałwia wieszcza)

Salvinorin A (Szałwia wieszcza)

Pół grama dziesięcioktotnego ekstraktu

Sza

łwi

Podtlenek azotu

• dawniej nazywany gazem rozweselającym

• bezbarwny, niepalny gaz o słabej woni i

słodkawym smaku

• jest nadal powszechnie wykorzystywany jako

jeden ze składników znieczulenia ogólnego

złożonego.

• W mieszaninie z tlenem w stężeniu do 70% jest

nośnikiem innych gazów anestetycznych.

• Ma działanie przeciwbólowe, znacznie zaś

mniejsze nasenne

Podtlenek azotu

• Bywa wykorzystywany również jako dopalacz

w samochodach sportowych, pozwalający

zwiększyć moc uzyskiwaną o 30 – 50%.

• By ją uzyskać, do cylindrów należy

wprowadzić odpowiednią ilość podtlenku azotu

z zwiększoną ilością benzyny.

• Zbyt duże ciśnienie spowoduje przerwanie

uszczelek, które mogą wytrzymać określone

ciśnienie, a w efekcie eksplozję.

Podtlenek azotu

• Podtlenek azotu jest dopuszczony do użytku jako dodatek

do żywności.

• Jest doskonale rozpuszczalny w tłuszczach, co

wykorzystano w przemyśle spożywczym do tworzenia

piany, szczególnie z bitej śmietany w puszce.

• Wypełnia się nim również opakowania zawierające łatwo

psujące się produkty, takie jak chipsy ziemniaczane.

Podtlenek azotu

• Długotrwałe użycie dużych ilości może

prowadzić do objawów podobnych, jak przy
niedoborze witaminy B12 - anemii i
neuropatii.

• Objawy użycia mogą również przypominać

stan zatrucia alkoholowego.

Delirianty

• Dimenhydrynat
• Difenhydramina
• Atropina
• Skopolamina

Dimenhydrynat (Aviomarin)

• stosowany głównie jako środek przeciwko

chorobie lokomocyjnej i innym w celu
zapobiegania nudnościom i wymiotom.

• działa depresyjnie na ośrodkowy układ

nerwowy, powodując w większych dawkach
majaczenie i omamy.

Dimenhydrynat (Aviomarin)

• Nieprzekraczalna dawka dobowa wynosi

300 mg.

• Do działań niepożądanych zalicza się:

zawroty, bóle głowy, senność lub

bezsenność, biegunkę lub zaparcie,

zmęczenie, trudności w oddawaniu moczu,

suchość w ustach, nudności, wymioty,
zaburzenia widzenia, halucynacje.

Difenhydramina

- lek przeciwhistaminowy pierwszej generacji i

środek uspokajający dostępny bez recepty

- stosowana jest w przypadkach choroby

lokomocyjnej, nieżytu nosa wywołanego
alergią, pokrzywki oraz po użądleniach i
ukąszeniach owadów.

-

Ze względu na swoje własności

halucynogenne difenhydramina jest używana
rekreacyjnie, wywołuje realistyczne omamy
wzrokowe i słuchowe

Difenhydramina (Preparaty)

-

Apap® Noc -tabl. powl.

-

Betadrin® -krople do oczu

-

Betadrin® WZF -krople do nosa

- Comarol -

krem (ukąszenia owadów)

Atropina – zastosowanie w medycynie

• serce - spowalnia akcję serca, stosowana w leczeniu

bloku przedsionkowo-komorowego, w usuwaniu

skutków zatrucia glikozydami nasercowymi.

• układ krążenia - obkurcza naczynia skóry

• ślinianki, gruczoły potowe i gruczoły w oskrzelach -

zahamowanie wydzielania. W dużych dawkach

również zahamowanie wydzielania przez gruczoły

żołądka. Brak wydzielania potu może doprowadzić do

zaburzenia mechanizmów termoregulacji i wzrostu

temperatury ciała.

Atropina – zastosowanie w medycynie

• układ pokarmowy - zwalnia perystaltykę wywołaną

zastosowaniem inhibitorów cholinoesterazy lub

cholinomimetyków nie wpływając na normalną

perystaltykę

• mięśnie gładkie - rozkurcz mięśni pęcherza moczowego i

moczowodów, słabiej na mięśniówkę dróg żółciowych. Nie

wywiera wpływu na mięśniówkę macicy.

• oko - rozszerzenie źrenic, działa również na mięsień

rzęskowy zaburzając zdolność do akomodacji. To

działanie znalazło zastosowanie w diagnostyce
okulistycznej. Podawanie naprzemienne atropiny ze

środkami zwężającymi źrenicę zapobiega powstawaniu

zrostów podczas zapalenia rogówki lub tęczówki.

Atropina – zastosowanie w medycynie

• w premedykacji stosuje się czasem atropinę, aby

zapobiec bradykardii wywołanej przez leki

ogólnoznieczulające.

• ważnym zastosowaniem atropiny jest leczenie zatruć

inhibitorami cholinesterazy i muskaryną zawartą w

niektórych gatunkach grzybów.

• ośrodkowy układ nerwowy - w dawkach terapeutycznych

atropina nie ma większego wpływu na ośrodkowy układ
nerwowy.

Atropina - zatrucie

• Najczęściej występuje u dzieci po spożyciu

owoców pokrzyku wilczej jagody, a także
przedawkowanie atropiny stosowanej w
celach terapeutycznych.

