T VIII.

T VIII.

Eufunkcje i dysfunkcje

Eufunkcje i dysfunkcje

turystyki

turystyki

I Eufunkcje turystyki

I Eufunkcje turystyki

1. Funkcje zdrowotno – rekreacyjne

1. Funkcje zdrowotno – rekreacyjne

2. Funkcje społeczno – wychowawcze turystyki

2. Funkcje społeczno – wychowawcze turystyki

3. Funkcja urbanizacyjna (miastotwórcza)

3. Funkcja urbanizacyjna (miastotwórcza)

4. Funkcja etniczna

4. Funkcja etniczna

5. Funkcja kształtowania świadomości ekologicznej

5. Funkcja kształtowania świadomości ekologicznej

6. Funkcja ekonomiczna turystyki

6. Funkcja ekonomiczna turystyki

7. Funkcja polityczna

7. Funkcja polityczna

II. Dysfunkcje turystyki

II. Dysfunkcje turystyki

1. Dysfunkcje w środowisku społeczno –

1. Dysfunkcje w środowisku społeczno –

kulturowym

kulturowym

2. Dysfunkcje w środowisku przyrodniczym

2. Dysfunkcje w środowisku przyrodniczym

4. Dysfunkcje w sferze gospodarczej

4. Dysfunkcje w sferze gospodarczej

III. Kultura turystyczna – kultura w turystyce

III. Kultura turystyczna – kultura w turystyce

1. Turysta a środowisko przyrodnicze i kulturowe

1. Turysta a środowisko przyrodnicze i kulturowe

2. Kultura w turystyce

2. Kultura w turystyce

Bibliografia:

Bibliografia:

1. Gaworecki W.W.,

1. Gaworecki W.W.,

Turystyka,

Turystyka,

PWE

PWE

Warszawa 2006

Warszawa 2006

2. Łobożewicz T., Bieńczyk G.,

2. Łobożewicz T., Bieńczyk G.,

Podstawy turystyki, WSE Warszawa

Podstawy turystyki, WSE Warszawa

2001

2001

Badania naukowe

Badania naukowe

wskazują, że

wskazują, że

turystyka

turystyka

jest w

jest w

stanie oddziaływać na bardzo wiele sfer życia

stanie oddziaływać na bardzo wiele sfer życia

współczesnego człowieka.

współczesnego człowieka.

Geografowie

Geografowie

udowodnili, że jest zjawiskiem zdolnym do

udowodnili, że jest zjawiskiem zdolnym do

przekształceń środowiska przyrodniczego,

przekształceń środowiska przyrodniczego,

ekonomiści

ekonomiści

– że oddziałuje prawie na całą

– że oddziałuje prawie na całą

gospodarkę,

gospodarkę,

socjologowie

socjologowie

wskazują, że w istotny

wskazują, że w istotny

sposób wpływa na kulturę, a

sposób wpływa na kulturę, a

psychologowie

psychologowie

dodają, że wpływa również na ludzi i to zarówno

dodają, że wpływa również na ludzi i to zarówno

na samych

na samych

turystów

turystów

, jak i na mieszkańców

, jak i na mieszkańców

terenów recepcyjnych

terenów recepcyjnych

. Problematyką następstw

. Problematyką następstw

ruchu turystycznego

ruchu turystycznego

zajmują się również

zajmują się również

przedstawiciele takich dyscyplin jak

przedstawiciele takich dyscyplin jak

socjologia,

socjologia,

etnologia, pedagogika, prawo i inne

etnologia, pedagogika, prawo i inne

.

.

Początkowo w rozwoju

Początkowo w rozwoju

turystyki

turystyki

widziano same

widziano same

korzyści,

korzyści,

które stawały się udziałem

które stawały się udziałem

turystów

turystów

(regeneracja sił, poprawa zdrowia, realizacja

(regeneracja sił, poprawa zdrowia, realizacja

celów poznawczych itp.) jak i

celów poznawczych itp.) jak i

terenów

terenów

recepcyjnych

recepcyjnych

, które pod wpływem

, które pod wpływem

ruchu

ruchu

turystycznego

turystycznego

rozwijały się gospodarczo.

rozwijały się gospodarczo.

Dopiero w wyniku rozwoju

Dopiero w wyniku rozwoju

turystyki masowej

turystyki masowej

w latach sześćdziesiątych XX wieku zaczęto

w latach sześćdziesiątych XX wieku zaczęto

zwracać uwagę na

zwracać uwagę na

negatywne skutki

negatywne skutki

jakie

jakie

również przynosi

również przynosi

turystyka.

turystyka.

Dlatego zaczęto sobie zadawać

Dlatego zaczęto sobie zadawać

pytania na które brak

pytania na które brak

jednoznacznej odpowiedzi:

jednoznacznej odpowiedzi:



Czy turystyka integruje, czy dzieli?

Czy turystyka integruje, czy dzieli?



Czy chroni przyrodę, czy ją niszczy?

Czy chroni przyrodę, czy ją niszczy?



Czy przyczynia się do rozwoju regionów,

Czy przyczynia się do rozwoju regionów,

czy prowadzi do ich degradacji?

czy prowadzi do ich degradacji?



Czy właściwie kształtuje osobowość,

Czy właściwie kształtuje osobowość,

zwłaszcza młodych ludzi, czy też

zwłaszcza młodych ludzi, czy też

demoralizuje?

demoralizuje?

Odpowiedź na te pytania może sprawiać pewne

Odpowiedź na te pytania może sprawiać pewne

trudności, wydaje, że

trudności, wydaje, że

rozwój turystyki

rozwój turystyki

jest

jest

zjawiskiem

zjawiskiem

korzystnym

korzystnym

pod warunkiem, że

pod warunkiem, że

odbywa się w sposób

odbywa się w sposób

zaplanowany

zaplanowany

, dobrze

, dobrze

zorganizowany

zorganizowany

i

i

kontrolowany

kontrolowany

. Jak wynika z

. Jak wynika z

tych rozważań

tych rozważań

turystyka

turystyka

może spełniać i

może spełniać i

spełnia wiele

spełnia wiele

funkcji

funkcji

.

.

W

W

turystyce

turystyce

wyróżnia się funkcje

wyróżnia się funkcje

pozytywne

pozytywne

i

i

negatywne

negatywne

. Gdy t

. Gdy t

urystyka

urystyka

wywiera

wywiera

korzystny

korzystny

wpływ na

wpływ na

ludzi, otoczenie

ludzi, otoczenie

lub

lub

gospodarkę

gospodarkę

, mówimy wówczas o

, mówimy wówczas o

eufunkcjach.

eufunkcjach.

Jeżeli natomiast

Jeżeli natomiast

wpływ

wpływ

ten jest

ten jest

niekorzystny

niekorzystny

mamy do czynienia z

mamy do czynienia z

dysfunkcjami.

dysfunkcjami.

W literaturze opisywane są najczęściej

W literaturze opisywane są najczęściej

następujące funkcje turystyki:

następujące funkcje turystyki:

zdrowotna

zdrowotna

,

,

łączona czasami z funkcją profilaktyczną i

łączona czasami z funkcją profilaktyczną i

rehabilitacyjną,

rehabilitacyjną,

wypoczynkowa

wypoczynkowa

zwana też

zwana też

rekreacyjną

rekreacyjną

, edukacji kulturalnej,

, edukacji kulturalnej,

wychowawcza

wychowawcza

,

,

poznawcza

poznawcza

zwana też

zwana też

kształceniową lub edukacyjną,

kształceniową lub edukacyjną,

urbanizacyjna

urbanizacyjna

(miastotwórcza),

(miastotwórcza),

etniczna

etniczna

określana często

określana często

jako sentymentalna,

jako sentymentalna,

kształtowania

kształtowania

świadomości ekologicznej

świadomości ekologicznej

,

,

ekonomiczna

ekonomiczna

i

i

polityczna.

polityczna.

