Klinika Psychiatrii

Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie

ŚRODKI PSYCHOAKTYWNE

- ZABURZENIA

Zaburzenia psychiczne i

zaburzenia zachowania

spowodowane używaniem

substancji psychoaktywnych

F11-F19

Używanie

Używanie szkodliwe

(nadużywanie)

Uzależnienie

Intoksykacje

Zespoły abstynencyjne

Powikłania w postaci zespołów:

majaczenie, zespół otępienny,
amnestyczny,
psychotyczny, zaburzenia afektywne,
lękowe, zaburzenia snu, “flashbacks”,
dysfunkcje seksualne.

ŚRODKI

PSYCHOAKTYWNE

ZABURZENIA

Zależność fizyczna

- Konieczność przyjmowania określonych
środków na skutek uzależnienia organizmu od
obecności w nim danej substancji chemicznej,
bez której nie może on normalnie
funkcjonować.

- Zachodzi tu zjawisko tolerancji i pojawienia
się zespołu abstynencyjnego po odstawieniu
środka.

Zależność psychiczna

Silna i trudna do opanowania potrzeba, a
czasem przymus psychiczny do
przyjmowania i kontynuowania zażywania
określonego środka, czynione jest to w
celu uzyskania efektu natury emocjonalnej
– dla przyjemności (powtórzenie
poprzednio doznanych pod jego wpływem
pożądanych przeżyć) lub uzyskania
odprężenia, ulżenia w cierpieniu,
złagodzenia złego samopoczucia.

Zależność społeczna

- Występuje wśród młodzieży i wiąże

się z
zażywaniem narkotyków w grupie.

- Polega na tym, iż działa tu czynnik

środowiskowy w postaci presji grupy

(następstwo swoistej interakcji

między młodym człowiekiem a grupą

– chęć sprostania jej naciskowi),

świadomości istnienia pewnej mody,

bądź więzi z inną osobą darzoną

uczuciem.

Ostre zatrucie

Stan po wypiciu alkoholu lub przyjęciu
innego środka, powodujący zaburzenia
procesów poznawczych (świadomość,
wrażenie, spostrzeganie, pamięć, uwaga,
myślenie, intelekt), afektu i reakcji
psychofizjologicznych.

ZATRUCIE (INTOKSYKACJA)

• Rozwój typowego dla danej substancji,

odwracalnego zespołu klinicznego,

powodującego dezadaptacyjne

zachowanie, zmiany psychologiczne w

związku z czynnym oddziaływaniem

substancji psychoaktywnej na mózg

Używanie szkodliwe

Stosowanie jakiejkolwiek substancji w sposób
powodujący
szkodliwe konsekwencje:

- szkody zdrowotne (somatyczne, psychiczne),

- zaniedbania w pełnieniu ról życiowych,

- używanie substancji w sytuacjach gdy jest to
niebezpieczne,

- powtarzające się problemy z prawem wynikające
z
używania środka,

- kontynuowanie przyjmowania środka mimo
problemów
społecznych lub interpersonalnych
spowodowanych
przez jego używanie.

Zespół uzależnienia

1.Zespół zjawisk fizjologicznych,

behawioralnych i poznawczych powstający,
gdy przyjmowanie środka (grupy środków)
dominują nad zachowaniami, które
charakteryzowały jednostkę przed
uzależnieniem się.

2. Fizjologiczny stan neuroadaptacji
spowodowany powtarzającym się
podawaniem środka, który skutkuje
koniecznością dalszego podawania danej
substancji celem zapobiegnięcia objawom
abstynencyjnym.

Zespół uzależnienia

- Objawem wyróżniającym się zespołu jest
silne, odczuwalne jako nie do odparcia
pragnienie przyjmowania środka
psychoaktywnego.

- Przyjęcie środka nawet po długim
okresie abstynencji może powodować
gwałtowny nawrót objawów zespołu.

Zespół uzależnienia –

kiedy rozpoznajemy?

Stwierdzając trzy lub więcej spośród

sześciu wymienionych cech:

1.

Silne pragnienie lub poczucie przymusu
przyjmowania środka psychoaktywnego

2. Trudności z samokontrolą w

powstrzymaniu się od przyjęcia środka,
jego ilości i zaniechania przyjmowania
(np. przerwania ciągu alkoholowego)

Zespół uzależnienia –

kiedy rozpoznajemy?

3. Fizjologiczne objawy występujące, gdy
dochodzi do zaniechania przyjmowania środka
lub wydatnego zmniejszenia dawki dobowej.
Może mieć miejsce przyjmowanie środka w
celu zmniejszenia nasilenia lub uniknięcia
wystąpienia zespołu abstynencyjnego.

4. Istnienie tolerancji, tj. sytuacji, gdy dla
osiągnięcia zamierzonego efektu konieczne
jest przyjmowanie dawek wyższych niż te,
które wcześniej taki efekt zapewniały.

Zespół uzależnienia – kiedy

rozpoznajemy ?

5. Utrata istniejących przed uzależnieniem
się zachowań i poszukiwania przyjemności
i skoncentrowaniu się na zdobywaniu
środka.

6. Przyjmowanie środka mimo istnienia
jawnie szkodliwych następstw (np.
marskość wątroby u alkoholika, żółtaczka
zakaźna w przypadku przyjmowania środka
dożylnie).

TOLERANCJA

Potrzeba przyjmowania zwiększonej ilości środka
celem osiągnięcia takiego samego efektu odurzenia
lub zmniejszenie efektu przy stosowaniu tej samej
ilości środka.

ZESPÓŁ ABSTYNENCYJNY

Psychologiczne i fizjologiczne reakcje na nagłe
odstawienie środka wywołującego uzależnienie.

WSPÓŁUZALEŻNIENIE

• Występuje wówczas, gdy osoby

związane z uzależnionym przeżywają
jego emocje i nastroje jako własne

Epidemiolog

ia

Alkohol i nikotyna są najczęściej stosowanymi
substancjami psychoaktywnymi.

Na kolejnych miejscach znajdują się: marihuana,
amfetamina, haszysz i kokaina.

Używanie szkodliwe i uzależnienie jest częstsze u
mężczyzn niż u kobiet.

ETIOLOGIA

Udział czynników genetycznych w etiologii uzależnienia

od substancji psychoaktywnych wynosi 40-60%.

CECHY TEMPERAMENTU A UWARUNKOWANE

GENTYCZNIE AKTYWNOŚCI UKŁADÓW

NEUROPRZEKAŹNIKOWYCH (WG. CLONINGERA)

• Układ dopaminergiczny - uzależnienie od

wzmocnień,

• Układ noradrenergiczny - zapotrzebowanie na

stymulację,

• Układ serotoninergiczny - unikanie sytuacji

stresujących.

ETIOLOGIA

Czynniki neurochemiczne

W aktywności behawioralnej związanej z uzyskaniem substancji
psychoaktywnej występują:

Faza przygotowawcza

(apetytywna, poszukiwanie substancji)

– układ

dopaminergiczny,

Faza konsumacyjna

- układ opiodowy związany bezpośrednio

z mechanizmami nagradzającymi.

ETIOLOGIA

Dla większości nadużywanych substancji
zostały zidentyfikowane konkretne
neurotransmitery lub ich receptory
stanowiące punkt działania tych substancji.

ETIOLOGIA

Endogenny układ kanabinolowy - kanabinole,

Układ dopaminergiczny - amfetamina, kokaina,

Układ serotoninergiczny - substancje halucynogenne,
ecstasy,

Układ opioidowy - opiaty,

Układ GABA-ergiczny - kanabinole, leki
anksjolityczne, lotne
rozpuszczalniki,

Układ cholinergiczny – nikotyna.

Uwarunkowania przyczynowe

używania środków

psychoaktywnych.

Uwarunkowania

psychologiczne

- do inicjacji dochodzi najczęściej w wieku
młodzieńczym jako potrzeba zachowania
się w
sposób odrzucany przez starsze pokolenie
(tzw.
okres buntu), choć istnieje rozumienie
szkodliwości i zagrożenia związanego z
przyjmowaniem środka
- przeciwdziałanie złemu samopoczuciu
- wyrażanie agresji wobec innych osób
- chęć bycia zaakceptowanym przez grupę
rówieśniczą

Czynniki natury społecznej

- moda młodzieżowa (jako wyraz
identyfikacji z
subkulturą)
- nacisk wywierany przez grupę na
jednostkę
- represja (rodzice, szkoła, zakład pracy)
jako
wyraz reakcji środowiska na
przyjmowanie śr.
psychoaktywnych
- mechanizm etykietowania społecznego
(labelling)

Czynniki kulturowe

- mogą decydować o wyborze
środka:

np. w kulturze
euroamerykańskiej (alkohol)

Czynniki ekonomiczne

- cena (alkohol, Polska):

niska = zwiększony popyt, wzrost spożycia,

spadek wydajności

pracy

wysoka = nielegalna produkcja, spadek

wpływów ze sprzedaży

wysokie spożycie = wzrost przestępczości

(zachowania agresywne)

Czynniki biologiczne

- wpływają na „głębokość” odpowiedzi na
jednorazowe przyjęcie środka i są
szczególnie istotne dla czasu, w jakim u
danej osoby wytworzy się tolerancja wobec
środka powodującego zależność fizyczną.
- uwarunkowania osobnicze (genetycznie):

- synowie alkoholików – zwiększona

podatność

- mniejsza tolerancja na alkohol u
Japończyków i Chińczyków niż u

mężczyzn rasy białej

PODZIAŁ SUBSTANCJI

PSYCHOAKTYWNYCH

Stymulujące

Hamujące

Amfetamina

Opiaty

Kokaina

Barbiturany

Marihuana

Benzodwuazepiny

Halucynogeny
Lotne rozpuszczalniki

PODZIAŁ SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH

„Miękkie”

Nie wywołują uzależnienia fizycznego ( w okresie
wchodzenia w abstynencję nie pojawiają się objawy
fizykalne), np.

kanabinole, lotne rozpuszczalniki,

substancje halucynogenne

.

„Twarde

”

Wywołują uzależnienie fizyczne, np.

opiaty,

amfetamina,

kokaina.

Zaburzenia psychiczne i

zaburzenia zachowania

spowodowane używaniem

opiatów

F11

Heroina

Morfina

Opiat
y

Nazwa opiaty, podobnie jak opioidy pochodzi od
opium czyli soku makówki maku (Papavers
omniferum), który zawiera około 20 alkaloidów łącznie
z morfiną.

Inne naturalnie występujące bądź syntetyzowane

na wzór naturalnie występujących to: heroina
(diacetylmorfina), kodeina (3-metoksymorfina) i
hydromorfon.

Syntetyczne opiaty to: meparydyna, metadon

(używany przy
leczeniu uzależnienia od opiatów), pentazocyna,
propoksyfen.

Substancje łączące w sobie aktywność agonistów i

antagonistów w stosunku do receptorów opioidowych:
pentazocyna, butorfanol, buprenorfina,

Opiaty

Sposoby przyjmowania:
• palone,
• dożylnie,
• donosowo,
• doustnie.

Tolerancja na efekt opiatów rozwija się gwałtownie
i może być szczególnie nasilona.

Opiaty

Opiaty działają poprzez receptory opioidowe:

Receptor μ-opioidowy - uczestniczący w znieczuleniu,

depresji ośrodka
oddechowego, rozwoju zaparć i
uzależnienia,

Receptor κ-opioidowy - znieczulenie, diureza i

sedacja,

Receptor D-opioidowy - prawdopodobnie modulujący

znieczulenie,

Opiaty wpływają także na systemy neurotransmitterów: dopaminergiczny
i noradrenergiczny.

Dodatkowe bodźce euforyczne przewodzone przez opiaty i opioidy są
związane z dopaminergicznym układem nagrody.

Opium

• Substancja

otrzymywana przez
wysuszenie soku z
niedojrzałych
makówek maku
lekarskiego (Papaver
somniferum). Zawiera
około 40 alkaloidów,
które można podzielić
na dwa rodzaje:

• pochodne fenantrenu

(morfina, kodeina)

• pochodne izochinoliny

(papaweryna)

Opiaty: heroina, morfina,

kodeina, wywar ze słomy

makowej

- liczba uzależnionych w Polsce oceniana jest na
ok 30 tyś.
- w Polsce narkomania opiatowa pojawiła się na
przełomie lat 60 i 70-tych
- mężczyźni:kobiety 4-5:1
- najczęściej stosowanym środkiem jest wywar ze
słomy makowej
- corocznie notuje się ok 100 zgonów rocznie z
powodu przedawkowania
- powodują uzależnienie psychiczne

Opiaty

Efekt kliniczny

Opiaty są substancjami subiektywnie uzależniającymi ze względu na efekt
euforyczny który indukują, zwłaszcza po ich podaniu dożylnym.

Objawy związane z przyjmowaniem opiatów to: uderzenia gorąca,
zaczerwienienie skóry twarzy, suchość ust, świąd na twarzy (zwłaszcza
okolice nosa).

Początkowy okres euforii przechodzi w uspokojenie.

U osób wrażliwych zażycie opiatów może wywołać dysforię , nudności i wymioty,

Fizyczny efekt działania opiatów obejmuje: depresję ośrodka
oddechowego,
zwężenie źrenic, zaparcia, skurcz zwieraczy (min. pęcherza i dróg
żółciowych),
obniżenie ciśnienia krwi, tętna i temperatury ciała.

U osób uzależnionych niebezpieczeństwo zakażeń wirusowych
poprzez igły

Ostre zatrucie spowodowane

użyciem opiatów

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie, potwierdzone co

najmniej

dwoma z następujących:

(1) apatia i stłumienie,

(2) rozhamowanie,

(3) zahamowanie psychoruchowe,

(4) upośledzenie uwagi,

(5) upośledzenie sądzenia,

(6) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe.

Ostre zatrucie spowodowane

użyciem opiatów

Występuje co najmniej jeden z następujących przejawów:

(1) ospałość,

(2) bełkotliwa mowa,

(3) zwężenie źrenic (z wyjątkiem stanu niedotlenienia w
ciężkim przedawkowaniu, gdy występuje rozszerzenie
źrenic),

(4) obniżony poziom świadomości (np. osłupienie, śpiączka).

Komentarz

Ciężkiemu ostremu zatruciu opiatami mogą towarzyszyć:
osłabienie oddychania i niedotlenienie, obniżone

ciśnienie i

hipotermia.

