Kompozycja w fotografii

Poprawna kompozycja zdjęcia decyduje o tym, że jedne fotografie zaliczamy do udanych,

a inne przechowujemy na twardym dysku komputera tylko z sentymentu. Czy można się
jej nauczyć?

Zazwyczaj pierwszym krokiem w nauce fotografowania jest opanowanie podstawowych

zagadnień technicznych. Kiedy już potrafimy odpowiednio ustalać ekspozycję, dobierać
właściwy balans bieli do warunków oświetlenia i nie mamy żadnych problemów z

poprawnym ustawianiem ostrości, to... trzeba pójść krok dalej i popracować nad
odpowiednią kompozycją fotografii. Zasad, jakimi rządzi się ta sztuka, jest kilka, a co

ciekawe, jej podstawowe założenia wymyślili już starożytni Grecy. Oczywiście, wówczas
miały one zastosowanie do form malarskich i rzeźby, ale okazuje się, że z powodzeniem

mogą być wykorzystane przy komponowaniu fotografii.

Czym jest kompozycja? W uproszczonym znaczeniu tego słowa ma ona za zadanie
powiązać wszystkie elementy znajdujące się na zdjęciu tak, aby tworzyły logiczną całość.

Układ kompozycyjny powinien być prosty. Fotografie z wyszukanym i misternie
zaplanowanym położeniem przedmiotów najczęściej sprawiają wrażenie sztuczności.

Mocne punkty obrazu

Jednym z najczęstszych kompozycyjnych błędów na zdjęciach
jest umieszczenie fotografowanego przedmiotu lub osoby

centralnie w kadrze. I może nie byłoby to aż tak naganne, gdyby
nie fakt, że obejrzenie więcej niż 10 fotografii skadrowanych

centralne jest po prostu nudne. Jak temu zaradzić?

Według klasycznych zasad dobrze zakomponowana fotografia to
taka, na której jeden ze znajdujących się obiektów został

umieszczony w tzw. mocnym punkcie obrazu. Ale czym są owe
mocne punkty? Zagadnienie to związane jest z wielkością obrazu

i stosunkiem jego boków względem siebie.

Wyobraźmy sobie, że na zdjęciu rysujemy dwie poziome i dwie

pionowe linie na wysokości 1/3 i 2/3 obrazu (fot. 1). W ten
sposób podzieliliśmy fotografię według zasady tzw. złotego

podziału znanej już starożytnym. Miejsca przecięcia się tych linii
to tzw. mocne punkty obrazu. Wokół nich leżą pola o specjalnej

właściwości. Jeżeli na takim polu umieścimy jakikolwiek
przedmiot, będzie on przyciągał wzrok oglądającego. Należy

zwrócić uwagę, że mocne punkty leżą na przekątnych obrazu
(fot. 2). W jego środku mocnego punktu nie ma.

To tłumaczy poprawność kompozycji po przekątnej. Niektóre

cyfrowe kompakty posiadają opcję włączenia linii pomocniczych na ekranie LCD
wyznaczających mocne punkty - wówczas zadanie mamy ułatwione. W praktyce ich

wyczucie nie jest trudne. Zazwyczaj gwarancją wykonania ciekawego ujęcia jest
umieszczenie w kadrze postaci lub przedmiotu w jednym z tych punktów, pod warunkiem

że zaaferowani tą czynnością nie zapomnimy o właściwych parametrach ekspozycji.
Zasada "złotego podziału" sprawdza się, o ile zdecydujemy się na wykorzystanie tylko 1,

2, a w rzadkich przypadkach 3 punktów. Komponowanie z użyciem 4 miejsc sprawia, że
na fotografii panuje chaos, a oglądający ją nie wie, co tak naprawdę chcemy pokazać.

Wykorzystanie 4 punktów w efekcie daje kompozycję centralną - układ, który bardzo
rzadko się sprawdza. Umieszczenie przedmiotu w środku obrazu, symetrycznie do jego

Fot. 2 Kompozycja po

przekątnej to najprostszy

sposób na ciekawe zdjęcie.

Fot. 1 Na fotografii zostały

naniesione linie tzw. złotego

podziału. Utworzyły punkty,

wokół których skupia się

wzrok oglądającego.