Pokrzyk wilcza jagoda

Pokrzyk wilcza jagoda

(psia wiśnia, leśna

tabaka) rośnie w zaroślach i lasach.

Wysokość rośliny wynosi od 60 cm do 1 m.

Ma duże ciemnozielone liście, zwisające
brunatno-fioletowe kwiaty. Jej owoce to

ciemne jagody (w zielonym kielichu) wielkości

wiśni, które dojrzewają od lipca do listopada.

Cała roślina jest trująca, a najbardziej jagody,

zawierające alkaloidy tropinowe:

hioscyjaminę, skopolaminę, atropinę. Dawką

śmiertelną może być zjedzenie kilku jagód.

Pokrzyk wilczej jagody

• rzadki, gł. na

południu Polski.

• lasy i zręby
• także uprawiana

bylina ozdobna.

Pokrzyk wilczej jagody

Pokrzyk wilczej jagody

Atropina – objawy zatrucia

• suchość w jamie ustnej i górnych drogach

oddechowych

• suchość i zaczerwienienie skóry
• tachykardia i przyspieszenie oddechu
• zaburzenia widzenia
• agresja, zaburzenia pamięci, omamy,

splątanie

• zatrzymywanie moczu
• drgawki i śpiączka
• wzrost temperatury (nawet do 43°C)

Atropina

• Występuje w nasionach, liściach i łodydze

bieluniów oraz lulków

Bieluń (Atropina, Skopolamina)

• Dawniej nazywany był czarcim zielem, za sprawą wizji,

które wywoływał.

• Legenda głosi, że czarownice łączyły się przy jego

pomocy z diabłem.

• W istocie, bieluń powoduje dziwaczne wizje, w większości

związane z tajemniczymi demonami usiłującymi

zawładnąć ludzką duszą.

• Zadziwiające jest to, że niemal w każdym przypadku wizje

owe były bardzo podobne, by nie powiedzieć - takie same.

Nie warto jednak sprawdzać tego bez obszernej wiedzy

na temat ziół i farmacji.

• Przedawkowanie może zakończyć się śmiercią.
• W 2003, niemiecki student z Halle znany jedynie jako

"Andreas W", odciął swojego wlasnego członka oraz język

pod wpływem bielunia.

Bieluń (Atropina, Skopolamina)

217

Bieluń (Atropina, Skopolamina)

Skopolamina

• otrzymywany m.in. z liści bielunia

dziędzierzawy.

• W medycynie używana w postaci

bromowodorku, w przypadku zapalenia

tęczówki i ciała rzęskowego oraz do

rozszerzania źrenicy i paraliżu mięśni oka
w celach diagnostycznych.

• Wykazuje słabsze działanie od atropiny.

Skopolamina

• w małych dawkach powoduje uspokojenie, senność i

otępienie.

• W większych powoduje stany delirium z bólem oraz ze

znacznym rozszerzeniem źrenicy i paraliżem mięśni oka.

• Wykazuje działanie przeciwwymiotne,

przeciwkonwulsyjne.

• Stosowana także przed zabiegami operacyjnymi, aby

zapobiegać arytmii serca pod narkozą.

• Jest substancją silnie toksyczną, przedawkowanie może

skutkować majaczeniem, dezorientacją, halucynacjami,

paraliżem i śmiercią. W połączeniu z morfiną powoduje

stan "półsnu" oraz amnezję.

• W latach 50. była wykorzystywana przez CIA jako serum

prawdy.

Lulek czarny

Lulek czarny

(lulek jadowity, szalej czarny)

rośnie przy drogach, na śmietnikach, ma

owłosioną łodygę, liście grube, ciemnozielone z

wrębami, kwiaty skupione na szczycie łodygi,
brunatno-

żółte, owoce w kształcie puszek z

wieczkami, nasiona brązowe. Wysokość roś-liny

wynosi około 50 cm. Owocuje od sierpnia do
listopada.

Zawiera alkaloidy tropinowe, głównie

hioscyjaminę i skopolaminę. Zatrucia zdarzają

się przede wszystkim po zjedzeniu nasion.

Lulek czarny -

występowanie

Lulek czarny

Inne rośliny zawierające

alkaloidy (tzw zioła czarownic)

Szczwół plamisty

Zimowit jesienny

Szalej jadowity

Szczawiół plamisty

Szczawiół plamisty

Ziemowit jesienny

227

Ziemowit jesienny

Szalej jadowity

Szalej jadowity

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania spowodowane paleniem

tytoniu

F17

Tytoń (Nicotiana)

Rodzaj roślin zielnych lub krzewów z rodziny

psiankowatych, obejmujący ok. 100 gatunków

Do najczęściej uprawianych tytoni należą dwa

pierwsze wymienione tytonie:
-

tytoń szlachetny (Nicotiana tabacum)

-

tytoń bakun, machorka (Nicotiana rustica)

-

tytoń oskrzydlony (Nicotiana alata) - roślina

ozdobna.

-

tytoń leśny (Nicotiana silvestris)

-

tytoń Sandera (Nicotiana sanderae)

Tytoń szlachetny (Nicotiana tabacum)

Tytoń szlachetny (Nicotiana tabacum)

Tytoń bakun, machorka (Nicotiana rustica)

Tytoń oskrzydlony (Nicotiana

alata) -

roślina ozdobna

Tytoń leśny (Nicotiana silvestris)

237

Tytoń Sandera (Nicotiana sanderae)

Produkty tytoniowe

Papieros

Fajka

Cygara

Cygaretka

Tabaka

Tytoń

Dym tytoniowy zawiera trującą nikotynę,

która niszczy komórki w mózgu, oraz

substancje smoliste, które mogą wywołać

raka

(ok. 200 substancji rakotwórczych).