Opiaty –

postępowanie w

przypadku przedawkowania

Triada objawów:

śpiączka, szpilkowate źrenice, depresja

ośrodka oddechowego

Zgon w przypadku przedawkowania opiatów następuje na
skutek niewydolności oddechowej wtórnej do depresji ośrodka
oddechowego.

1. Przyjęcie na oddział intensywnej terapii i utrzymywanie
podstawowych czynności życiowych.
2. Podanie Naloksonu (antagonista opiatów ) i.v. 0,8
mg( noworodki 0.01 mg/kg m.c.) i odczekać 15 minut.
3. Przy braku reakcji podać 1,6 mg i.v. i odczekać 15 minut.
4. Przy braku reakcji podać 3,2 mg , rozważyć inne rozpoznanie.
5. Przy korzystnej reakcji kontynuować podawanie w dawce 0.4
mg/d.

Opiatowy zespół abstynencyjny

- rozwija się ok 12 godzin od przyjęcia
ostatniej
dawki

- nasilenie zależy od wielkości dawek
przyjmowanych w dniach poprzednich

- objaw stały: bóle mięśniowe

Opiatowy zespół abstynencyjny

Występują trzy z następujących objawów:

(1) głód substancji opiatowych,
(2) wydzielina z nosa lub kichanie,
(3) łzawienie,
(4) bóle i skurcze mięśniowe,
(5) nudności lub wymioty,
(6) biegunka,
(7) rozszerzenie źrenic,
(8) „gęsia skórka" lub nawracające dreszcze
(9) tachykardia lub nadciśnienie,
(10) ziewanie,
(11) niespokojny sen.

Leczenie opiatowego zespołu

abstynencyjnego

• Dożylne podawanie płynów, domięśniowo

witamin.

• Podawanie leków uspokajających (np.

chlorprotyksen).

• Klonidyna 0.1-0.2 mg co 3 godz., do 0.8 mg/d. –

wymaga stałej kontroli (hipotensja)

• Metadon 10 mg, w razie utrzymania się

objawów 5-10 mg co 4-6 h, łącznie do 40 mg/d.

Leczenie uzależnienia od opiatów

• Substytucyjne podawanie metadonu.

• Społeczności lecznicze.

• Leczenie w ośrodku zamkniętym.

• pobyt na oddziale detoksykacyjnym powiniem

trwać ok 3 tygodni -> ośrodki rehabilitacyjno-

readaptacyjne (MONAR)

• pełny program kończy 20% osób

Zaburzenia psychiczne i

zaburzenia zachowania

spowodowane używaniem

kanabinoli

F12

Kanabinole

Kanabinole określają produkty uzyskiwane z konopi
indyjskich (Cannabis sativa).
Wszystkie części rośliny zawierają różne
psychoaktywne substancje (ponad 400 rodzajów)
spośród których D-9 tetrahydrokanabinol (D-9-
THC) jest najsilniejszy.

haszysz

skręt
y

maryśka

trawa

marihuan
a

grass

gandzia

Produkty uzyskiwane są z kwiatostanów lub
wysuszonych liści. Stosowane do sporządzania
papierosów lub dodawane do pokarmu.

Kanabinole

- wytworzenie się zależności następuje po
wielu
kontaktach
- często podobnie jak alkohol pełnią funkcje
socjalizacyjną: dają poczucie, że lepiej
rozumie
się innych i przez nich jest się lepiej
rozumianym
- marihuana zasłynęła jako środek
„rozszerzający
świadomość”
- do zadziałania potrzebna jest duża dawka
w
krótkim okresie czasu

Kanabinole

– Uzależnienie psychiczne

– Zwykle traktowane jako niegroźne

– W niektórych krajach traktowane jako

„dozwolone narkotyki”

Kanabinole

U osób przewlekle używających konopii występują
następujące fazy intoksykacji:

Dobrego samopoczucia

Nadwrażliwości zmysłowej

Ekstatyczna

Snu

Kanabinole - ostre zatrucie

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie lub nieprawidłowe
spostrzeganie, obejmujące co najmniej dwa z następujących:

(1) euforia i rozhamowanie,

(2) lęk lub pobudzenie,

(3) podejrzliwość i nastawienia urojeniowe,

(4) spowolnienie czasu (poczucie, iż czas biegnie bardzo wolno lub

że osoba doświadcza szybkiego biegu myśli),

(5) upośledzenie sądzenia,

(6) upośledzenie uwagi,

(7) upośledzenie czasu reakcji,

(8) iluzje słuchowe, wzrokowe lub dotykowe,

Kanabinole - ostre zatrucie

(9) omamy przy zachowanej orientacji,

(10) depersonalizacja,

(11) derealizacja,

(12) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe.

Występuje co najmniej jeden z następujących przejawów:
(1) zwiększony apetyt,

(2) suchość w jamie ustnej,

(3) nastrzyknięcie spojówek,

(4) tachykardia.

Kanabinole

U ludzi regularnie używających konopii „

zespół

amotywacyjny

–

zespół wypalenia”

(do 40% osób

używających).

Objawy:

Bezsenność, bóle głowy, spadek masy ciała z
biegunkami i utratą łaknienia, osłabienie
wydolności intelektualnej i sprawności
psychomotorycznej, osłabienie odporności,
obniżenie płodności.

Marihuana

Marihuana

Haszysz

Scun

• to narkotyki na bazie marihuany, są

rozpowszechnione wśród młodzieży.

• Obok marihuany znajdują się w nim inne

substancje psychoaktywne dostępne na

rynku - amfetamina i jej pochodne, środki

halucynogenne i substancje lotne.

• Bywają skuny, w których znaleźć można

śladowe, ale już uzależniające fizycznie

ilości "brown sugar".

• Może być chyba wszystko, poza kokainą i

grzybami. Jeden z najgroźniejszych

narkotyków dostępnych w Polsce.

Scun

• SKUTKI: daje psychiczne i fizyczne

powikłania związane ze wszystkimi

wymienionymi narkotykami. Daje zejścia i

psychozy poamfetaminowe, powracające

"flash backi" - jak po LSD. Pojawiają się

zaburzenia nastroju, faz snu i łaknienia,

problemy z pamięcią i koncentracją uwagi.

• PRZYCZYNY: uważany jest za "miękki i

nieszkodliwy narkotyk" . Przyczyny

podobne do konopi indyjskich.

• POTOCZNE NAZWY: "zioło", "marihuana",

"holenderska marihuana"

„FLASHBACKS”

• Zaburzenie spostrzegania o typie

halucynacji, charakteryzujące się
nawrotem do doświadczeń zmysłowych
z okresu intoksykacji, mimo
nieobecności środka psychoaktywnego

D-9-THC

(D-9 Tetrahydrocannabinol)

D-9-THC

(D-9 Tetrahydrocannabinol)

• - jest izomerem kannabidiolu i główną
substancją psychoaktywną zawartą

w

konopiach indyjskich

D-9-THC

(D-9 Tetrahydrocannabinol)

Efektem podawania czystego D-9-

THC, we

wzrastającej skali stężenia są:

• stan głębokiego odprężenia (mała

dawka)

• wzrost apetytu, wzrost wrażliwości na

zapachy i smaki (mała dawka),

• wzrost wrażliwości słuchu i wzroku

(średnia dawka)

• zaburzenia orientacji w przestrzeni,
• podrażnienie, stany euforyczne (duża

dawka)

D-9-THC – Badania

medyczne

Badania medyczne potwierdziły, że

podawany pod kontrolą powoduje:

• wzrost apetytu
• wzrost odporności organizmu
• ogólną poprawę nastroju, szczególnie u

osób ze skłonnościami do depresji.

- Niektóre badania wskazują też, że THC

wywołuje:

• remisję niektórych form raka
• zmniejsza ryzyko zachorowania na AIDS u

osób zarażonych wirusem HIV

D-9-THC – Badania

medyczne

Najnowsze badania wskazują
również na:

- zapobieganie przez THC miażdżycy
naczyń
krwionośnych (wiąże się on z
niektórymi
komórkami krwi uniemożliwiając im
nieprawidłowe gromadzenie się w
naczyniu i
tworzenie "złogu" będącego podstawą
do
tworzenia się blaszek
miażdżycowych).

D-9-THC – Badania

medyczne

Inne badania z kolei wskazują, że długotrwałe
spożywanie THC skutkuje problemami z
pamięcią, większą tendencją do popadnia w
depresję oraz utratę motywacji do wysiłku.

W Holandii i w USA dostępny jest legalny lek
o
nazwie Dronabinol lub Marinol, którego
głównym składnikiem jest D-9-THC. Jest on
przepisywany na receptę dla osób chorych na
niektóre rodzaje nowotworów oraz do
stymulowania łaknienia u chorych na AIDS.

Kanabinole

Wyniki badań THC w moczu – przez kilkadziesiąt

dni są dodatnie

.

• Leczenie zatrucia zazwyczaj nie jest konieczne.

Wystarczające jest pozostawienie pacjenta w

cichym otoczeniu.

• Ewentualne podanie diazepamu.

Zespoły urojeniowe zazwyczaj mijają bez leczenia.
Po użyciu bardzo wysokich dawek rozwijają się

zespoły

majaczeniowe z napadami paniki lub zaburzenia
psychotyczne, które utrzymują się do 6 tygodni.

Kanabinolowy

zespół abstynencyjny

Zespół jest słabo zdefiniowany, aktualnie nie ma ostatecznie
określonych kryteriów diagnostycznych.

Występuje w następstwie przerwania długo przyjmowanego
cannabis.
Doniesienia różnie opisywały jego czas trwania - od kilku
godzin do 7 dni.

Objawy i oznaki obejmują:
lęk, drażliwość, drżenie rozciągniętych rąk, pocenie się, bóle
mięśni.

Zaburzenia psychiczne i

zaburzenia zachowania

spowodowane używaniem leków

uspokajających i nasennych

F13

Leki uspokajające lub nasenne

Uspokajające – leki redukujące napięcie, niepokój

Nasenne – leki indukujące sen

Leki z tej grupy wykazują synergistyczny
efekt z
alkoholem.

Zespół zależności fizycznej i psychicznej rozwija się
wobec wszystkich leków z tej grupy. Towarzyszą mu objawy
zespołu abstynencyjnego.

Leki uspokajające lub

nasenne

Benzodiazepiny i barbiturany wywierają swój
wpływ przez kompleks receptora GABA typu A,
który zawiera kanał chlorkowy, miejsce wiązania
dla GABA i benzodiazepin.

Zespół zależności fizycznej i psychicznej
rozwija się wobec wszystkich leków z tej grupy.

Towarzyszą mu objawy zespołu abstynencyjnego.

Benzodiazepiny

• Najbardziej dostępne – po alkoholu

• Dotyczy co najmniej 3-krotnie częściej

kobiet niż mężczyzn

• Dotyczy osób po 35 rż, które stosują

w/w środki dla poprawy snu, złego
samopoczucia i redukcji niepokoju
(jako lek na objawy nerwicowe lub
depresyjne)

Benzodiazepiny

• Uzależnienie fizyczne i psychiczne
• Rosnąca tolerancja (potrzeba
zwiększenia
dawki)
• Tolerancja krzyżowa z alkoholem
• Odstawienie groźne dla życia –
napady
padaczkowe, majaczenie
• Zamienniki dla innych substancji
psychoaktywnych

Leki uspokajające lub nasenne

ostre zatrucie

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie, potwierdzone
co najmniej dwoma z następujących:

(1) euforia i rozhamowanie,
(2) apatia i stłumienie,
(3) napastliwość lub agresja,
(4) chwiejność nastroju,
(5) zaburzona uwaga,
(6) niepamięć następcza
(7) upośledzenie sprawności psychomotorycznej,
(8) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe.

Leki uspokajające lub nasenne

ostre zatrucie

Występuje co najmniej jeden z następujących
przejawów:

(1) chwiejny chód,
(2) trudności w utrzymaniu postawy stojącej,
(3) bełkotliwa mowa,
(4) oczopląs,
(5)

obniżony poziom świadomości (np. osłupienie,

śpiączka),

(6) wykwity skórne o cechach rumienią lub pęcherzy.

Komentarz
Ciężkiemu ostremu zatruciu lekami uspokajającymi

lub

nasennymi mogą towarzyszyć: obniżone ciśnienie,
hipotermia i osłabienie odruchu gardłowego.

Leczenie ostrego zatrucia

1. Prowokowanie wymiotów, płukanie żołądka, węgiel

aktywny.

2. Monitorowanie ciśnienia, oddechu i tętna,

podawanie tlenu.

3. W zatruciu BZD:
• W razie spadku RR podanie leków wazopresyjnych

( noradrenalina, dopamina),

• Flumazenil (antagonista receptorów

benzodwuazepinowych) i.v. 0.2- 1 mg z szybkością

0.2 mg/min. Powtarzać w razie potrzeby co 20 min.,

nie przekaraczając 1 mg na dawkę i 3 mg/h.

4. W zatruciu barbituranami nadto:
• Kontrola równowagi wodno-elektrolitowej.
• W zależności od funkcji nerek intensywna dializa,

hemodializa lub dializa otrzewnowa.

Zespół abstynencyjny po lekach

uspokających i nasennych

Występują trzy z następujących objawów:

(1) drżenie języka, powiek i wyciągniętych rąk,
(2) nudności lub wymioty,
(3) tachykardia,
(4) ortostatyczne spadki ciśnienia,
(5) pobudzenie psychoruchowe,
(6) bóle głowy,
(7) bezsenność,

Zespół abstynencyjny po lekach

uspokających i nasennych

(8) złe samopoczucie lub osłabienie,
(9) przemijające omamy lub iluzje wzrokowe,

dotykowe
lub słuchowe,

(10) nastawienia urojeniowe
(11) napady drgawkowe typu grand mal.
(12) w toku abstynencji (lub znaczącego obniżenia

przyjmowanej dawki dobowej) mogą pojawić się
napady padaczkowe i/lub majaczenie

Komentarz
Jeśli obecne jest majaczenie, właściwym jest
Rozpoznanie zespołu abstynencyjnego po lekach
uspokajających lub nasennych z majaczeniem.