1

brzegów, podkreśla co prawda, że przedmiot jest głównym tematem zdjęcia, lecz rzadko
daje ciekawe wrażenie estetyczne i zdjęcie w efekcie jest nudne. Kiedy symetria w

fotografii nie jest zakazana? Symetryczny układ na zdjęciu uzasadniony jest w
przypadku, gdy fotografujemy przedmioty, w których istocie tkwi symetria, np. budynki.

Pamiętajmy o tym, że zdjęcia tak zakomponowane mają charakter statyczny.

Wskazówka
Dobre kompozycyjnie zdjęcie powinno mieć tylko jeden temat główny.

Jest to więc rozwiązanie bardzo dobre, jeżeli zależy nam
na uzyskaniu poważnej i monumentalnej fotografii.

Najłatwiejszym układem kompozycyjnym jest kompozycja
po przekątnej nazywana też skośną. Dlaczego? Ponieważ

rozmieszczając na zdjęciu przedmioty w ten sposób mamy
pewność, że umieścimy elementy w mocnych punktach

obrazu zlokalizowanych właśnie na przekątnej. Oprócz tego
fotografia nabierze dynamiki. Wyobraźmy sobie samolot na

niebie. Jeżeli pokażemy go poziomo, to wrażenie ruchu
będzie małe. Czy da się nad tym zapanować? Odpowiedź

na to pytanie bliższa jest matematyce, aniżeli sztuce
fotografii. Nie każdy kąt nachylenia linii skośnej daje takie

samo wrażenie dynamiki. Największy efekt osiągniemy
przy nachyleniu ok. 30ş w stosunku do poziomu zdjęcia.

Pochylenie fotografowanego przedmiotu pod kątem
większym lub mniejszym jest równoznaczne z osłabieniem

dynamiki, aż do jej całkowitego wyciszenia w układzie
90/180ş. Aby lepiej zrozumieć to zagadnienie, należy

posłużyć się przykładem ludzkiego oka. Symetrycznie
widzimy wtedy, gdy przedmiot jest na wprost w nas. Z

każdego innego miejsca w mniejszym lub większym
stopniu postrzegamy go niesymetryczne (ponieważ

patrzymy pod kątem). To dlatego asymetria w fotografii tak się nam podoba. Po prostu
bliższa jest naszemu postrzeganiu świata.

Temat główny

Zagadnienie kompozycji powiązane jest bezpośrednio z tematyką
zdjęcia. Często zdarza się, że znajdujemy się w tak uroczym

miejscu, że najchętniej sfotografowalibyśmy wszystko. I nie ma w
tym nic złego, pod warunkiem że nie zamierzamy tego zrobić na

jednym zdjęciu. Na fotografii powinien być tylko jeden temat
główny. Choć bywa to trudne w realizacji, komponując ujęcie

warto o tym pamiętać. Temat główny powinien przyciągać wzrok.
Nie może być ukryty pomiędzy innymi, pozostałymi elementami

obrazu. Jeszcze nikomu w interesujący sposób na jednym zdjęciu
nie udało się sfotografować: zachodu słońca, kwiatów nad

brzegiem, pływającej po jeziorze łódki i dzieci bawiących się na

brzegu - dlatego że jest to po prostu niemożliwe. Przed naciśnięciem migawki trzeba

podjąć decyzję, który z tematów jest dla nas najważniejszy. Oczywiście, oprócz tematu
głównego w obrazie muszą być elementy uzupełniające, czyli tło. Jeżeli więc

sfotografujemy spacerującego po ulicy człowieka, to tematem zdjęcia będzie człowiek, a
uzupełniającymi elementami wszystkie przedmioty, które składają się na ulicę. Tło w

obrazie fotograficznym jest konieczne nie tylko ze względu na to, że nie jesteśmy go w
stanie uniknąć. To ono ma wprowadzić do zdjęcia czytelność, mówić o środowisku, w

jakim znajduje się fotografowany przedmiot i wiązać go z otoczeniem.

Fot. 5 Umieszczenie linii

horyzontu na wysokości 2/3

zdjęcia przydaje się także w

fotoreportażu.

