protetyk_sluchu_322[17].O1.04

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku komputerowym

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Budowa komputera PC

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Sieci komputerowe. Internet, poczta elektroniczna.

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Oprogramowanie systemowe i użytkowe

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o wykorzystaniu technik

informacyjnych w świadczeniu usług medycznych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez trudności mógł korzystać z podręcznika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

−

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

−

ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów,

−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

−

literaturę źródłową.

Schemat układu jednostek modułowych

322[17].O1

Świadczenie usług

medycznych

322[17].O1.01
Nawi

ązywanie

i utrzymywanie kontaktów

interpersonalnych

322[17].O1.02

Prowadzenie dzia

łań

profilaktycznych

i promowanie zdrowia

322[17].O1.03

Stosowanie przepisów

bezpiecze

ństwa i higieny

pracy oraz udzielanie

pierwszej pomocy

322[17].O1.04

Wykorzystywanie technik

informacyjnych

świadczeniu usług

medycznych

322[17].O1.05

Stosowanie przepisów

prawa i zasad ekonomiki

w ochronie zdrowia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

samodzielnie i bezpiecznie posługiwać się systemem komputerowym oraz jego

oprogramowaniem,

−

korzystać z dostępnych za pomocą komputera źródeł informacji,

−

wyszukiwać informacje w bazach danych,

−

realizować złożone projekty w zespole,

−

przestrzegać prawnych i etycznych norm dotyczących: rozpowszechniania programów

komputerowych, bezpieczeństwa i ochrony danych,

−

samodzielnie pogłębiać wiedzę związaną z technologią informacyjną,

−

użytkować komputer,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

posłużyć się programami komputerowymi w zakresie niezbędnym do wykonywania
czynności zawodowych,

−

skorzystać z dostępnej bazy danych,

−

wykorzystać umiejętność posługiwania się oprogramowaniem komputerowym do
doskonalenia obsługi klientów,

−

posłużyć się oprogramowaniem komputerowym do obsługi księgowości,

−

pozyskać informacje zawarte w portalach internetowych,

−

odebrać i przekazać informacje za pomocą poczty elektronicznej i innych nośników
informacji,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie pracy na stanowisku
komputerowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące

na stanowisku komputerowym

4.1.1. Materiał nauczania

Wyposażenie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia elementów tego wyposażenia
(Rys.1) nie może podczas pracy powodować nadmiernego obciążenia układu mięśniowo
– szkieletowego i wzroku oraz być źródłem zagrożeń dla ucznia [8].

Rys.1. Prawidłowo zorganizowane stanowisko komputerowe [22]

Zasady  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy  obowiązujące  na  stanowisku  komputerowym
regulowane są przez wytyczne zawarte w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
z  dnia  1  grudnia  1998  roku  w  sprawie  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy  na  stanowiskach
wyposażonych  w  monitory  ekranowe  Dz.  U.  Nr 148  poz.  973  z  późn.zm.  oraz  w  Instrukcji
w  sprawie  wymagań  higienicznych  na  stanowiskach  pracy  przy  monitorach  ekranowych
opracowanej przez Instytut Medycyny Pracy – Zakład Szkodliwości Fizycznych, uaktualniona
od 01.01.1996r.
Monitor ekranowy powinien spełniać następujące wymagania [5]:

−

znaki na ekranie powinny być czytelne i wyraźne,

−

obraz powinien być stabilny, bez tętnienia lub innych form niestabilności,

−

jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zależności
od warunków oświetlenia stanowiska komputerowego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

regulacja ustawienia monitora powinna umożliwiać pochylenie ekranu co najmniej 20

tyłu i 5

do przodu oraz obrót wokół własnej osi o co najmniej 120

–po 60

w obu

kierunkach,

−

ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony

w odpowiedni filtr.

Ustawienie ekranu monitora powinno ograniczać olśnienie i odbicie światła. Odległość oczu
od ekranu monitora powinna wynosić 400

750 mm.

Klawiatura powinna stanowić osobny element wyposażenia podstawowego stanowiska pracy.
Konstrukcja klawiatury powinna umożliwiać użytkownikowi przyjęcie odpowiedniej pozycji,
która nie będzie powodowała zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy. Klawiatura
powinna posiadać w szczególności [5]:

−

możliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie 0

−

odpowiednią wysokość,

−

matową powierzchnię z czytelnymi i kontrastowymi znakami.

Konstrukcja  stołu,  na  którym  jest  umieszczony  zestaw  komputerowy,  powinna  umożliwiać
dogodne  ustawienie  elementów  wyposażenia  stanowiska  pracy,  w  tym  zróżnicowaną
wysokość  ustawienia  monitora  ekranowego  i  klawiatury.  Powierzchnia  stołu  powinna  być
matowa o jasnej barwie. Szerokość i głębokość stołu powinna zapewniać [5]:

−

wystarczającą powierzchnię do łatwego posługiwania się elementami stanowiska,

−

ustawienie klawiatury z zachowaniem odległości nie mniejszej niż 100 mm między

klawiaturą a przednią krawędzią stołu,

−

ustawienie elementów wyposażenia w zasięgu kończyn górnych użytkownika bez

konieczności przyjmowania wymuszonej pozycji.

Wysokość stołu i siedziska krzesła powinna zapewniać [5]:

−

naturalne położenie kończyn górnych przy obsłudze klawiatury, z zachowaniem

co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem,

−

odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora w zakresie 20

w dół, przy czym górna

krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu użytkownika,

−

odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu.

Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska powinno mieć [5]:

−

dostateczną stabilność, przez wyposażenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową

z kółkami jezdnymi,

−

wymiary oparcia siedziska zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów,

−

regulację wysokości siedziska w zakresie 400

500 mm, licząc od podłogi,

−

regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie 5

do przodu

i 30

do tyłu,

−

wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia, odpowiedniego do naturalnego wygięcia

kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych,

−

możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360

−

podłokietniki.

Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne,
proste  w  obsłudze  i  usytuowane  w  taki  sposób,  aby  regulację  można  było  wykonywać
w pozycji siedzącej.
Gdy  wysokość  krzesła  uniemożliwia  płaskie,  spoczynkowe  ustawienie  stóp  na  podłodze
stanowisko  powinno  być  wyposażone  w  podnóżek.  Powinien  on  mieć  kąt  pochylenia
w  zakresie  0

, a jego wysokość powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb

użytkownika. Powierzchnia podnóżka nie powinna być śliska, a sam podnóżek nie powinien
się przesuwać po podłodze podczas używania [19].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Stanowisko komputerowe powinno być tak zaprojektowane aby użytkownik miał zapewnioną
dostateczną przestrzeń pracy, która będzie pozwalała na umieszczenie wszystkich elementów
obsługiwanych ręcznie w zasięgu kończyn górnych [6].
Powierzchnia przypadająca na jeden komputer z monitorem powinna wynosić około 6 m

Pracownia powinna mieć dostęp do światła naturalnego. Wystrój pracowni powinny
charakteryzować następujące cechy: pastelowe kolory ścian (seledynowe, szarozielone)
drewniana podłoga lub wykładzina nie

elektryzująca się, duża ilość zieleni w kwietnikach i na

półkach.
Monitory  powinny  być  ustawione  optymalnie  płaszczyzną  ekranu,  bokiem  do  okna.
Odległość  pomiędzy  monitorami  w  rzędzie  powinna  wynosić  2  m.,  a  odległość  między
rzędami –  3  m.  Stanowisko  pracy  powinno  być  zlokalizowane  tak, aby  kierunek  obserwacji
było  równoległy  do  linii  opraw  lamp  i  do  okien.  W  celu  wyeliminowania  lub  zmniejszenia
ewentualnych  odblasków  światła  słonecznego,  okna  powinny  być  wyposażone  w  ruchome
żaluzje [6].
Ponadto  w  pracowni  komputerowej  powinien  panować  odpowiedni  mikroklimat  –  warunki
klimatyczne  panujące  na  stanowisku  pracy  z  komputerem.  Temperatura  otoczenia  powinna
wahać się w granicach 20–26

C. Wilgotność względna powietrza nie powinna być niższa niż

40%, w zależności od temperatury panującej w pomieszczeniu. Konieczne jest wietrzenie
pracowni podczas przerw lekcyjnych lub odpowiednia klimatyzacja [6].

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie przepisy prawne regulują zasady bezpiecznej i higienicznej pracy na stanowisku

komputerowym?

2. Jakie wymagania powinien spełniać monitor ekranowy, by praca na stanowisku

komputerowym była zgodna z zasadami bezpieczeństwa?

3. Jakie cechy powinno posiadać krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska

komputerowego?

4. Jakimi cechami powinna charakteryzować się klawiatura będąca w wyposażeniu

stanowiska komputerowego?

5. Jaki mikroklimat powinien panować w pracowni komputerowej?
6. Jak powinien być skonstruowany stół / biurko komputerowe stanowiące wyposażenie

stanowiska komputerowego?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaprojektuj stanowisko komputerowe zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny

pracy obowiązującymi na stanowisku komputerowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać odpowiednie przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny pracy

obowiązujące podczas pracy na stanowisku komputerowym,

2) przeanalizować zgromadzone dokumenty,
3) wykonać projekt stanowiska komputerowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku
komputerowym,

−

flamastry.

Ćwiczenie 2

Sprawdź, czy Twoje stanowisko komputerowe spełnia obowiązujące przepisy

bezpieczeństwa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać odpowiednie przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny

pracy obowiązujące podczas pracy na stanowisku komputerowym,

2)  przeanalizować zgromadzone dokumenty,
3)  dokonać stosownych pomiarów,
4)  dokonać analizy i interpretacji uzyskanych wyników,
5)  zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku
komputerowym,

−

linijka lub inne narzędzie pomiaru.