Leczenie zespołu abstynencyjnego

Barbiturany
Zastąpienie środka fenobarbitalem w dawce wystarczającej

do

wywołania nieznacznie nasilonej ataksji, obniżanie dawki o

1/10

dawki podanej dnia poprzedniego. W razie napadów
drgawkowych – leki p/padaczkowe.

Benzodwuazepiny
Zmiana na BZD o długim okresie półtrwania.
Powolne odstawianie leków.
Podawanie innych leków objawowo.
W razie napadów drgawkowych – leki p/padaczkowe.

Benzodwuazepiny

Zewnętrzne oznaki używania

• zmniejszenie aktywności życiowej

• senność

• bełkotliwa mowa

• wygląd jak po spożyciu alkoholu

• wymioty

Na co należy zwrócić uwagę

• tabletki

• drażetki różnych kolorów

• opakowania po nich

Zaburzenia psychiczne i

zaburzenia zachowania

spowodowane używaniem

kokainy

F14

Kokaina

• Indianie peruwiańscy

pierwsi zauważyli
oddziaływanie liści koki.
Używali jej w celach
obrzędowych a także
podczas dalekich wypraw
morskich. Koka, dzięki
zawartości kokainy, jest
bowiem jedyną znaną
rośliną, której żucie
pozwala na picie wody
morskiej. Thor Heyerdahl
twierdził, że w ten sposób
Indianie zasiedlili wyspy
Polinezji. Zwiększa ona
również wytrzymałość i
pozwala pokonywać
szybciej spore odległości
pieszo.

Kokaina

Kokaina

• Napój Coca-cola wszedł na rynek w 1886

jako mieszanka ekstraktów krzewu koka i
nasion drzewa kola.

• Reklamowano ją jako "wartościowy napój

pobudzający umysł i leczący wszystkie
nerwowe przypadłości".

• Do 1903, typowe opakowanie zawierało

około 60 mg kokainy.

• Dzisiejsza Coca-cola nadal zawiera ekstrakt

z liści koki - The Coca-Cola Company
importuje obecnie ok. 8 ton liści rocznie.

• Jednak zabieg ten skutkuje jedynie w

walorach smakowych, gdyż narkotyk jest
usuwany.

Kokaina

- Jest jedną z najsilniej działających substancji
pobudzających pochodzenia roślinnego.

- Odznacza się ona bardzo dużym potencjałem
uzależniającym.

- Jest to alkaloid otrzymywany z liści krzewu
koki
(Erythroxylon coca)

- w przypadku kokainy nie udowodniono
powstawania uzależnienia fizycznego.

Kokaina

– Bardzo silnie uzależnia psychicznie.

– Należy zaznaczyć, że już pierwsze zażycie

kokainy powoduje bardzo silną chęć
sięgnięcia po nią po raz kolejny.

– Zważywszy na wysoką cenę narkotyku

(około 160 zł za gram) i silne efekty
uzależniające, bardzo szybko kokaina
zaczyna odgrywać coraz to większą rolę
w życiu zażywającego.

- Uzależniona od tego rodzaju narkotyków
osoba może okazywać chęć przyjmowania
ich przez dłuższy czas, niż to na początku
zakładała.
- Przy dłuższym zażywaniu kokainy
odczucia euforii, wiary w siebie i
rozradowania zmniejszają się, a ich miejsce
zaczyna z wolna zajmować depresja,
podenerwowanie i stany schizofreniczne.
- Często, aby ominąć te niemiłe
konsekwencje, zwiększa się dawki do
ogromnych ilości „odlatując” na kilka
godzin, a nawet dni.

Kokaina

- Ponieważ taka osoba nie potrafi sama zmniejszyć
ilości branej kokainy lub całkowicie przestać brać,
okoliczności związane ze zdobywaniem,
przygotowaniem i zażyciem narkotyku zabierają jej
coraz więcej czasu.

- Osoby uzależnione zazwyczaj się „alienują”, stają
się podejrzliwe i samolubne - coraz ważniejsze
staje się po prostu zdobycie narkotyku.

- W tym celu często oszukują, kradną i popełniają
inne przestępstwa. Zrywane są więzy rodzinne i
partnerskie.

- Generalnie kokaina to bardzo samolubny i
zgubny narkotyk.

Kokaina

Kokaina: działanie

- Hamuje wychwyt noradrenaliny przez neurony
ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego.

Powoduje to:
- silny skurcz naczyń krwionośnych i wzrost
ciśnienia
tętniczego
- rozszerzenie źrenic
- rozkurcz mięśniówki oskrzeli
- zahamowanie perystaltyki przewodu
pokarmowego
- zahamowanie wydzielania przez gruczoły
ślinowe

Kokaina: działanie

- hamowanie wychwytu dopaminy co powoduje:

w mniejszych dawkach - pobudzenie
psychoruchowe,
uczucie euforii, omamy

w większych - depresja ośródka oddechowego w
pniu
mózgu

- działanie na serce: wzrost ciśnienia tętniczego,
zaburzenia rytmu serca co prowadzi do takich
chorób
jak: miażdżyca, choroba wieńcowa, niewydolność
mięśnia sercowego, nadczynność tarczycy

Kokaina: działanie

- Wymienione efekty nie są zbyt widoczne po
pierwszym, drugim zażyciu narkotyku, jednak
nasilają
się z każdą kolejną dawką.

- Z czasem - zejścia po zażyciu kokainy stają się
coraz
bardziej nieprzyjemne. Stwierdza się:

- zaburzenia osobowości
- depresja, z próbami samobójczymi
- psychoza po kokainowa - zaburzenia

funkcjonowania społecznego, urojenia, w tym
urojenia prześladowcze

Kokaina: działanie

W przypadku nałogowych „wciągaczy”:

- krwawienia z nosa
- zniszczenie błony śluzowej
- przedziurawienie przegrody nosowej

Kokaina: przedawkowanie

- Śmiertelną dawką sproszkowanej kokainy jest
500-
1400 mg.
- wstrzyknięcie już 20 mg dożylnie, kończy się
zazwyczaj śmiercią.
- Zanim to nastąpi można spodziewać się
następujących
efektów przedawkowania: drgawki, podwyższone
ciśnienie krwi, kołatanie serca (przyśpieszone i
niemiarowe bicie serca), zablokowanie ośrodka
oddechowego

Kokaina: zewnętrzne

oznaki używania

- Nadpobudliwość i wzmożona aktywność
- Pobudzenie seksualne
- Zwiększona rozmowność, towarzyskość i
pewność siebie.
- Rozszerzone źrenice, słabo reagujące na
światło

Kokaina w medycynie

W laryngologii i okulistyce stosuje się
1% - 10% (bardzo rzadko 20%)

roztwór chlorowodorku kokainy w celu
znieczulenia miejscowego ze względu
na łatwe przenikanie błon śluzowych.

Dawka jednorazowa nie może

przekraczać 50 mg.

Kokaina (Crack)

Kokaina (Crack)

• Nazwa Krak pochodzi od ang. slangu co

oznacza skałę, a nie - jak się przyjmuje w
Polsce - pękanie. Jest to kokaina oczyszczona z
soli, która została przetworzona do postaci,
którą można jedynie palić. Otrzymuje się go z
proszku.

• W porównaniu z innymi formami kokainy krak

jest silnie uzależniający, o natychmiastowym,
krótkotrwałym działaniu (5 do 10 minut).

• Narkotyk jest zażywany poprzez podgrzewanie

i wdychanie oparów.

• Crack pojawił sie w USA dopiero w latach

osiemdziesiątych.

Zaburzenia psychiczne i

zaburzenia zachowania

spowodowane używaniem innych

substancji stymulujących, w tym

kofeiny

F15

Kofeina

- Jest alkaloidem znajdującym się w
surowcach roślinnych.

- Może również być otrzymywana
syntetycznie.

- Kofeina jest stymulantem dodawanym do
napojów jak coca-cola, czy redbull.
Zawarta
jest w kawie

Kofeina: Działanie na

organizm

- Pobudza ośrodkowy układ nerwowy oraz
ośrodki wegetatywne: oddechowy,
naczynioruchowy i nerwu błędnego.

- Pobudza równomiernie korę mózgową
(zwiększa sprawność myślenia, znosi
zmęczenie psychiczne i fizyczne).

Kofeina: Działanie na

organizm

- Przyśpiesza przemianę materii,
zwiększając
zapotrzebowanie na tlen.

- Zmniejsza napięcie mięśni gładkich
naczyń
krwionośnych.

- Pobudza wydzielanie soku żołądkowego.

- Działa moczopędnie.

Kofeina: Zastosowanie

- Stosowana w ostrym zatruciu alkoholem,
atropiną, w zapaści w przebiegu chorób
zakaźnych, niedociśnieniu, stanach
wyczerpania fizycznego i umysłowego.

- Dawka śmiertelna kofeiny to około 10
gramów
(w przybliżeniu 80 filiżanek).

Kofeina: Źródła

- Średnia dawka kofeiny to około 100 mg.

- Jedna filiżanka kawy zawiera około 75-250
mg
kofeiny.

- Innymi jej źródłami mogą być: herbata,
yerba
mate, czekolada, guarana, orzeszki cola.

Kofeina: Źródła

• Semen Coffeae - Nasienie kawy
( 0,3 - 2,5 % kofeiny)

• Folium Theae - Liść herbaty ( 1,2 - 4,5 %

kofeiny)

• Embrio Colae - Zarodek Kola

( 0,6 - 3,0 % kofeiny)

• Semen Cacao - Nasienie kakaowca

( 0,3 % kofeiny)

Semen Coffeae - Nasienie

kawy

Folium Theae - Liść herbaty

Embrio Colae - Zarodek

Kola

Semen Cacao - Nasienie

kakaowca

Kofeina: Źródła (Yerba

mate)

Kofeina: Źródła (Guarana)

Amfetamina C

9

H

13

N

Grupa amfetamin klasycznych (dextramfetamina,
metamfetamina, metylfenidat) główny efekt wywierają
poprzez układ dopaminergiczny układ nagrody.

„Pokrewne amfetaminie” (MDMA, MDEA, MMDA, DOM).
Wywierają efekt zarówno poprzez układ dopaminergiczny
jak
i serotoninergiczny. Mają działanie pobudzające i
halucynogenne.

Tolerancja rozwija się w wyniku stosowania

zarówno

amfetamin naturalnych jak i syntetycznych.

Inne substancje stymulujące
(amfetamina)

dextroamphetamine

methamphetamine

methylphenidate

N-ethyl-3,4-methylenedioxyamphetamine – MDEA

3,4-methylenedioxyamphetamine –

MDMA

5-methoxy-3,4-methylenedioxyamphetamine – MMDA

2,5-dimethoxy-4-methylamphetamine – DOM

Amfetaminy – obecnie są wycofane z lecznictwa (wcześniej
stosowane w leczeniu astmy, narkolepsji, depresji, otyłości).
Obecnie pochodne amfetaminy stosuje się w leczeniu ADHD u
dzieci.

SPEED

- Ecstasy

Sposoby
przyjmowania:

• doustnie

• dożylnie

• inhalowanie

• wypalanie

Inne substancje stymulujące (amfetamina)

Amfetamina i pochodne

- Duża nielegalna produkcja

- Niska cena

- Łatwa dostępność

- Ulubiony nakotyk studentów (nauka do

egzaminów).

- nie powoduje uzależnienia fizycznego lub

jest ono bardzo słabe może objawiać się

dusznościami i lekkimi zawrotami głowy w

momencie odstawienia

- Powoduje uzależnienie psychiczne
- Do częstych zjawisk należy przyjmowanie

(dożylnie, per os, donosowo)

kilkudniowymi ciagami.

Amfetamina i pochodne

- Slangowe, uliczne nazwy amfetaminy:
białe, amfa, fuka, funia, speed, białko,
władek, wład, white power, proń,
proch,
prochy, prąd, proton, pronto,
wciąganie,
feta, tynk, szuwax, sztynks, szmata,
siupa, ścierwo, śnieg, szlif, koń, dziad,
kiełcz, doktor, nosy, SZIT.

Amfetamina: Działanie

Efekty spożycia:

- silne pobudzenie psychomotoryczne
- przyśpieszona akcja serca i szybki
oddech
- brak łaknienia
- rozszerzenie źrenic
- podwyższone ciśnienie krwi
- zwiększone wydalanie moczu
- jadłowstręt
- suchość w ustach
- zmniejszoną wrażliwość na ból, głód i
zmęczenie

Amfetamina: Działanie

- Przypomina to typową reakcję
organizmu na
silny, zewnętrzny stres - jednak ze
względu
na długotrwałe blokowanie wydzielania
noradrenaliny stan ten utrzymuje się od
6 do
12 godzin po spożyciu.

Amfetamina: Działanie

Efekty uboczne:

- zwiększony popęd płciowy i zaburzenia
erekcji
- drżenie mięśni
- zaburzenia wzroku i słuchu
- arytmia serca, mogąca w skrajnych
przypadkach powodować zawał.

Inne substancje stymulujące (amfetamina)

Ostre zatrucie

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie lub
nieprawidłowe spostrzeganie, obejmujące co najmniej
dwa z następujących:

(1) euforia i wrażenie zwiększonej energii,

(2) nadmierna czujność,

(3) wyższościowe przekonania i działania,

(4) napastliwość lub agresja,

(5) kłótliwość,

(6) chwiejność nastroju,

Inne substancje stymulujące

(amfetamina)

Ostre zatrucie

(7) powtarzane, stereotypowe zachowania,

(8) iluzje słuchowe, wzrokowe lub dotykowe,

(9) omamy, zwykle przy zachowanej orientacji

(10) nastawienia urojeniowe

(11) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe

Inne substancje stymulujące

(amfetamina)

Ostre zatrucie

Występuje co najmniej jeden z następujących:
(1)tachykardia,
(2)zaburzenia rytmu serca,
(3)

podwyższone ciśnienie tętnicze (czasem ciśnienie

obniżone),
(4)pocenie się i dreszcze,
(5)nudności lub wymioty,
(6)potwierdzony spadek wagi,
(7)rozszerzenie źrenic,
(8)pobudzenie psychoruchowe (czasem

zahamowanie)

(9)osłabienie siły mięśniowej,
(10) bóle w klatce piersiowej,
(11) drgawki.

Zespół abstynencyjny po innych

substancjach stymulujących (amfetamina)

Występuje nastrój dysforyczny (np. przygnębienie,
anhedonia).