Dym jest również niebezpieczny dla osób,

które znajdują się w pomieszczeniu, gdzie

ktoś pali (tzw. "bierne palenie").

Nikotyna C

10

H

14

N

2

Nikotyna

• zawarty w liściach tytoniu. Śladowe ilości nikotyny

znajdują się też w pomidorach, bakłażanach i

papryce.

• w małych dawkach działa ona stymulująco,

powodując wzmożone wydzielanie adrenaliny, co

powoduje wszystkie związane z tym objawy

(zanik bólu i głodu, przyspieszone bicie serca,

rozszerzone źrenice itp).

• w większych dawkach powoduje trwałe

zablokowanie działania układu nerwowego, gdyż

wiąże się ona trwale z tzw. receptorami

nikotynowymi w komórkach nerwowych

zaburzając ich metabolizm.

Nikotyna - Działanie

W przypadku palenia papierosa nikotyna działa

niemal natychmiast po zażyciu (ok. 7 sekund),

ale utrzymuje się w organizmie bardzo długo

(czas półtrwania wynosi 72 godziny).
Wszystko to razem powoduje, że jest ona

substancją silnie uzależniającą.

Nikotyna uzależnia psychicznie.

Jakkolwiek dawki pochłanianie przy paleniu są

minimalne, gdyż większość obecnej w

papierosach nikotyny ulega spaleniu,

wystarczają one do szybkiego uzależnienia.

Nikotynowy zespół abstynencyjny

-

drażliwość i poirytowanie

-

upośledzenie pamięci i koncentracji uwagi

-

obniżenie nastroju

-

niepokój

-

zmęczenie

-

ospałość

-

zaburzenia snu

-

zawroty i bóle głowy

-

zwiększony apetyt i przyrost masy ciała

-

zaparcia

-

wzmożona potliwość

-

kurcze mięśniowe

-

kaszel

-

często występuje lęk (najczęściej w chwili

podejmowania decyzji o zaprzestaniu palenia)

Postępowanie w uzależnieniu

1.

Nikotynowa terapia zastępcza: gumy

do żucia plastry nikotynowe, inhalatory,

spreje, aerozole - dobre wyniki

krótkotrwałe, długoterminowe

niejednoznaczne

2. Terapia Bupropionem w dawce

300mg/d -

początek terapii 7-10 dni

przed planowaną datą zaprzestana

palenia

– lepsze efekty terapii krótko i

długoterminowej

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania spowodowane odurzaniem

się lotnymi rozpuszczalnikami

organicznymi

F18

Rozpuszczalniki organiczne

Rozpuszczalniki organiczne

• Łatwa dostępność do wziewnych środków

odurzających bierze sie z dwóch powodów:

• większość z nich jest legalna i w związku z

tym pozostaje w ciągłej sprzedaży;

• cena ich jest relatywnie niska w stosunku

do innych substancji odurzających.

Wiele produktów, w które zaopatrzone jest

każde gospodarstwo domowe zawiera

rozpuszczalniki mogące służyć jako środki

odurzające.

Rozpuszczalniki organiczne

• Wachlarz stosowanych substancji jest

bardzo szeroki - od benzyny i gazu

turystycznego, poprzez kleje i

rozpuszczalniki, farby i lakiery, do

dezodorantów i środków piorących.

• W produktach tych występują związki

chemiczne takie, jak "octany alifatyczne",

"toluen", "benzen", "ksylen", "aceton",

"cykloheksan", tetrachlorek wegla,

"trichloroetylen, acetan amylu, chlorek

metylenu" i wiele innych.

Rozpuszczalniki organiczne –

sposoby przyjmowania

• Przeważnie są w postaci płynnej, a stosowanie

ich przyjmuje najróżnorodniejsze formy.

• Często są one wylewane na szmatkę, chusteczkę

i przykładane do nosa, a następnie wdychane.

• Mogą być również wdychane przez usta, co

ponoć jest "wydajniejsze".

• Najpopularniejszym sposobem przyjmowania

wziewnych substancji odurzających jest

wdychanie oparów z worka foliowego, tak aby

obejmował on nos i usta lub po założeniu go na

głowę.

Rozpuszczalniki organiczne -

działanie

• Juz po kilku głębokich wdechach - w ciągu

kilkunastu sekund przedostają sie do

układu krwionośnego - a następnie

powodują gwałtowne uczucie euforii.

• Większość ze stosowanych w ten sposób

środków powoduje zburzenia świadomości,

które charakteryzują sie:

-

euforią z tendencja do fantazjowania

- omami i halucynacjami

- zamglonym widzeniem

-

dzwonieniem w uszach i nadwrażliwością

na światło

Rozpuszczalniki organiczne -

działanie

• Nieco później występują takie objawy, jak bóle

głowy, niezborność ruchowa i spowolnienie

oraz zamazanie mowy.

• Odurzeniu towarzyszy przyspieszenie akcji

serca i nieregularny oddech.

• Mimo, ze doznania szczytowe trwają zaledwie

od kilku do kilkunastu minut

– niektóre z

opisanych objawów mogą utrzymywać sie

nawet do godziny od inhalacji, a po ich

ustąpieniu następuje zwykle senność,

przygnębienie i znieruchomienie, w skrajnych

wypadkach nawet stupor.