1. Funkcje zdrowotno – rekreacyjne

1. Funkcje zdrowotno – rekreacyjne

Rozwój cywilizacji łączy się z procesem ciągłego

Rozwój cywilizacji łączy się z procesem ciągłego

odchodzenia

odchodzenia

człowieka od natury. Im bardziej

człowieka od natury. Im bardziej

sztuczne warunki stwarza sobie

sztuczne warunki stwarza sobie

człowiek

człowiek

, tym

, tym

bardziej traci na

bardziej traci na

odporności

odporności

na działanie

na działanie

czynników fizycznych. Znaczne koncentracje

czynników fizycznych. Znaczne koncentracje

szkodliwych

szkodliwych

dla zdrowia czynników w

dla zdrowia czynników w

miastach i osiedlach powodują zmiany w

miastach i osiedlach powodują zmiany w

intensywności

intensywności

procesów fizjologicznych i

procesów fizjologicznych i

psychicznych

psychicznych

. Zanikają nawyki

. Zanikają nawyki

orientacji

orientacji

przestrzennej. Wzrasta liczba dzieci z

przestrzennej. Wzrasta liczba dzieci z

wadami

wadami

kończyn dolnych i tułowia. Szerzą się

kończyn dolnych i tułowia. Szerzą się

choroby

choroby

układu krążenia i oddechowego

układu krążenia i oddechowego

. Popularne

. Popularne

stają się

stają się

choroby nerwicowe

choroby nerwicowe

.

.

a)

a)

Funkcja zdrowotna

Funkcja zdrowotna

Zdrowotne

Zdrowotne

znaczenie

znaczenie

turystyki

turystyki

polega na

polega na

wyrwaniu człowieka z

wyrwaniu człowieka z

niezdrowego

niezdrowego

zurbanizowanego

zurbanizowanego

środowiska i

środowiska i

wyprowadzenie w taki teren, gdzie działalność

wyprowadzenie w taki teren, gdzie działalność

gospodarcza nie doprowadziła jeszcze do

gospodarcza nie doprowadziła jeszcze do

wystąpienia

wystąpienia

czynników szkodliwych

czynników szkodliwych

,

,

godzących w

godzących w

zdrowie ludzkie

zdrowie ludzkie

. Celem tej

. Celem tej

formy

formy

turystyki

turystyki

jest doprowadzenie do tego,

jest doprowadzenie do tego,

aby

aby

człowiek

człowiek

w maksymalny sposób korzystał

w maksymalny sposób korzystał

z

z

walorów środowiska

walorów środowiska

naturalnego takich

naturalnego takich

jak:

jak:

słońce, lasy, śnieg, morze, góry

słońce, lasy, śnieg, morze, góry

.

.



Słońce

Słońce

– pomaga

– pomaga

regenerować

regenerować

siły

siły

psychofizyczne

psychofizyczne

,

,

hartuje

hartuje

organizm

organizm

promieniami

promieniami

, poprawia

, poprawia

termoregulację

termoregulację

ustroju

ustroju

, usprawnia przyswajanie

, usprawnia przyswajanie

wapnia i

wapnia i

żelaza

żelaza

przez organizm, zwiększa produkcję

przez organizm, zwiększa produkcję

hemoglobiny

hemoglobiny

, przyczynia się do wytwarzania

, przyczynia się do wytwarzania

witaminy D

witaminy D

.

.



Lasy

Lasy

jako element piękna krajobrazu

jako element piękna krajobrazu

dostarczają przeżyć natury

dostarczają przeżyć natury

estetycznej

estetycznej

stwarzają warunki do

stwarzają warunki do

regeneracji psychicznej

regeneracji psychicznej

,

,

stwarzają specyficzny

stwarzają specyficzny

bioklimat

bioklimat

, zmniejszają

, zmniejszają

zawartość

zawartość

pyłów i CO2

pyłów i CO2

, wzrasta ilość

, wzrasta ilość

tlenu i

tlenu i

ozonu

ozonu

, obecność

, obecność

olejków eterycznych

olejków eterycznych

i

i

bakteriobójczo

bakteriobójczo

działających

działających

fitoncydów.

fitoncydów.



Śnieg

Śnieg

– opad śniegu

– opad śniegu

oczyszcza

oczyszcza

atmosferę z

atmosferę z

pyłów

pyłów

,

,

bakterii

bakterii

a nawet

a nawet

zanieczyszczeń

zanieczyszczeń

gazowych

gazowych

, powoduje to wzrost

, powoduje to wzrost

intensywności

intensywności

promieniowania słonecznego

promieniowania słonecznego

.

.



Morze

Morze

–

–

powietrze

powietrze

strefy przybrzeżnej zawiera

strefy przybrzeżnej zawiera

wiele

wiele

aerozolu morskiego

aerozolu morskiego

, na który składają

, na który składają

się kryształki

się kryształki

soli morskiej i jodu

soli morskiej i jodu

, co

, co

umożliwia

umożliwia

naturalną inhalację

naturalną inhalację

.

.



Góry

Góry

–

–

piękno krajobrazu

piękno krajobrazu

działa

działa

uspokajająco

uspokajająco

,

,

mniejsze ciśnienie

mniejsze ciśnienie

powoduje

powoduje

zwiększenie produkcji

zwiększenie produkcji

erytrocytów

erytrocytów

, dłuższy

, dłuższy

pobyt w górach prowadzi do pozytywnych

pobyt w górach prowadzi do pozytywnych

zmian adaptacyjnych

zmian adaptacyjnych

ustroju człowieka

ustroju człowieka

,

,

obejmujących procesy

obejmujących procesy

termoregulacj

termoregulacj

i, pracy

i, pracy

serca

serca

i zmiany składu

i zmiany składu

krwi.

krwi.

Aby zrealizować

Aby zrealizować

cele zdrowotne

cele zdrowotne

turystyka

turystyka

powinna w zakresie

powinna w zakresie

wychowania zdrowotnego

wychowania zdrowotnego

zapewnić

zapewnić

człowiekowi:

człowiekowi:



ogólny

ogólny

rozwój

rozwój

;

;



rozwój sprawności i wydolności fizycznej

rozwój sprawności i wydolności fizycznej

;

;



umacnianie

umacnianie

zdrowia;

zdrowia;



uodpornienie przeciw chorobom

uodpornienie przeciw chorobom

,

,



zahartowanie

zahartowanie

na negatywne wpływy pogody;

na negatywne wpływy pogody;



przeciwdziałanie

przeciwdziałanie

procesom

procesom

starzenia się

starzenia się

organizmu;

organizmu;



regenerację sił fizycznych i psychicznych

regenerację sił fizycznych i psychicznych

.

.

b) Funkcja wypoczynkowa

b) Funkcja wypoczynkowa

Życie współczesnego

Życie współczesnego

człowieka

człowieka

to w większości

to w większości

przypadków

przypadków

ograniczenie aktywności

ograniczenie aktywności

ruchowej

ruchowej

.

.

Niedostatek

Niedostatek

ruchu staje się

ruchu staje się

zagrożeniem

zagrożeniem

dla

dla

zdrowia

zdrowia

, gdyż nawet

, gdyż nawet

niewielki

niewielki

wysiłek

wysiłek

powoduje:

powoduje:



zmęczenie,

zmęczenie,

będące zjawiskiem

będące zjawiskiem

fizjologicznym,

fizjologicznym,



przemęczenie,

przemęczenie,

to jest zmniejszenie

to jest zmniejszenie

sprawności całego ustroju,

sprawności całego ustroju,



wyczerpanie,

wyczerpanie,

będące stanem bliskim

będące stanem bliskim

wystąpienia choroby.

wystąpienia choroby.