Występują dwa z następujących objawów:
(1) letarg lub zmęczenie,
(2) zahamowanie lub pobudzenie

psychomotoryczne,
(3) głód substancji stymulujących,
(4) wzmożony apetyt,
(5) bezsenność lub senność nadmierna,
(6) dziwaczne lub nieprzyjemne sny.

Postępowanie

Intoksykacja

Zespół abstynencyjny

Objawy w większości samoistnie ustępują po 24 godzinach,
całkowicie ustępują po 48 godzinach.

Ostre zatrucie

w leczeniu ostrego zatrucia stosuje się neuroleptyki (np.
Haloperidol), a także nawadnianie oraz leczenie
objawowe.

Objawy osiągają maksymalne natężenie po 3-4 dniach,
ustępują po około tygodniu.

Inne substancje stymulujące
(amfetamina)

Inne substancje stymulujące

(amfetamina)

Postępowanie

Indukowana amfetaminą
psychoza

Leczeniem z wyboru jest podawanie antagonistów
receptorów dopaminowych, tj. neuroleptyków.
Osoby uzależnione od amfetaminy są bardzo
wrażliwe na neuroleptyki, tak więc zwykle
wystarczają dawki o połowę mniejsze niż u osób
nieuzależnionych.

Leczenie uzależnienia

Stosowane są leki z grupy SSRI, zwłaszcza w przypadkach
przebiegających z depresją.

Amfetamina: Skutki

używania

- Następnego dnia po zażyciu występują
silniejsze
bądź słabsze objawy wyczerpania.
- Najskuteczniejszym lekarstwem jest
przespanie
kilku dodatkowych godzin. Można też zażywać
kolejne dawkę przez wiele dni (tzw. "ciąg"),
jednak
po odstawieniu mogą wystąpić objawy bardzo
dużego wyczerpania organizmu, takie jak
bardzo
silna potrzeba snu, ogólna ospałość, depresja,
utrata
wagi, spadek odporności na infekcje, silne
migreny i
zawroty głowy.
- Przy długotrwałym używaniu, możliwa jest
psychoza amfetaminowa.

Amfetamina: Skutki

używania

- Ze względu na fakt, że amfetamina
powoduje zanik poczucia głodu i
zmęczenia
spożywanie jej, połączone z sytuacją
wzmożonego wysiłku fizycznego
(dyskoteka, uprawianie sportu
ekstremalnego, ciężka praca fizyczna),
powoduje niekiedy bardzo poważne
konsekwencje na skutek wyczerpania i
odwodnienia, ze zgonem włącznie.

Amfetamina (stosowana

dożylnie) - następstwa

- Amfetamina przyjmowana dożylnie w
postaci
stężonych roztworów powoduje rozpad
czerwonych krwinek i uwolnienie
hemoglobiny.
- Amfetamina jako ligand tworzy z żelazem(II)

związki kompleksowe poprzez które
zachodzi
utlenianie żelaza w hemoglobinie z +2 do
+3,
a wiec nieodwracalne tworzenie
nieprzenoszącej tlenu methemoglobiny
(objawia sie to sinieniem końców placów
oraz ust) co może prowadzić do mikro
uszkodzeń mózgu z powodu niedotlenienia.

Amfetamina (stosowana

dożylnie) - następstwa

- Wstrzykiwanie stężonych roztworów
powoduje
powstawanie skrzepów w naczyniach, które
mogą stać się bezpośrednią przyczyną
zawału
serca lub zatorów w OUN.
- Dodatkowym zagrożeniem przy
gwałtownym
podaniu dożylnym stężonego roztworu
amfetaminy jest ryzyko wylewu
podpajęczynówkowego.
- Ryzyko to bardzo rośnie z wiekiem, gdyż
naczynia tracą normalna elastyczność, a
więc i
odporność na wzrost ciśnienia.

Amfetamina (stosowana

dożylnie) - następstwa

- Najczęstszą przyczyną śmierci po
przedawkowaniu amfetaminy jest paraliż
mięśni oddechowych, a więc uduszenie
się
lub zatrzymanie akcji serca w skutek
arytmii lub zawału.
- Najczęstszymi powikłaniami są
mikrowylewy w OUN.
- Niewielka część osób popełnia
samobójstwo w skutek psychozy
amfetaminowej albo samookalecza się w
fazie odstawienia.

Metamfetamina

Według Anglików,

metamfetamina (pochodna

amfetaminy)

jest tak samo groźna, jak kokaina czy inne

twarde narkotyki.

Na swej stronie brytyjska policja pokazała zdjęcia

narkomanów - przed i po używaniu metamfetaminy.

Zniszczone twarze z cerą pełną plam, rozbiegane oczy, mętny

wzrok.

Oto jak wyglądają ludzie, którzy wpadli w nałóg, biorąc

metamfetaminę.

Dlatego brytyjskie ministerstwo spraw wewnętrznych uznało, że

trzeba zmienić jej kwalifikację.

Metamfetamina jest teraz uznawana za tak groźną, jak

kokaina czy heroina.

A za posiadanie chociaż najmniejszej działki można

spędzić aż siedem lat za kratkami.

Zespół Ekboma (Ekbom's Syndrome)

• Występuje u osób uzależnionych od

metamfetaminy

• Poczucie, że na ciele i w ciele (pod skórą)

obecne są pasożyty

• Nie mylić z zespołem Wittmaacka-

Ekboma (zespół niespokojnych nóg)

Ecstasy (MDMA)

Ecstasy (MDMA)

Działanie fizjologiczne

• pobudzenie i brak łaknienia
• wzrost temperatury ciała
• wzmożenie odruchów
• rozszerzenie źrenic
• kołatanie serca i tachykardia
• nagłe wzrosty ciśnienia i uderzenia krwi do

głowy

• szczękościsk
• nudności i wymioty
• odwodnienie

Ecstasy (MDMA)

Odczucia subiektywne

W dużym stopniu zależą one od

oczekiwań osoby przyjmującej MDMA,
nastroju i sytuacji, w której ma
miejsce zażycie środka.

Z dużym prawdopodobieństwem

można zakładać, że zły stan
psychiczny przed przyjęciem środka
może ulec pogorszeniu po zażyciu
MDMA.

Ecstasy (MDMA)

Pozornie "pozytywne" efekty działania

• euforia
• uczucie przypływu energii
• pobudzenie seksualne
• uczucie silnej więzi z otoczeniem
• uczucie empatii w stosunku do innych
• intensyfikacja przeżyć emocjonalnych
• zaostrzenie percepcji otoczenia

Ecstasy (MDMA)

Negatywne efekty działania

• napięcie emocjonalne
• depersonalizacja
• niepokój mogący przerodzić się w

panikę

• nadwrażliwość na bodźce z zewnątrz
• poczucie utraty kontroli
• nieprzyjemne halucynacje i depresja

Ecstasy (MDMA)

Formy występowania i sposoby przyjmowania

• Dawka ekstasy, wynosząca zazwyczaj od 75 do 200 mg i

zażywana doustnie - zaczyna działać po ok. 40

minutach. Po następnych 30 minutach następuje

nasilenie działania. Działanie ustępuje po kilku

godzinach (4-6) od momentu zażycia.

• Najczęściej spotykanymi postaciami nielegalnej

sprzedaży ecstasy są tabletki i kapsułki. Różnych

kolorów i kształtów tabletki wyróżniają się wytłoczonymi

wizerunkami i znakami (np. ptak, kot, sierp i młot,

itp.) lub napisami. Mogą one zawierać również pewne

ilości innych narkotyków, najczęściej amfetaminy.

Ecstasy (MDMA)

Właściwości uzależniające

• Działaniu ecstasy, podobnie jak w przypadku innych

środków z grupy amfetamin towarzyszy uczucie

silnej euforii. Doznania te decydują o

uzależniających właściwościach tego środka. Chęć

ponownego przyjęcia środka może być wzmacniana

z uwagi na przykre dolegliwości pojawiające się po

pewnym czasie od jego odstawienia.

Następnego dnia po zażyciu MDMA często pojawia się

uczucie kaca, charakteryzującego się:

• zmęczeniem

• zawrotami głowy i mdłościami

• słabą zdolnością koncentracji

• sennością albo pobudzeniem i irytacją

• Stan taki może trwać nawet dwa dni.

Ecstasy (MDMA)

Zewnętrzne oznaki używania

• rozszerzenie źrenic
• pobudzenie
• mało racjonalne i dziwne zachowanie

(np. okazywanie niecodziennej
sympatii wobec innych)

• czasem brak koordynacji ruchowej

Ecstasy (MDMA)

Nazwy slangowe

• eska, bleta, piguła
• nazwy własne tabletek, np. UFO,

Love, Superman, Mitsubishi, Vogel,
Herz, Sonne, VW

Ecstasy (MDMA)

Szczególne zagrożenia i niebezpieczeństwa

• Na skutek przedawkowania środka lub szczególnej

nadwrażliwości na jego działanie może pojawić się tzw.

"złośliwy zespół neuroleptyczny" (spadek ciśnienia krwi,

gwałtowny wzrost temperatury ciała, drgawki i śpiączka)

prowadzący do śmierci.

• Szczególnie niebezpieczne jest przyjmowanie MDMA przez

osoby cierpiące na choroby układu krążenia. Środek ten

powoduje migotanie komór serca nawet u osób

zdrowych.

• Na skutek spowodowanego przez MDMA szczękościsku i

zgrzytania zębami może dojść do kruszenia zębów.

Ecstasy (MDMA)

Szczególne zagrożenia i niebezpieczeństwa

• Podobnie jak w przypadku stosowania innych środków z grupy

amfetamin może dochodzić ciężkich stanów depresyjnych,

urojeń i psychoz, które środek ten może ujawnić i wzmocnić,

lub będą one bezpośrednim następstwem jego stosowania.

• Podniecenie seksualne połączone jednocześnie z odrzuceniem

zahamowań w sferze seksualnej może prowadzić do

negatywnych konsekwencji.

• Nie wiele wiadomo o efektach długotrwałego używania ecstasy,

ale istnieją przesłanki co do tego, że może powodować zmiany

degeneracyjne niektórych neuronów w mózgu.

• UWAGA: Wiele osób zażywa ecstasy na imprezach rave. Środek

ten powoduje wzrost temperatury ciała, co połączone

nadmiernym wysiłkiem (taniec) może prowadzić do

odwodnienia organizmu.

Inne substancje

stymulujące

- Metamfetamina
- Fentermina
- Metylfenidat
- Benzfetamina
- Dekstroamfetamina
- Fenylopropanolamina
- Propylheksedryna

Zaburzenia psychiczne i

zaburzenia zachowania

spowodowane używaniem

halucynogenów

F16

Dane ogólne

Substancje psychozomimetyczne

lub halucynogenne, to grupa

psychoaktywnych związków

chemicznych, charakteryzująca się

wywoływaniem halucynacji, zmian

percepcji oraz w rzadkich

przypadkach zaburzeń

psychotycznych.

Substancje halucynogenne stały się

popularne w latach 60. XX wieku,

głównie w środowiskach związanych z

ruchem hipisów

Podział

-Psychedeliki

-Dysocjanty

-Delirianty

- Inne: Marihuana, Haszysz

Halucynogeny

Większość halucynogenów jest dobrze przyswajana w
przewodzie pokarmowym, jednakże mogą być także
absorbowane poprzez inhalacje, palenie i drogę
dożylną.

Tolerancja na efekty działania halucynogenów rozwija
się bardzo szybko, w ciągu 3 – 4 dni stałego
przyjmowania substancji. Równie szybko efekt ten cofa
się w ciągu 4 – 7 dni.
Osoby używające halucynogenów mogą rozwinąć
uzależnienie psychiczne od epizodów halucynacji.
Przyjmowanie halucynogenów nie powoduje
fizycznych objawów zespołu abstynencyjnego.

Halucynogeny- ostre zatrucie

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie lub
nieprawidłowe spostrzeganie, obejmujące co najmniej
dwa z następujących:

(1) lęk i bojaźliwość,
(2) iluzje słuchowe, wzrokowe lub dotykowe
występujące w stanie pełnego czuwania i gotowości,
(3) depersonalizacja,
(4) derealizacja,
(5) nastawienia urojeniowe,

Halucynogeny- ostre zatrucie

(6) myśli odnoszące,
(7) chwiejność nastroju,
(8) nadmierna aktywność,
(9) działania impulsywne,
(10) upośledzenie uwagi,
(11) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe.

Halucynogeny- ostre zatrucie

Występują co najmniej dwa z następujących

przejawów:

(12) tachykardia,
(13) kołatanie serca,
(14) pocenie się i dreszcze
(15) drżenie,
(16) zamazane widzenie,
(17) rozszerzenie źrenic,
(18) brak koordynacji.

Halucynoge
ny

Postępowanie w
zatruciu

1. Najcześciej nie potrzeba podawać leków.

2. Uspokojenie pacjenta ( unieruchomienie lub/i podawanie

benzodwuazepin).

3. W razie potrzeby ostrożne podanie antagonistów

dopaminergicznych (np.haloperidol).

Halucynogeny

“FLASHBACKS

”

zaburzenia percepcji wywołane

halucynogenami

Po długim czasie od użycia halucynogenu, w okresie abstynencji od
środka,
osoba doświadcza wywołanych nim wrażeń. Objaw ten wyzwalamy
jest przez
stres, zmęczenie, używanie innych substancji psychoaktywnych
(alkohol, marihuana). Epizod trwa zazwyczaj od kilku sekund do kilku
minut.

„

BAD TRIP”

– ostra, psychozopodobna reakcja będąca efektem

ubocznym halucynogenów,

charakteryzująca się m.in. poczuciem utraty

zmysłów, halucynacjami o bardzo przerażającej treści, nieprzyjemnymi
doznaniami dotyczącymi własnego ciała

Psychedeliki

Powodują one wzmocnienie procesów

myślowych przez wyłączenie filtrów

blokujących lub tłumiących

niepotrzebne lub niepożądane

sygnały z części mózgu

odpowiedzialnych za podstawowe

funkcje organizmu do części mózgu

odpowiedzialnych za świadomość.

Psychedeliki

- LSD
- grzyby halucynogenne
- meskalina
- tryptaminy
- Dimetylotryptamina (DMT)

LSD

LSD

- Jest to jedna z najsilniejszych substancji

halucynogennych - 100 razy silniejsza niż

psylocybina i 4000 razy silniejsza niż

meskalina.

