Funkcje i Dysfunkcje turystyki

Marek Migdal

Pojęcie Turystyki



Turystyka /wg WTO/ – „ogół czynności

osób, które podróżują i przebywają

w celach wypoczynkowych, służbowych

lub innych, nie dłużej niż przez 1 rok bez

przerwy, poza swoim otoczeniem

codziennym, z wyłączeniem wyjazdów,

w których głównym celem jest działalność

zarobkowa.”

Turystyka jest :



zjawiskiem psychologicznym, gdyż

człowiek stanowi tu największą wartość.

Trzeba poznać jego potrzeby

i oczekiwania, aby można uprawiać

i organizować turystykę.

Turystyka jest :



zjawiskiem społecznym – turysta

bowiem cały czas jest w kontakcie

z drugim człowiekiem, oddziałuje na

środowisko, które odwiedza. Podczas

wyjazdów zawiązują się znajomości,

powstają nowe więzi społeczne.

Turystyka jest :



zjawiskiem przestrzennym

– pod wpływem turystyki zmienia się

krajobraz; tworzona jest infrastruktura

/autostrady, hotele, restauracje, obiekty

rozrywki itp./ w celu umożliwiania

korzystania z walorów turystycznych na

danym obszarze.

Turystyka jest :



zjawiskiem ekonomicznym

– jest to jedna z ważniejszych dziedzin

gospodarki. Dzięki turystyce powstają

nowe produkty i usługi napędzające

inne gałęzie gospodarki. Turystyka

stanowi ważne źródło dochodów dla

wielu ludzi.

Turystyka jest :



zjawiskiem kulturowym – turystyka

stanowi element kultury współczesnego

życia jest czynnikiem przemian

kulturowych /np. poprzez przejęcie

wzorów pewnych zachowań/.

Cechy charakteryzujące
zjawisko turystyki

Podróż,

przemieszczenie

Elementem podróży jest przemieszczenie,

które prowadzi do pobytu poza stałym miejscem

zamieszkania,

Pobyt w nowej

miejscowości

Nie dłużej niż rok. Warunkiem ograniczającym jest,

aby pobyt nie przekształcił się w stałe zamieszkanie

Tymczasowość

podróży

i pobytu

Podróż i pobyt mają zawsze charakter okresowy,

co wyróżnia wyjazdy turystyczne od innych rodzajów

podróżowania

Element

subiektywny

Czyli człowiek i przyczyny powodujące jego podróż

i pobyt w określonym miejscu

Element

obiektywny

Korzystanie z infrastruktury turystycznej warunkuje

w większości przypadków realizację celu turystycznego

Funkcje turystyki



W potocznym znaczeniu „funkcja” jest czymś

co jest spełniane przez daną osobę,

urządzenie lub zjawisko.



Pytamy często w życiu codziennym „jaką Kowalski

pełni funkcję w firmie?” lub „jaka jest funkcja tego

urządzenia w samochodzie?”.



Rozumiemy przez to coś narzuconego

i oczekiwanego co dana osoba czy urządzenie

ma wykonać.

Funkcje turystyki

W przypadku pojęcia funkcji turystyki jest nieco

inaczej.



Mówiąc o funkcjach turystyki, należy mieć

na uwadze całokształt skutków jej rozwoju,

które mogą być oczekiwane, postulowane

a także rzeczywiste”.



Skutki turystyki są nierozerwalnie związane

z oczekiwaniami i potrzebami jej uczestników.

10 funkcji turystyki

1. Funkcja wypoczynkowa: aby człowiek mógł

prawidłowo funkcjonować w życiu zawodowym

i prywatnym, musi mieć czas na relaks, odnowę

i utrzymanie sił fizycznych i psychicznych

wydatkowanych w czasie pracy i poza nią. Jest to

korzystne nie tylko dla niego samego, ale także dla

wykonywanej przez niego pracy, bo jest bardziej

efektywna i wydajna.



Im wyższy jest poziom rozwoju danego kraju, tym

lepiej realizowana jest wypoczynkowa funkcja

turystyki.

10 funkcji turystyki

2. Funkcja zdrowotna: łączy się dość ściśle

z funkcją wypoczynkową, może mieć

charakter naprawczy lub zapobiegawczy

.

Funkcjonowanie turystyki w sferze ochrony

zdrowia ma szczególne znaczenie

w zmniejszaniu negatywnych skutków

współczesnej cywilizacji, odbijających się

na stanie zdrowia człowieka.