2

Fot. 4 Świadomie

wykorzystując perspektywę

możemy stworzyć niebanalne

kompozycyjnie zdjęcie.

Jeżeli udało nam się poprawnie zaakcentować temat główny, to tło będzie budowało
nastrój fotografii i dopełniało go kompozycyjnie.

Zasada kontrastu

Niebagatelną rolę w kompozycji ujęcia odgrywa kolor. Stara fotograficzna zasada mówi,
że najlepiej na czarno-białych zdjęciach wyglądają rzeczy kolorowe. Dlaczego tak jest?

W przypadku wielobarwnych tematów bardzo trudno jest przekazać główną myśl. Widz

rozpraszany jest agresywną czerwienią, zwracającym uwagę żółtym czy różowym. Jeżeli
więc jesteśmy w miejscu, w którym z każdej strony krzyczą do nas wielobarwne reklamy,

kolorowe fasady kamienic i intensywne barwy ubrań przechodniów, to warto zacząć
fotografować w czerni i bieli lub kolory zdjęcia zamienić na skalę szarości w programie

graficznym. Odwrotnie powinniśmy postąpić, jeżeli fotografujemy scenę, w której
przeważają tylko dwa kolory. Wyobraźmy sobie żółty dom z niebieskimi okiennicami lub

dziewczynę w purpurowym płaszczu spacerującą po trawie. Trudno o mocniejszy
kolorystyczny kontrast. Po podciągnięciu nasycenia i kontrastu uzyskany na takich

dwubarwnych fotografiach efekt powinien przypominać obrazki rodem z bajki. Natomiast
przekonwertowanie tych ujęć na czarno-białe jest z góry skazane na niepowodzenie,

ponieważ purpurowy i zielony w skali szarości są łudząco do
siebie podobne.

Plany w fotografii

Najbardziej znanym i rozpowszechnionym jest pojęcie planów

filmowych. Jednak równie często poszczególne plany
wykorzystywane są w rzeźbie i malarstwie. Większość z nas

potrafi je wymienić, ale nie wszyscy wykorzystują tę wiedzę
podczas komponowania fotografii, a szkoda. Pokazanie akcji w

ogólnym planie, bohaterów w półzbliżeniu, emocji na twarzach w
dużym zbliżeniu, a wreszcie spuentowanie wydarzenia trafnym

detalem sprawi, że nasz materiał na pewno zyska na wartości.
Pamiętajmy jednak, że rzadko można te wszystkie kadry wykonać za pomocą jednego

obiektywu. W reportażu, oprócz odpowiedniej kompozycji i poprawności technicznej, liczą
się odwaga i umiejętność podejścia blisko pokazywanego wydarzenia.

Obserwując sceny filmowe, można nauczyć się jednej rzeczy - prawidłowego kadrowania

portretów i sytuowania postaci w przestrzeni. Na pewno więcej miejsca należy zostawić
przed twarzą modelki aniżeli za nią. To dlatego, że oglądając fotografię podświadomie

chcemy dowiedzieć się, na co patrzyła osoba na zdjęciu. Jeżeli fotograf skierował wzrok
modelki w prawo, to powinien tak skadrować obraz, by z prawej strony pozostawić więcej

przestrzeni.

Jedną z najtrudniejszych rzeczy w czasie wykonywania zbliżeń jest "obcinanie" kończyn.
Powróćmy w tym miejscu jeszcze raz do antycznych Greków. Poprawne "ucięcie" ręki, to

takie, gdy kadr kończy się w pobliżu któregoś ze stawów. Wszystkie starożytne posągi da
się opisać wedle tej zasady. Nowożytnym przykładem może być "Rączka" z filmu "Rodzina

Adamsów". Ucięta tuż nad nadgarstkiem filmowa dłoń może zawsze przypominać nam o
poprawnym kadrowaniu.

Sztuczki pejzażystów

Fot. 3 Asymetryczny

charakter fotografii uzyskamy,

komponując w oparciu o

jeden, dwa lub trzy mocne

punkty obrazu.

3

Wielu fotografów potrafi wykonać przepiękne zdjęcia
krajobrazowe. Oglądając je, zastanawiamy się, czy na ich miejscu

zrobilibyśmy je równie dobrze. Co decyduje o tym, że jedne
pejzaże nam się podobają, a inne nie?