Ćwiczenie 3

Sprawdź, czy krzesło, które posiadasz na swoim stanowisku komputerowym spełnia

obowiązujące wymogi bezpieczeństwa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać odpowiednie przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny

pracy obowiązujące podczas pracy na stanowisku komputerowym,

2)  przeanalizować zgromadzone dokumenty,
3)  dokonać stosownych pomiarów,
4)  dokonać analizy i interpretacji uzyskanych wyników,
5)  zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku
komputerowym,

−

linijka lub inne narzędzie pomiaru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Sprawdź, czy stół/biurko, stanowiące wyposażenie Twojego stanowiska komputerowego

spełnia obowiązujące wymogi bezpieczeństwa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać odpowiednie przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny

pracy obowiązujące podczas pracy na stanowisku komputerowym,

2)  przeanalizować zgromadzone dokumenty,
3)  dokonać stosownych pomiarów,
4)  dokonać analizy i interpretacji uzyskanych wyników,
5)  zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku
komputerowym,

−

linijka lub inne narzędzie pomiaru.

Ćwiczenie 5

Opracuj „Instrukcję BHP na stanowisku pracy przy komputerze”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać odpowiednie przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny

pracy obowiązujące podczas pracy na stanowisku komputerowym,

2) przeanalizować zgromadzone dokumenty,
3) opracować instrukcję zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku
komputerowym.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić przepisy prawne regulujące zasady bezpiecznej

i higienicznej pracy na stanowisku komputerowym?



2) określić wymagania jakie powinien spełniać monitor ekranowy ?



3) wymienić cechy krzesła stanowiącego wyposażenie stanowiska

komputerowego?



4) określić wymagania jakie powinno spełniać biurko będące

wyposażeniem stanowiska komputerowego



5) zastosować przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy

na stanowisku komputerowym w praktyce?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Budowa komputera PC

4.2.1. Materiał nauczania

Współczesne komputery mają budowę modułową, co w praktyce oznacza możliwości
rozbudowy całego zestawu i jego dostosowania do posiadanego oprogramowania.
Komputer składa się z wielu elementów. Najważniejsze z nich to:

−

płyta główna,

−

procesor,

−

karta graficzna,

−

karta dźwiękowa,

−

napęd CD ROM,

−

napęd DVD,

−

monitor,

−

modem,

−

dysk twardy,

−

obudowa.

Ze względu na funkcje, jakie pełnią urządzenia komputera, dzielą się one na:

−

wejściowe – służące do wprowadzania danych do komputera, np.: klawiatura, mysz,

trackball, PenDrive (pamięć USB), skaner, joystick, aparat cyfrowy, TV i wideo, karta
dźwiękowa do zapisu informacji, urządzenia wirtualnej rzeczywistości, a także inne
komputery,

−

wyjściowe – urządzenia, na które komputer wysyła dane, np.: monitor, drukarka, ploter,

faks, karta dźwiękowa do odtwarzania dźwięku, słuchawki i głośniki.

Poszczególne podzespoły zestawu komputerowego umieszczone są na płycie głównej
(Rys.2).

Rys. 2. Płyta główna [21]

Płyta główna – podstawowy element komputera, na którym znajduje się procesor i układy
niezbędne do jego prawidłowej pracy oraz komunikowania się z pozostałymi elementami
komputera, a także gniazda pamięci RAM i gniazda kart rozszerzeń.
Płyta główna charakteryzuje się następującymi parametrami [17]:

−

magistrale: PCI (Peripheral Component Interconnect), AGP (Accelerated Graphics Port),

rzadziej VLB (Vesa Local Bus),

−

obsługiwany procesor (typ i zakres częstotliwości pracy),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

BIOS (Basic Input/Output System),

−

pamięć cache (buforowana drugiego poziomu),

−

chipset (zestaw układów scalonych współpracujących z procesorem i pamięcią RAM),

−

złącza (EIDE (Enhanced Integrated Device Equipment), SCSI (Small Computer System

Interface)) do podłączenia dysku twardego,

−

zegar czasu rzeczywistego,

−

gniazda pamięci,

−

złącza zewnętrzne (COM, LPT, PS/2, USB, SCSI),

−

gniazda do podłączenia kart rozszerzeń,

−

gniazda zasilania (AT, ATX).

Procesor (Rys. 3) wykonując obliczenia i przetwarzając dane, organizuje pracę całego
zestawu komputerowego.

Rys. 3. Przykład procesora [21]

Podstawowymi parametrami procesora są [17]:

−

architektura (CISC lub RISC),

−

częstotliwość taktowania w MHz,

−

liczba bitów przetwarzanych w jednym takcie.

Podczas  pracy  procesor  silnie  się  nagrzewa.  Brak  odpowiedniego  chłodzenia  może
spowodować  niestabilną  pracę  procesora  lub  jego  uszkodzenie.  Na  procesorze  musi  być
zamontowany  radiator,  który  odbiera  od  procesora  ciepło  i  dzięki  dużej  powierzchni  łatwo
oddaje  je  otoczeniu.  Aby  proces  chłodzenia  przebiegał  sprawnie  na  radiatorze  montuje  się
wentylator wymuszając przepływ powietrza.

Pamięć operacyjna RAM (ang. Random Access Memory) – pamięć o dostępie swobodnym,
w której przechowywane są podczas pracy komputera bieżące dane i instrukcje. (Rys. 4)

Rys. 4. Pamięć RAM [21]

Pamięć RAM jest pamięcią ulotną, tzn. po wyłączeniu zasilania ginie cała jej zawartość.
Jej rozmiar ma decydujący wpływ na szybkość pracy komputera [13].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Istotnymi parametrami pamięci RAM są [17]:

−

budowa modułu,

−

zasada działania,

−

częstotliwość pracy.

Współczesne komputery używają dwóch rodzajów pamięci RAM [16]:

−

pamięć dynamiczna RAM (ang. Dynamic RAM, DRAM) – przechowuje dane przez

ułamek sekundy, a potem je traci w celu podtrzymywania przechowywanych danych
systemu w sposób ciągły musi odświeżać pamięć DRAM, kosztem szybkości działania;

−

pamięć statyczna RAM (ang. Static RAM, SRAM) – automatycznie utrzymuje swoją

zawartość bez konieczności odświeżania, dopóki jest zasilana.

W komputerach klasy PC stosuje się warstwowy model architektury pamięci.

Charakteryzuje się ona następującymi właściwościami [16]:

1. pamięć główna (ang. main memory) – miejsce gdzie procesor przechowuje programy oraz

dane, których wkrótce będzie potrzebować. Działa jako bufor pomiędzy procesorem
a dyskiem twardym.

2. pamięć podręczna (ang. cache memory) – zawiera niewielką ilość szybkiej pamięci

SRAM, która buforuje dostęp między procesorem a pamięcią główną. Dzieli się ona na
dwa poziomy:

−

podstawowa  pamięć  podręczna  (ang.  primary  cache  memory),  zwana  również
pamięcią  podręczną  pierwszego  poziomu  (ang.  Level  1  cache  lub  L1  cache)  –  jest
bardzo  szybka,  zawarta  w  samym  układzie  scalonym  procesora.  Pojemność
i  wydajność  pamięci  podręcznej  L1  cache  są  głównym  czynnikiem  decydującym
o wydajności procesora.

−

dodatkowa pamięć podręczna (ang. secondary cache memory), zwana również
pamięcią podręczną drugiego poziomu (ang. Level 2 cache lub L2 cache) – eliminuje
różnicę szybkości działania procesora i pamięci głównej.

Napęd dysku twardego (Rys. 5) jest zamkniętym urządzeniem wykorzystywanym przez
system do przechowywania danych.

Rys. 5. Dysk twardy [24]

W środku napędu dysku twardego znajdują się sztywne, płaskie talerze (dyski), zwykle
wykonane z aluminium lub szkła [11]. Talerze są nośnikiem informacji w dysku twardym.
Pokryte są one substancją magnetyczną [17].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zapis na dysku odbywa się poprzez namagnesowanie powierzchni nośnika. Ruchome głowice
przesuwają się nad wirującymi dyskami i zapisują dane tworząc ścieżki i sektory. Ścieżka jest
koncentrycznym  okręgiem  zawierającym  informacje  i  podzielonym  na  pojedyncze  sektory.
Ścieżki  znajdujące  się  w  tym  samym  położeniu  po  obu  stronach  każdego  z  talerzy  tworzą
razem  cylinder.  Podczas  normalnej  pracy,  głowice  nie  dotykają  obracających  się  talerzy.
Po wyłączeniu zasilania głowice osiadają na talerzach, gdy te przestają się obracać.
Podczas  pracy  dysku  bardzo  cienka  poduszka  powietrza  utrzymuje  głowice  tuż  nad  lub  pod
talerzem. Jeśli poduszka ta zostanie naruszona przez cząstkę kurzu lub wstrząs, głowice mogą
się  zetknąć  z  talerzami  wirującymi  przy pełnej prędkości. Uderzenie  głowic  o  powierzchnie
dysku  może  spowodować  różne  skutki,  od  utraty  kilku  bajtów  danych  do  całkowitego
zniszczenia dysku [11].

Podstawowe parametry charakteryzujące twardy dysk to [17]:

−

pojemność,

−

typ łącza,

−

czas dostępu (odczyt danych),

−

szybkość zapisywania i odczytu danych (transfer),

−

prędkość obrotowa,

−

pamięć podręczna.

Za tworzenie obrazu na monitorze odpowiedzialna jest karta grafiki (Rys.6), która znajduje
się na płycie głównej lub ma postać karty rozszerzeń montowanej do gniazda PCI lub AGP
[17].

Rys. 6. Karta graficzna [24]

Istotnymi parametrami charakteryzującymi kartę grafiki są [17]:

−

standard,

−

wydajność,

−

wielkość pamięci RAM,

−

rozdzielczość obrazu,

−

liczba wyświetlanych kolorów,

−

częstotliwość odświeżania obrazu.

Karta dźwiękowa (Rys.7) to karta rozszerzeń, która pozwala na nagrywanie oraz odtwarzanie
plików dźwiękowych. Obecnie karty dźwiękowe często wbudowywane są w płytę główną.
Przetwornik zmieniający sygnał analogowy w cyfrowy i odwrotnie jest zasadniczą częścią
składową karty dźwiękowej [17].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 7. Karta dźwiękowa [24]

Podstawowymi parametrami karty dźwiękowej są [17]:

−

rozdzielczość (liczba bitów w słowie bitowym),

−

częstotliwość próbkowania (liczba pomiarów sygnału wyjściowego w jednostce czasu).