- Po raz pierwszy LSD zostało zsyntetyzowane

w 1938 r. przez szwajcarskiego chemika

Alberta Hofmanna w laboratoriach firmy

Sandoz (obecnie Novartis).

- Początkowo spodziewano się wykorzystać tę

substancję jako lek działający pobudzająco na

układ krwionośny i oddechowy. Sprzedawany

w USA jako lek p/bólowy. W trakcie dalszych

badań poznano jego halucynogenne

własności.

LSD

Działanie fizjologiczne

• zawroty głowy
• rozszerzenie źrenic i suchość w ustach
• drżenie mięśniowe i skurcze mięśni klatki

piersiowej

• osłabienie i nudności
• kołatanie serca
• wzrost ciśnienia krwi
• zapis fal mózgowych (EEG) osoby znajdującej się

pod wpływem LSD-25 przypomina stan pobudzenia
i niepokoju

• rozszerzenie źrenic i silne poty to dodatkowe

objawy fizyczne pojawiające się przy zatruciu LSD

LSD

Długość działania

• Efekty zależą od ilości użytego LSD i

osiągają szczyt w przeciągu okresu od
jednej do trzech godzin po zażyciu
środka. Halucynacje mogą trwać od 8
do 12 godzin.

• Śmiertelne przedawkowanie LSD w

praktyce jest mało prawdopodobne

(teoretycznie mogłoby nastąpić w

przypadku spożycia powyżej 1 g)

LSD

Odczucia subiektywne

• Osoba pod wpływem LSD jest bardzo

podatna na każdy rodzaj sugestii, w
szczególności autosugestię.

• Zarówno rodzaj halucynacji, jak i ich treść

są uzależnione od nastawienia osoby
zażywającej środek i od atmosfery, w
której dochodzi do jego użycia.

LSD

Pozornie "pozytywne" efekty działania

Wywoływane przez LSD, pod względem psychicznym,

objawy są bardzo różnorodne. Nie mniej jednak do

najczęściej pojawiających się można zaliczyć:

• zmianę poczucia kształtów i barw

• niewyraźne widzenie całości i ostrzejsze widzenie

kontrastów

• wyostrzenie słuchu

• poczucie obcości własnego ciała

• omamy, złudzenia i urojenia wzrokowe

• zmiany nastroju i euforię

• subiektywne poczucie wolniejszego upływu czasu

• gonitwę myśli i zmniejszenie zdolności krytycznego osądu.

• Czasem pojawia się uczucie lekkości, bądź przeciwnie -

ociężałości. Przedmioty widziane po otwarciu oczu zwykle

zdają się błyszczeć, a nawet najprostsze z nich nabierają

niezwykłego znaczenia symbolicznego.

LSD

Negatywne efekty działania

• problemy z zachowaniem równowagi i mówieniem
• zła ocena odległości oraz własnych umiejętności
• niespójność wypowiedzi
• zimne dłonie i stopy
• wymioty
• uczucie nacisku na klatkę piersiową ("ciasny

sweterek")

• uczucie oszołomienia, osamotnienia
• depersonalizacja
• bezsenność
• panika, lęk, płacz, śmiech
• "złe podróże" (bad trip)

LSD

Właściwości uzależniające

• Uzależnienie psychiczne

Występuje raczej rzadko - tylko wyjątkowo prowadzi do

nieodpartej chęci ponownego przyjęcia.

• Uzależnienie fizyczne

Brak możliwości fizycznego uzależnienia - niezależnie od

częstotliwości przyjmowania, organizm nie włącza LSD do

metabolizmu. Nie zaobserwowano, oprócz uczucia

ospałości i czasem przygnębienia, żadnych objawów

abstynencji po odstawieniu LSD.

• Zjawisko tolerancji

Zauważono, że częste używanie LSD powoduje nieznaczny

wzrost tolerancji. Wzrost ten waha się w granicach od 15 do

25%.

LSD

Formy występowania i sposoby przyjmowania

• Najczęstszą formą tego psychodeliku są będące w nielegalnej dystrybucji

kolorowe papierowe znaczki wielkości przedstawiające różne symbole

graficzne - nasączone roztworem LSD.

• Stosowane są one doustnie (ssanie lub włożenie pod język).

• LSD ma niezwykle niską dawkę efektywną: każdy znaczek zawiera ok.

300 mikrogramów LSD (w Polsce czasem 100 mikrogramów z dodatkiem

amfetaminy dla wzmocnienia efektu).

• Prędkość działania LSD jest zależna od sposobu przyjęcia środka. I tak,

brany doustnie (droga pokarmowa) przynosi efekty dopiero po ponad

40 minutach, u osób szczególnie wrażliwych - wcześniej, nawet po 15.

• Często jest przyjmowana poprzez włożenie pod język, a więc wchłaniana

przez dziąsła.

• LSD może być również, co jest szczególnie niebezpieczne, włożona pod

powiekę oka.

LSD

Zewnętrzne oznaki używania

• rozszerzone źrenice i słaba ich reakcja na światło
• dziwne, nieracjonalne wypowiedzi
• wesołkowatość i bełkotliwa mowa
• brak koordynacji ruchowej i widoczne zaburzenie

orientacji przestrzennej

Na co należy zwrócić uwagę

• bibułka nasączana roztworem
• cukier w kostkach
• opłatki
• małe tubki z płynem
• silny zapach potu

LSD

Nazwy slangowe

• kwas, kwach, kwasik, papierek, krysztatek,

kamyczek, trip, ejsid, tejbs, listek

• nazwy własne bibułek z kolorowym nadrukiem,

np. Asterix

Grzyby halucynogenne

• Spośród 5.000 odmian grzybów znanych przez

człowieka - około 80 odmian posiada właściwości

psychoaktywne

• spożywane są w celach narkotycznych lub w

wyniku pomyłki.

• Grzyby halucynogenne niezależnie od gatunku

powodować mogą takie zatrucia jak:

halucynacje
uczucie błogostanu lub psychozę
zmiany percepcyjne i nowy sposób postrzegania

świata

anergia lub nadmierne pobudzenie
zaburzenia ze strony układu trawiennego

Grzyby halucynogenne

Najbardziej znane grzyby z tej grupy to:

• łysiczka lancetowata (Psylocybe

semilanceata/mexicana / astecorum)

• muchomor czerwony (Amanita

muscaria)

• stożkogłówka biała (Conocybe lactea)
• Psilocybe cubensis
• Copelandia cyanescens

Łysiczka lancetowata

(Psylocybe semilanceata)

Łysiczka lancetowata

(Psylocybe semilanceata)

• Łysiczka lancetowata (Psylocyble

semilanceata), rosnąca także w Polsce
zawiera nieco mniej substancji
psychoaktywnych aniżeli grzyby
amerykańskie. Ma to jednak swoje znaczenie
tylko w ilości jedzonych jednorazowo
grzybów. Przy zjedzonych 50 sztukach mogą
wystąpić bardzo poważne zmiany
świadomości, a spożycie już około 30
świeżych sztuk powoduje wystąpienie
halucynacji.

Łysiczka lancetowata (Psylocybe

semilanceata)

Objawy użycia

• halucynacje
• zwiększenie wrażliwości wzrokowej i

słuchowej

• brak kontaktu z otoczeniem
• uczucie opuszczenia ciała
• bierność i obojętność na sygnały

zewnętrzne

Muchomor czerwony

(Amanita muscaria)

177

Stożkogłóka biała

(Conocybe lactea)

Psylocibe cubensis

Copelandia cyanescens -

Hawaiian

Copelandia Cyanescens -

Hawaiian

Zawiera najwięcej alkaloidów ze

wszystkich grzybów.

-0.2- 0.4 gram for a mild trip

-0.5- 0.7 gram for a regular trip

- 0.8- 1.0 gram for a intense trip

Grzyby halucynogenne

Zewnętrzne oznaki używania grzybów

halucynogennych

• Zachowanie odurzonego może mieć bardzo różny

charakter od spokojnego i przygaszonego do

stanów silnego rozdrażnienia, a nawet

wściekłości.

• Wszystkie zmysły są bardzo wrażliwe, a w

szczególności słuch i wzrok.

• Normalne oświetlenie staje się nie do zniesienia,

najsłabsze dźwięki są wychwytywane, drobne

przedmioty przybierają przybierają ogromne

rozmiary stając się przeszkodami nie do przebycia.

Grzyby halucynogenne

Objawy użycia grzybów halucynogennych

• gadatliwość i wesoły nastrój

• silne halucynacje

• prowadzenie rozmów z wyimaginowanymi

osobami

• wyostrzenie zmysłów wzroku i słuchu

Nazwy slangowe grzybów

halucynogennych

• grzybki, psylocyby, psyfki, baluny

Grzyby halucynogenne

Szczególne zagrożenia i niebezpieczeństwa

• Mimo że zawarte w opisywanych grzybach substancje nie

niosą niebezpieczeństwa powstania uzależnienia

fizycznego i niemożliwy jest rozwój tolerancji - istnieje

jednak, podobnie jak w przypadku innych halucynogenów,

pewne niebezpieczeństwo uzależnienia psychicznego.

• "Eksperymentów" z grzybami nie powinny na pewno

podejmować osoby o niestabilnej psychice i skłonne do

reakcji psychotycznych. W takich przypadkach szok

spowodowany uwolnieniem ukrytych psychoz może

doprowadzić do długotrwałego urazu psychicznego.

• Używanie tych środków jest ryzykownym balansem na

krawędzi zdrowia psychicznego stanowczo odradzanym

zwłaszcza osobom niedojrzałym psychicznie i

emocjonalnie, osobom o skłonnościach do depresji bądź

paranoi.

Grzyby halucynogenne

Szczególne zagrożenia i niebezpieczeństwa

•

Osobnym problemem jest regularne odurzanie się

grzybami, czasami jeszcze przyjmując i inne narkotyki.

Tego typu zachowania muszą zakończyć się tragicznie;

w najlepszym przypadku - załamaniem psychicznym.

•

Zagrożeniem w przypadku muchomora czerwonego

jest także możliwość pomyłki prowadzącej do zjedzenia

innego muchomora, co może spowodować śmierć.

•

•

Z uwagi na dużą toksyczność istnieje szczególne

zagrożenie dla takich organów jak nerki i wątroba.

Dysocjanty

Jest to grupa narkotyków,

zaliczanych do halucynogennych

powodujących bardzo silne

efekty jak depersonalizacja,

uczucie przebywania poza ciałem

(OOBE-out of body experience),

absolutne znieczulenie.

OOBE

OOBE (lub OBE) (

ang.

out of body

experience) - dosłownie:

doświadczenie poza ciałem.

• Objawia się wrażeniem czasowego

opuszczenia i egzystowania

niezależnie od swego fizycznego ciała.

• W OOBE ma się wrażenie poruszania

się, dokonywania obserwacji i

komunikowania z innymi istotami

inteligentnymi podczas gdy ciało

osoby podlegającej temu wrażeniu

jest rozluźnione lub śpi.

Dysocjanty

- ketamina (lek używany w

medycynie i
weterynarii do znieczulania
przedoperacyjnego)
- fencyklidyna (PCP)
- dekstrometorfan
- salvinorin A
- podtlenek azotu

Fencyklidyna (PCP)

Następstwa zażywania PCP:

• Umiarkowana ilość środka może

wywołać uczucie oziębłości i

obojętności wobec otoczenia bądź

poczucie siły i niewrażliwość.

• Może ponadto spowodować

odrętwienie i zakłócenie mowy oraz

uniemożliwić koordynację ruchów

Dekstrometorfan – zastosowanie w

medycynie

• Działa ośrodkowo, tłumiąc suchy kaszel w

zapaleniu gardła, oskrzeli czy krtani.

• Szybko się wchłania z przewodu

pokarmowego i zaczyna działać po 10-30

minutach od podania, a jego działanie

utrzymuje się do 6 godzin.

• Maksymalna dawka dobowa wynosi 120 mg.

• Jako działania niepożądane mogą wystąpić:

senność, zawroty głowy, nudności,

biegunka, wzrost ciśnienia tętniczego.

Acodin - tabl. (15 mg), Acodin 300 – syrop, Acodin 150 Junior – syrop,
Actifed® - syrop,
Actitrin - syrop

Contril – syrop,

Dexatussin® - syrop (15 mg/15 ml; 30 mg/15 ml),

Gripex® - syrop, tabl. powl., Gripex® Max - tabl. powl., Gripex® Noc -
tabl.

Grypolek - tabl. Powl.,

Grypostop - tabl. powl.,

Grypostop Mix - proszek do przyg. roztw. Doustnego,

Robitussin® Antitussicum - syrop (7,5 mg/5 ml), Robitussin® Junior -
syrop (3,75 mg/5 ml),

Tabcin Impakt – kaps.,

Tussal antitussicum® - tabl. powl. (15 mg),

Tussidex - kaps. (30 mg),

TussiDrill - syrop (5 mg/5 ml)

Dekstrometorfan – zastosowanie

pozamedyczne

• Używany w celach rekreacyjnych jako silny środek

halucynogenny, wykazujący działania podobne do

innych dysocjantów. Dawkowanie od 150 mg do

1000 mg.

• W niższych dawkach narkotycznych powoduje

pobudzenie i halucynacje przy zamkniętych oczach,

przy wyższych może powodować wrażenia

całkowitego oderwania od ciała (depersonalizacja).

Powoduje także niezborność (ataksję), zaburzenia

równowagi, kłopoty z mówieniem i opóźnienie

reakcji.

• W przypadku przedawkowania może dojść do

depresji układu oddechowego i śmierci.

Salvinorin A (Szałwia

wieszcza)

• Występująca endemicznie w Sierra

Mazateca w Meksyku na wysokościach 300 -

1800 m n.p.m.

• Uprawiana przez szamanów szczepu

Mazatec w celach obrzędowych. Sadzona

zazwyczaj w poszyciu lasu przy rwących

strumieniach.

• Gordon Wasson jako pierwszy biały człowiek

zażył szałwię podczas obrzędu w 1961 roku.

Mazatecka szamanka przygotowała mu

napój, wyciskając do wody sok ze świeżych

liści.

Efekty opisał jako "tańczące kolory w

opracowanych trójwymiarowych

projektach".