Prosta reguła dotycząca tego typu zdjęć mówi o umieszczeniu linii

horyzontu nisko (1/3 zdjęcia) lub wysoko (na poziomie 2/3
zdjęcia). Umieszczenie jej w środku kadru wpływa na harmonię

zdjęcia i przydaje się gdy zależy nam na ukazaniu spokojnego pejzażu (fot. 6). Dobre
zdjęcie krajobrazowe to takie, które absorbuje uwagę oglądającego ciekawym układem

chmur lub niebanalnym ukazaniem ziemi, morza czy skał.

Najczęściej nie da się pogodzić tych dwóch tematów. Chcąc wyeksponować chmury,
zdjęcie należy skadrować, tak by horyzont znajdował się nisko (fot. 7). Natomiast gdy

pokazujemy odbicia w tafli jeziora, panoramę gór lub szachownicę pól, to najkorzystniej
jest "unieść" linię horyzontu wysoko (fot. 8). W obydwu przypadkach warto zwrócić

uwagę na to, by była ona prosta.

Tło i ruch w fotografii

Nie tylko pierwszy plan, ale również tło stanowi bardzo ważną

składową fotografii. Łatwo zepsuć np. dobry portret złym
dobraniem tła. Najczęściej goniąc za tematem zdjęcia

zapominamy, że równie ważne jest to, co dzieje się na drugim, a
nawet trzecim planie. Jeżeli nad tym nie zapanujemy, może

okazać się, że na naszych portretach z głowy modeli "wyrasta"
latarnia lub drzewo. Usuwanie takich niedociągnięć w programie

graficznym oczywiście jest możliwe, ale jest to zajęcie żmudne, a
uzyskany efekt bywa niezadowalający. Zamiast spędzać kwadranse nad retuszem zdjęcia

w Photoshopie, prościej jest przesunąć się dwa kroki w lewo lub prawo w czasie
fotografowania.

Najprostszym sposobem na wygubienie niechcianych szczegółów
tła jest zastosowanie małej głębi ostrości. Fotografując z użyciem

przysłony f/2.8, f/4 jesteśmy w stanie mocno zaakcentować
temat główny, a rozpraszające elementy tła ukryć w obszarze

nieostrości. Jedna uwaga - jeżeli temat zdjęcia nie znajduje się w
centrum kadru to sprawdźmy dokładnie czy autofokus poprawnie

nastawił ostrość.

Nie bez znaczenia jest to, czy fotografujemy postać idącą z lewej

strony na prawą, czy odwrotnie. Związane jest to z kulturowym przyzwyczajeniem

czytania z lewej do prawej strony. Instynktownie również obrazy, tak jak kartkę książki,
oglądamy od lewego górnego do prawego dolnego narożnika. W związku z tym ruch w

prawą stronę odczytujemy jako naturalny i płynny (fot.15). Jeżeli natomiast chcemy
pokazać osobę idącą "pod prąd", nic prostszego jak zarejestrować ruch z prawej na lewą

stronę zdjęcia (fot. 16). Pamiętajmy, że większość osób za naturalny kierunek oglądania
zdjęcia poziomego uważa z lewej na prawą stronę, a zdjęcia pionowego od góry do dołu.

Fot. 6

Fot. 15

Fot. 16

4

Fot. 7

Fot. 8

{{dalej:zoom}}

Równowaga w fotografii

W świecie profesjonalnych fotografów przyjęło się używanie kilku specyficznych określeń

dotyczących kompozycji zdjęcia. Mówi się na przykład, że zdjęcie jest "za ciężkie" albo
"przechyla się" na którąś ze stron. Co to właściwie oznacza?