Karta dźwiękowa posiada wiele zastosowań, m.in. [11]:

−

zwiększanie efektywności oprogramowania edukacyjnego,

−

dodawanie efektów dźwiękowych do prezentacji handlowych i oprogramowania

szkoleniowego,

−

dodawanie dźwięku do oprogramowania rozrywkowego (np. gry),

−

tworzenie muzyki za pomocą sprzętu i oprogramowania,

−

dodawanie uwag dźwiękowych do dokumentów,

−

dodawanie efektów dźwiękowych do zadań systemowych,

−

umożliwianie osobom niepełnosprawnym wykorzystanie komputera.

Karta sieciowa (Rys.8) umożliwia przyłączenie komputera do sieci komputerowej [17]. Służy
do przekształcania pakietów danych w sygnały, które są przesyłane w sieci komputerowej.

Rys. 8. Karta sieciowa [21]

Podstawowymi parametrami karty sieciowej są [17]:

−

obsługiwany system operacyjny,

−

interfejs,

−

port,

−

szybkość transferu.

Stacja (napęd) dyskietek (Rys.9) umożliwia wczytywanie plików z dyskietek i zapisywanie na
dyskietkach informacji [17].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Napędy dyskietek są z reguły wyposażone w dwie głowice odczytująco – zapisujące, są one
stacjami dwustronnymi. Każdej stronie dyskietki odpowiada jedna głowica, wykorzystywana
zarówno do odczytu, jak i zapisu [11].

Rys. 9. Napęd dyskietek [26]

Napęd CD (Rys.10) służy do odczytywania dysków optycznych charakteryzujących się
jednokrotnym, bardzo trwałym zapisem [13].
Istotnymi parametrami napędów CD są [17]:

−

szybkość odczytu,

−

interfejs,

−

odczytywane formaty dysków.

Rys. 10. Napęd CD [24]

Napęd DVD (Rys.11) podobnie jak w przypadku napędu CD umożliwia on jedynie odczyt
danych z płyty. Jego konstrukcja pozwala na odczytywanie płyt CD, CD-R i CD-RW.
DVD różni się od CD podwójną warstwą zapisu na jednej stronie oraz możliwością zapisu
dwustronnego [29].

Rys. 11. Napęd DVD [29]

Modem (Modulator/DEModulator) to urządzenie służące do przetwarzania sygnałów
cyfrowych na analogowe (modulacja) i na odwrót (demodulacja); umożliwiające transmisję
danych na duże odległości do innego modemu poprzez łącza telekomunikacyjne [17].
Modemy dzielimy na [17]:

−

wewnętrzne (Rys.12),

−

zewnętrzne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 12. Modem wewnętrzny [21]

Klawiatura  (Rys.13)  służy  do  wydawania  poleceń  komputerowi.  Jest  uporządkowanym
zestawem  klawiszy  służącym  do  ręcznego  sterowania  urządzeniem  lub  ręcznego
wprowadzania danych.
W  zależności  od  spełnianej  funkcji  klawiatura  zawiera  różnego  rodzaju  klawisze  –
alfabetyczne,  cyfrowe,  znaków  specjalnych,  funkcji  specjalnych,  o  znaczeniu  definiowanym
przez użytkownika [29].

Rys. 13. Klawiatura [23]

Mysz komputerowa (Rys.14) to urządzenie, za pomocą którego możemy wykonać cały szereg
czynności, np.: uruchomić obiekt, narysować rysunek, wyłączyć [13].
Umożliwia  poruszanie  kursorem  po  ekranie  komputera  poprzez  przesuwanie  jej  po
powierzchni  płaskiej.  Mysz  odczytuje  zmianę  swojego  położenia  względem  podłoża,  a  po
jego  zamianie  na  postać  cyfrową  komputer  dokonuje  zmiany  położenia  kursora  myszy  na
ekranie. Najczęściej wyposażona jest w kółko do przewijania ekranu.
Nowszym rozwiązaniem jest tzw. "mysz optyczna". W podstawie takiej myszy zainstalowana
jest  jedna  lub  więcej  diod  elektroluminescencyjnych,  które  oświetlają  powierzchnię  pod
myszą,  soczewka  ogniskująca,  oraz  matryca  CCD.  Mysz  tego  typu  posiada  także
specjalizowany  procesor  DSP  (zazwyczaj  zintegrowany  z  matrycą)  służący  do  analizowania
względnych zmian w położeniu mocno powiększonego obrazu powierzchni [29].

Rys. 14. Mysz komputerowa [24]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Monitor  (Rys.15)  jest  urządzeniem,  którego  zadaniem  jest  wyświetlanie  informacji
wprowadzanych  przez  użytkownika  lub  będących  efektem  wykonania  poleceń  przez
komputer [17].
Może  on  pracować  w  tzw.  trybie  tekstowym  (wyświetla  znaki)  lub  w  trybie  graficznym
(wyświetla obrazy) [13].
Rozróżnia się następujące rodzaje monitorów [29]:

−

monitory kineskopowe CRT (ang. Cathode-Ray Tube) – głównym elementem jego

budowy jest kineskop,

−

monitory ciekłokrystaliczne LCD (ang. Liquid Crystal Display) – to urządzenie

wyświetlające obraz oparte na mechanizmie zmiany polaryzacji światła na skutek zmian
orientacji

uporządkowania

cząsteczek

chemicznych,

pozostających

fazie

ciekłokrystalicznej, pod wpływem przyłożonego pola elektrycznego.

Rys. 15. Monitor ciekłokrystaliczny [26]

Monitory mają następujące parametry [17]:

−

technologia wykonania (kineskop, wyświetlacz LCD),

−

przekątna ekranu,

−

średnica plamki, którą budowany jest obraz,

−

maksymalna rozdzielczość (liczba punktów wyświetlanych na ekranie),

−

maksymalna częstotliwość odchylania pionowego (liczba obrazów rysowania w czasie

jednej sekundy),

−

maksymalna częstotliwość odchylania poziomego,

−

wbudowane akcesoria- np.: mikrofon, głośniki.

Drukarka służy do nanoszenia obrazów i tekstów zapisanych w plikach na papier [17].
Istnieją trzy podstawowe typy technologii drukowania, różniące się od siebie metodą
przenoszenia obrazu na papier. Są to [10]:

−

Laser – drukarki laserowe (Rys.16) tworzą za pomocą lasera elektrostatyczny obraz całej

strony na światłoczułym bębnie. Na bęben nanoszony jest barwiony proszek nazywany
tonerem, który przylega tylko do naładowanych elektrostatycznie obszarów,
odpowiadającym znakom lub rysunkom na stronie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 16. Drukarka laserowa [26]

−

Strumień atramentu – drukarki atramentowe (Rys.17) posiadają niewielkie dysze

rozpylające na stronę zjonizowany atrament. Namagnesowane płytki ukierunkowują
atrament, który opada na papier zgodnie z odpowiednim wzorcem, formując litery lub
rysunki.

Rys. 17. Drukarka atramentowa [26]

−

Igłowe – drukarki wykorzystujące technikę igłową (Rys.18) posiadają wzorzec

z zaokrąglonych na końcu igieł, którym przyciskają do strony nasyconą atramentem
taśmę. Igły są ułożone w prostokątną siatkę zwaną matrycą. Poszczególne kombinacje
igieł tworzą różne znaki oraz rysunki.

Rys. 18. Drukarka igłowa [25]

Podstawowymi parametrami drukarek są [17]:

−

technologia wydruku,

−

maksymalna rozdzielczość wydruku,

−

szybkość wydruku w trybie kolorowym i monochromatycznym,

−

interfejs,

−

obsługiwane systemy operacyjne.

Skaner (Rys.19) służy do analizy obrazów umieszczonych na płaskich przedmiotach
i zapisywania ich do pliku [17].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 19. Skaner [26]

Istotnymi parametrami przy wyborze skanera są [17]:

−

maksymalna rozdzielczość skanowanego obrazu,

−

maksymalna głębia kolorów,

−

interfejs,

−

dołączone oprogramowanie graficzne,

−

oprogramowanie umożliwiające wykrywanie w obrazie tekstu oraz zapisywanie go do

pliku z możliwością dalszej edycji.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie funkcje w komputerze pełni procesor?
2.  Jakie znasz rodzaje pamięci RAM?
3.  Na czym polega proces zapisu danych na dysku twardym?
4.  Jakie podstawowe parametry charakteryzują kartę grafiki?
5.  Do czego jest potrzebna karta dźwiękowa w komputerze?
6.  Jak jest zbudowany napęd dyskietek?
7.  Jakie znasz urządzenia zewnętrzne?
8.  Na jakie parametry powinieneś zwrócić uwagę przy wyborze monitora?
9.  Jakie znasz typy technologii drukowania?
10.  Jakie parametry są istotne przy wyborze skanera?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ rodzaj urządzeń zewnętrznych. Wyniki przedstaw w tabeli.

Nazwa urządzenia

Urządzenie wejściowe

Urządzenie wyjściowe

Drukarka

Karta dźwiękowa

Karta sieciowa

Klawiatura

Modem

Monitor

Mysz

Skaner

Stacja dyskietek

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować działanie poszczególnych urządzeń,
2) wprowadzić uzyskane wyniki do tabeli.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

arkusz papieru formatu A4.

Ćwiczenie 2

Wypisz urządzenia wchodzące w skład jednostki centralnej, które są niezbędne do

funkcjonowania komputera.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  przeanalizować działanie poszczególnych urządzeń jednostki centralnej,
2)  dokonać analizy uzyskanych wyników,
3)  zanotować wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

arkusz papieru formatu A4.

Ćwiczenie 3

Wypisz urządzenia jednostki centralnej, które rozszerzają możliwości komputera.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  przeanalizować działanie poszczególnych urządzeń jednostki centralnej,
2)  dokonać interpretacji uzyskanych wyników,
3)  zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

arkusz papieru formatu A4.