Salvinorin A (Szałwia

wieszcza)

Salvinorin A (Szałwia

wieszcza)

Pół grama dziesięcioktotnego

ekstraktu Szałwi

Podtlenek azotu

• dawniej nazywany gazem rozweselającym

• bezbarwny, niepalny gaz o słabej woni i

słodkawym smaku

• jest nadal powszechnie wykorzystywany

jako jeden ze składników znieczulenia

ogólnego złożonego.

• W mieszaninie z tlenem w stężeniu do 70%

jest nośnikiem innych gazów

anestetycznych.

• Ma działanie przeciwbólowe, znacznie zaś

mniejsze nasenne

Podtlenek azotu

• Bywa wykorzystywany również jako

dopalacz w samochodach sportowych,

pozwalający zwiększyć moc uzyskiwaną

o 30 – 50%.

• By ją uzyskać, do cylindrów należy

wprowadzić odpowiednią ilość podtlenku

azotu z zwiększoną ilością benzyny.

• Zbyt duże ciśnienie spowoduje

przerwanie uszczelek, które mogą

wytrzymać określone ciśnienie, a w

efekcie eksplozję.

Podtlenek azotu

• Podtlenek azotu jest dopuszczony do użytku jako

dodatek do żywności.

• Jest doskonale rozpuszczalny w tłuszczach, co

wykorzystano w przemyśle spożywczym do

tworzenia piany, szczególnie z bitej śmietany w

puszce.

• Wypełnia się nim również opakowania zawierające

łatwo psujące się produkty, takie jak chipsy

ziemniaczane.

Podtlenek azotu

• Długotrwałe użycie dużych ilości może

prowadzić do objawów podobnych, jak

przy niedoborze witaminy B12 -

anemii i neuropatii.

• Objawy użycia mogą również

przypominać stan zatrucia

alkoholowego.

Delirianty

• Dimenhydrynat
• Difenhydramina
• Atropina
• Skopolamina

Dimenhydrynat (Aviomarin)

• stosowany głównie jako środek

przeciwko

chorobie lokomocyjnej i innym w celu
zapobiegania nudnościom i

wymiotom.

• działa depresyjnie na ośrodkowy układ
nerwowy, powodując w większych

dawkach

majaczenie i omamy.

Dimenhydrynat (Aviomarin)

• Nieprzekraczalna dawka dobowa

wynosi 300 mg.

• Do działań niepożądanych zalicza się:

zawroty, bóle głowy, senność lub

bezsenność, biegunkę lub zaparcie,

zmęczenie, trudności w oddawaniu

moczu, suchość w ustach, nudności,

wymioty, zaburzenia widzenia,

halucynacje.

Difenhydramina

- lek przeciwhistaminowy pierwszej

generacji i
środek uspokajający dostępny bez

recepty

- stosowana jest w przypadkach choroby
lokomocyjnej, nieżytu nosa wywołanego
alergią, pokrzywki oraz po użądleniach i
ukąszeniach owadów.

- Ze względu na swoje własności
halucynogenne difenhydramina jest

używana
rekreacyjnie, wywołuje realistyczne

omamy
wzrokowe i słuchowe

Difenhydramina

(Preparaty)

- Apap® Noc -tabl. powl.

- Betadrin® -krople do oczu

- Betadrin® WZF -krople do nosa

- Comarol -krem (ukąszenia owadów)

Atropina – zastosowanie w

medycynie

• serce - spowalnia akcję serca, stosowana w

leczeniu bloku przedsionkowo-komorowego, w

usuwaniu skutków zatrucia glikozydami

nasercowymi.

• układ krążenia - obkurcza naczynia skóry

• ślinianki, gruczoły potowe i gruczoły w

oskrzelach - zahamowanie wydzielania. W

dużych dawkach również zahamowanie

wydzielania przez gruczoły żołądka. Brak

wydzielania potu może doprowadzić do

zaburzenia mechanizmów termoregulacji i

wzrostu temperatury ciała.

Atropina – zastosowanie w medycynie

• układ pokarmowy - zwalnia perystaltykę wywołaną

zastosowaniem inhibitorów cholinoesterazy lub

cholinomimetyków nie wpływając na normalną

perystaltykę

• mięśnie gładkie - rozkurcz mięśni pęcherza

moczowego i moczowodów, słabiej na mięśniówkę

dróg żółciowych. Nie wywiera wpływu na

mięśniówkę macicy.

• oko - rozszerzenie źrenic, działa również na mięsień

rzęskowy zaburzając zdolność do akomodacji. To

działanie znalazło zastosowanie w diagnostyce

okulistycznej. Podawanie naprzemienne atropiny ze

środkami zwężającymi źrenicę zapobiega

powstawaniu zrostów podczas zapalenia rogówki

lub tęczówki.

Atropina – zastosowanie w medycynie

• w premedykacji stosuje się czasem atropinę, aby

zapobiec bradykardii wywołanej przez leki

ogólnoznieczulające.

• ważnym zastosowaniem atropiny jest leczenie

zatruć inhibitorami cholinesterazy i muskaryną

zawartą w niektórych gatunkach grzybów.

• ośrodkowy układ nerwowy - w dawkach

terapeutycznych atropina nie ma większego

wpływu na ośrodkowy układ nerwowy.

Atropina - zatrucie

• Najczęściej występuje u dzieci po

spożyciu owoców pokrzyku wilczej

jagody, a także przedawkowanie

atropiny stosowanej w celach

terapeutycznych.

Pokrzyk wilcza jagoda

Pokrzyk wilcza jagoda

(psia wiśnia,

leśna tabaka) rośnie w zaroślach i

lasach. Wysokość rośliny wynosi od 60

cm do 1 m. Ma duże ciemnozielone

liście, zwisające brunatno-fioletowe

kwiaty. Jej owoce to ciemne jagody (w

zielonym kielichu) wielkości wiśni, które

dojrzewają od lipca do listopada.

Cała roślina jest trująca, a najbardziej

jagody, zawierające alkaloidy tropinowe:

hioscyjaminę, skopolaminę, atropinę.

Dawką śmiertelną może być zjedzenie

kilku jagód.

Pokrzyk wilczej jagody

• rzadki, gł. na

południu Polski.

• lasy i zręby
• także uprawiana

bylina ozdobna.

Pokrzyk wilczej jagody

Pokrzyk wilczej jagody

Atropina – objawy zatrucia

• suchość w jamie ustnej i górnych

drogach

oddechowych
• suchość i zaczerwienienie skóry
• tachykardia i przyspieszenie oddechu
• zaburzenia widzenia
• agresja, zaburzenia pamięci, omamy,

splątanie

• zatrzymywanie moczu
• drgawki i śpiączka
• wzrost temperatury (nawet do 43°C)

Atropina

• Występuje w nasionach, liściach i

łodydze bieluniów oraz lulków

Bieluń (Atropina,

Skopolamina)

• Dawniej nazywany był czarcim zielem, za sprawą

wizji,

które wywoływał.
• Legenda głosi, że czarownice łączyły się przy jego

pomocy z diabłem.

• W istocie, bieluń powoduje dziwaczne wizje, w

większości związane z tajemniczymi demonami

usiłującymi zawładnąć ludzką duszą.

• Zadziwiające jest to, że niemal w każdym

przypadku wizje owe były bardzo podobne, by nie

powiedzieć - takie same. Nie warto jednak

sprawdzać tego bez obszernej wiedzy na temat ziół

i farmacji.

• Przedawkowanie może zakończyć się śmiercią.
• W 2003, niemiecki student z Halle znany jedynie

jako "Andreas W", odciął swojego wlasnego członka

oraz język pod wpływem bielunia.

Bieluń (Atropina,

Skopolamina)

217

Bieluń (Atropina,

Skopolamina)

Skopolamina

• otrzymywany m.in. z liści bielunia

dziędzierzawy.

• W medycynie używana w postaci

bromowodorku, w przypadku

zapalenia tęczówki i ciała rzęskowego

oraz do rozszerzania źrenicy i paraliżu

mięśni oka w celach diagnostycznych.

• Wykazuje słabsze działanie od

atropiny.

Skopolamina

• w małych dawkach powoduje uspokojenie, senność

i otępienie.

• W większych powoduje stany delirium z bólem oraz

ze znacznym rozszerzeniem źrenicy i paraliżem

mięśni oka.

• Wykazuje działanie przeciwwymiotne,

przeciwkonwulsyjne.

• Stosowana także przed zabiegami operacyjnymi,

aby zapobiegać arytmii serca pod narkozą.

• Jest substancją silnie toksyczną, przedawkowanie

może skutkować majaczeniem, dezorientacją,

halucynacjami, paraliżem i śmiercią. W połączeniu

z morfiną powoduje stan "półsnu" oraz amnezję.

• W latach 50. była wykorzystywana przez CIA jako

serum prawdy.

Lulek czarny

Lulek czarny

(lulek jadowity, szalej czarny)

rośnie przy drogach, na śmietnikach, ma

owłosioną łodygę, liście grube,

ciemnozielone z wrębami, kwiaty skupione

na szczycie łodygi, brunatno-żółte, owoce

w kształcie puszek z wieczkami, nasiona

brązowe. Wysokość roś-liny wynosi około

50 cm. Owocuje od sierpnia do listopada.

Zawiera alkaloidy tropinowe, głównie

hioscyjaminę i skopolaminę. Zatrucia

zdarzają się przede wszystkim po zjedzeniu

nasion.

Lulek czarny -

występowanie

Lulek czarny

Inne rośliny zawierające

alkaloidy (tzw zioła

czarownic)

Szczwół plamisty

Zimowit jesienny

Szalej jadowity

Szczawiół plamisty

Szczawiół plamisty

Ziemowit jesienny

227

Ziemowit jesienny

Szalej jadowity

Szalej jadowity

Zaburzenia psychiczne i

zaburzenia zachowania

spowodowane paleniem

tytoniu

F17

Tytoń (Nicotiana)

Rodzaj roślin zielnych lub krzewów z

rodziny psiankowatych, obejmujący ok.

100 gatunków

Do najczęściej uprawianych tytoni należą

dwa pierwsze wymienione tytonie:

- tytoń szlachetny (Nicotiana tabacum)

- tytoń bakun, machorka (Nicotiana rustica)

- tytoń oskrzydlony (Nicotiana alata) -

roślina

ozdobna.

- tytoń leśny (Nicotiana silvestris)

- tytoń Sandera (Nicotiana sanderae)

Tytoń szlachetny (Nicotiana

tabacum)

Tytoń szlachetny (Nicotiana

tabacum)

Tytoń bakun, machorka (Nicotiana

rustica)

Tytoń oskrzydlony (Nicotiana

alata) - roślina ozdobna

Tytoń leśny (Nicotiana

silvestris)

237

Tytoń Sandera (Nicotiana sanderae)

Produkty tytoniowe

Papieros

Fajka

Cygara

Cygaretka

Tabaka

Tytoń

Dym tytoniowy zawiera trującą

nikotynę, która niszczy komórki w

mózgu, oraz substancje smoliste,

które mogą wywołać raka (ok. 200

substancji rakotwórczych).

Dym jest również niebezpieczny dla

osób, które znajdują się w

pomieszczeniu, gdzie ktoś pali (tzw.

"bierne palenie").

Nikotyna C

10

H

14

N

2

Nikotyna

• zawarty w liściach tytoniu. Śladowe ilości

nikotyny znajdują się też w pomidorach,

bakłażanach i papryce.

• w małych dawkach działa ona stymulująco,

powodując wzmożone wydzielanie

adrenaliny, co powoduje wszystkie

związane z tym objawy (zanik bólu i głodu,

przyspieszone bicie serca, rozszerzone

źrenice itp).

• w większych dawkach powoduje trwałe

zablokowanie działania układu nerwowego,

gdyż wiąże się ona trwale z tzw.

receptorami nikotynowymi w komórkach

nerwowych zaburzając ich metabolizm.

Nikotyna - Działanie

W przypadku palenia papierosa nikotyna

działa niemal natychmiast po zażyciu (ok.

7 sekund), ale utrzymuje się w

organizmie bardzo długo (czas półtrwania

wynosi 72 godziny).

Wszystko to razem powoduje, że jest ona

substancją silnie uzależniającą.

Nikotyna uzależnia psychicznie.

Jakkolwiek dawki pochłanianie przy

paleniu są minimalne, gdyż większość

obecnej w papierosach nikotyny ulega

spaleniu, wystarczają one do szybkiego

uzależnienia.

Nikotynowy zespół abstynencyjny

-

drażliwość i poirytowanie

-

upośledzenie pamięci i koncentracji uwagi

-

obniżenie nastroju

-

niepokój

-

zmęczenie

-

ospałość

-

zaburzenia snu

-

zawroty i bóle głowy

-

zwiększony apetyt i przyrost masy ciała

-

zaparcia

-

wzmożona potliwość

-

kurcze mięśniowe

-

kaszel

-

często występuje lęk (najczęściej w chwili

podejmowania decyzji o zaprzestaniu palenia)

Postępowanie w uzależnieniu

1. Nikotynowa terapia zastępcza:

gumy do żucia plastry nikotynowe,

inhalatory, spreje, aerozole - dobre

wyniki krótkotrwałe,

długoterminowe niejednoznaczne

2. Terapia Bupropionem w dawce

300mg/d - początek terapii 7-10

dni przed planowaną datą

zaprzestana palenia – lepsze

efekty terapii krótko i

długoterminowej

Zaburzenia psychiczne i

zaburzenia zachowania

spowodowane odurzaniem się

lotnymi rozpuszczalnikami

organicznymi

F18

Rozpuszczalniki organiczne

Rozpuszczalniki organiczne

• Łatwa dostępność do wziewnych

środków odurzających bierze sie z

dwóch powodów:

• większość z nich jest legalna i w

związku z tym pozostaje w ciągłej

sprzedaży;

• cena ich jest relatywnie niska w

stosunku do innych substancji

odurzających.

Wiele produktów, w które zaopatrzone

jest każde gospodarstwo domowe

zawiera rozpuszczalniki mogące służyć

jako środki odurzające.

Rozpuszczalniki organiczne

• Wachlarz stosowanych substancji jest

bardzo szeroki - od benzyny i gazu

turystycznego, poprzez kleje i

rozpuszczalniki, farby i lakiery, do

dezodorantów i środków piorących.