Zacznijmy od pojęcia ciężkości. Wyobraźmy sobie powierzchnię
zdjęcia opartą na ostrzu igły (rysunek 1). Umieszczając na niej

elementy obrazu, "obciążamy" ją. Jeżeli więc w punkcie A
umieścimy czarną plamę, to spoglądając na obrazek będziemy

mieli wrażenie, że za chwilę cała kartka przechyli się w kierunku
strzałki. Aby temu zapobiec, wystarczy na naszym schemacie

umieścić punkt B (mniejszy od punktu A), który będzie
przeciwwagą (rysunek 2). Wówczas nasze zdjęcie wróci do

poziomego położenia. Oczywiście opisane zjawisko opiera się
tylko na wrażeniu wzrokowym. Jest ono jednak kluczowe dla

zagadnienia kadrowania, które przecież w całości związane jest z
naszymi odczuciami i wrażeniami. Zasadą jest, że temat główny

zdjęcia powinien posiadać największą "ciężkość" kompozycyjną.

Można ją uzyskać, przedstawiając fotografowany przedmiot jako największy w

porównaniu z innymi elementami (oczywiście oprócz tła,
które zajmuje często największą przestrzeń). Istnieje

również inny sposób. Aby pokazać widzowi temat główny
fotografii, możemy posłużyć się wartościami tonalnymi

zdjęcia. Jeżeli przykładowo na jasnym tle umieścimy jedną
czarną i jedną szarą figurkę, to uwagę widza będzie

zwracała ta czarna. I odwrotnie - na czarnym tle "ciężkie"
będą elementy jasne. Oprócz opisanych powyżej

czynników na "ciężkość" zdjęcia wpływa również kształt
fotografowanych przedmiotów. Jeśli wybierzemy się na

spacer i sfotografujemy budynek, który umieszczony jest
pomiędzy innymi domami, to nie będzie on mocno

zwracającym uwagę elementem. Ten sam budynek
sfotografowany pomiędzy drzewami będzie sprawiał

wrażenie "ciężkiego". I jeszcze jedna uwaga. Przedmioty,
które na fotografii są odwzorowane ostro, bardziej

przyciągają nasz wzrok, niż te poza obszarem głębi
ostrości. Dlatego żaglówka na tle nieba jest elementem

mocniejszym, aniżeli nieostra plama obłoku.

Kompozycja a głębia ostrości

Udane zdjęcie to takie, które jest nie tylko poprawnie
skomponowane, ale również nienaganne pod względem technicznym. Wyobraźmy sobie

jesienną kałużę i zatopione w niej liście. Fotografując z małą głębią ostrości, czyli
przysłoną f/2,8, i ustawiając ostrość na odbicie w tafli wody, uzyskamy zdjęcie ładne,

ale... bardzo abstrakcyjne (fot. 14). Jeżeli poprawnie dopasujemy wielkość głębi ostrości
do fotografowanego obiektu, to wówczas unikniemy efektu odrealnienia, oglądający nie

będzie miał wątpliwości co jest na zdjęciu (fot. 13).

Fot. 9 Barwy dopełniające się

(np. zielona i purpurowa; żółta

i niebieska) tworzą

najmocniejszy kontrast

kolorystyczny. Jednak przy

zamianie kolorystyki zdjęcia

na skalę szarości stają się do

siebie bardzo podobne.

5

Rys. 1Kompozycja

niepoprawna - lewy dolny róg

jest zbyt "ciężki".

Rys 2. Kompozycja poprawna

- równowaga obrazu została

zachowana.

Pierwszy plan

Fotografując umieszczamy na płaszczyźnie naszego obrazu

najczęściej przedmioty trójwymiarowe, które znajdują się
w przestrzeni. Niestety zdjęcie jest płaskie. Jak więc

można pokazać na nim trójwymiarowy temat, tak by
zachować jego przestrzenny charakter? Istnieją dwa

sposoby na uzyskanie takiego efektu. Pierwszym z nich
jest perspektywa geometryczna. Polega ona na tym, że

przedmioty znajdujące się dalej na zdjęciu mają mniejszy
rozmiar od tych usytuowanych bliżej. Drugi ze sposobów

jest związany z faktem, że elementy znajdujące się daleko
są bardziej zamglone i mniej kontrastowe od tych najbliżej

oglądającego.