Ćwiczenie 4

Odszukaj w dowolnym czasopiśmie komputerowym opis dowolnego urządzenia

wewnętrznego montowanego w jednostce centralnej i zewnętrznego. Odczytaj i zanotuj
parametry tych urządzeń.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  przeanalizować opisy wybranych urządzeń,
2)  dokonać interpretacji uzyskanych wyników,
3)  zanotować wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dowolne czasopismo komputerowe,

−

arkusz papieru formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Porównaj parametry różnych urządzeń tego samego rodzaju.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  przeanalizować parametry poszczególnych urządzeń komputera,
2)  porównać wyniki,
3)  zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

arkusz papieru formatu A4.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić przynależność urządzeń jednostki centralnej?



2) wymienić urządzenia jednostki centralnej niezbędne do funkcjonowania

komputera?



3) wymienić urządzenia zewnętrzne komputera?



4) omówić parametry dowolnego urządzenia wewnętrznego

i zewnętrznego



5) porównać parametry urządzeń wewnętrznych i zewnętrznych komputera?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Sieci komputerowe. Internet, poczta elektroniczna

4.3.1. Materiał nauczania

Sieć komputerowa to zespół urządzeń przetwarzających dane, które mogą wymieniać między
sobą informacje za pośrednictwem mediów transmisyjnych [9].
Do transmisji danych stosowane są kable medialne, światłowody, podczerwień, fale radiowe.
Za  pośrednictwem  sieci  komputerowej  użytkownicy  mogą  współdzielić  pliki  z  danymi
i  programy.  Mogą  między  sobą  wymieniać  dane  i  komunikaty.  Ponadto  sieć  umożliwia
centralne  składowanie  danych,  co  pozwala  na  ich  zabezpieczenie  przed  dostępem  osób
niepowołanych [9].
Sieć komputerowa powstaje w momencie połączenia ze sobą dwóch komputerów. Im większa
sieć, tym bardziej staje się ona skomplikowanym organizmem
Ze względu na rozmiary sieci można podzielić na następujące klasy [9]:

−

sieci lokalne (LAN – Local Area Network)- używane są do łączenia urządzeń

znajdujących się w niewielkiej odległości, swoim zasięgiem mogą obejmować jedno
biuro lub budynek;

−

sieci miejskie (MAN – Metropolitan Area Network)- swoim zasięgiem obejmują systemy

pracujące na terenie całego miasta;

−

sieci rozległe (WAN – Wide Area Network)- używane są do łączenia sieci LAN na

terenie znacznych obszarów geograficznych.

W zależności od sposobu, w jaki przyłączone do sieci zasoby są udostępniane, wyróżnia się
następujące typy sieci [15]:

−

sieci równorzędne (każdy – z – każdym),

−

sieci oparte na serwerach (klient – serwer).

W  sieciach równorzędnych (Rys. 20) wszystkie stacje robocze  mogą  się ze sobą komunikować,
pobierać  dane  z  innych  komputerów,  oraz  udostępniać  swoje  zasoby  (zarówno  katalogi
znajdujące  się  na  dysku  lokalnym  jak  i  urządzenia  peryferyjne,  np.:  drukarka)  innym
użytkownikom sieci [9].

Rys. 20. Sieć równorzędna typu każdy – z – każdym [15, s. 50]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sieci równorzędne mają dwa główne zastosowania [15]:
1. są idealne dla małych instytucji z ograniczonym budżetem technologii informacyjnych

i ograniczonymi potrzebami współdzielenia informacji,

2. posiadają zastosowanie do ściślejszego współdzielenia informacji w ramach grup

roboczych, które wchodzą w skład większych organizacji.

Sieci oparte na serwerach nazywa się sieciami typu klient – serwer (Rys. 21).
W sieciach klient – serwer zasoby często udostępniane są gromadzone w komputerach
zwanych serwerami. Serwery zwykle nie mają bezpośrednich użytkowników, są komputerami
wielodostępnymi regulującymi udostępnianie swoich zasobów szerokiej rzeszy klientów [15].

Rys. 21. Sieć typu klient – serwer [15, s. 53]

Sieci  oparte  na  serwerach  mają  swoje  zastosowanie  w  dużych  organizacjach,  często
wymagających  zwiększonego  bezpieczeństwa  i  bardziej  konsekwentnego  zarządzania
zasobami przyłączonymi do sieci [15].
Biorąc pod uwagę fizyczny kształt  lokalnych  sieci komputerowych wyróżnia się  następujące
topologie sieci [9]:

−

magistrala,

−

pierścień,

−

gwiazda.

W  topologii  magistrali  (Rys.  22)  wszystkie  węzły  sieci  połączone  są  ze  sobą  za  pomocą
pojedynczego,  otwartego  (czyli  umożliwiającego  przyłączenie  lokalnych  urządzeń)  kabla.
Kabel ten obsługuje tylko jeden kanał i nosi nazwę magistrali.
Niektóre  technologie  oparte  na  topologii  magistrali  korzystają  z  więcej  niż  jednego  kabla,
dzięki  czemu  mogą  obsługiwać  więcej  niż  jeden  kanał,  pomimo  że  każdy  z  kabli  obsługuje
tylko jeden kanał transmisyjny [15].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 22. Sieć komputerowa o topologii magistrali [15, s. 57]

Oba  końce  magistrali  muszą  być  zakończone  opornikami  ograniczającymi  zwanymi  także
terminatorami.  Chronią  one  przed  odbiciami  sygnału.  Sygnał  wysyłany  przez  komputer
rozchodzi  się  w  przewodzie  automatycznie  w  obu  kierunkach.  Jeśli  nie  napotka  na  swojej
drodze terminatora, to dochodzi do końca magistrali, gdzie zmienia kierunek biegu.
W  takiej  sytuacji  pojedyncza  transmisja  może  całkowicie  zapełnić  wszystkie  dostępne
szerokości  pasma  i  uniemożliwić  wysyłanie  sygnałów  wszystkim  pozostałym  komputerom
połączonym do sieci [15].
W  sieci  o  topologii  pierścienia  wszystkie  komputery  są  połączone  kolejno  ze  sobą  jednym
przewodem, tworząc obwód zamknięty.
Sieci  tego  typu  spotyka  się  rzadko,  ponieważ  jej  zaprojektowanie  jest  dość  kłopotliwe,
a  usunięcie  z  sieci  lub  dodanie  do  niej  jednego  komputera  może  spowodować  zakłócenia
pracy sieci [9].
Połączenia  sieci  o  topologii  gwiazdy  (Rys.  23)  z  przyłączonymi  do  niej  urządzeniami
rozchodzą  się  z  jednego,  wspólnego  punktu  –  koncentratora,  który  łączy  się  bezpośrednio
z  każdym  węzłem.  Jeden  koniec  kabla  połączony  jest  z  gniazdem  karty  sieciowej,  drugi
połączony jest bezpośrednio z koncentratorem lub węzłem komutacyjnym [6].

Rys. 23. Sieć komputerowa o topologii gwiazdy [15, s. 61]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W  sieci,  bez  względu  na  jej  wielkość,  każdy  komputer  musi  posiadać  adres  tak,  by  pakiety
danych, kierowane do właściwego komputera, osiągnęły adresata.
Cel  ten  realizuje  się  na  wiele  różnych  sposobów,  a  jednym  z  podstawowych  jest  nadanie,
przez producenta, każdej karcie sieciowej unikatowego w skali światowej adresu - tzw. MAC
[7]. Komputer wyposażony w kartę sieciową jest rozpoznawany na całym świecie za pomocą
numeru MAC swojej karty sieciowej.
Wymiana  danych  w  sieciach  jest  realizowana  za  pomocą  tzw.  protokołów.  Protokoły  to
zbiory reguł, według których realizowana jest dana usługa [7].
Sieć Internet oparta jest o protokół TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol).
Umożliwia  on  wymianę  informacji  między  komputerami  różnych  typów.  Protokół  ten  jest
w rzeczywistości całą rodziną protokołów. Można wyróżnić dwa protokoły: TCP i IP.
Protokół  TCP  steruje  ruchem  pakietów  (porcji  danych)  w  sieci,  chroniąc  je  przy  tym  przed
zagubieniem.  Umożliwia  także  sprawdzenie  czy  dane  dotarły  do  adresata  nie  uszkodzone.
Porządkuje pakiety w takiej kolejności  w jakiej zostały wysłane, dzięki  czemu poszczególne
fragmenty  przesyłanej  informacji  są  odbierane  przez  komputer  docelowy  w  odpowiedniej,
poprawnej kolejności [9].
Protokół  IP  jest  protokołem  komunikacyjnym  i  odpowiada  za  przesyłanie  po  sieci  pakietów
zaopatrzonych  adres,  tak  zwanych  datagramów.  Wysyłane  datagramy  wędrują  po  sieci  do
momentu,  gdy  dotrą  do  adresata.  Jest on wyposażony w adres, dzięki  czemu  nie  jest ważne,
po  jakiej  drodze  zmierza  do  celu.  Datagram  dociera  do  adresata  zawsze  gdy  przynajmniej
jedno łącze prowadzące do niego jest sprawne. Jeśli okaże się, że jedna z dróg prowadzących
do  adresata  jest  uszkodzona,  wówczas  datagram  jest  kierowany  do  celu  inną, okrężną  drogą
[9].
Poza  TCP/  IP,  który  jest  standardowym  protokołem  używanym  w  Internecie  oraz  w  wielu
innych  sieciach  komputerowych,  używane  są    też  specjalne  protokoły  transmisyjne,  wśród
których najważniejsze to [20]:

−

HTTP (Typer Text Transfer Ptotocol) – protokół do przesyłania dokumentów HTML,

czyli stron WWW,

−

SMTP i POP3 – protokoły poczty elektronicznej (odpowiednio poczty wysyłanej

i odbieranej),

−

FTP (File Transfer Protocol) – protokół do przesyłania plików dowolnego rodzaju,

−

NNTP (Network News Transfer Protocol) – protokół internetowych grup dyskusyjnych

Usenet.