Rozpuszczalniki organiczne

–

właściwości uzależniające

• Oprócz wysokiego ryzyka uzależnienia

psychicznego lotne środki odurzające mogą

powodować w niektórych przypadkach

uzależnienie fizyczne, którego wyrazem

są objawy zespołu abstynencyjnego.

• Pobudzenie, drażliwość, zaburzenia snu i

utarta łaknienia - to objawy zespołu

abstynencyjnego, pojawiającego sie u

niektórych uzależnionych. Objawy te

szczególnie dotyczą długotrwałego

nadużywaniu "toluenu".

Oznaki użycia

• wyraźny zapach rozpuszczalników

• zaburzenia mowy (mowa zamazana)

• zapalenie spojówek

• nieporadność ruchowa

• gadatliwość

• nadwrażliwość na światło

• kichanie i kaszel

• ożywienie i podniecenie

• U osób, które inhalują środki wziewne

regularnie i przez dłuższy czas mogą w

okolicach nosa i ust występować krosty i

wrzody, na wargach -

pęknięcia.

Lotne rozpuszczalniki

Ostre zatrucie

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie, potwierdzone
co najmniej dwoma z następujących:

(1) apatia i letarg,
(2) kłótliwość,
(3) napastliwość lub agresja,
(4) chwiejność nastroju,
(5) upośledzenie sądzenia,
(6) upośledzenie uwagi i pamięci,
(7) zahamowanie psychoruchowe
(8) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe

Lotne rozpuszczalniki

Ostre zatrucie

Występuje co najmniej jeden z następujących przejawów:

(1)

chwiejny chód,

(2)

trudności w utrzymaniu postawy stojącej,

(3)

bełkotliwa mowa,

(4)

oczopląs,

(5)

obniżony poziom świadomości (np. osłupienie,

śpiączka),

(6)

osłabienie mięśni,

(7)

zamazane lub podwójne widzenie.

Lotne rozpuszczalniki

Postępowanie w ostrym zatruciu jest objawowe:

• monitorowanie parametrów życiowych,
• Podawanie płynów i witamin i.v.
• W razie potrzeby unieruchomienie chorego i/lub

ostrożne stosowanie leków uspokajających ( BZD,
silne neuroleptyki).

Nie stwierdza się charakterystycznych objawów odstawienia.

Powikłania używania lotnych

rozpuszczalników

Fizykalne: anoreksja, nudności, toksyczne uszkodzenie
nerek, wątroby, atrofia mięśni, zahamowanie czynności
szpiku kostnego, polineuropatia, zaniki korowe mózgu.

Psychiczne: zaburzenia depresyjne, apatia, obniżenie
poziomu intelektualnego, zachowania agresywne,
zaburzenia funkcjonowania społecznego.

Na co zwracać uwagę

• tuby kleju,

• smary

• torebki plastikowe z klejem

• pojemniki

• chusteczki

Niebezpieczeństwa stosowania

• uszkodzenie wątroby

• uszkodzenie nerek

• uszkodzenie szpiku kostnego

• uszkodzenie mózgu (pamięć, intelekt)

• zaburzenia koordynacji ruchowej

Przyczyny zgonu

• "Butan" - gaz do zapalniczek - powodując silne

opuchniecie gardła niesie niebezpieczeństwo uduszenia.

Tak dochodzi do ponad polowy zgonów wywołanych

używaniem lotnych substancji odurzających.

• Zaburzenia rytmu pracy serca aż do całkowitego

zatrzymania to ryzyko stosowania aerozoli i nie tylko, gdyż

dużo lotnych substancji odurzających powoduje

niemiarowość i zmniejsza wydolność pracy serca.

• Do śmierci może również dojść na skutek urazów

będących następstwem niebezpiecznych zachowań.

• Znane sa przypadki spalenia (w związku z równoczesnym

paleniem papierosów), uduszenia (gdy dochodzi do utraty

przytomności podczas wdychania z torebki nałożonej na

twarz) czy wreszcie wypadków w ruchu ulicznym (w

wyniku nie dajacych sie przewidziec zmian w

zachowaniu).

Nazwy slangowe

• solwent

• rozpuchol

• budzio

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania spowodowane

używaniem różnych substancji

psychoaktywnych

F19

Uzależnienie związane z kilkoma substancjami

(uzależnienie mieszane)

Diagnoza zarezerwowana jest dla zachowań (podczas tych
samych 12 miesięcy), kiedy osoba wielokrotnie używała co
najmniej 3 grup substancji

(nie biorąc pod uwagę nikotyny i

kofeiny), a żadna substancja nie była w sposób ewidentny
dominująca.

Zazwyczaj współwystępowanie uzależnień obejmuje dwie
substancje. Najczęściej jest to alkohol i inna substancja
(z wyłączeniem nikotyny i kofeiny).

Leczenie uzależnienia od substancji

psychoaktywnych

1.

Detoksykacja.

2.

Dążenie do utrzymania abstynencji.

3.

Unikanie innych substancji uzależniających.

4.

Zaangażowanie rodziny.

5.

Toksykologiczne badania skriningowe

Toksykologiczne badania moczu

– poza kanabinolami

większość substancji utrzymuje się do 2 dni po zażyciu.

6.

Grupy samopomocy-

program „12 kroków.”

7.

Leczenie przymusowe.

8.

Kontrakty warunkowe.

Leczenie uzależnienia od substancji

psychoaktywnych

Miejsce leczenia

1.