W trakcie codziennej pracy i innych zajęć powstaje

W trakcie codziennej pracy i innych zajęć powstaje

zmęczenie

zmęczenie

, które winno być likwidowane także

, które winno być likwidowane także

codziennie tj. bezpośrednio po tym jak powstało.

codziennie tj. bezpośrednio po tym jak powstało.

Jest to warunkiem zachowania zdrowia

Jest to warunkiem zachowania zdrowia

człowieka.

człowieka.

Każdy człowiek powinien

Każdy człowiek powinien

zapewnić sobie równowagę w układzie

zapewnić sobie równowagę w układzie

praca –

praca –

zmęczenie – wypoczynek

zmęczenie – wypoczynek

.

.

Odpowiednio dobrane formy wypoczynku mają

Odpowiednio dobrane formy wypoczynku mają

decydujący wpływ na rozwój sił życiowych.

decydujący wpływ na rozwój sił życiowych.

Każdy człowiek powinien posiadać

Każdy człowiek powinien posiadać

całoroczny program aktywności ruchowej

całoroczny program aktywności ruchowej

obejmujący działalność rekreacyjną w:

obejmujący działalność rekreacyjną w:



czasie wolnym krótkim

czasie wolnym krótkim

(codzienna

(codzienna

aktywność rekreacyjna usuwająca zmęczenie),

aktywność rekreacyjna usuwająca zmęczenie),



czasie wolnym średnim

czasie wolnym średnim

(aktywność

(aktywność

rekreacyjna weekendowa usuwająca

rekreacyjna weekendowa usuwająca

przemęczenie),

przemęczenie),



czasie wolnym długim

czasie wolnym długim

(aktywność urlopowa

(aktywność urlopowa

i wakacyjna pozwalająca na powrót do pełnej

i wakacyjna pozwalająca na powrót do pełnej

sprawności psychofizycznej).

sprawności psychofizycznej).

Działalność

Działalność

rekreacyjno – turystyczna

rekreacyjno – turystyczna

przeciwdziałająca niedoborom

przeciwdziałająca niedoborom

ruchu

ruchu

musi uwzględniać:

musi uwzględniać:



dostępność

dostępność

form ruchu

form ruchu

i mały stopień

i mały stopień

trudności zalecanych ćwiczeń,

trudności zalecanych ćwiczeń,



dostosowanie intensywności zajęć ruchowych

dostosowanie intensywności zajęć ruchowych

do

do

wieku, płci, stanu zdrowia, sprawności

wieku, płci, stanu zdrowia, sprawności

fizycznej

fizycznej

oraz rodzaju

oraz rodzaju

pracy zawodowej

pracy zawodowej

,

,



oszczędność

oszczędność

czasu

czasu

polegającą na stosowaniu

polegającą na stosowaniu

krótkotrwałych form aktywności

krótkotrwałych form aktywności

ruchowej

ruchowej

o maksymalnej skuteczności,

o maksymalnej skuteczności,



wszechstronność ruchu

wszechstronność ruchu

tj. podejmowanie

tj. podejmowanie

takich

takich

działań

działań

, które mają wpływ na

, które mają wpływ na

wszystkie

wszystkie

układy fizjologiczne człowieka

układy fizjologiczne człowieka

.

.

2. Funkcje społeczno – wychowawcze

2. Funkcje społeczno – wychowawcze

turystyki

turystyki

a) Funkcja edukacji kulturalnej

a) Funkcja edukacji kulturalnej

Kultura jest to całokształt materialnego i duchowego

Kultura jest to całokształt materialnego i duchowego

dorobku ludzkości, wytworzonego w ogólnym

dorobku ludzkości, wytworzonego w ogólnym

rozwoju historycznym lub w jego określonej epoce.

rozwoju historycznym lub w jego określonej epoce.

Związki

Związki

turystyki

turystyki

z

z

kulturą

kulturą

są oczywiste i

są oczywiste i

powszechnie zauważalne.

powszechnie zauważalne.

Kultura inspiruje ludzi

Kultura inspiruje ludzi

do podejmowania działalności turystycznej,

do podejmowania działalności turystycznej,

natomiast turystyka popularyzuje

natomiast turystyka popularyzuje

dobra

dobra

kultury

kultury

.

.

Turystyka i krajoznawstwo

Turystyka i krajoznawstwo

mając

mając

ścisły związek z

ścisły związek z

kulturą

kulturą

wychowują

wychowują

dla niej

dla niej

poprzez

poprzez

kontaktowanie ludzi

kontaktowanie ludzi

z jej

z jej

dobrami

dobrami

.

.

Turysta

Turysta

uczestnicząc w różnych

uczestnicząc w różnych

formach

formach

ruchu turystycznego

ruchu turystycznego

spotyka się z

spotyka się z

obiektami zabytkowymi, miejscami

obiektami zabytkowymi, miejscami

pamięci narodowej, dziełami sztuki,

pamięci narodowej, dziełami sztuki,

instytucjami kulturalnymi, zjawiskami

instytucjami kulturalnymi, zjawiskami

życia kulturalnego

życia kulturalnego

oraz

oraz

kulturą ludową.

kulturą ludową.

To wszystko

To wszystko

kształtuje

kształtuje

osobowość

osobowość

człowieka

człowieka

jego

jego

wrażliwość emocjonalną

wrażliwość emocjonalną

i

i

umiłowanie kultury

umiłowanie kultury

.

.

Działalność

Działalność

krajoznawczo – turystyczna

krajoznawczo – turystyczna

:

:



kształtuje

kształtuje

zainteresowania kulturą;

zainteresowania kulturą;



sprzyja

sprzyja

aktywnemu uczestnictwu w życiu

aktywnemu uczestnictwu w życiu

kulturalnym;

kulturalnym;



kształtuje

kształtuje

wrażliwość emocjonalną;

wrażliwość emocjonalną;



wyrabia

wyrabia

postawę opiekuńczą do dzieł kultury;

postawę opiekuńczą do dzieł kultury;



jest czynnikiem

jest czynnikiem

aktywizacji kulturalnej

aktywizacji kulturalnej

odwiedzanego środowiska;

odwiedzanego środowiska;



wdraża

wdraża

do racjonalnego i kulturalnego

do racjonalnego i kulturalnego

spożytkowania czasu wolnego;

spożytkowania czasu wolnego;



zaspokaja

zaspokaja

potrzebę kulturalnej zabawy i

potrzebę kulturalnej zabawy i

rozrywki.

rozrywki.

b) Funkcja wychowawcza

b) Funkcja wychowawcza

Wychowawcze

Wychowawcze

skutki działalności

skutki działalności

turystycznej

turystycznej

dotyczą zarówno samych

dotyczą zarówno samych

turystów

turystów

, jak też

, jak też

ludności

ludności

odwiedzanych terenów. O sile

odwiedzanych terenów. O sile

oddziaływania wychowawczego

oddziaływania wychowawczego

na

na

turystę

turystę

,

,

o

o

efekcie

efekcie

wychowawczym decydują zarówno

wychowawczym decydują zarówno

czynniki dotyczące samego

czynniki dotyczące samego

turysty

turysty

jak i

jak i

wartości

wartości

odwiedzanego środowisk

odwiedzanego środowisk

Podstawowym celem wychowawczym

Podstawowym celem wychowawczym

turystyki jest kształtowanie osobowości

turystyki jest kształtowanie osobowości

człowieka i przygotowanie go do

człowieka i przygotowanie go do

życia w

życia w

społeczeństwie.

społeczeństwie.