Z  protokołem  IP  związane  jest  pojęcie  adresu  IP.  Adres  IP  to  32–bitowa  liczba,  która
jednoznacznie  identyfikuje  położenie  konkretnego  komputera w  Internecie.  Każdy komputer
bezpośrednio przyłączony do Internetu musi mieć swój adres [12].
Adres  IP  składa  się  z  dwóch  części:  numeru  sieci  oraz  numeru  komputera.  Obie  części
numeru  zapisane  są  w  jednym  ciągu.  Adres  jest  zapisywany  w  formie  czterech  liczb,
z zakresu 0–25, oddzielonych od siebie kropkami [9].

Zasady pozyskiwania informacji z Internetu

Aby efektywnie wyszukiwać informacje należy zdefiniować strategię szukania, tzn.

należy zadać sobie trzy podstawowe pytania:

−

Czego dotyczy problem?

−

Jakie są kluczowe kwestie z nim związane?

−

Czy można je wyrazić innymi słowami?

Odpowiadając na te pytania, zgromadzimy listę terminów, z którymi możemy zacząć swoje
poszukiwanie [14].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Największą

wyszukiwarką

ogólnoświatową

jest

Google,

natomiast

największą

polskojęzyczną wyszukiwarką jest NetSprint.

Przeglądarka  internetowa  to  program,  który  służy  do  pobierania  dokumentów  HTML  wraz
z  towarzyszącymi  im  plikami  z  serwerów  www,  wyświetlania  ich  na  monitorze  w  postaci
stron  WWW.  Najpopularniejsze  przeglądarki  internetowe  to  Microsoft  Internet  Explorer
i Netscape Navigator.
Internet  Explorer  to  graficzna  przeglądarka  www  udostępniana  bezpłatnie  przez  firmę
Microsoft. Internet Explorer to także nazwa pakietu obejmującego oprócz przeglądarki m.in.:
klienta poczty elektronicznej  i grup dyskusyjnych Outlook Express, edytor stron www Front
Page Express i program komunikacyjny NetMeeting.
Dominacja  Windows  na  rynku  systemów  operacyjnych  oraz  rosnąca  popularność  Internetu
sprawiają,  że  Internet  Explorer  jest  obecnie  jedną  z  najważniejszych  aplikacji.  Jednym
z  elementów  prowadzonej  przez  Microsoft  polityki  promocyjnej  była  decyzja  udostępniania
Explorera  za  darmo  oraz  włączenie  go  do  systemu  operacyjnego  Windows  (począwszy
od  Windows  98).  Ta  strategia  w  połączeniu  z  ciągłym  doskonaleniem  produktu  przyczyniła
się do zdobycia przez Internet Explorera dominującej pozycji na rynku .
Internet  Explorer  posiada  wbudowaną  obsługę  języków  Java  i  JavaScript,  VBScript  oraz
technologii ActiveX. Obsługuje szeroki zakres standardów internetowych, w tym szyfrowanej
komunikacji (protokół SSL), cyfrowych podpisów, tele- i wideokonferencji [30].
Netscape  Communicator  to  pakiet  programów  do  pracy  w  Internecie  firmy  Netscape
Communications [30].
Pozwala  na  porozumiewanie  się,  wymianę  danych  i  dostęp  do  informacji  znajdujących  się
w sieciach intranetowych oraz w Internecie.
Netscape  Communicator  powstał  w  oparciu  o  słynną  przeglądarkę  Netscape  Navigator.
W skład pakietu Netscape Communicator Professional Edition wchodzą [30]:

−

Navigator – przeglądarka internetowa,

−

Messenger – program do korzystania z poczty elektronicznej,

−

Collabra – czytnik artykułów grup dyskusyjnych Usenet,

−

Composer – graficzny edytor HTML, służący do tworzenia stron WWW,

−

Conference – program do pracy zespołowej w sieci, zawiera m.in. telefon internetowy,

−

Netcaster – program do obsługi kanałów internetowych tworzonych w technologii

aktywnej dystrybucji,

−

AOL Instant Messenger – program do monitorowania sieci pod kątem obecności

wskazanych osób; umożliwia również bezpośrednią komunikację,

−

Calendar – kalendarz i organizator zadań,

−

AutoAdmin – narzędzie dla administratorów, realizujący centralne zarządzanie N.C.,

−

IBM Host On-Demand – obsługa standardu terminala TN3270; program telnetowi.

W Internecie istnieją trzy podstawowe narzędzia wyszukiwania dokumentów i stron WWW [14]:
1. Wyszukiwarki – pozwalają na wyszukiwanie przy użyciu słów kluczowych, które

odnoszą się do wyszukiwanego zagadnienia. Program komputerowy przeszukuje sieć, zaś
informacja o znalezionych terminach przesyłane sa do centralnej bazy danych.

2. Multiwyszukiwarki – służą do wyszukiwania informacji w WWW. Korzystając

ze  specjalnego  oprogramowania  system  korzysta  jednocześnie  z  kilku  wyszukiwarek
i  przeszukuje  kilka  katalogów  tematycznych.  Następnie  kompiluje  rezultatu
wyszukiwania lub prezentuje je według nazw indeksów. Multiwyszukiwarki nie posiadają
żadnej  wewnętrznej  bazy  danych,  posługują  się  natomiast  zasobami  wyszukiwarek
i

katalogów tematycznych.

Przykładowe

multiwyszukiwarki

to:

Search.Com

(http://search.com ), Meta Crawler (http://www.metacrawler.com)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Katalogi tematyczne – podobnie jak wyszukiwarki składają się z bazy danych oraz

programu wyszukiwanego.

Różnica  w  ich  działaniu  polega  na  sposobie  gromadzenia  informacji.  Katalogi  tematyczne
zarządzane  są  przez  zespoły  ludzkie,  które decydują  o umieszczaniu  określonych  informacji
w danej kategorii tematycznej.
Bazy  danych  są  tworzone  głównie  przez  ludzi.  Układ  tematyczny  katalogów  sprzyja
znajdowaniu  rzeczowej  informacji  na  dany  temat.  Przykładowy  katalog  to:  hoga.pl
(http://www.hoga.pl).

Aby efektywnie wyszukiwać informacje w Internecie należy stosować się do kilku zasad [14]:

−

w zapytaniu stosujemy wyrazy, których spodziewamy się w tekście strony. Odmiana

wyrazu może wpłynąć na zwracane rezultaty,

−

ważniejsze terminy umieszczamy jako pierwsze. Jeśli chcemy żeby pozostałe także były

traktowane jako ważne należy umieścić przed nimi znak plus (+), np.: +technologia+informacyjna,

−

jeśli chcemy wyłączyć jakiś termin z wyszukiwania musimy zastosować znak minus

(-), np.: +technologia-informacyjna. Należy pamiętać, że pomiędzy znakiem a wyrazem
nie ma spacji,

−

jeśli szukamy tylko frazy, znaki + i – nie powinny być stosowane w jej obrębie,

−

stosujemy przynajmniej trzy słowa kluczowe i korzystamy, jeśli to możliwe z fraz,

−

unikamy wyrazów bardzo popularnych, chyba że zastosujemy je we frazie,

−

przy wpisywaniu słów kluczowych i fraz, korzystamy głównie z małych liter (chyba,

że szukamy czegoś, co powinno być pisane wielkimi literami),

−

łączymy ze sobą frazy i słowa kluczowe, np.: +informacja+”technologia+informacyjna”-
„studia+podyplomowe”.

Zasady korzystania z poczty elektronicznej

Poczta elektroniczna to wirtualny odpowiednik klasycznej poczty. Aby korzystać z

poczty  elektronicznej  trzeba  posiadać  konto  poczty  elektronicznej.  Znajduje  się  ono  na
serwerze  i  ma  określona  nazwę,  tzw.  adres poczty elektronicznej.  Konto  składa  się  z  dwóch
skrzynek:  nadawczej  i  odbiorczej.  Są  to  wydzielone  foldery  na  serwerze,  do  których  dostęp
ma tylko właściciel konta [17].
Aby móc korzystać z poczty elektronicznej należy [17]:

−

posiadać komputer podłączony do Internetu,

−

założyć konto pocztowe,

−

odpowiednio skonfigurować program pocztowy.

Z systemem operacyjnym instalowany jest klient poczty elektronicznej – dla systemu
Windows XP jest to Outlook Express.
Do skonfigurowania programu pocztowego niezbędna jest znajomość [17]:

−

identyfikatora użytkownika,

−

adresu serwera poczty wychodzącej,

−

adresu serwera poczty przychodzącej.

Aby  skonfigurować  program  Outlook  Express  jako  klienta  poczty  elektronicznej  należy
wykonać następujące czynności:
1.  Wybrać polecenie Start, a następnie E – mail.
2.  Gdy  wyświetli  się  nam  Kreator  połączeń  internetowych,  w  polu  Nazwa  wyświetlana

należy wpisać imię i nazwisko użytkownika, i kliknąć przycisk Dalej.

3. W polu Adres e – mail wpisujemy pełny adres poczty elektronicznej i naciskamy przycisk

Dalej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. W kolejnym oknie nanosimy nazwy serwerów, wpisujemy dane swojego konta

i klikamy przycisk Dalej.

5. W oknie Logowanie poczty internetowej wpisujemy nazwę konta i hasło przechodzimy

do następnego okna.

6. Kolejne okno to okno z gratulacjami poprawnego skonfigurowania konta. Aby zakończyć

pracę konfiguracji programu pocztowego klikamy przycisk Zakończ.

7. Gdy Outlook Express jest gotowy do pracy klikamy ikonę Wyślij i odbierz wszystkie.

Program połączy się z serwerami.

Użytkownicy  Internetu  sformułowali  zasady  korzystania  z  poczty  elektronicznej  oraz  list
dyskusyjnych i określili je mianem netykiety.
Podstawowe zasady netykiety przedstawiają się następująco [17]:
1.  Wysyłaj listy krótkie, zwięzłe i na temat.
2.  Jeśli  zamierzasz  napisać  bardzo  długi  list  lub  poruszyć  w  nim  kilka  tematów,  podziel

wiadomość na kilka mniejszych.

3. Jeśli odpowiadasz na list innego użytkownika Internetu, cytuj tylko naprawdę niezbędne

fragmenty jego listu, a pozostałe usuń z odpowiedzi.