• W produktach tych występują związki

chemiczne takie, jak "octany

alifatyczne", "toluen", "benzen",

"ksylen", "aceton", "cykloheksan",

tetrachlorek wegla, "trichloroetylen,

acetan amylu, chlorek metylenu" i

wiele innych.

Rozpuszczalniki organiczne

– sposoby przyjmowania

• Przeważnie są w postaci płynnej, a

stosowanie ich przyjmuje

najróżnorodniejsze formy.

• Często są one wylewane na szmatkę,

chusteczkę i przykładane do nosa, a

następnie wdychane.

• Mogą być również wdychane przez usta, co

ponoć jest "wydajniejsze".

• Najpopularniejszym sposobem

przyjmowania wziewnych substancji

odurzających jest wdychanie oparów z

worka foliowego, tak aby obejmował on nos

i usta lub po założeniu go na głowę.

Rozpuszczalniki organiczne -

działanie

• Juz po kilku głębokich wdechach - w

ciągu kilkunastu sekund przedostają

sie do układu krwionośnego - a

następnie powodują gwałtowne

uczucie euforii.

• Większość ze stosowanych w ten

sposób środków powoduje zburzenia

świadomości, które charakteryzują sie:

- euforią z tendencja do fantazjowania

- omami i halucynacjami

- zamglonym widzeniem

- dzwonieniem w uszach i

nadwrażliwością

na światło

Rozpuszczalniki organiczne -

działanie

• Nieco później występują takie objawy,

jak bóle głowy, niezborność ruchowa i

spowolnienie oraz zamazanie mowy.

• Odurzeniu towarzyszy przyspieszenie

akcji serca i nieregularny oddech.

• Mimo, ze doznania szczytowe trwają

zaledwie od kilku do kilkunastu minut –

niektóre z opisanych objawów mogą

utrzymywać sie nawet do godziny od

inhalacji, a po ich ustąpieniu następuje

zwykle senność, przygnębienie i

znieruchomienie, w skrajnych

wypadkach nawet stupor.

Rozpuszczalniki organiczne –

właściwości uzależniające

• Oprócz wysokiego ryzyka uzależnienia

psychicznego lotne środki odurzające

mogą powodować w niektórych

przypadkach uzależnienie fizyczne,

którego wyrazem są objawy zespołu

abstynencyjnego.

• Pobudzenie, drażliwość, zaburzenia

snu i utarta łaknienia - to objawy

zespołu abstynencyjnego,

pojawiającego sie u niektórych

uzależnionych. Objawy te szczególnie

dotyczą długotrwałego nadużywaniu

"toluenu".

Oznaki użycia

• wyraźny zapach rozpuszczalników

• zaburzenia mowy (mowa zamazana)

• zapalenie spojówek

• nieporadność ruchowa

• gadatliwość

• nadwrażliwość na światło

• kichanie i kaszel

• ożywienie i podniecenie

• U osób, które inhalują środki wziewne

regularnie i przez dłuższy czas mogą

w okolicach nosa i ust występować

krosty i wrzody, na wargach -

pęknięcia.

Lotne rozpuszczalniki

Ostre zatrucie

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie, potwierdzone
co najmniej dwoma z następujących:

(1) apatia i letarg,
(2) kłótliwość,
(3) napastliwość lub agresja,
(4) chwiejność nastroju,
(5) upośledzenie sądzenia,
(6) upośledzenie uwagi i pamięci,
(7) zahamowanie psychoruchowe
(8) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe

Lotne rozpuszczalniki

Ostre zatrucie

Występuje co najmniej jeden z następujących

przejawów:

(1)

chwiejny chód,

(2)

trudności w utrzymaniu postawy stojącej,

(3)

bełkotliwa mowa,

(4)

oczopląs,

(5)

obniżony poziom świadomości (np. osłupienie,

śpiączka),

(6)

osłabienie mięśni,

(7)

zamazane lub podwójne widzenie.

Lotne rozpuszczalniki

Postępowanie w ostrym zatruciu jest objawowe:
• monitorowanie parametrów życiowych,
• Podawanie płynów i witamin i.v.
• W razie potrzeby unieruchomienie chorego

i/lub ostrożne stosowanie leków
uspokajających ( BZD, silne neuroleptyki).

Nie stwierdza się charakterystycznych objawów

odstawienia.

Powikłania używania lotnych

rozpuszczalników

Fizykalne: anoreksja, nudności, toksyczne uszkodzenie
nerek, wątroby, atrofia mięśni, zahamowanie

czynności

szpiku kostnego, polineuropatia, zaniki korowe mózgu.

Psychiczne: zaburzenia depresyjne, apatia, obniżenie
poziomu intelektualnego, zachowania agresywne,
zaburzenia funkcjonowania społecznego.

Na co zwracać uwagę

• tuby kleju,

• smary

• torebki plastikowe z klejem

• pojemniki

• chusteczki

Niebezpieczeństwa

stosowania

• uszkodzenie wątroby

• uszkodzenie nerek

• uszkodzenie szpiku kostnego

• uszkodzenie mózgu (pamięć, intelekt)

• zaburzenia koordynacji ruchowej

Przyczyny zgonu

• "Butan" - gaz do zapalniczek - powodując silne

opuchniecie gardła niesie niebezpieczeństwo

uduszenia. Tak dochodzi do ponad polowy zgonów

wywołanych używaniem lotnych substancji

odurzających.

• Zaburzenia rytmu pracy serca aż do całkowitego

zatrzymania to ryzyko stosowania aerozoli i nie

tylko, gdyż dużo lotnych substancji odurzających

powoduje niemiarowość i zmniejsza wydolność

pracy serca.

• Do śmierci może również dojść na skutek urazów

będących następstwem niebezpiecznych

zachowań.

• Znane sa przypadki spalenia (w związku z

równoczesnym paleniem papierosów), uduszenia

(gdy dochodzi do utraty przytomności podczas

wdychania z torebki nałożonej na twarz) czy

wreszcie wypadków w ruchu ulicznym (w wyniku

nie dajacych sie przewidziec zmian w zachowaniu).

Nazwy slangowe

• solwent

• rozpuchol

• budzio

Zaburzenia psychiczne i

zaburzenia zachowania

spowodowane używaniem

różnych substancji

psychoaktywnych

F19

Uzależnienie związane z kilkoma
substancjami

Diagnoza zarezerwowana jest dla zachowań (podczas
tych samych 12 miesięcy), kiedy osoba wielokrotnie
używała co najmniej 3 grup substancji (nie biorąc
pod uwagę nikotyny i kofeiny), a żadna substancja nie
była w sposób ewidentny dominująca.

Zazwyczaj współwystępowanie uzależnień obejmuje
dwie
substancje. Najczęściej jest to alkohol i inna
substancja.

Leczenie uzależnienia od substancji

psychoaktywnych

1.

Detoksykacja.

2.

Dążenie do utrzymania abstynencji.

3.

Unikanie innych substancji uzależniających.

4.

Zaangażowanie rodziny.

5.

Toksykologiczne badania skriningowe

Toksykologiczne badania moczu – poza kanabinolami

większość substancji utrzymuje się do 2 dni po zażyciu.

6.

Grupy samopomocy- program „12 kroków.”

7.

Leczenie przymusowe.

8.

Kontrakty warunkowe.

Leczenie uzależnienia od substancji

psychoaktywnych

Miejsce leczenia

1.

Oddziały zamknięte.

2.

Oddziały dzienne.

3.

Poradnie odwykowe.

Sposób oddziaływania

1.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna ( grupowa i/lub
indywidualna).

2.

Psychofarmakoterapia.

Mity związane z

narkomanią

- Jedno użycie to jeszcze nie

uzależnienie

- Miękkie lepsze od twardych

- Każdy kiedyś brał

Badanie na obecność narkotyków

(mocz)

Amfetamina 48-72 godziny

Morfina 48-72 godziny

Kokaina 72 godziny lub dłużej (do 3 tyg.) przy

przewlekłym stosowaniu

Kanabinole 5 dni, przy przewlekłym stosowaniu do

30 tygodni

Benzodwuazepiny: szybko działające 24-48 godzin,

wolno działające 7 dni

Okresy te zależą od: wysokości przyjętej dawki,

długości przyjmowania i częstości przyjmowania,

wieku, wagi ciała, stanu zdrowia

W akademickiej stołówce rozmawia trzech studentów.

- Ja Sylwestra spędziłem na "Kanarach". Mówię wam,
super laseczki, kąpiel w morzu, drinki z parasolkami,
cudo - zagaja pierwszy

- A ja - przechwala się drugi - byłem w Alpach. Narty,
dziewczyny zarumienione od mrozu, grzane wino do
łóżka, cos wspaniałego. A co ty robiłeś ? - pyta
trzeciego

- A ja siedziałem razem z wami w pokoju, tylko nie
paliłem tego świństwa.

ZESPÓŁ ZALEŻNOŚCI

ALKOHOLOWEJ

Zaburzenia psychiczne i

zaburzenia zachowania

spowodowane używaniem

alkoholu

F10

Alkohol

Pytając pacjenta o picie alkoholu należy doprecyzować, że mamy na myśli wódkę czystą, piwo, wino,
alkohole kolorowe, nalewki, itp. oraz alkohole niespożywcze.
Dla części pacjentów alkohol = wódka czysta (tylko!)

Alkohol etylowy C

2

H

5

OH

ZESPÓŁ ZALEŻNOŚCI

ALKOHOLOWEJ

DEFINICJA WG WHO

Stan zmian psychicznych i zwykle
somatycznych, powodowany używaniem
alkoholu, charakteryzujący się reakcjami
behawioralnymi, tj.: skłonność do
stałego lub okresowego nadużywania
alkoholu w celu doznania jego działania
psychicznego lub w celu uniknięcia złego
samopoczucia wynikającego z braku
alkoholu. Stanom tym może towarzyszyć
wzrost tolerancji alkoholu.

Kryteria ZZA wg ICD 10

• Silne pragnienie lub poczucie przymusu

przyjmowania alkoholu

• Trudności w kontrolowaniu zachowań

związanych z przyjmowaniem alkoholu

• Fizjologiczne objawy stanu odstawienia
• Stwierdzenie tolerancji wobec działania

alkoholu

• Zaniedbywanie alternatywnych źródeł

przyjemności

• Przyjmowanie alkoholu, pomimo

wyraźnych dowodów szkodliwości

OSTRE ZATRUCIE

• Objawy psychiczne: drażliwość, chwiejność

afektywna (euforia, smutek), upośledzona

uwaga, zaburzone myślenie

(podejrzliwość, interpretacja urojeniowa),

obniżenie poziomu świadomości,

odhamowanie popędów, zachowania

agresywne.

• Objawy fizyczne: bełkotliwa mowa,

trudności w utrzymaniu postawy stojącej,

chwiejny chód, oczopląs poziomy,

przekrwienie twarzy, nastrzyknięcie

spojówek.

Ostre zatrucie

- głębokość i szybkość pojawienia się objawów

zatrucia zależą od indywidualnej tolerancji
(tzw. „słaba i mocna głowa”)

– wpływ także ma stan odżywienia – w ogóle i w

dniu upicia się

– w stanach upojenia alkoholem dochodzić może

do zachowań kryminalnych

– zwiększa się urazowość – może maskować uraz

głowy -> krwiak podtardówkowy -> zgon

ZATRUCIE (UPICIE) PATOLOGICZNE

• Spełnione są ogólne kryteria ostrego zatrucia,

z wyjątkiem tego, że zatrucie patologiczne

występuje po wypiciu ilości alkoholu, która u

większości ludzi nie wystarcza do wywołania

zatrucia.

• Występuje gwałtowna agresja słowna lub

fizyczna, która nie jest typowa dla danej

osoby, gdy jest trzeźwa.

• Objawy występują bardzo szybko (zwykle

parę minut) po spożyciu alkoholu.

• Brak potwierdzenia organicznego zaburzenia

psychicznego i innych zaburzeń

psychicznych.

Alkoholowy Zespół

Abstynencyjny

- występuje zazwyczaj nie później niż
12-24 godziny po zaprzestaniu lub
znacznym zredukowaniu ilości
wypijanego alkoholu

- po redukcji objawy mogą (ale nie
muszą)
być słabiej wyrażone, niż po
odstawieniu
alkoholu

ALKOHOLOWY ZESPÓŁ

ABSTYNENCYJNY

Objawy zespołu abstynencyjnego

niepowikłanego:

Wegetatywne:

pocenie się, nudności i/lub wymioty,

tachykardia lub wzrost RR,

Fizyczne:

złe samopoczucie lub osłabienie, drżenia

języka, powiek, wyciągniętych rąk lub całego ciała,

bóle głowy, męczliwość, utrata łaknienia;

Psychiczne:

bezsenność, lęk, niepokój i/lub

pobudzenie psychoruchowe, rozdrażnienie, dysforia

ALKOHOLOWY ZESPÓŁ ABSTYNENCYJNY

POWIKŁANY

• napady drgawkowe

• majaczenie drżenne (delirium tremens):

przymglenie świadomości, dezorientacja (co do
miejsca, czasu, otoczenia; zachowana orientacja
co do własnej osoby), żywe omamy i iluzje z
różnych zmysłów (wzrokowe!), urojenia, wyraźne
drżenia, pobudzenie psychoruchowe, bezsenność
lub odwrócenie rytmu dobowego, wzmożona
aktywność układu wegetatywnego.