Oddziały zamknięte.

2.

Oddziały dzienne.

3.

Poradnie odwykowe.

Sposób oddziaływania

1.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna ( grupowa i/lub
indywidualna).

2.

Psychofarmakoterapia.

Mity związane z narkomanią

-

Jedno użycie to jeszcze nie uzależnienie

-

Miękkie lepsze od twardych

-

Każdy kiedyś brał

Badanie na obecność narkotyków

(mocz)

Amfetamina 48-72 godziny

Morfina 48-72 godziny

Kokaina

72 godziny lub dłużej (do 3 tyg.) przy przewlekłym

stosowaniu

Kanabinole

5 dni, przy przewlekłym stosowaniu do 30

tygodni

Benzodwuazepiny

: szybko działające 24-48 godzin, wolno

działające 7 dni

Okresy te zależą od: wysokości przyjętej dawki, długości

przyjmowania i częstości przyjmowania, wieku, wagi ciała,

stanu zdrowia

W akademickiej stołówce rozmawia trzech studentów.

-

Ja Sylwestra spędziłem na "Kanarach". Mówię wam, super

laseczki, kąpiel w morzu, drinki z parasolkami, cudo - zagaja
pierwszy

- A ja -

przechwala się drugi - byłem w Alpach. Narty,

dziewczyny zarumienione od mrozu, grzane wino do łóżka, cos
wspaniałego. A co ty robiłeś ? - pyta trzeciego

-

A ja siedziałem razem z wami w pokoju, tylko nie paliłem tego

świństwa.

ZESPÓŁ ZALEŻNOŚCI

ALKOHOLOWEJ

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania spowodowane

używaniem alkoholu

F10

Alkohol

Pytając pacjenta o picie alkoholu należy doprecyzować,
że mamy na myśli wódkę czystą, piwo, wino, alkohole
kolorowe, nalewki, itp. oraz alkohole niespożywcze.
Dla części pacjentów alkohol = wódka czysta (tylko!)

Alkohol etylowy C

2

H

5

OH

ZESPÓŁ ZALEŻNOŚCI

ALKOHOLOWEJ

DEFINICJA WG WHO

Stan zmian psychicznych i zwykle
somatycznych, powodowany używaniem
alkoholu, charakteryzujący się reakcjami
behawioralnymi, tj.: skłonność do stałego lub
okresowego nadużywania alkoholu w celu
doznania jego działania psychicznego lub w
celu uniknięcia złego samopoczucia
wynikającego z braku alkoholu. Stanom tym
może towarzyszyć wzrost tolerancji alkoholu.

Kryteria ZZA wg ICD 10

• Silne pragnienie lub poczucie przymusu

przyjmowania alkoholu

• Trudności w kontrolowaniu zachowań

związanych z przyjmowaniem alkoholu

• Fizjologiczne objawy stanu odstawienia
• Stwierdzenie tolerancji wobec działania

alkoholu

• Zaniedbywanie alternatywnych źródeł

przyjemności

• Przyjmowanie alkoholu, pomimo wyraźnych

dowodów szkodliwości

OSTRE ZATRUCIE

• Objawy psychiczne: drażliwość, chwiejność

afektywna (euforia, smutek), upośledzona

uwaga, zaburzone myślenie (podejrzliwość,

interpretacja urojeniowa), obniżenie poziomu

świadomości, odhamowanie popędów,
zachowania agresywne.

• Objawy fizyczne: bełkotliwa mowa, trudności w

utrzymaniu postawy stojącej, chwiejny chód,

oczopląs poziomy, przekrwienie twarzy,

nastrzyknięcie spojówek.

Ostre zatrucie

-

głębokość i szybkość pojawienia się objawów

zatrucia zależą od indywidualnej tolerancji
(tzw. „słaba i mocna głowa”)

– wpływ także ma stan odżywienia – w ogóle i w dniu

upicia się

– w stanach upojenia alkoholem dochodzić może do

zachowań kryminalnych

– zwiększa się urazowość – może maskować uraz

głowy -> krwiak podtardówkowy -> zgon

ZATRUCIE (UPICIE) PATOLOGICZNE

• Spełnione są ogólne kryteria ostrego zatrucia, z

wyjątkiem tego, że zatrucie patologiczne występuje
po wypiciu ilości alkoholu, która u większości ludzi
nie wystarcza do wywołania zatrucia.

• Występuje gwałtowna agresja słowna lub fizyczna,

która nie jest typowa dla danej osoby, gdy jest
trzeźwa.

• Objawy występują bardzo szybko (zwykle parę

minut) po spożyciu alkoholu.

• Brak potwierdzenia organicznego zaburzenia

psychicznego i innych zaburzeń psychicznych.

Alkoholowy Zespół Abstynencyjny

-

występuje zazwyczaj nie później niż

12-24 godziny po zaprzestaniu lub

znacznym zredukowaniu ilości
wypijanego alkoholu

-

po redukcji objawy mogą (ale nie muszą)

być słabiej wyrażone, niż po odstawieniu
alkoholu

ALKOHOLOWY ZESPÓŁ

ABSTYNENCYJNY

Objawy zespołu abstynencyjnego niepowikłanego:

Wegetatywne:

pocenie się, nudności i/lub wymioty,

tachykardia lub wzrost RR,

Fizyczne:

złe samopoczucie lub osłabienie, drżenia języka,

powiek, wyciągniętych rąk lub całego ciała, bóle głowy,

męczliwość, utrata łaknienia;

Psychiczne:

bezsenność, lęk, niepokój i/lub pobudzenie

psychoruchowe, rozdrażnienie, dysforia

ALKOHOLOWY ZESPÓŁ ABSTYNENCYJNY

POWIKŁANY

• napady drgawkowe

• majaczenie drżenne (delirium tremens):

przymglenie świadomości, dezorientacja (co do miejsca,
czasu, otoczenia; zachowana orientacja co do własnej
osoby), żywe omamy i iluzje z różnych zmysłów
(wzrokowe!), urojenia, wyraźne drżenia, pobudzenie
psychoruchowe, bezsenność lub odwrócenie rytmu
dobowego, wzmożona aktywność układu
wegetatywnego.