Rolę tę spełniają głównie

Rolę tę spełniają głównie

turystyka krajoznawcza

turystyka krajoznawcza

i

i

kwalifikowana

kwalifikowana

wyrabiając

wyrabiając

wiele pozytywnych cech zwłaszcza

wiele pozytywnych cech zwłaszcza

u

u

młodzieży

młodzieży

.

.

Poprzez krajoznawstwo i różne formy

Poprzez krajoznawstwo i różne formy

turystyki wpaja się młodym ludziom

turystyki wpaja się młodym ludziom

szereg pozytywnych postaw takich jak:

szereg pozytywnych postaw takich jak:



postawy ideowe

postawy ideowe

(humanizmu,

(humanizmu,

demokratyzmu, umiłowania wolności,

demokratyzmu, umiłowania wolności,

szacunku do pracy, patriotyzmu),

szacunku do pracy, patriotyzmu),



postawy społeczne

postawy społeczne

(zaangażowania,

(zaangażowania,

społecznej otwartości dyscypliny,

społecznej otwartości dyscypliny,

gospodarności, odpowiedzialności),

gospodarności, odpowiedzialności),



postawy interpersonalne

postawy interpersonalne

(tolerancji,

(tolerancji,

poszanowania życia i zdrowia, poszanowanie

poszanowania życia i zdrowia, poszanowanie

godności człowieka),

godności człowieka),



postawy intrapersonalne

postawy intrapersonalne

(osobistej

(osobistej

godności, optymizmu, samokontroli,

godności, optymizmu, samokontroli,

odpowiedzialności za siebie, odwagi),

odpowiedzialności za siebie, odwagi),



postawy pronaturowe

postawy pronaturowe

(szacunek dla życia,

(szacunek dla życia,

opiekuńczość wobec dzieł natury, umiłowanie

opiekuńczość wobec dzieł natury, umiłowanie

jej piękna),

jej piękna),



postawy prokulturowe

postawy prokulturowe

(zainteresowanie

(zainteresowanie

kulturą kontakt z nią, umiłowanie jej piękna i

kulturą kontakt z nią, umiłowanie jej piękna i

wielkości).

wielkości).

c) Funkcja poznawcza (kształcąca)

c) Funkcja poznawcza (kształcąca)

Funkcja

Funkcja

ta pozwala zaspokajać jedną z

ta pozwala zaspokajać jedną z

ważnych

ważnych

potrzeb człowieka

potrzeb człowieka

–

–

poznanie

poznanie

świata

świata

, która jest ciągle nie spełniona do

, która jest ciągle nie spełniona do

końca.

końca.

Turystyka uczy, poszerza wiedzę a

Turystyka uczy, poszerza wiedzę a

także przysparza wielu umiejętności

także przysparza wielu umiejętności

praktycznych.

praktycznych.

Funkcja poznawcza – kształcąca

Funkcja poznawcza – kształcąca

turystyki pozwala rozszerzyć

turystyki pozwala rozszerzyć

wiedzę o kraju i świecie

wiedzę o kraju i świecie

. Szczególne

. Szczególne

znaczenie funkcja ta ma w działalności

znaczenie funkcja ta ma w działalności

młodych turystów

młodych turystów

i powinna spełniać

i powinna spełniać

następujące role:

następujące role:



zaspakajać i kształtować potrzeby

zaspakajać i kształtować potrzeby

poznawcze;

poznawcze;



sprzyjać rozwojowi zainteresowań;

sprzyjać rozwojowi zainteresowań;



kształcić umiejętności obserwacji;

kształcić umiejętności obserwacji;



być

być

składnikiem

składnikiem

kształcenia

kształcenia

politechnicznego

politechnicznego

;

;



wzbogacać

wzbogacać

wiadomości i umiejętności

wiadomości i umiejętności

;

;



wiązać

wiązać

naukę

naukę

szkolną

szkolną

z

z

życiem

życiem

;

;



spełniać

spełniać

postulat wielostronnego

postulat wielostronnego

nauczania

nauczania

i uczenia się;

i uczenia się;



być

być

sposobem poglądowego nauczania;

sposobem poglądowego nauczania;



uczyć

uczyć

samodzielnego i racjonalnego

samodzielnego i racjonalnego

myślenia

myślenia

i krytycyzmu.

i krytycyzmu.

3. Funkcja urbanizacyjna

3. Funkcja urbanizacyjna

(miastotwórcza)

(miastotwórcza)

Wielu autorów podkreśla związki między

Wielu autorów podkreśla związki między

turystyką

turystyką

a

a

urbanizacją

urbanizacją

. Występują tu

. Występują tu

dwustronne

dwustronne

zależności:

zależności:



rozwój

rozwój

funkcji turystycznych

funkcji turystycznych

w danym regionie

w danym regionie

powoduje

powoduje

wzrost zatrudnienia

wzrost zatrudnienia

czego

czego

konsekwencją jest

konsekwencją jest

osiedlanie się

osiedlanie się

i

i

powiększanie

powiększanie

liczby mieszkańców,

liczby mieszkańców,



rozwój

rozwój

procesów urbanizacyjnych

procesów urbanizacyjnych

wpływa na

wpływa na

tempo i kierunki

tempo i kierunki

rozwoju

rozwoju

turystyki.

turystyki.

Ruch turystyczny

Ruch turystyczny

powoduje niejednokrotnie na

powoduje niejednokrotnie na

obszarach posiadających

obszarach posiadających

bogate walory

bogate walory

silne

silne

przekształcenia, tworząc całe aglomeracje

przekształcenia, tworząc całe aglomeracje

turystyczne

turystyczne

(urbanizacja turystyczna)np.

(urbanizacja turystyczna)np.

Lazurowe Wybrzeże

Lazurowe Wybrzeże

(Francja),Włoska Riviera itd.

(Francja),Włoska Riviera itd.

Funkcja urbanizacyjna

Funkcja urbanizacyjna

ściśle łączy się z innymi

ściśle łączy się z innymi

funkcjami

funkcjami

a najbardziej z

a najbardziej z

funkcją ekonomiczną

funkcją ekonomiczną

.

.

Funkcja miastotwórcza

Funkcja miastotwórcza

szczególnie widoczna jest

szczególnie widoczna jest

w miejscowościach

w miejscowościach

turystycznych

turystycznych

gdzie walory

gdzie walory

turystyczne

turystyczne

przyciągają i

przyciągają i

turystów

turystów

i

i

inwestorów

inwestorów

a także

a także

osoby

osoby

poszukujące pracy, które się tam

poszukujące pracy, które się tam

osiedlają co przyspiesza procesy miastotwórcze.

osiedlają co przyspiesza procesy miastotwórcze.

4. Funkcja etniczna

4. Funkcja etniczna

Jednym z motywów

Jednym z motywów

podróży

podróży

jest szukanie swych

jest szukanie swych

„korzeni”, czyli jest to tak zwana

„korzeni”, czyli jest to tak zwana

turystyka

turystyka

etniczna

etniczna

. U podstaw

. U podstaw

etnicznej

etnicznej

funkcji

funkcji

turystyki

turystyki

leżą liczne

leżą liczne

związki krajów emisji i

związki krajów emisji i

krajów recepcyjnych

krajów recepcyjnych

. Ilustracją występowania

. Ilustracją występowania

tych związków może być

tych związków może być

turystyka etniczna

turystyka etniczna

do

do

Polski

Polski

np. ludności

np. ludności

niemieckojęzycznej

niemieckojęzycznej

,

,

narodowości

narodowości

żydowskiej

żydowskiej

.

.