Jeżeli więc wszystkie elementy budujące nasz obraz
umieścimy w jednakowej odległości od aparatu, to

perspektywicznie zdjęcie będzie płaskie. Natomiast gdy
jedne przedmioty będą blisko, a kolejne daleko, to

oglądający porównując ich wielkość będzie miał wrażenie
przestrzeni, a często i odległości, jaka dzieliła

fotografującego od tematu zdjęcia. Co ważne, zazwyczaj
przy takim układzie kompozycyjnym temat główny nie

znajduje się na pierwszym, a dalszym planie. Element pierwszoplanowy służy tylko do
nadania przestrzenności. Musimy pamiętać, by nie odwracał on uwagi i nie zasłaniał

tematu głównego. Co może być elementem pierwszoplanowym? Przy fotografowaniu
krajobrazu np. pień drzewa, przy zdjęciach architektury jakiś fragment: balustrada,

latarnia, rzeźba. Zwróćmy uwagę, by nie był on zbyt jasny i kontrastowy, ponieważ w
połączeniu go z ciemnym tematem zdjęcia nie uzyskamy poprawnej kompozycji - jasne

plamy będą rozpraszać oglądającego.

Wskazówka
Pracując nad kompozycją nie zapominajmy o parametrach technicznych. Błędy, takie jak zbyt mała głębia
ostrości, prześwietlenie lub niedoświetlenie sprawią, że nasza praca nad udanym kadrem nie zostanie
zauważona.

Perspektywa w fotografii

Najczęściej zdjęcia robimy gdy aparat znajduje się na wysokości naszych oczu. Taki
sposób trzymania cyfrówki sprawia, że uzyskujemy na fotografii perspektywę naturalną,

czyli rejestrujemy obraz tak, jak widzimy. Co się stanie, jeżeli położymy aparat na ziemi
lub podniesiemy go bardzo wysoko i wtedy zrobimy zdjęcie? Oczywiście zmienimy

wówczas perspektywę, przez co pokażemy oglądającemu obraz inny niż ten, do którego
na co dzień jest przyzwyczajony. Istnieją trzy podstawowe sposoby fotografowania -

pokazanie przedmiotu z góry (np. gdy trzymamy aparat na wyciągniętych rękach nad
głową), z dołu (np. gdy położymy cyfrówkę na ziemii) i z poziomu wysokości oczu

fotografującego.

Dużo można zmienić w charakterze obrazu poprzez odpowiednie

wykorzystanie tych trzech, jakże różnych punktów widzenia.
Rosnąca na łące stokrotka, na którą patrzymy z wysokości i tak

zakomponowana w kadrze jest obrazem pospolitym, a nawet
nudnym. Ten sam kwiat z poziomu ziemi wygląda inaczej i

przykuwa wzrok.

Fot. 12 Wrażenie przestrzeni

na zdjęciu udało się uzyskać

poprzez rozmycie pierwszego

planu (kawałek liścia) oraz tła.

6

Fot. 11 Zbyt "ciężkie" zdjęcie

zostało zrównoważone

jasnym elementem w

mocnym punkcie obrazu.

Nie bez znaczenia przy komponowaniu ujęć z użyciem różnych punktów widzenia
pozostaje zastosowanie szerokokątnej czy standardowej optyki. Wyobraźmy sobie, że

fotografujemy aparatem z szerokokątnym obiektywem osobę, która siedzi i zwrócona jest
twarzą i nogami w naszym kierunku. Przyjmijmy, że

zdjęcie wykonamy trzymając aparat blisko ziemii. Jeżeli
wykonując je podejdziemy blisko modelki, okaże się, że na

fotografii powstaną silne przerysowania, w efekcie czego
kolana pozującej nam dziewczyny zostaną zarejestrowane

jako nienaturalnie duże w stosunku do jej twarzy. Stanie
się tak dlatego, że obrazy przedmiotów znajdujących się

bliżej są proporcjonalnie większe od tych położonych dalej
na zdjęciu. Oczywiście niekorzystnym przerysowaniom

możemy zaradzić, odsuwając się kilka kroków od modelki,
wówczas zachowamy naturalne proporcje ciała. Jeżeli

chcemy, z przerysowań możemy uczynić atut. W jaki
sposób?