4. Jeśli przesyłasz jakiekolwiek obce informacje, podawaj zawsze ich źródło.
5. Używaj dużych liter w tekście tylko wtedy, gdy chcesz podkreślić ważny punkt lub

wyróżnić nagłówek. Całe zdania pisane dużymi literami oznaczają podniesiony głos
(krzyk) nadawcy listu.

6. Przekazując dalej list innej osoby (tzw. forward), zawsze zapytaj o jej zgodę.
7. Na końcu każdej przesyłki, tzw. stopce, podawaj w kilku linijkach tekstu podstawowe

dane na temat własnej osoby, tj. imię, nazwisko, adres własnej skrzynki i strony WWW.

8. Nie używaj skrzynek pocztowych zainstalowanych w szkołach czy na uczelniach do

celów handlowych i prywatnych.

9. Nie wysyłaj informacji o charakterze komercyjnym (np.: reklam) do innych

użytkowników, jeśli wyraźnie Cię o to nie poproszą. Niechciane listy o charakterze
komercyjnym, określane mianem spamu, są bardzo źle przyjmowane przez
użytkowników Internetu.

10. Nie wysyłaj razem z listem dużych prac tekstowych, zdjęć bądź innych plików

zajmujących znaczne ilości miejsca na dysku. Łatwiej jest zainstalować je na stronie
WWW i podać zainteresowanej osobie adres tych zasobów w sieci. Jeśli musisz do
korespondencji dołączyć kilka plików, wyślij je w osobnych przesyłkach.

Zagrożenia wynikające z korzystania z Internetu

Wykonywanie coraz większej liczby czynności przy użyciu komputerów niesie z sobą

wiele zagrożeń.
Dostęp do sieci ułatwia wymianę danych, ale jednocześnie zwiększa zagrożenie
zainfekowania ich wirusami, które mogą [17]:

−

spowodować generowanie nieszkodliwych komunikatorów,

−

spowolnić pracę komputera,

−

umożliwić osobom niepowołanym zdalny dostęp do danych zgromadzonych

w komputerze,

−

zniszczyć dane i programy,

−

uszkodzić sprzęt.

Innym zagrożeniem jest zjawisko spamu. Pod pojęciem spam należy rozumieć informację
przesłaną drogą elektroniczną, która spełnia łącznie następujące warunki [28]:

−

jej treść jest niezależna od tożsamości odbiorcy w związku z tym, że wiadomość ta może

być przesyłana do wielu niezależnych odbiorców,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

odbiorca nie wyraził wcześniej zgody na otrzymywanie wiadomości, przy czym zgoda ta

musi być wyrażona w sposób weryfikowalny, świadomy, wyraźny i możliwy do
odwołania,

−

z okoliczności wynika, że wysyłający odniósł niewspółmierną korzyść z faktu wysłania

wiadomości w stosunku do korzyści jaką odniósł odbiorca w związku z jej odbiorem.

Zjawisko  spamu  jest  zwalczane  w  sieci  głównie  poprzez  instalowanie  na  serwerach  poczty
i  serwerach  grup  dyskusyjnych  specjalnych  programów  nazywanych  cancelbots,  których
zadaniem  jest  rejestrowanie  takich  samych  lub  podobnych  wiadomości  na  konta
użytkowników [17].

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Co określa termin sieć komputerowa?
2.  Jak dzielimy sieć komputerową ze względu na rozmiary?
3.  Jak  dzielimy  sieci  komputerowe,  ze  względu  na  sposób,  w  jaki  udostępniane  są  zasoby

przyłączone do sieci?

4.  Jakie znasz topologie sieci komputerowych?
5.  Co charakteryzuje protokół TCP/IP ?
6.  Jakie znasz protokoły transmisyjne ?
7.  Jakie  znasz  podstawowe  narzędzia  wyszukiwania  dokumentów  i  stron  WWW

w Internecie ?

8. Jakie znasz podstawowe zasady stosowane podczas wyszukiwania informacji

w Internecie?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównaj poznane topologie sieci komputerowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  odszukać informacje dotyczące topologii sieci komputerowych,
2)  przeanalizować zebrane informacje,
3)  zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

arkusz papieru formatu A4.

Ćwiczenie 2

Sprawdź numer IP komputera, z którego korzystasz podczas zajęć w pracowni

komputerowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) uruchomić komputer,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) odszukać numer IP swojego komputera,
3) zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy,

−

arkusz papieru formatu A4.

Ćwiczenie 3

Korzystając z poznanych zasad efektywnego wyszukiwania informacji w Internecie

wyszukaj wiadomości na temat zawodu protetyk słuchu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  uruchomić komputer,
2)  uruchomić jedną z wyszukiwarek internetowych,
3)  odszukać interesujące Cię informacje,
4)  zanotować lub zapisać w dokumencie tekstowym spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

arkusz papieru formatu A4.

Ćwiczenie 4

Skonfiguruj program pocztowy Outlook Express jako klienta poczty elektronicznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) uruchomić komputer,
2) uruchomić Kreatora połączeń internetowych i postępować zgodnie ze wskazówkami.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 5

Opracuj NETYKIETĘ do swojej pracowni komputerowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zapoznać się z zasadami Netykiety,
2)  przeanalizować zebrane informacje,
3)  opracować własną Netykietę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

arkusz papieru formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) porównać poznane topologie sieci komputerowych?



2) określić numer IP własnego komputera?



3) efektywnie wyszukiwać informacje w Internecie?



4) skonfigurować program pocztowy (Outlook Express)?



5) samodzielnie opracować zasady korzystania z poczty elektronicznej

(Netykietę)?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Oprogramowanie systemowe i użytkowe

4.4.1. Materiał nauczania

System  operacyjny  (OS  Operating  System),  to  środowisko  programów  tworzących
podstawową  platformę  programową  dla  działania  innych  aplikacji.  System  operacyjny  pełni
nadzór  nad  pracą  wszystkich  uruchomionych  programów,  oraz  wszystkich  urządzeń
komputera[3].

Arkusz kalkulacyjny

Dla każdej działalności gospodarczej wspólna jest konieczność utrzymywania aktualnych

rejestrów danych. Microsoft Excel jest arkuszem kalkulacyjnym, który umożliwia
organizowanie danych w postaci list, porównywanie ich i graficzne przetwarzanie [5].
Po uruchomieniu Excela pojawia się pusty dokument (Rys.24). Od tej pory możemy
wpisywać dane, formatować je, wyszukiwać informacje w plikach pomocy.

Rys. 24. Okno programu Microsoft Excel [Microsoft Excel]

Najważniejsze części ekranu Excela to [4]:

−

okno skoroszytu,

−

pasek głównego menu,

−

pasek formuły,

−

paski narzędzi (Standardowy, Formatowanie),

−

pasek stanu,

−

pole Zadaj pytanie,

−

okienko zadań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podstawowym  elementem  dokumentu  programu  Microsoft  Excel  jest  pole  przechowujące
obiekt  danych  i  nazywane  komórką.  Każda  komórka  leży  na  przecięciu  wiersza  (sekwencji
komórek  leżących  w  linii  poziomej)  oraz  kolumny  (sekwencji  komórek  leżących  w  linii
pionowej).
Numer  wiersza  i  litera  kolumny,  które określają  konkretną  komórkę,  tworzą  adres  komórki.
Pojedynczy  zestaw  wierszy  i  kolumn  to  arkusz,  stanowiący  pojedynczą  stronę  dokumentu.
Skoroszyt  to  zbiór  składający  się  z  jednego  lub  kilku  arkuszy.  Zbiór  powiązanych  ze  sobą
informacji nazywamy lista danych [4].
Do arkusza kalkulacyjnego można wprowadzać wiele rodzajów danych [17]:

−

teksty,

−

wartości numeryczne,

−

wartości daty i czasu,

−

wartości logiczne.

Osobną grupą informacji wprowadzanych do arkusza stanowią formuły – ciąg operacji
matematycznych wykonywanych na wskazanych przez użytkownika argumentach [17].

Funkcje i formuły wpisywane do arkusza muszą być poprzedzone znakiem =, który informuje
nas o tym, że wprowadzony po nim ciąg znaków program ma zinterpretować jako wzór
matematyczny. Ważne w Excelu są odwołania do komórek i do innych arkuszy skoroszytu.
Odwołania do komórek dzielimy na [1]:

−

względne – definiujące położenie komórki względem komórki z formułą,

−

bezwzględne – definiujące położenie komórki w sposób absolutny,

−

mieszane – składające się z odwołania względnego i bezwzględnego.

Microsoft  Excel  ma  wbudowanych  ponad  300  funkcji,  które  są  podzielone  na  grupy.
Kryterium podziału stanowi zakres zastosowań.
Wyróżnia  się  funkcje:  ogólne,  liczbowe,  walutowe,  księgowe,  daty,  czasu,  procentowe,
ułamkowe, naukowe, tekstowe, specjalne i niestandardowe [17].
Do  wyświetlania  bieżącej  daty  służy  funkcja  TERAZ.  Data  jest  odczytywana  z  zegara
komputera.
Składnia funkcji TERAZ :  =TERAZ () [4].
Funkcja PMT oblicza ratę spłaty pożyczki, zakładając stałe oprocentowanie i równe raty.
Aby  poprawnie  obliczyć  wynik,  należy  podać  oprocentowanie,  liczbę  rat  miesięcznych
i  początkową  wartość  pożyczki.  Argumenty  funkcji  muszą  być  wprowadzone  w  określonej
kolejności [4]:

PMT (stopa; liczba_rat; wa; wp; typ), gdzie:

−

stopa – stopa procentowa, którą należy podzielić przez 12, jeśli raty wypadają co miesiąc,

−

liczba_rat – całkowita liczba płatności w czasie pożyczki,

−

wa – pożyczona kwota (wartość aktualna),

−

wp – przyszła wartość, do której zmierza się po dokonaniu ostatniej płatności. Argument

ten najczęściej jest pomijany, co oznacza 0,

−

typ – 0 lub 1. Oznacza czy płatność ma miejsce na początku, czy na końcu miesiąca.