10 funkcji turystyki

3. Funkcja wychowawcza: turystyka to kontakt

z kulturą, życiem społecznym i ludnością

odwiedzanych miejscowości. Poprzez kontakt ten

kształtują się różnorodne umiejętności i cechy

osobowościowe człowieka. Wychowawcza funkcja

turystyki nie ogranicza się tylko do rozwoju

osobowości samych turystów. Dotyczy także osób

zamieszkujących odwiedzane przez nich tereny.

10 funkcji turystyki

4. Funkcja kształceniowa: kształcenie poprzez

poznanie możemy traktować jako część procesu

wychowania, a więc ta funkcja wchodzi niejako

w skład elementów funkcji wychowawczej.

Turystyka daje możliwości poznawania rzeczy

na własne oczy, a także okazję do praktycznego

wykorzystania nabytych umiejętności

np. językowych. Dodatkowo opanowana wcześniej

wiedza o życiu społeczno-kulturalnym innych

krajów może stymulować aktywność intelektualną

turystów.

10 funkcji turystyki

5. Funkcja miastotwórcza: jest to funkcja kładąca nacisk

na aspekt urbanistyczny i ekonomiczny. Turystyka wpływa

na procesy urbanizacyjne, powodując ich przyśpieszenie, zaś

urbanizacja wpływa na tempo i kierunki rozwoju turystyki.

Oznacza to nie tylko poprawienie jakości samych usług

turystycznych ale także zorganizowanie odpowiedniej

komunikacji, wybudowanie nowych dróg, mostów i innych

elementów uatrakcyjniających daną miejscowość czy region.

Rozwój turystyki tworzy nowe możliwości i sprawia, że coraz

więcej ludzi decyduje się na pozostanie w rodzinnej

miejscowości. Tworzenie nowych miejsc pracy oraz

osiąganie dodatkowych dochodów z tytułu sprzedaży

turystom usług noclegowych, artykułów żywnościowych itp.

10 funkcji turystyki

6. Funkcja edukacji kulturowej: Funkcja ta jest bardzo

szeroka, obejmuje zagadnienia społeczne, religijne,

patriotyczne, naukowe zarówno współczesne jak i należące

do dziedzictwa przeszłości. Funkcja ta powiązana jest

z funkcjami wychowania i kształcenia, wprowadza element

poznania, zgłębienia wiedzy i wykorzystania teorii

w praktyce.



Należy podkreślić, że ta funkcja wyjątkowo wyraźnie wpływa

zarówno na turystów jak i mieszkańców terenów

odwiedzanych, którzy widząc zainteresowanie przyjezdnych

historią, folklorem, językiem zaczynają sami bardziej dbać

o swój dobytek i udostępniać go turystom w postaci

muzeów regionalnych, skansenów itp.

10 funkcji turystyki

7. Funkcja ekonomiczna: turystka to obrót

pieniędzmi. Turyści są nośnikiem popytu na

wszelkiego rodzaju usługi i atrakcje, rozwój

turystyki powoduje rozszerzanie ofert noclegowych,

usług gastronomicznych, transferowych i innych.



W wyniku inspiracji rynku powstaje i rozwija się

infrastruktura turystyczna i sieć jednostek

gospodarczych, gwarantujących warunki bytowania

turystycznego. Jednocześnie powstają liczne

miejsca pracy. W wielu miejscach turystyka staje

się motorem napędowym rozwoju całej regionalnej

gospodarki.

10 funkcji turystyki

8. Funkcja etniczna: etniczność związana jest

z poszukiwaniem swoich korzeni. Funkcja etniczna turystyki

opiera się głównie na podróżach zagranicznych związanych

z miejscem swojego pochodzenia.



Turystyka etniczna powoduje duży ruch turystyczny między

państwami co pozwala na wzajemne bliższe relacje i dobre

kontakty. Funkcja etniczna może mieć też związek

z rozwojem ekonomicznym i gospodarczym kraju. Zdarza się

bowiem, że powracający z takiego wyjazdu turysta zachęca

przedsiębiorców z obecnego miejsca zamieszkania do

inwestowania w swoim dawnym kraju ojczystym.

10 funkcji turystyki

9. Funkcja kształtowania świadomości ekologicznej:

turystyka pozostaje w bardzo silnym związku z ekologią.

Jest to jednak związek trudny – z jednej strony przyczynia

się do prawidłowego zagospodarowania środowiska

naturalnego (rezerwaty, parki narodowe) z drugiej zaś

nadmierne eksploatowanie terenów prowadzi do ich

degradacji. Walory przyrodnicze pozostają wciąż największą

atrakcją turystyczną, która przyciąga odwiedzających. Jest

to pewnego rodzaju koło zamknięte: rejony

najatrakcyjniejsze turystycznie przyciągają najwięcej osób,

co z kolei powoduje ich największe zniszczenie i w efekcie

może prowadzić do zatrzymania ruchu turystycznego.