Funkcja

Funkcja

ta ma szczególne znaczenie dla

ta ma szczególne znaczenie dla

emigrantów

emigrantów

poprzez stworzenie możliwości

poprzez stworzenie możliwości

bezpośredniego kontaktu

bezpośredniego kontaktu

z

z

krajem

krajem

ojczystym

ojczystym

, bądź krajem

, bądź krajem

pochodzenia

pochodzenia

przodków.

przodków.

Turystę etnicznego

Turystę etnicznego

określają następujące

określają następujące

cechy:

cechy:



świadomość

świadomość

związków etnicznych i

związków etnicznych i

społeczno – kulturowych z danym krajem,

społeczno – kulturowych z danym krajem,



motywacje poprzedzające podjęcie

motywacje poprzedzające podjęcie

decyzji o podróży,

decyzji o podróży,



świadomość celów typowych dla turystyki

świadomość celów typowych dla turystyki

etnicznej (np. wybór określonego miejsca,

etnicznej (np. wybór określonego miejsca,

odwiedziny rodziny, przyjaciół, względy

odwiedziny rodziny, przyjaciół, względy

religijne, imprezy kulturalne i sportowe

religijne, imprezy kulturalne i sportowe

itp.),

itp.),



względy emocjonalne (tęsknota,

względy emocjonalne (tęsknota,

nostalgia, konfrontacja wyobrażeń).

nostalgia, konfrontacja wyobrażeń).

Etniczne

Etniczne

funkcje turystyki

funkcje turystyki

mają

mają

istotne znaczenie gdy

istotne znaczenie gdy

emigrant

emigrant

wykazuje zainteresowanie

wykazuje zainteresowanie

sferą

sferą

gospodarczą

gospodarczą

kraju ojczystego

kraju ojczystego

(lub

(lub

pochodzenia przodków). Sytuacja taka

pochodzenia przodków). Sytuacja taka

doprowadzić może do

doprowadzić może do

inwestowania

inwestowania

i

i

współpracy

współpracy

z przedsiębiorstwami

z przedsiębiorstwami

rodzimymi

rodzimymi

.

.

5. Funkcja kształtowania świadomości

5. Funkcja kształtowania świadomości

ekologicznej

ekologicznej

Środowisko naturalne

Środowisko naturalne

jest podstawowym

jest podstawowym

surowcem dla

surowcem dla

przemysłu turystycznego

przemysłu turystycznego

.

.

Dlatego też generalnym założeniem

Dlatego też generalnym założeniem

organizatorów turystyki

organizatorów turystyki

winna być dbałość o

winna być dbałość o

zachowanie

zachowanie

walorów turystycznych

walorów turystycznych

środowiska przyrodniczego

środowiska przyrodniczego

w jak najlepszym

w jak najlepszym

stanie.

stanie.

Działacze

Działacze

turystyczni

turystyczni

-

-

turyści

turyści

byli

byli

prekursorami

prekursorami

ochrony przyrody - inicjowali zakładanie

ochrony przyrody - inicjowali zakładanie

rezerwatów, parków narodowych itd

rezerwatów, parków narodowych itd

.

.

Kształtowanie

Kształtowanie

świadomości ekologicznej

świadomości ekologicznej

we współczesnej

we współczesnej

turystyce

turystyce

powinno

powinno

przebiegać w

przebiegać w

trzech

trzech

kierunkach:

kierunkach:



problem

problem

środowiska

środowiska

przyrodniczego

przyrodniczego

i

i

społecznego

społecznego

należy do najważniejszych

należy do najważniejszych

zagadnień współczesnego

zagadnień współczesnego

życia;

życia;



turyści

turyści

,

,

organizatorzy

organizatorzy

i

i

świadczący

świadczący

usługi

usługi

turystyczne

turystyczne

powinni mieć właściwy stosunek

powinni mieć właściwy stosunek

do narastających

do narastających

problemów środowiska;

problemów środowiska;



trzeba

trzeba

zmniejszyć

zmniejszyć

różnice między

różnice między

świadomością ekologiczną

świadomością ekologiczną

a

a

postępowaniem ekologicznym

postępowaniem ekologicznym

podmiotów

podmiotów

turystycznych.

turystycznych.

6. Funkcja ekonomiczna turystyki

6. Funkcja ekonomiczna turystyki

I.

I.

Przygotowanie

Przygotowanie

II.

II.

Podróż (tam)

Podróż (tam)

III. Pobyt

III. Pobyt

IV. Podróż ( z powrotem)

IV. Podróż ( z powrotem)

Funkcje ekonomiczne

Funkcje ekonomiczne

(gospodarcze) wynikają

(gospodarcze) wynikają

z

z

konsumpcji turystycznej

konsumpcji turystycznej

.

.

Konsumpcja

Konsumpcja

ta składa się z

ta składa się z

czterech etapów

czterech etapów

i w

i w

każdym z tych etapów występują

każdym z tych etapów występują

funkcje

funkcje

pozytywne.

pozytywne.

Etap pierwszy – przygotowanie

Etap pierwszy – przygotowanie

, odbywa się ono

, odbywa się ono

w miejscu stałego zamieszkania potencjalnego

w miejscu stałego zamieszkania potencjalnego

turysty

turysty

. Ekonomiczne skutki wyjazdu

. Ekonomiczne skutki wyjazdu

turystycznego pobudzają gospodarkę regionu

turystycznego pobudzają gospodarkę regionu

wysyłającego:

wysyłającego:



wywołują zmiany

wywołują zmiany

w strukturze dotychczasowej

w strukturze dotychczasowej

konsumpcji

konsumpcji

w postaci nowego

w postaci nowego

popytu

popytu

na artykuły

na artykuły

związane z planową

związane z planową

podróżą

podróżą

(sprzęt turystyczny)

(sprzęt turystyczny)



pobudzają inwestycje

pobudzają inwestycje

, zwiększają produkcję

, zwiększają produkcję

artykułów związanych z

artykułów związanych z

wyjazdem

wyjazdem

(wzrost

(wzrost

zatrudnienia, podatki itp.),

zatrudnienia, podatki itp.),



powodują powstawanie

powodują powstawanie

instytucji ułatwiających

instytucji ułatwiających

podróżowanie.

podróżowanie.

Etap drugi i czwarty – podróż do celu i

Etap drugi i czwarty – podróż do celu i

powrót

powrót

. Występują tu

. Występują tu

korzyści

korzyści

zarówno

zarówno

dla regionu

dla regionu

wysyłającego

wysyłającego

jak i

jak i

recepcyjnego

recepcyjnego

. Najważniejsze z nich to:

. Najważniejsze z nich to:



wzrost zatrudnienia

wzrost zatrudnienia

przy rozbudowie

przy rozbudowie

infrastruktury transportowej,

infrastruktury transportowej,



wzrost zatrudnienia

wzrost zatrudnienia

związany z

związany z

obsługą

obsługą

podróżnych,

podróżnych,



wpływy

wpływy

za świadczone

za świadczone

usługi transportowe

usługi transportowe

,

,



pobudzenie

pobudzenie

innych

innych

sektorów

sektorów

gospodarczych

gospodarczych

związanych z

związanych z

transportem.

transportem.

Etap trzeci – turystyka

Etap trzeci – turystyka

w miejscu

w miejscu

pobytu czasowego

pobytu czasowego

.

.

Pozytywne

Pozytywne

funkcje ekonomiczne

funkcje ekonomiczne

w tym etapie to:

w tym etapie to:



napływ

napływ

środków pieniężnych

środków pieniężnych

;

;



aktywizacja

aktywizacja

zawodowa lokalnych

zawodowa lokalnych

społeczności

społeczności

,

,



pobudzenie

pobudzenie

szeroko rozumianego popytu

szeroko rozumianego popytu

w

w

regionach recepcyjnych

regionach recepcyjnych

;

;



wzrost

wzrost

dochodów miejscowej ludności, co

dochodów miejscowej ludności, co

pobudza

pobudza

popyt i produkcję

popyt i produkcję

.