Argument ten jest omijany, co oznacza 0.
Dla przykładu, gdy chcemy pożyczyć 100000 zł na 8 % i spłacić pożyczkę po 24 miesiącach
możemy użyć funkcji PMT() w celi obliczenia miesięcznych rat spłaty kredytu.
Należy wtedy napisać: =PMT (8 % / 12; 24; 100 000). Po wykonaniu obliczeń – otrzymamy
ratę spłaty w wysokości 4 522, 73 zł [4].
Funkcja IPMT oblicza kwoty odsetek do zapłacenia w poszczególnych okresach spłaty
kredytu nałożonego na czas określony, stałej wysokości spłat i stałej stopie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Składnia funkcji: =IPMT (stopa; okres; liczba_rat; wartość_bieżąca; wartość_przyszła; typ) [1].
Funkcja PPMT oblicza raty kredytu w określonym czasie.
Składnia funkcji: =PPMT (stopa; okres; liczba_rat; wartość_bieżąca; wartość_przyszła; typ) [1].
Funkcję  DŁ  stosuje  się  obliczenia  długości  ciągu  znaków,  znajdującego  się  w  komórce.
Składnia funkcji: =DŁ(tekst) [1].
Funkcja liczy długość wartości wyświetlanej, a nie zapisanej w komórce.
Na przykład wpisując do komórki A1 funkcję =DŁ(„informatyka”), otrzymamy wartość 11.
Funkcję  USUŃ.ZBĘDNE.ODSTĘPY  stosuje  się  do  usuwania  zbędnych,  pustych  znaków
z napisów, np. podwójnych spacji.
Składnia funkcji: =USUŃ.ZBĘDNE.ODSTĘPY (tekst) [1].
Na  przykład,  jeśli  w  komórce  A1  wpisany  jest  tekst:  technologia....informacyjna,  to  po
zastosowaniu funkcji =USUŃ.ZBĘDNE.ODSTĘPY (A1) uzyskamy ciąg znaków technologia
informacyjna.
Funkcja  PORÓWNAJ,  pozwala  nam  sprawdzić,  czy  dwa  ciągi  znaków  są  identyczne.
Ignorowane są tu różnice w formatowaniu, uwzględniana jest wielkość liter.
Funkcja ta daje dwie wartości:

−

PRAWDA, gdy ciągi są identyczne,

−

FAŁSZ, gdy ciągi są różne.

Składnia funkcji: = PORÓWNAJ (tekst 1; tekst 2).
Argumentami funkcji muszą być ciągi znaków ujęte w cudzysłów lub odwołania do komórek
[1].
Funkcja ZŁĄCZ.TEKSTY umożliwia połączenie krótkich tekstów.
Składnia  funkcji:  = ZŁĄCZ.TEKSTY (tekst 1; tekst 2; ..). Argumentami funkcji  muszą być
ciągi znaków ujęte w cudzysłów lub odwołania do komórek [1].
Funkcja  JEŻELI  służy  do  testowania  warunków  logicznych.  Składnia  funkcji:  =  JEŻELI
(warunek_logiczny; wartość_jeżeli_prawda; wartość_jeżeli_fałsz).
Jako argumenty mogą tu występować: liczby, teksty, funkcje, odwołania do komórek [1].
Microsoft  Excel  został  wyposażony  w  narzędzia  umożliwiające  graficzna  prezentację
obliczeń.

Aby graficznie przedstawić dane, należy wybrać zakres komórek, który ma być
przedstawiony na wykresie i kliknąć przycisk Kreator wykresów.
Na pierwszej stronie Kreatora wykresów (Rys. 25) można znaleźć opcje pozwalające określić
typ i podtyp wykresu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 25. Kreator Wykresów – krok 1 z 4 Typ wykresu [Microsoft Excel]

Gdy określimy typ i podtyp wykresu klikamy przycisk Dalej, by przejść do kolejnej strony
Kreatora (Rys. 26).

Rys. 26. Kreator wykresów - Krok 2 z 4 Źródło danych [Microsoft Excel]

Możemy  tu  sprawdzić,  czy  w  polu  Zakres  danych  znajduje  się  poprawnie  określony  zakres
danych,  oraz  czy  dane  są  ułożone  wierszami,  czy  kolumnami.  Po  ustaleniu  zakresu  danych
i  organizacji  danych  klikamy  kartę  Serie,  aby  nadać  nazwy  Seriom,  czyli  zbiorom  danych
używanych do określania zawartości wykresu [4].
Kolejny  krok  –  Opcje  wykresu  (Rys.  27)  umożliwia  określenie  wyglądu  wykresu,  przez
dodanie jego tytułu oraz etykiety osi poziomej (X) i pionowej (Y).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 27. Kreator wykresów krok 3 z 4 Opcje wykresów [Microsoft Excel]

Aby przejść do ostatniej strony Kreatora wykresów (Rys.28), klikamy przycisk Dalej.

Rys. 28. Kreator wykresów krok 4 z 4 Położenie wykresu [Microsoft Excel]

Określamy tu, czy wykres ma być tworzony na nowej stronie, jeśli wybierzemy opcję Jako
nowy arkusz, lub jako część istniejącego arkuszu. Klikamy przycisk Zakończ. Wykres pojawi
się w wybranym arkuszu.

Bazy danych

Baza danych to zbiór danych o określonej strukturze. Same dane nie stanowią bazy danych.

Niezbędnymi elementami bazy danych są [13]:

−

zbiór informacji gromadzących dane dotyczące pewnych zagadnień,

−

zbiór, w którym dane mają określoną strukturę,

−

system zarządzania danymi pozwalający na wyszukiwanie i porządkowanie informacji

oraz usprawniający posługiwanie się danymi.

Baza danych składa się z różnych elementów. Najważniejszym z nich jest rekord podzielony
na kilka pól, w których przechowywane są informacje poszczególnych kategorii [6].
Istnieją trzy klasyczne techniki organizowania informacji w bazie danych. Są to [13]:
1. Model hierarchiczny – dane organizowane są w postaci drzewa. Sposób wyszukiwania

informacji zależy od wzajemnych powiązań między poszczególnymi elementami.
Posługiwanie się taka baza danych polega na wybieraniu gałęzi drzewa w celu
odnalezienia szukanych danych oraz ewentualnej ich modyfikacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Model sieciowy – pomiędzy poszczególnymi elementami występują dowolne powiązania.

Posługiwanie się tym modelem bazy danych polega na swobodnym poruszaniu się po
sieci i wyławianiu danych.

3. Model relacyjny – dane są organizowane w postaci tabeli identyfikowanej prze nazwę.

Tabela ta składa się z wierszy reprezentujących rekordy oraz kolumn, które są kolejnymi
polami. Przecięcie wiersza i kolumny pokazuje wartość pola.

Do tworzenia relacyjnych baz danych służy program Microsoft Access. Dane przechowywane
są w tabelach połączonych ze sobą odpowiednimi, uporządkowanymi relacjami [1].
Bazy danych zawierają obiekty, do których zaliczamy [17]:

−

tabele,

−

kwerendy,

−

formularze,

−

raporty,

−

strony,

−

makra,

−

moduły.

Tabele służą do przechowywania danych. Tworzy się je za pomocą kreatora tworzenia tabel.
KROK 1 – Otwieramy program Microsoft Access, wybieramy Pusta baza danych, zapisujemy
nową bazę. Na ekranie pojawi się okno przedstawione na Rys.29.

Rys. 29. Okno Pusta baza danych [Microsoft Access]

Następnie wybieramy polecenie Utwórz tabelę za pomocą kreatora – pojawi się okno kreatora
tabel (Rys.30).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 30. Okno Kreator tabel [Microsoft Access]

Wybieramy pola do umieszczenia w nowej tabeli, przez kliknięcie na nazwę pola
a w dalszej kolejności na przycisk >. Następnie klikamy na przycisk Dalej.
KROK 2 – nadajemy nazwę tabeli (Rys.31), po czym klikamy przycisk Dalej.
KROK 3 – podejmujemy decyzję, co zrobić w następnym kroku.
Mamy do wyboru trzy punkty:

−

Chcę zmodyfikować projekt tabeli.

−

Chcę wprowadzić dane bezpośrednio do tabeli.

−

Chcę wprowadzić dane do tabeli przy użyciu formularza.

Rys. 31. Nadanie nazwy tabeli [Microsoft Access]

Wybranie  trzeciej  opcji  jest  najlepszym  rozwiązaniem,  ponieważ  zostanie  wykonany
automatycznie formularz na podstawie bieżącej tabeli. Klikamy Zakończ.
Następnie  ukaże  się  nam  formularz,  który  zamykamy.  Dane  do  formularza  wprowadzimy
później.
Po  wykonaniu  powyższych  operacji  pojawi  się  okno,  w  którym  jest  wpisana  utworzona
tabela.  Wskazujemy  tą  tabelę  i  klikamy  na  przycisk  Projektuj;  po  czym  pojawi  się  okno
a w nim widok tabeli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Formularze  służą  do  wprowadzania,  edycji  lub  wyświetlania  danych  [1].  Tworzy  się  je  na
podstawie  zaprojektowanej  tabeli.  Formularze  tworzymy  w  sposób  automatyczny  lub  przy
pomocy kreatora czy też polecenia Projektuj.
Tworzenie formularza za pomocą kreatora jest podobne do tworzenia tabeli:
KROK 1 –   W  oknie  Baza  danych  wybieramy  Formularze  w  obiektach.
Następnie wybieramy polecenie Utwórz formularz za pomocą kreatora.
KROK 2 –   W  oknie  pojawia  się  nam  dwie  listy  -  jedna  zawiera  dostępne  tabele
i kwerendy, druga - dostępne pola w wybranej tabeli lub kwerendzie
Po dodaniu odpowiednich pól do formularza klikamy przycisk Dalej.
KROK 3 –   Wybieramy  wkład  formularza  (kolumnowy,  tabelaryczny,  arkusz  danych,
wyjustowany) i klikamy przycisk Dalej.
KROK 4 –   Nadajemy nazwę formularzowi.