Powróćmy do przykładu z dziewczyną. Jeżeli głównym

tematem zdjęcia uczynimy jej stopę, to przerysowanie
wynikające z zastosowania szerokiego obiektywu i bliskiej

odległości sprawi, że nasze ujęcie na pewno będzie miało
niecodzienny i zaskakujący charakter. Wielka stopa na

pierwszym i mała głowa na drugim planie powinny razem
zgrać się w humorystyczny obraz. Aby kompozycję zdjęcia

opierać na przerysowaniach, musimy pamiętać o tym, by
korzystać z nich zdecydowanie. Oglądający naszą

fotografię nie może mieć wątpliwości, że efekt, który widzi
na zdjęciu, był zaplanowany przez fotografa i nie jest

dziełem przypadku.

Pionowo czy poziomo?

Jeszcze przed wykonaniem zdjęcia powinniśmy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy temat
lepiej komponuje się w pionie czy w poziomie. Zazwyczaj rozwiązanie problemu jest

banalne i zależy od fotografowanego przedmiotu. Jeżeli wysokość przedmiotu przekracza
jego szerokość, stosujemy układ pionowy. W odwrotnym przypadku - poziomy. Tak samo

postępujemy w przypadku portretów. Czasami jednak wybór nie jest prosty, co wówczas?
W tym momencie musimy powrócić do zagadnienia tematu zdjęcia. Jeśli odpowiemy

sobie na pytanie, co na naszej fotografii "gra pierwsze skrzypce", to kwestia pion czy
poziom stanie się drugorzędna.

7

Fot. 13 Poprawne dobranie

głębi ostrości do

fotografowanego przedmiotu

pozwala na wyeksponowanie

tematu głównego.

Fot. 14 Ustawienie ostrości na

odbijające się w kałuży

drzewo spowodowało, że

zdjęcie nabrało malarskiego,

ale odrealnionego charakteru.

Za przykład weźmy zdjęcie wieczornego nieba. Sfotografowane zostało w poziomie (fot.
17) i pionie (fot. 18). W tym wypadku lepsza okazała się pionowa kompozycja. Nie tylko

lepiej wyodrębnia ona grę światła na wieczornym niebie, ale również ciemne chmury od
góry dopełniają całości z linią budynków. Zdjęciu poziomemu brakuje już tej dynamiki.

Prawa część fotografii jest zbyt ciemna, przez co zdjęcie nie jest zrównoważone
kompozycyjnie i "przechyla się" w lewą stronę.

Podsumowanie

Naukę kompozycji należy rozpocząć od zasady tzw. złotego podziału. Kiedy nauczymy się

korzystać z mocnych punktów obrazu i wokół nich prowadzić wzrok oglądającego,
wówczas możemy być pewni, że odczyta on poprawnie temat naszego zdjęcia. Fotografia

powinna "bronić się" sama - bez zbędnych wyjaśnień ,co chcieliśmy pokazać.

Jak wykorzystać plany do komponowania fotografii?

8

Fot. 17 Nie najlepsza,

pozioma kompozycja kadru

sprawiła, że prawa strona

fotografii jest nudna.

Fot. 18 Pionowa kompozycja

zdjęcia pozwoliła na

zaakcentowanie gry światła

na niebie.

Plan pełny - postać jest

widoczna w całości i stanowi

główną częćś kadru.

Plan amerykański - w tym

planie postaci ukazane są od

kolan w górę. W planie

amerykańskim warto położyć

akcent na otoczenie, które

powinno harmonizować z

przedstawianą sceną.

Agnieszka Markowska

9

Detal - pokazując szczegół

fotografowanej sceny, łatwo

możemy odwołać się do

symboliki. Detal przyda się w

każdym cyklu fotograficznym,

począwszy od zdjęć

architektury, a na

fotoreportażu kończąc.

Plan bliski, tzw. półzbliżenie -

to ujęcie popiersia. Ten
sposób komponowania

pozwala na wykonanie

ciekawego portretu.

Plan ogólny - pokazanie

pleneru lub miejsca z całymi

sylwetkami. Korzystając z

tego planu, w wygodny

sposób możemy ukazać

postać w jego otoczeniu, np.

w miejscu pracy lub

odpoczynku.

Zbliżenie - w tym planie twarz

fotografowanej osoby

wypełnia cały kadr. Im więcej

emocji uda nam się

przekazać na

zakomponowanym w ten

sposób zdjęciu, tym lepiej.