.

7. Funkcja polityczna

7. Funkcja polityczna

Turystyka

Turystyka

, zwłaszcza

, zwłaszcza

międzynarodowa

międzynarodowa

jest

jest

istotnym

istotnym

czynnikiem

czynnikiem

osiągania i poszerzania

osiągania i poszerzania

różnych

różnych

celów politycznych

celów politycznych

, może to

, może to

następować m. in. poprzez poszerzanie

następować m. in. poprzez poszerzanie

międzynarodowych stosunków

międzynarodowych stosunków

z innymi

z innymi

krajami, budowanie wizerunku swojego

krajami, budowanie wizerunku swojego

kraju

kraju

za granicą

za granicą

,

,

aktywizację

aktywizację

turystyki

turystyki

etnicznej

etnicznej

, np.

, np.

polonijnej

polonijnej

.

.

Turystyka

Turystyka

jest takim rodzajem

jest takim rodzajem

zjawiska

zjawiska

, które

, które

może wnieść duży

może wnieść duży

wkład

wkład

w

w

politykę

politykę

pokojową

pokojową

i propagowanie

i propagowanie

współpracy

współpracy

między

między

narodami. Sprawy te były przedmiotem obrad

narodami. Sprawy te były przedmiotem obrad

konferencji

konferencji

ONZ w Shanon (1987 r.), która

ONZ w Shanon (1987 r.), która

odbyła się pod hasłem „Turism – Passport

odbyła się pod hasłem „Turism – Passport

to Peace”.

to Peace”.

Rola

Rola

turystyki

turystyki

w kształtowaniu

w kształtowaniu

polityki

polityki

światowej

światowej

omawiana była także na wspólnym

omawiana była także na wspólnym

posiedzeniu

posiedzeniu

Unii Międzyparlamentarnej

Unii Międzyparlamentarnej

(IPU) i Światowej Organizacji Turystyki

(IPU) i Światowej Organizacji Turystyki

(WTO), w Hadze w kwietniu 1989 roku.

(WTO), w Hadze w kwietniu 1989 roku.

Efektem tych obrad była

Efektem tych obrad była

Deklaracja Haska

Deklaracja Haska

w sprawie

w sprawie

turystyki

turystyki

, w której napisano m.

, w której napisano m.

in.:

in.:

Uznając, że jest w interesie wszystkich krajów

Uznając, że jest w interesie wszystkich krajów

ułatwianie podróży turystycznych tak

ułatwianie podróży turystycznych tak

pojedynczym osobom jak grupom, co

pojedynczym osobom jak grupom, co

sprzyja rozwojowi gospodarczemu,

sprzyja rozwojowi gospodarczemu,

społecznemu i kulturalnemu, przyczynia się

społecznemu i kulturalnemu, przyczynia się

do tworzenia klimatu zaufania i wzajemnego

do tworzenia klimatu zaufania i wzajemnego

zrozumienia między państwami – członkami

zrozumienia między państwami – członkami

międzynarodowej społeczności, do rozwoju

międzynarodowej społeczności, do rozwoju

współpracy międzynarodowej, a stąd do

współpracy międzynarodowej, a stąd do

trwałego pokoju na świecie

trwałego pokoju na świecie

II. Dysfunkcje turystyki

II. Dysfunkcje turystyki

Turystyka

Turystyka

będąc zjawiskiem tak powszechnym,

będąc zjawiskiem tak powszechnym,

obok

obok

funkcji pozytywnych

funkcji pozytywnych

pełni również

pełni również

funkcje negatywne

funkcje negatywne

. Wynikają one z różnych

. Wynikają one z różnych

sytuacji i uwarunkowań, które towarzyszą

sytuacji i uwarunkowań, które towarzyszą

współczesnej turystyce

współczesnej turystyce

przepływającej

przepływającej

na ogół z regionów bogatszych do

na ogół z regionów bogatszych do

biedniejszych, z krajów zaawansowanych

biedniejszych, z krajów zaawansowanych

przemysłowo do mniej rozwiniętych, ze

przemysłowo do mniej rozwiniętych, ze

społeczeństw zurbanizowanych do

społeczeństw zurbanizowanych do

rolniczych, z Północy na Południe

rolniczych, z Północy na Południe

Turystyka

Turystyka

obok niewątpliwych

obok niewątpliwych

korzyści

korzyści

przynosi również ewidentne

przynosi również ewidentne

straty

straty

zarówno

zarówno

w

w

sferze ekonomicznej, społecznej i

sferze ekonomicznej, społecznej i

może w największym stopniu w

może w największym stopniu w

środowisku przyrodniczym (naturalnym).

środowisku przyrodniczym (naturalnym).

1. Dysfunkcje w środowisku społeczno

1. Dysfunkcje w środowisku społeczno

– kulturowym

– kulturowym

Turystyka pełni wiele pożytecznych funkcji:

Turystyka pełni wiele pożytecznych funkcji:

wychowawczych, kształcących,

wychowawczych, kształcących,

wypoczynkowych, zdrowotnych i innych. Jednak

wypoczynkowych, zdrowotnych i innych. Jednak

jej oddziaływanie na środowisko społeczno-

jej oddziaływanie na środowisko społeczno-

kulturowe ma również i negatywne skutki.

kulturowe ma również i negatywne skutki.

Oddziaływanie turystyki na środowisko społeczno

Oddziaływanie turystyki na środowisko społeczno

– kulturowe przebiega dwoma torami:

– kulturowe przebiega dwoma torami:



przez turystów,

przez turystów,



przez infrastrukturę turystyczną.

przez infrastrukturę turystyczną.

Problemy

Problemy

w postaci

w postaci

konfliktów

konfliktów

między

między

turystami

turystami

a

a

ludnością miejscową

ludnością miejscową

występują,

występują,

gdy liczba

gdy liczba

turystów

turystów

znacznie przekracza liczbę

znacznie przekracza liczbę

stałych mieszkańców

stałych mieszkańców

. Występuje wówczas

. Występuje wówczas

zjawisko „

zjawisko „

przeciążenia turystycznego

przeciążenia turystycznego

”,

”,

które ma

które ma

negatywne skutki

negatywne skutki

również dla

również dla

turystów

turystów

w postaci wzrostu

w postaci wzrostu

kosztów

kosztów

utrzymania

utrzymania

,

,

zwiększonego ruchu

zwiększonego ruchu

samochodów

samochodów

,

,

zatłoczenia restauracji

zatłoczenia restauracji

itp.

itp.