WZORCE PRZEWLEKŁEGO

NADUŻYWANIA ALKOHOLU

• Systematyczne codzienne nadmierne picie

• Systematyczne znacznie nasilone picie,

występujące tylko podczas weekendów

• Ciągi picia przeplatane okresami

trzeźwości

EPIDEMIOLOGIA

• Prawdopodobieństwo nadużywania lub

uzależnienia od alkoholu dotyczy 13% populacji

• Częściej jest spotykane u mężczyzn (3-4 razy), ale

wskaźniki u kobiet mają tendencję rosnącą

• W USA 10% populacji spożywa 50% całego

konsumowanego etanolu

• W Polsce liczbę osób z problemem alkoholowym

ocenia się na ok 3 mln w tym 600 tyś.
uzależnionych

KLINICZNE OBJAWY ZATRUCIA ALKOHOLEM

ETYLOWYM

Stężenie

EtOH

Funkcja oun Skutki działania EtOH

0,2-0,5

promille

Samo-

krytyczność

Intelekt

Upośledzenie wyższych czynności
mózgu: beztroska,  samopoczucia,
czasu reakcji,  niepokoju,

hamulców moralnych, pamięci,

krytycyzmu, koncentracji uwagi,

myślenia, precyzji działania

0,5-1,5 Kontrola

ruchowa,

zmysłowa,

emocje

Chwiejny chód, bełkotliwa mowa,
znaczny  sprawności ruchowej,

nieopanowanie emocjonalne

1,5-3

Świadomość

orientacja

Głęboki sen, osłupienie

3-5

Śpiączka alkoholowa

>5

Śmierć

Stadia choroby alkoholowej

•E. M. Jellinek pierwszy przedstawił, w jaki sposób
dochodzi do powstawania i pogłębiania się uzależnienia od
alkoholu, podzielił proces powstawania choroby na fazy.
Autor wyróżnia następujące stadia choroby alkoholowej:

•Faza wstępna prealkoholowa, trwająca od kilku
miesięcy do kilku lat, zaczyna się od konwencjonalnego
stylu picia

•Faza ostrzegawcza zaczyna się w momencie
pojawienia się luk pamięciowych – palimpsestów

•Faza krytyczna rozpoczyna się od utraty kontroli nad
piciem

•Faza przewlekła zaczyna się wraz z wystąpieniem
wielodniowych ciągów

SOMATYCZNE POWIKŁANIA

ZZA

• Zanik mózgu
• Encefalopatia Wernickego – Korsakowa
• Encefalopatia z niedoboru kwasu foliowego
• Polineuropatia
• Kardiomiopatia
• Nadciśnienie tęnicze

SOMATYCZNE

POWIKŁANIA

ZZA cd.

• Zapalenie błony śluzowej żołądka.
• Wrzód trawienny.
• Zaparcia.
• Zapalenie trzustki.
• Alkoholowe zapalenie, marskość wątroby.
• Impotencja.
• Niedokrwistości.
• Wypadki.

POWIKŁANIA ZZA -

PŁODOWY ZESPÓŁ ALKOHOLOWY

(Fetopatia alkoholowa)

• Upośledzenie umysłowe

• Mikrocefalia (małogłowie)

• Upośledzenie wzrostu

• Malformacje twarzy

ZESPOŁY POWIKŁAŃ

PSYCHIATRYCZNYCH ZZA

• Majaczenie drżenne
• Halucynoza alkoholowa: ostra
• Zespół amnestyczny Korsakowa
• Halucynoza alkoholowa przewlekła
• Otępienie w przebiegu uzależnienia
• Paranoja alkoholowa (Alkoholowy obłęd

zazdrości, obłęd opilczy, "Zespół Otella")

• Depresja
• Samobójstwa

Majaczenie drżenne (Delirium)

– ostra psychoza alkoholowa występująca

w toku abstynencji

– zazwyczaj w 2 lub 3 dobie od

odstawienia alkoholu

– najczęściej u osób po 25 rż i co najmniej

kilkuletnim okresie intensywnego picia

Majaczenie drżenne (Delirium)

• Dezorientacja: co do miejsca, czasu,

otoczenia; zachowana orientacja co do
własnej osoby)

• żywe omamy i iluzje z różnych zmysłów

(gł. wzrokowe)

• Urojenia – interpretacja doznań

omamowych

• Wyraźne drżenia, pobudzenie

psychoruchowe, bezsenność lub
odwrócenie rytmu dobowego, wzmożona
aktywność układu wegetatywnego

• lęk

Ostra halucynoza

alkoholowa

– występuje u pacjentów z wieloletnim

uzależnieniem od alkoholu w 2 lub 3 dniu
abstynencji

– dominują omamy gł. słuchowe o treściach

prowokujących u pacjenta lęk i zagrożenie
(komentujące, groźby pozbawienia życia)

– mogą występować urojenia związane z

omamami

– pacjent może być niebezpieczny dla siebie i

otoczenia

– jeżeli objawy trwają dłużej niż 7 dni, to należy

przyjąć, że halucynoza może przejść w
przewlekłą

Zespół amnestyczny

Korsakowa

- pozycja pośrednia pomiędzy psychozami
ostrymi i
przewlekłymi
- może trwać kilka tygodni
- występują zaburzenia zapamiętywania
- pacjent nie odtwarza zdarzeń bieżących, to
czego nie
pamięta wypełnia konfabulacjami tj. podaje
fakty, które
nie miały miejsca, niekiedy układa je w ciąg
zdarzeń
- może występować apatia
- może występować pobudzenie z euforyzacją
- mogą występować objawy neurologiczne

Przewlekła halucynoza

alkoholowa

- może być poprzedzona formą ostrą lub
rozwinąć się
samoistnie
- główny objaw: omamy słuchowe słowne o
przykrej
treści, komentujące sytuację pacjenta lub
nakazujące
mu wykonanie jakiejś czynności, a nawet
skłaniające
do samobójstwa
- omamom mogą towarzyszyć powiązane z nimi
urojenia
- lęk
- dyssymulacja

Przewlekłe psychozy

alkoholowe

– wieloletnie utrzymywanie się objawów

psychotycznych (omamy, urojenia)

– dość dobre przystosowanie społeczne

– czasem zdolność do pracy zarobkowej

– leczenie farmakologiczne nie eliminuje

objawów

Paranoja alkoholowa (Alkoholowy obłęd

zazdrości, obłęd opilczy, “Zespół

Otella”)

- Występuje u mężczyzn, zwykle po 40 roku
życia.
- Pojawienie się wyraźnych objawów choroby
poprzedzone jest na ogół nadmierną
podejrzliwością wobec partnerki.
- Spotykane u wszystkich prawie alkoholików
wątpliwości co do wierności partnerki, tu
nabierają stopniowo cech urojeń

.

Paranoja alkoholowa (Alkoholowy obłęd

zazdrości, obłęd opilczy, “Zespół

Otella”)

– Narastają nieporozumienia z powodu
zadręczających pytań dotyczących niewierności

seksualnej, żądania wyjaśnień, śledzenie,
sprawdzanie bielizny osobistej i pościelowej,
szukanie śladów na ciele.

– Dość częste są pogróżki, agresja wobec

partnerki i

jej domniemanych kochanków oraz

wymuszanie

przyznania się do winy.

Paranoja alkoholowa (Alkoholowy obłęd

zazdrości, obłęd opilczy, “Zespół

Otella”)

- Argumentem przemawiającym za zdradą jest
praktycznie każde zachowanie partnerki, jej zły
i
dobry humor, obecność mężczyzn w miejscu
pracy, a każde wyjście z domu może stanowić
dowód, że spotyka się z kochankami

- W rozwiniętej chorobie dochodzi do zawężenia
wszelkich zainteresowań, zaniedbania pracy i
koncentracji na poszukiwaniu dowodów
niewierności partnerki.

Paranoja alkoholowa (Alkoholowy obłęd

zazdrości, obłęd opilczy, “Zespół

Otella”)

– Partnerka lub domniemany kochanek

stają się niejednokrotnie ofiarami czynów
agresywnych, a nawet zabójstwa

– Schorzenie to przebiega przewlekle i jest

na ogół dość oporne na leczenie
farmakologiczne.

LECZENIE ZATRUCIA

ALKOHOLEM

• Ocena stanu pacjenta (wykonać badania

laboratoryjne)

• Diagnostyka różnicowa (krwiaki

wewnątrzczaszkowe, hipoglikemia, stanów
zalalnych, zatrucia innymi substancjami)

• Można podać witaminy (B1,B12, kwas foliowy).
• W razie pobudzenia - unieruchomienie, unikać

leków uspokajających u osób z alkoholemią
( zalecana hydroksyzyna).

• Ewentualnie przyspieszyć metabolizm alkoholu

przez wlew i.v. 1-2 l 0,9 % NaCl i 10 % glukoza +
15 j. insuliny + 100-200 mg tiaminy.

• W stanie osłupienia lub śpiączki rutynowe

leczenie, jak przy innych środkach działających
depresyjnie na OUN

LECZENIE DETOKSYKACYJNE

• Ambulatoryjne (najczęściej).
• Szpitalne:
- u pacjenta występują objawy powikłanego

AZA,

- niepowodzenie wcześniejszego leczenia

ambulatoryjnego,

- pacjent bez wsparcia społecznego,
- występują zaburzenia funkcji

poznawczych.

LECZENIE DETOKSYKACYJNE

• Dokładne badanie lekarskie, ocena parametrów

laboratoryjnych, EKG, RTG klatki piersiowej.

• Kontrola parametrów życiowych co 6 h, ciągła

obserwacja.

• Wyrównanie zaburzeń elektrolitowych i

żywieniowych, leczenie schorzeń
współistniejących, intensywne nawadnianie i.v.

• Leki uspokajające (benzodwuazepiny) doustnie co

6 h, lek nasenny w razie zaburzeń snu, jeśli
omamy- haloperidol.

• Suplementacja witamin: tiamina 3x 0,1i.m., kwas

foliowy 1 mg/d, Vit. B compl.

• Na niektórych oddziałach, u chorych, którzy

przebyli 2 epizody napadów drgawkowych
wprowadza się karbamazepinę.

CELE LECZENIA

ODWYKOWEGO

• Utrzymanie całkowitej abstynencji.

• Wydłużenie czasu abstynencji.

• Zmniejszenie ilości wypijanego

alkoholu.

• Minimalizowanie skutków spożywania

alkoholu.

FORMY TERAPII UZALEŻNIEŃ

• Poradnie odwykowe

• Oddziały dzienne

• Oddziały zamknięte

• Grupy samopomocy ( AA, DDA)

Diagnostyka uzależnienia

od alkoholu

•

objawy abstynencyjne,
zaburzenia somatyczne,
ciągi, „przerwy w
życiorysie”

•

niemożność zaprzestania
picia, picie poranne, picie
wynalazków

•

konflikty z prawem, bójki,
kłopoty w pracy

•

otoczenie badanego
uważa, iż pije on za dużo

*

ZUA - > 2 pozytywne
odpowiedzi

•

Czy miałeś
kiedykolwiek
potrzebę
zaprzestania picia?

•

Czy denerwuje cię
gdy inni mówią o
twoim piciu?

•

Czy masz poczucie
winy z powodu
picia alkoholu?

•

Czy stosujesz
klina?

Złe i dobre pytania o

problemy alkoholowe

•Jak tam u

Pana z
alkoholem
?

•Jak

często
pije Pan
wódkę?

Złe i dobre pytania o

problemy alkoholowe

Jak często

pije Pan
alkohol?

Jak długo

w ciągu
ostatnieg
o roku w
ogóle Pan
nie pił?

Złe i dobre pytania o

problemy alkoholowe

Jak leczy

Pan kaca?

Co

najlepsze
na klina?

Złe i dobre pytania o

problemy alkoholowe

Czy uważa

się Pan za
osobę
nadmierni
e pijącą?

Czy Pana

żona
uważa , że
za dużo
Pan pije?

Dobre pytanie

Czy wymiotuje

Pan po
alkoholu?

Dobre pytanie

Jak często

urywa się
Panu film?

Piciorys

• Pierwszy raz
• Pierwsze świadome

upicie

• Preferowane

alkohole

• Tolerancja
• Klinowanie
• Zespół

abstynencyjny

• Urwania się filmu
• Utrata odruchu

wymiotnego

• Ciągi

• Suche okresy
• Utrata kontroli –

jakiej?

• Preferowane

sytuacje picia

• Konflikty z prawem
• Funkcjonowanie w

rolach

• Skutki somatyczne
• Psychozy
• Próby terapii
• Wgląd

5 STADIÓW WNIKANIA ALKOHOLU

DO KRWI:

STADIUM PIERWSZE - MĄDRY
Nagle stajesz się ekspertem z każdej dziedziny.

Wiesz, że

wiesz wszystko i chcesz przekazywać swą wiedzę

każdemu, ktoCię wysłucha. W tym stadium MASZ

zawsze RACJĘ.

No i oczywiście osoba, z którą rozmawiasz, nigdy jej

NIE MA.

Rozmowa (kłótnia) jest bardziej interesująca, kiedy

obie osoby są w stadium MĄDROŚCI.

STADIUM DRUGIE - PRZYSTOJNY
Wtedy zdajesz sobie sprawę, że jesteś

najprzystojniejszą osobą w barze, wszystkim się

podobasz i każdy chciałby z Tobą porozmawiać.

Pamiętaj, że jesteś już MĄDRY, a więc możesz

porozmawiać z każdym na każdy temat.

5 STADIÓW WNIKANIA ALKOHOLU

DO KRWI:

STADIUM TRZECIE - BOGATY

Nagle stajesz się najbogatszą osobą na świecie.

Stawiasz drinki wszystkim w barze, ponieważ pod

barem stoi twoja ciężarówka - pełna kasy.

Na tym etapie również robisz zakłady, a ponieważ

ciągle jesteś MĄDRY, to wygrywasz. Nieważne ile

obstawiasz, ponieważ jesteś BOGATY... No i

stawiasz drinki wszystkim, którym się podobasz -

w końcu jesteś NAJPRZYSTOJNIEJSZĄ osobą na

świecie.

STADIUM CZWARTE - KULOODPORNY

W tym stadium jesteś gotów bić się z kimkolwiek,

zwłaszcza z osobami, z którymi się zakładałeś lub

kłóciłeś. A to dlatego, że nic nie może Cię zranić.

No i nie boisz się przegranej, ponieważ jesteś

MĄDRY, BOGATY no i PIĘKNIEJSZY niż cała ta

hołota kiedykolwiek była!

5 STADIÓW WNIKANIA ALKOHOLU

DO KRWI:

STADIUM PIĄTE – NIEWIDZIALNY

Jest to ostatnie stadium pijaństwa.

Możesz wtedy robić wszystko, ponieważ NIKT, CIĘ

NIE WIDZI. Tańczysz na stole, żeby zaimponować

tym, którzy Ci się podobają, no a pozostali tego

nie widzą. Jesteś też niewidzialny dla tych, którzy

chcieliby się z Tobą bić. Możesz iść przez ulicę

śpiewając ile sił, ponieważ NIKT cię NIE WIDZI i

nie słyszy, a ty jesteś MĄDRY, PRZYSTOJNY,

BOGATY I KULOODPORNY W ZWIĄZKU Z CZYM

WSZYSTKO CI WOLNO.

Dziękuję za uwagę