WZORCE PRZEWLEKŁEGO

NADUŻYWANIA ALKOHOLU

• Systematyczne codzienne nadmierne picie

• Systematyczne znacznie nasilone picie,

występujące tylko podczas weekendów

• Ciągi picia przeplatane okresami trzeźwości

EPIDEMIOLOGIA

• Prawdopodobieństwo nadużywania lub uzależnienia od

alkoholu dotyczy 13% populacji

• Częściej jest spotykane u mężczyzn (3-4 razy), ale

wskaźniki u kobiet mają tendencję rosnącą

• W USA 10% populacji spożywa 50% całego

konsumowanego etanolu

• W Polsce liczbę osób z problemem alkoholowym ocenia

się na ok 3 mln w tym 600 tyś. uzależnionych

KLINICZNE OBJAWY ZATRUCIA ALKOHOLEM

ETYLOWYM

Stężenie
EtO H

Funkcja oun

Skutki działania EtO H

0,2-0,5
prom ille

Sam o-
krytyczność

Intelekt

U pośledzenie w yższych czynności
m ózgu: beztroska, sam opoczucia,
czasu reakcji, niepokoju,
ham ulców m oralnych, pam ięci,
krytycyzm u, koncentracji uw agi,
m yślenia, precyzji działania

0,5-1,5

K ontrola
ruchow a,
zm ysłow a,
em ocje

C hw iejny chód, bełkotliw a m ow a,
znaczny spraw ności ruchow ej,
nieopanow anie em ocjonalne

1,5-3

Świadomość
orientacja

G łęboki sen, osłupienie

3-5

Śpiączka alkoholowa

>5

Śmierć

Stadia choroby alkoholowej

•E. M. Jellinek pierwszy przedstawił, w jaki sposób dochodzi do
powstawania i pogłębiania się uzależnienia od alkoholu, podzielił
proces powstawania choroby na fazy. Autor wyróżnia następujące
stadia choroby alkoholowej:

•Faza wstępna prealkoholowa, trwająca od kilku miesięcy do
kilku lat, zaczyna się od konwencjonalnego stylu picia

•Faza ostrzegawcza zaczyna się w momencie pojawienia się luk
pamięciowych – palimpsestów

•Faza krytyczna rozpoczyna się od utraty kontroli nad piciem

•Faza przewlekła zaczyna się wraz z wystąpieniem
wielodniowych ciągów

SOMATYCZNE POWIKŁANIA ZZA

• Zanik mózgu
• Encefalopatia Wernickego – Korsakowa
• Encefalopatia z niedoboru kwasu foliowego
• Polineuropatia
• Kardiomiopatia
• Nadciśnienie tęnicze

SOMATYCZNE

POWIKŁANIA ZZA

cd.

• Zapalenie błony śluzowej żołądka.
• Wrzód trawienny.
• Zaparcia.
• Zapalenie trzustki.
• Alkoholowe zapalenie, marskość wątroby.
• Impotencja.
• Niedokrwistości.
• Wypadki.

POWIKŁANIA ZZA -

PŁODOWY ZESPÓŁ ALKOHOLOWY

(Fetopatia alkoholowa)

• Upośledzenie umysłowe

• Mikrocefalia (małogłowie)

• Upośledzenie wzrostu

• Malformacje twarzy

ZESPOŁY POWIKŁAŃ

PSYCHIATRYCZNYCH ZZA

• Majaczenie drżenne
• Halucynoza alkoholowa: ostra
• Zespół amnestyczny Korsakowa
• Halucynoza alkoholowa przewlekła
• Otępienie w przebiegu uzależnienia
• Paranoja alkoholowa (Alkoholowy obłęd zazdrości,

obłęd opilczy, "Zespół Otella")

• Depresja
• Samobójstwa

Majaczenie drżenne (Delirium)

– ostra psychoza alkoholowa występująca w

toku abstynencji

– zazwyczaj w 2 lub 3 dobie od odstawienia

alkoholu

– najczęściej u osób po 25 rż i co najmniej

kilkuletnim okresie intensywnego picia

Majaczenie drżenne (Delirium)

• Dezorientacja: co do miejsca, czasu, otoczenia;

zachowana orientacja co do własnej osoby)

• żywe omamy i iluzje z różnych zmysłów (gł.

wzrokowe)

• Urojenia – interpretacja doznań omamowych
• Wyraźne drżenia, pobudzenie psychoruchowe,

bezsenność lub odwrócenie rytmu dobowego,
wzmożona aktywność układu wegetatywnego

• lęk

Ostra halucynoza alkoholowa

– występuje u pacjentów z wieloletnim uzależnieniem

od alkoholu w 2 lub 3 dniu abstynencji

– dominują omamy gł. słuchowe o treściach

prowokujących u pacjenta lęk i zagrożenie
(komentujące, groźby pozbawienia życia)