Zwiększony ruch turystyczny powoduje wiele

Zwiększony ruch turystyczny powoduje wiele

zmian niekorzystnych w środowisku

zmian niekorzystnych w środowisku

mieszkańców terenów recepcyjnych

mieszkańców terenów recepcyjnych

przejawiają się one w:

przejawiają się one w:



frustracji

frustracji

w związku z obserwacją bogatszych

w związku z obserwacją bogatszych

turystów

turystów

nie liczących się z wydatkami,

nie liczących się z wydatkami,



ograniczeniu

ograniczeniu

miejscowej ludności w

miejscowej ludności w

podejmowaniu decyzji w

podejmowaniu decyzji w

sprawach lokalnych

sprawach lokalnych

,

,



zanikaniu

zanikaniu

tradycyjnej

tradycyjnej

gościnności

gościnności

czemu

czemu

sprzyja powstawanie

sprzyja powstawanie

postaw konsumpcyjnych

postaw konsumpcyjnych

,

,



zmianach

zmianach

w stylu życia

w stylu życia

miejscowej ludności

miejscowej ludności

wywołanych zróżnicowaniem

wywołanych zróżnicowaniem

dochodów

dochodów

z

z

turystyki

turystyki

,

,



wywoływaniu

wywoływaniu

zjawisk

zjawisk

patologii

patologii

takich jak:

takich jak:

pijaństwo, narkomania, prostytucja czy

pijaństwo, narkomania, prostytucja czy

złodziejstwo

złodziejstwo

;

;



przenoszenie

przenoszenie

przez

przez

turystów

turystów

zarazków

zarazków

chorób

chorób

epidemicznych

epidemicznych

takich jak

takich jak

cholera, dyfteryt,

cholera, dyfteryt,

tyfus, ospa itp.;

tyfus, ospa itp.;



wprowadzaniu

wprowadzaniu

wielu ograniczeń i niedogodności

wielu ograniczeń i niedogodności

w życiu codziennym czyniąc je bardziej

w życiu codziennym czyniąc je bardziej

męczącym;

męczącym;



ograniczeniu

ograniczeniu

przez

przez

turystów zmotoryzowanych

turystów zmotoryzowanych

wolności pieszych

wolności pieszych

, jednocześnie stanowiąc

, jednocześnie stanowiąc

zagrożenie

zagrożenie

dla

dla

życia i zdrowia

życia i zdrowia

na drogach,

na drogach,

Negatywne skutki ruchu turystycznego

Negatywne skutki ruchu turystycznego

dotykają nie tylko środowiska terenów

dotykają nie tylko środowiska terenów

recepcyjnych, ich mieszkańców, ale

recepcyjnych, ich mieszkańców, ale

także samych turystów uczestniczących

także samych turystów uczestniczących

w tym ruchu. Przejawia się to w:

w tym ruchu. Przejawia się to w:



przedstawianiu

przedstawianiu

przybyłym

przybyłym

turystom

turystom

fałszywej wersji

fałszywej wersji

folkloru

folkloru

i

i

obyczajów

obyczajów

dostosowanej do wyobrażeń i oczekiwań

dostosowanej do wyobrażeń i oczekiwań

turystów

turystów

;

;



korzystanie

korzystanie

z miejscowości na terenie gdzie

z miejscowości na terenie gdzie

przekroczona jest

przekroczona jest

chłonność

chłonność

itd.

itd.



nieprzestrzeganiu

nieprzestrzeganiu

przez

przez

turystów

turystów

lokalnych

lokalnych

zwyczajów

zwyczajów

;

;



świadome wyrządzanie szkody zabytkom

świadome wyrządzanie szkody zabytkom

,

,



zubożeniu środowiska architektonicznego

zubożeniu środowiska architektonicznego

miejscowości turystycznych

miejscowości turystycznych

przez

przez

wznoszenie

wznoszenie

budowli

budowli

właściwych dla dużych

właściwych dla dużych

miast

miast

a nie dla danego

a nie dla danego

regionu;

regionu;



przypadkowym i bezplanowym

przypadkowym i bezplanowym

osadnictwie niszczącym architekturę

osadnictwie niszczącym architekturę

krajobrazu;

krajobrazu;



częstym

częstym

ograniczaniu możliwości poznawczych

ograniczaniu możliwości poznawczych

gdy program skoncentrowany jest na

gdy program skoncentrowany jest na

biernym

biernym

wypoczynku

wypoczynku

lub gdy jest

lub gdy jest

przeładowany

przeładowany

w

w

sposób przekraczający zdolności

sposób przekraczający zdolności

percepcyjne

percepcyjne

turystów

turystów

;

;



tzw. „chorobach pourlopowych”

tzw. „chorobach pourlopowych”

występujących wówczas gdy

występujących wówczas gdy

wyjazd

wyjazd

był

był

niewłaściwie

niewłaściwie

zorganizowany

zorganizowany

(przepełniona

(przepełniona

miejscowość, niski standard usług noclegowo-

miejscowość, niski standard usług noclegowo-

gastronomicznych, zły środek transportu itp.),

gastronomicznych, zły środek transportu itp.),



padaniu

padaniu

ofiarą

ofiarą

przestępstw

przestępstw

(gdyż dysponują

(gdyż dysponują

pieniędzmi),

pieniędzmi),

oszustw

oszustw

, jak również bywają

, jak również bywają

przedmiotem

przedmiotem

ataku terrorystów

ataku terrorystów

.

.

2. Dysfunkcje w środowisku

2. Dysfunkcje w środowisku

przyrodniczym

przyrodniczym

Środowisko przyrodnicze

Środowisko przyrodnicze

jest istotnym

jest istotnym

czynnikiem rozwoju

czynnikiem rozwoju

turystyki

turystyki

, stąd

, stąd

szczególny niepokój budzi fakt

szczególny niepokój budzi fakt

traktowania niektórych

traktowania niektórych

dóbr

dóbr

jako

jako

dobra wolne

dobra wolne

/woda i powietrze/ czyli

/woda i powietrze/ czyli

niewyczerpywalne

niewyczerpywalne

, co w świetle

, co w świetle

ostatnich badań

ostatnich badań

nie jest prawdą

nie jest prawdą

.

.

Mamy tu do czynienia z pewnym paradoksem a

Mamy tu do czynienia z pewnym paradoksem a

mianowicie -

mianowicie -

turystyka niszczy turystykę

turystyka niszczy turystykę

.

.

Rozwój

Rozwój

współczesnej turystyki

współczesnej turystyki

prowadzi do

prowadzi do

zmiany charakteru

zmiany charakteru

środowiska

środowiska

przyrodniczego

przyrodniczego

. Sytuacja ta powoduje

. Sytuacja ta powoduje

zagęszczanie urządzeniami

zagęszczanie urządzeniami

infrastruktury

infrastruktury

turystycznej

turystycznej

i ogólnej takimi jak -

i ogólnej takimi jak -

hotele,

hotele,

kempingi, drogi, tereny sportowe

kempingi, drogi, tereny sportowe

itp. wielu

itp. wielu

obszarów szczególnie atrakcyjnych

obszarów szczególnie atrakcyjnych

turystycznie.

turystycznie.

Urządzenia turystyczne i rekreacyjne

Urządzenia turystyczne i rekreacyjne

zajmują

zajmują

ogromne przestrzenie

ogromne przestrzenie

ciekawych turystycznie

ciekawych turystycznie

obszarów

obszarów

np. mamy tu również do czynienia z

np. mamy tu również do czynienia z

sytuacją taką, że

sytuacją taką, że

eksploatacja obiektów i

eksploatacja obiektów i

urządzeń turystycznych

urządzeń turystycznych

przynosi ogromną

przynosi ogromną

ilość

ilość

odpadów

odpadów

.

.

Jak stwierdza większość

Jak stwierdza większość

znawców przedmiotu

znawców przedmiotu

największe zagrożenie dla środowiska

największe zagrożenie dla środowiska

naturalnego stwarza

naturalnego stwarza

turystyka masowa

turystyka masowa

a

a

szczególnie wówczas gdy jest źle zorganizowana.

szczególnie wówczas gdy jest źle zorganizowana.

Wielkie szkody w

Wielkie szkody w

środowisku przyrodniczym

środowisku przyrodniczym

powoduje

powoduje

turystyka narciarska

turystyka narciarska

.

.

Utrzymanie

Utrzymanie

tras narciarskich

tras narciarskich

związane jest z koniecznością

związane jest z koniecznością

karczowania lasów, walcowaniem śniegu

karczowania lasów, walcowaniem śniegu

ciężkimi pojazdami /niszczenie trawy/.

ciężkimi pojazdami /niszczenie trawy/.