10 funkcji turystyki

10. Funkcja polityczna: turystyka jako zjawisko

na skalę międzynarodową, łącząca elementy

kultury, historii, wychowania, współpracy,

ekologii, zdrowotne i wiele innych może być

czynnikiem pokojowym

w procesie polityki międzynarodowej.



Ruch turystyczny to także turystyka biznesowa,

która wiąże się z nawiązaniem stosunków między

państwami, współpracy i integracji.

Dysfunkcje Turystyki

Dysfunkcje społeczne:



Konflikty miedzy ludnością miejscową, a turystami.

Turyści często demonstrują zachowania i postawy, które nie

są akceptowane przez ludność miejscową. Turystom

dozwolone są pewne zachowania całkowicie zabronione

ludności miejscowej, co wywołuje niezadowolenie i

negatywne uczucia wobec turystów.



Zmiany w życiu społecznym miejscowej ludności.

Na skutek rozwoju turystyki i kontaktów z turystami zmienia

się styl życia miejscowej ludności, następuje przejmowanie

obcych wzorów życia.



Zjawiska patologii społecznej czyli rozprzestrzeniania się

narkomanii, pijaństwa, kradzieży, rozbojów, prostytucji,

chorób zakaźnych.

Dysfunkcje Turystyki

Dysfunkcje kulturowe:



Niszczenie lub zanik tradycyjnej kultury ludowej.

Miejscowości turystyczne oferują bardziej

skomercjalizowaną i fałszywą wersję swego obyczaju

i folkloru, dostosowaną do oczekiwań i wyobraźni

turystów. Na skutek naśladownictwa i kontaktu z innymi

kulturami zmienia się i ujednolica tradycyjna kultura.



Niszczenie wartości religijnych i moralnych.

Turysta może być nośnikiem niekorzystnych, negatywnych

zachowań i zjawisk społecznych. Przykładem takich

zachowań jest głośne zachowanie się w świątyniach,

ignorowanie miejscowych obyczajów religijnych.

Dysfunkcje Turystyki

Dysfunkcje ekonomiczne:



Zmiany w rolnictwie. Rozwój turystyki na danym obszarze może być

powodem zmiany struktury upraw rolnych z profilu żywieniowego

na produkcję komercyjną /uprawa warzyw, owoców, kwiatów/.



Migracje ludności. Ludność wiejska w poszukiwaniu pracy migruje

do miejscowości turystycznych, gdzie istnieją większe możliwości

zarobkowania



Konieczność zwiększenia importu. inwestycje w sektorze

turystycznym w krajach słabo rozwiniętych oznaczają konieczność

sfinansowania kosztownego importu z krajów uprzemysłowionych

/wyposażenie hoteli, produkty spożywcze itp./.



Rozwój monokultury turystycznej. Nadmierny wzrost znaczenia

turystyki może spowodować uzależnienie gospodarki /krajowej lub

lokalnej/ od turystyki, co przy załamaniu ruchu turystycznego może mieć

bardzo negatywne skutki.

Dysfunkcje Turystyki

Dysfunkcje przyrodnicze (ekologiczne):



Zakłócenie równowagi /przekraczanie pojemności

turystycznej/, degradacja środowiska naturalnego,

zanieczyszczenie wód i powietrza, zaśmiecanie, wypłoszenie

zwierzyny,



Przyzwyczajenie zwierzyny do karmienia przez turystów,

przełowienie łowisk (wędkarstwo), zmiany gatunkowe

(synantropizacja siedlisk),



Obniżenie jakości życia. Zbyt intensywny ruch turystyczny

obniża jakość życia przez nadmierny ruch samochodów,

motorówek, ciągły ruch i tłok w pewnych miejscach.



Niszczenie krajobrazu - nadmierna urbanizacja,

przypadkowe i nieprzemyślane osadnictwo (np. domki

letniskowe) może powodować architektoniczne niszczenie

krajobrazu.

Dysfunkcje Turystyki

Dysfunkcje zdrowotne /dla życia człowieka/



Zagrożenie zdrowia, a nawet życia turystów

/zwłaszcza w turystyce międzynarodowej,

np. niebezpieczeństwo zachorowań na choroby:

malaria, tyfus, czarna ospa, cholera oraz zatrucie

pokarmowe salmonellą i włośnicą)



Hałas jest wynikiem wzmożonego natężenia

ruchu turystycznego, ale również wiąże się

z używaniem hałaśliwego sprzętu np. motorówek.

Dziękuję za uwagę!

Marek Migdal

[e-mail]