– mogą występować urojenia związane z omamami
– pacjent może być niebezpieczny dla siebie i

otoczenia

– jeżeli objawy trwają dłużej niż 7 dni, to należy przyjąć,

że halucynoza może przejść w przewlekłą

Zespół amnestyczny Korsakowa

-

pozycja pośrednia pomiędzy psychozami ostrymi i

przewlekłymi

-

może trwać kilka tygodni

-

występują zaburzenia zapamiętywania

-

pacjent nie odtwarza zdarzeń bieżących, to czego nie

pamięta wypełnia konfabulacjami tj. podaje fakty, które
nie miały miejsca, niekiedy układa je w ciąg zdarzeń

-

może występować apatia

-

może występować pobudzenie z euforyzacją

-

mogą występować objawy neurologiczne

Przewlekła halucynoza alkoholowa

-

może być poprzedzona formą ostrą lub rozwinąć się

samoistnie

-

główny objaw: omamy słuchowe słowne o przykrej

treści, komentujące sytuację pacjenta lub nakazujące
mu wykonanie jakiejś czynności, a nawet skłaniające
do samobójstwa

-

omamom mogą towarzyszyć powiązane z nimi

urojenia

-

lęk

- dyssymulacja

Przewlekłe psychozy alkoholowe

– wieloletnie utrzymywanie się objawów

psychotycznych (omamy, urojenia)

– dość dobre przystosowanie społeczne

– czasem zdolność do pracy zarobkowej

– leczenie farmakologiczne nie eliminuje

objawów

Paranoja alkoholowa (Alkoholowy obłęd

zazdrości, obłęd opilczy, “Zespół Otella”)

-

Występuje u mężczyzn, zwykle po 40 roku

życia.

-

Pojawienie się wyraźnych objawów choroby

poprzedzone jest na ogół nadmierną
podejrzliwością wobec partnerki.

-

Spotykane u wszystkich prawie alkoholików

wątpliwości co do wierności partnerki, tu
nabierają stopniowo cech urojeń

.

Paranoja alkoholowa (Alkoholowy obłęd

zazdrości, obłęd opilczy, “Zespół Otella”)

– Narastają nieporozumienia z powodu

zadręczających pytań dotyczących niewierności

seksualnej, żądania wyjaśnień, śledzenie,
sprawdzanie bielizny osobistej i pościelowej,
szukanie śladów na ciele.

– Dość częste są pogróżki, agresja wobec partnerki i

jej domniemanych kochanków oraz wymuszanie
przyznania się do winy.

Paranoja alkoholowa (Alkoholowy obłęd

zazdrości, obłęd opilczy, “Zespół Otella”)

-

Argumentem przemawiającym za zdradą jest
praktycznie każde zachowanie partnerki, jej zły i
dobry humor, obecność mężczyzn w miejscu
pracy, a każde wyjście z domu może stanowić
dowód, że spotyka się z kochankami

-

W rozwiniętej chorobie dochodzi do zawężenia

wszelkich zainteresowań, zaniedbania pracy i
koncentracji na poszukiwaniu dowodów
niewierności partnerki.

Paranoja alkoholowa (Alkoholowy obłęd

zazdrości, obłęd opilczy, “Zespół Otella”)

– Partnerka lub domniemany kochanek stają się

niejednokrotnie ofiarami czynów agresywnych,
a nawet zabójstwa

– Schorzenie to przebiega przewlekle i jest na

ogół dość oporne na leczenie farmakologiczne.

LECZENIE ZATRUCIA ALKOHOLEM

• Ocena stanu pacjenta (wykonać badania laboratoryjne)
• Diagnostyka różnicowa (krwiaki wewnątrzczaszkowe,

hipoglikemia, stanów zapalnych, zatrucia innymi
substancjami)

• Można podać witaminy (B1,B12, kwas foliowy).
• W razie pobudzenia - unieruchomienie, unikać leków

uspokajających u osób z alkoholemią ( zalecana
hydroksyzyna).

• Ewentualnie przyspieszyć metabolizm alkoholu przez

wlew i.v. 1-2 l 0,9 % NaCl i 10 % glukoza + 15 j. insuliny
+ 100-200 mg tiaminy.

• W stanie osłupienia lub śpiączki rutynowe leczenie, jak

przy innych środkach działających depresyjnie na OUN

LECZENIE DETOKSYKACYJNE

• Ambulatoryjne (najczęściej).
• Szpitalne:
- u pacjenta występują objawy powikłanego AZA,

- niepowodzenie wcześniejszego leczenia

ambulatoryjnego,

- pacjent bez wsparcia społecznego,

- występują zaburzenia funkcji poznawczych.

LECZENIE DETOKSYKACYJNE

• Dokładne badanie lekarskie, ocena parametrów

laboratoryjnych, EKG, RTG klatki piersiowej.

• Kontrola parametrów życiowych co 6 h, ciągła

obserwacja.

• Wyrównanie zaburzeń elektrolitowych i żywieniowych,

leczenie schorzeń współistniejących, intensywne
nawadnianie i.v.

• Leki uspokajające (benzodwuazepiny) doustnie co 6 h,

lek nasenny w razie zaburzeń snu, jeśli omamy-
haloperidol.

• Suplementacja witamin: tiamina 3x 0,1i.m., kwas foliowy

1 mg/d, Vit. B compl.