Wynikiem tego jest:

Wynikiem tego jest:

erozja gleby, lawiny,

erozja gleby, lawiny,

osunięcia ziemi, powodzie,

osunięcia ziemi, powodzie,

oraz

oraz

niszczenie

niszczenie

piękna krajobrazu

piękna krajobrazu

.

.

Turystyka wodna

Turystyka wodna

ma również swój udział w

ma również swój udział w

wyrządzaniu szkód w

wyrządzaniu szkód w

środowisku naturalnym

środowisku naturalnym

.

.

Turyści motorowodni

Turyści motorowodni

straszą

straszą

ptactwo wodne

ptactwo wodne

używając

używając

łodzi

łodzi

z silnikami spalinowymi,

z silnikami spalinowymi,

turyści

turyści

kajakowi

kajakowi

i po części

i po części

żeglarze

żeglarze

zaśmiecają

zaśmiecają

brzegi

brzegi

rzek i akwenów wodnych

rzek i akwenów wodnych

,

,

biwakują

biwakują

w

w

niedozwolonych miejscach.

niedozwolonych miejscach.

Turystyka wędrowna i rowerowa

Turystyka wędrowna i rowerowa

także

także

niejednokrotnie powodują

niejednokrotnie powodują

degradację

degradację

środowiska

środowiska

w wyniku nadmiernego

w wyniku nadmiernego

zagęszczania

zagęszczania

tras turystycznych i dróg

tras turystycznych i dróg

rowerowych

rowerowych

, obniżając tym samym

, obniżając tym samym

walory

walory

naturalne terenu.

naturalne terenu.

Przeprowadzone badania dowodzą, że

Przeprowadzone badania dowodzą, że

turystyka

turystyka

wywołuje największe

wywołuje największe

negatywne zmiany na terenach

negatywne zmiany na terenach

nadmorskich i górskich

nadmorskich i górskich

np. badania w

np. badania w

Tatrzańskim Parku

Tatrzańskim Parku

Narodowym

Narodowym

wykazały, że

wykazały, że

ruch turystyczny

ruch turystyczny

na tym

na tym

terenie spowodował:

terenie spowodował:

I etap

I etap

: niszczenie pokrywy roślinnej,

: niszczenie pokrywy roślinnej,

II etap

II etap

: niszczenie pokrywy glebowej,

: niszczenie pokrywy glebowej,

III etap

III etap

: powstanie wydeptanej przez turystów

: powstanie wydeptanej przez turystów

ścieżki na podłożu skalnym,

ścieżki na podłożu skalnym,

IV etap

IV etap

: pojawienie się procesów erozyjnych,

: pojawienie się procesów erozyjnych,

V etap

V etap

: zmiany w rzeźbie terenu.

: zmiany w rzeźbie terenu.

„

„

Turystyka zjada turystykę”

Turystyka zjada turystykę”

przykrym

przykrym

przykładem w tym zakresie mogą być niektóre

przykładem w tym zakresie mogą być niektóre

imprezy

imprezy

turystyki alternatywnej

turystyki alternatywnej

czy nawet

czy nawet

ekologicznej

ekologicznej

uznawane za rodzaje

uznawane za rodzaje

turystyki

turystyki

przyjaznej

przyjaznej

środowisku Znane są

środowisku Znane są

przekształcenia w środowisku przyrodniczym

przekształcenia w środowisku przyrodniczym

przez

przez

turystów

turystów

uprawiających

uprawiających

trekking

trekking

w

w

rejonie szczytów

rejonie szczytów

Annapurna

Annapurna

oraz

oraz

Mount

Mount

Everest

Everest

gdzie w wyniku

gdzie w wyniku

masowego

masowego

zbaczania

zbaczania

turystów

turystów

ze ścieżek doszło do

ze ścieżek doszło do

poważnych zniszczeń w

poważnych zniszczeń w

szacie roślinnej

szacie roślinnej

.

.

Kolejnym problemem w odwiedzanych przez

Kolejnym problemem w odwiedzanych przez

turystów

turystów

rejonach

rejonach

Nepalu

Nepalu

jest

jest

zanieczyszczenie

zanieczyszczenie

środowiska

środowiska

odpadami np.

odpadami np.

puszkami, butelkami, workami foliowymi

puszkami, butelkami, workami foliowymi

.

.

4. Dysfunkcje w sferze gospodarczej

4. Dysfunkcje w sferze gospodarczej

Negatywne

Negatywne

skutki

skutki

turystyki

turystyki

w sferze

w sferze

gospodarczej odczuwane są szczególnie przez

gospodarczej odczuwane są szczególnie przez

kraje recepcyjne

kraje recepcyjne

. Najistotniejszym momentem

. Najistotniejszym momentem

może być tu

może być tu

uzależnienie państw

uzależnienie państw

przyjmujących od państw wysyłających

przyjmujących od państw wysyłających

turystów

turystów

, szczególnie w sytuacji, gdy znaczna

, szczególnie w sytuacji, gdy znaczna

część

część

dochodów

dochodów

wraca do

wraca do

krajów emisyjnych

krajów emisyjnych

np. jako zapłata za importowane urządzenia

np. jako zapłata za importowane urządzenia

niezbędne do

niezbędne do

obsługi turystyki zagranicznej

obsługi turystyki zagranicznej

przyjazdowej

przyjazdowej

. Znaczna część

. Znaczna część

hoteli

hoteli

należy do

należy do

organizacji ponad państwowych

organizacji ponad państwowych

i do nich

i do nich

trafia większość

trafia większość

dochodów

dochodów

.

.

Rozwojowi

Rozwojowi

turystyki

turystyki

w niektórych

w niektórych

krajach

krajach

może towarzyszyć

może towarzyszyć

upadek

upadek

innych

innych

działów

działów

gospodarki

gospodarki

. Rozwój

. Rozwój

turystyki

turystyki

w

w

obszarach

obszarach

recepcyjnych

recepcyjnych

powoduje tam

powoduje tam

wzrost

wzrost

inflacji

inflacji

, a przez to wyższe

, a przez to wyższe

ceny

ceny

wielu

wielu

dóbr i

dóbr i

usług

usług

niż w pozostałych -

niż w pozostałych -

nieturystycznych

nieturystycznych

regionach tego

regionach tego

kraju

kraju

, co pośrednio

, co pośrednio

obniża

obniża

standard życia

standard życia

miejscowej ludności.

miejscowej ludności.

Wiele

Wiele

krajów

krajów

słabo rozwiniętych

słabo rozwiniętych

gospodarczo

gospodarczo

znacznie

znacznie

inwestuje

inwestuje

w

w

infrastrukturę

infrastrukturę

turystyczną

turystyczną

a następnie intensywnie

a następnie intensywnie

eksploatuje

eksploatuje

swe

swe

zasoby turystyczne

zasoby turystyczne

niewiele

niewiele

w zamian uzyskując w wyniku czego

w zamian uzyskując w wyniku czego

turystyka

turystyka

przestaje być opłacalnym

przestaje być opłacalnym

interesem

interesem

.

.

Reasumując można stwierdzić, że

Reasumując można stwierdzić, że

„ im

„ im

biedniejszy i słabiej rozwinięty jest kraj

biedniejszy i słabiej rozwinięty jest kraj

recepcyjny, tym niekorzystniej wypada dla

recepcyjny, tym niekorzystniej wypada dla

niego rachunek kosztów i zysków,

niego rachunek kosztów i zysków,

związanych z rozwojem turystyki”.

związanych z rozwojem turystyki”.