• Na niektórych oddziałach, u chorych, którzy przebyli 2

epizody napadów drgawkowych wprowadza się
karbamazepinę.

CELE LECZENIA ODWYKOWEGO

• Utrzymanie całkowitej abstynencji.

• Wydłużenie czasu abstynencji.

• Zmniejszenie ilości wypijanego alkoholu.

• Minimalizowanie skutków spożywania

alkoholu.

FORMY TERAPII UZALEŻNIEŃ

• Poradnie odwykowe

• Oddziały dzienne

• Oddziały zamknięte

• Grupy samopomocy ( AA, DDA)

Diagnostyka uzależnienia od

alkoholu

•

objawy abstynencyjne,
zaburzenia somatyczne,
ciągi, „przerwy w życiorysie”

•

niemożność zaprzestania
picia, picie poranne, picie
wynalazków

•

konflikty z prawem, bójki,
kłopoty w pracy

•

otoczenie badanego uważa,
iż pije on za dużo

*

ZUA - > 2 pozytywne
odpowiedzi

•

Czy miałeś
kiedykolwiek potrzebę
zaprzestania picia?

•

Czy denerwuje cię gdy
inni mówią o twoim
piciu?

•

Czy masz poczucie
winy z powodu picia
alkoholu?

•

Czy stosujesz klina?

Złe i dobre pytania o problemy

alkoholowe

• Jak tam u

Pana z
alkoholem?

• Jak często

pije Pan
wódkę?

Złe i dobre pytania o

problemy alkoholowe

Jak często

pije Pan

alkohol?

Jak długo w

ciągu

ostatniego

roku w

ogóle Pan

nie pił?

Złe i dobre pytania o problemy

alkoholowe

Jak leczy

Pan kaca?

Co

najlepsze

na klina?

Złe i dobre pytania o

problemy alkoholowe

Czy uważa

się Pan za

osobę

nadmiernie

pijącą?

Czy Pana
żona uważa ,
że za dużo
Pan pije?

Dobre pytanie

Czy wymiotuje

Pan po
alkoholu?

Dobre pytanie

Jak często urywa

się Panu film?

Piciorys

• Pierwszy raz
• Pierwsze świadome

upicie

• Preferowane alkohole
• Tolerancja
• Klinowanie
• Zespół abstynencyjny
• Urwania się filmu
• Utrata odruchu

wymiotnego

• Ciągi

• Suche okresy
• Utrata kontroli – jakiej?
• Preferowane sytuacje

picia

• Konflikty z prawem
• Funkcjonowanie w

rolach

• Skutki somatyczne
• Psychozy
• Próby terapii
• Wgląd

5 STADIÓW WNIKANIA ALKOHOLU DO

KRWI:

STADIUM PIERWSZE - MĄDRY
Nagle stajesz się ekspertem z każdej dziedziny. Wiesz, że
wiesz wszystko i chcesz przekazywać swą wiedzę każdemu,

ktoCię wysłucha. W tym stadium MASZ zawsze RACJĘ.

No i oczywiście osoba, z którą rozmawiasz, nigdy jej NIE MA.
Rozmowa (kłótnia) jest bardziej interesująca, kiedy obie osoby są

w stadium MĄDROŚCI.

STADIUM DRUGIE - PRZYSTOJNY
Wtedy zdajesz sobie sprawę, że jesteś najprzystojniejszą osobą w

barze, wszystkim się podobasz i każdy chciałby z Tobą

porozmawiać.

Pamiętaj, że jesteś już MĄDRY, a więc możesz porozmawiać z

każdym na każdy temat.

5 STADIÓW WNIKANIA ALKOHOLU DO

KRWI:

STADIUM TRZECIE - BOGATY
Nagle stajesz się najbogatszą osobą na świecie.
Stawiasz drinki wszystkim w barze, ponieważ pod barem stoi

twoja ciężarówka - pełna kasy.

Na tym etapie również robisz zakłady, a ponieważ ciągle jesteś

MĄDRY, to wygrywasz. Nieważne ile obstawiasz, ponieważ

jesteś BOGATY... No i stawiasz drinki wszystkim, którym się

podobasz - w końcu jesteś NAJPRZYSTOJNIEJSZĄ osobą na

świecie.

STADIUM CZWARTE - KULOODPORNY
W tym stadium jesteś gotów bić się z kimkolwiek, zwłaszcza z

osobami, z którymi się zakładałeś lub kłóciłeś. A to dlatego, że

nic nie może Cię zranić.

No i nie boisz się przegranej, ponieważ jesteś MĄDRY,

BOGATY no i PIĘKNIEJSZY niż cała ta hołota kiedykolwiek

była!

5 STADIÓW WNIKANIA ALKOHOLU DO

KRWI:

STADIUM PIĄTE – NIEWIDZIALNY

Jest to ostatnie stadium pijaństwa.
Możesz wtedy robić wszystko, ponieważ NIKT, CIĘ NIE

WIDZI. Tańczysz na stole, żeby zaimponować tym, którzy Ci

się podobają, no a pozostali tego nie widzą. Jesteś też

niewidzialny dla tych, którzy chcieliby się z Tobą bić. Możesz

iść przez ulicę śpiewając ile sił, ponieważ NIKT cię NIE

WIDZI i nie słyszy, a ty jesteś MĄDRY, PRZYSTOJNY,

BOGATY I KULOODPORNY W ZWIĄZKU Z CZYM

WSZYSTKO CI WOLNO.

Dziękuję za uwagę