Za pomocą kwerend wybieramy, prezentujemy, filtrujemy i modyfikujemy dane [1].
Prostą  kwerendę  wykonujemy  przy  pomocy  poleceń  w  oknie  Kreator  prostych  kwerend.
Należy wybrać nazwy pól z tabel, dodać te pola, z których są potrzebne informacje i kliknąć
Dalej.  Następnie  otworzy  się  okno,  w  którym  należy wybrać  rodzaj  kwerendy  (szczegółowa
lub  podsumowująca),  po  czym  klikamy  przycisk  Dalej.  Na  koniec  nadajemy  nazwę
kwerendzie i uruchamiamy ją.

Raporty  służą  do  przetwarzania  danych,  głównie  w  formie  wydruku.  Można  je  utworzyć
trzema sposobami [1]:

−

poleceniem Autoraport,

−

za pomocą Kreatora raportów,

−

za pomocą Widoku projektu.

Aby utworzyć raport, otwieramy bazę danych, wybieramy polecenie Obiekty, następnie
Kwerendy i wybieramy tą, z której ma być drukowany raport. Wybieramy przycisk
Autoraport, po czym nadajemy nazwę utworzonemu w ten sposób raportowi.

Program NOAH

System NOAH łączy funkcje dopasowania aparatów słuchowych z funkcjami

administracyjnymi,  tworząc  środowisko  pracy  dla  systemów  dopasowywania  aparatów
słuchowych różnych producentów.
NOAH oparty jest na bazie danych, zawierającej bazy danych osobowych i audiometrycznych
pacjentów oraz dane związane z dopasowaniem aparatów słuchowych. Program przechowuje
rekordy  z  kolejnych  sesji  i  kronikę  każdego  pacjenta,  która  zawiera  informacje  o  wizytach,
przeprowadzonych  testach,  dopasowaniach  aparatów  i  ich  dostrajaniu  podczas  wizyt
kontrolnych [32].
Przed instalacją oprogramowania NOAH należy wykonać następujące czynności [32]:

−

upewnić się, czy komputer spełnia minimalne wymogi instalacji oprogramowania,

−

określić, jakie moduły oprogramowania NOAH będą instalowane,

−

upewnić się na temat posiadania uprawnień administratora, jeżeli NOAH będzie

instalowany na platformie Windows XP Pro, Windows 2000.

Jeżeli NOAH będzie użytkowany na jednym komputerze, nie będącym w sieci, należy
zainstalować wersję nie-sieciową wybierając „Wersja nie-sieciowa” (Rys.32).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 32. Okno menu instalacji systemu NOAH [32]

Po dokonaniu wyboru języka instalacji pojawi się okno: (Rys.33).

Rys. 33. Okno instalacji systemu NOAH [32]

Następnie należy kliknąć przycisk Dalej i zapoznać się z informacjami w dalszej części
instrukcji na temat:

−

akceptacji warunków licencji,

−

wprowadzeniu informacji (klienta),

−

określeniu miejsca instalacji oprogramowania,

−

określeniu miejsca umieszczenia skrótu uruchamiania NOAH w menu Start komputera.

Po  zakończeniu  instalacji  zalecane  jest  zaznaczenie  okienka  Pokaż  plik  Czytaj  to  –  plik  ten
zawiera  najnowsze  informacje  na  temat  systemu  NOAH.  Po  wybraniu  tej  opcji  i  wybraniu
Zakończ  plik  Czytaj  to  otworzy  się  automatycznie.  Jeżeli  ta  opcja  nie  zostanie  wybrana,
nastąpi automatyczny powrót do menu instalacji NOAH.

Szczegółowy  opis  systemu  NOAH    znajduje  się  w  pakiecie  edukacyjnym  jednostki
modułowej 322[17].Z2.02 „Dobieranie i programowanie aparatów słuchowych oraz urządzeń
wspomagających słyszenie” w rozdziale 4.3 Dopasowywanie aparatów słuchowych.

Prezentacje multimedialne

Programem służącym do tworzenia grafiki prezentacyjnej jest program MS PowerPoint.

Prezentacja składa się z wielu oddzielnie utworzonych slajdów. Po uruchomieniu programu
pojawia się okno, zawierające część powszechnie znanych elementów, charakterystycznych
dla środowiska MS Windows (Rys.34).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wszystkie obiekty umieszczone na slajdzie można animować. W tym celu dany obiekt
powinien być zaznaczony, z menu Pokaz slajdów wybieramy opcję Animacja niestandardowa
(Rys. 36).

Rys. 36. Animacja obiektu umieszczonego na slajdzie [Microsoft PowerPoint]

Obiektom można dodawać następujące animacje:

−

wejścia,

−

wyróżnienia,

−

wyjścia,

−

ścieżki ruchu.

Jednemu  obiektowi  można  dodać  kilka  animacji,  ustawić  czas  jej  trwania,  szybkość
odtwarzania,  a  także  kolejność,  zmienić  kolor  po  animacji,  ukryć  obiekt,  ustalić,  czy  obiekt
pojawi się po tym jak klikniemy lewym klawiszem myszy, czy też w sposób automatyczny po
określonym przez nas czasie.
W programie PowerPoint możemy również animować całe slajdy, czyli ustalać, w jaki sposób
pojedynczy  slajd  lub wszystkie slajdy  będą pojawiać się  na ekranie.  W tym celu wybieramy
z menu Pokaz slajdu polecenie Przejście slajdu (Rys.37).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 37. Przejście slajdu [Microsoft PowerPoint]

Pokaz slajdów uruchamiamy poprzez wybranie z menu Pokaz slajdów polecenia Wyświetl
pokaz.

Programy magazynowo – księgowe

Na rynku dostępnych jest wiele komputerowych programów użytkowych, które służą

do obsługi przedsiębiorstw. Wybór programu zależy od indywidualnych potrzeb firmy.
Popularne systemy oprogramowania to Symfonia firmy Matrix, Subiekt i WA – PRO firmy
Insert [1].
System Symfonia został przygotowany do pracy w systemie Windows [1]:

−

Symfonia start – jednostanowiskowa wersja, przeznaczona do obsługi małych firm.

Zawiera w pakiecie: Małą Księgowość Start, Handel Start, Faktura Start, Kasa Start.

−

Symfonia premium – przeznaczona do obsługi małych i średnich przedsiębiorstw.

Posiada w pakiecie: Finanse i księgowość, Analizy finansowe, Środki trwałe, Kadry i
płace, Płace, Przelewy, Handel, Faktura, Mała księgowość.

−

Symfonia forte – przeznaczona do obsługi większych firm. Posiada w pakiecie: Finanse

i księgowość forte, Kasa forte, Środki trwałe forte, Kadry i Płace forte, Doradca
handlowy forte, Rozliczenia międzyokresowe kosztów forte.

Pełne informacje o systemie Symfonia można znaleźć na stronie www.matrix.pl
Produkty Subiekt zostały przygotowane do pracy w systemach Windows i DOC [1]:

−

mikroSUBIEKT dla Windows – przeznaczony do obsługi ewidencjonowania sprzedaży

bez obsługi magazynu,

−

Fabrykant – wspomaga zarządzanie produkcją w małych i średnich przedsiębiorstwach,

−

Przelewy – służy do wydruku przelewów,

−

Subiekt5EURO – do obsługi sprzedaży i prowadzenia małego i średniego przedsiębiorstwa

w warunkach unijnych,

−

InsERT GT - pakiet obejmuje:

−

SubiektGT – do obsługi sprzedaży, przeznaczony dla małych i średnich
przedsiębiorstw:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

RachmistrzGT – do prowadzenia księgowości w formie księgi przychodów
i rozchodów lub ewidencji podatku zryczałtowanego,

−

RewizorGT – do prowadzenia księgi podatkowej.

Pełne informacje o systemie Subiekt można znaleźć na stronie www.insert.com.pl.
Oprogramowanie WA-PRO obejmuje [1]:

−

WA-PRO Start – przeznaczony do obsługi małego przedsiębiorstwa usługowo-

handlowego. W jego skład wchodzą: Sprzedaż i magazyn, Fakturowanie, Księga
podatkowa i ryczałt.

−

WA-PRO BIZNES – przeznaczony do obsługi rozwijających się firm. Pakiet jest

przystosowany do pracy w sieci. W jego skład wchodzą: Sprzedaż i magazyn, Finanse
i księgowość, Ewidencja środków trwałych i amortyzacji, Księga podatkowa i ryczałt,
Kadry i płace.

−

WA-PRO BIURO – przeznaczony do obsługi rozwijających się biur rachunkowych.

Pakiet jest przystosowany do pracy w sieci lokalnej i internetowej. W jego skład
wchodzą: Finanse i księgowość, Księga podatkowa i ryczałt, Ewidencja środków
trwałych i amortyzacji, Kadry i płace.

−

WA-PRO PRESTIŻ – daje możliwość budowania hierarchicznych wielowymiarowych

raportów.

−

WA-PRO MOBILE – przeznaczony jest do pracy na komputerach przenośnych.

Pełne informacje o pakiecie WA-PRO znajdują się na stronie www.wapro.pl

WF-Fakturka (Rys.38) to prosty program, który służy do fakturowania i wykonywania
rozliczeń z kontrahentami.
Przeznaczony jest on do obsługi małego przedsiębiorstwa, które nie prowadzi gospodarki
magazynowej i wystawia niewiele faktur miesięcznie [1].

Rys. 38. Okno programu WF-Fakturka [1, s. 164]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Program  zawiera  kartoteki  kontrahentów,  towarów,  dokumentów  (faktury  VAT  i  paragony)
oraz przelewów.
Można tu wykonywać następujące operacje: sprzedaż, przelew, archiwizacja i dearchiwizacja.
Program można konfigurować według własnych potrzeb [1].
Program Sprzedaż i magazyn WF - Mag przystosowany jest dla przedsiębiorstw handlowych
oraz  magazynów.  Pozwala  wypisywać  wszystkie  możliwe  dokumenty  związane  z  zakupem
i  sprzedażą.  Wprowadzenie  ceny  towarów  oraz  narzutów  spowoduje  wykonanie  kalkulacji
cen.  Można  także  wprowadzać  dane  kontrahentów  i  towarów  w  trakcie  wypisywania
dokumentu handlowego [1].

Programy specjalistyczne

Program komputerowy KS – Świadczeniodawca (KS – SWD) jest stosowany do usprawnienia

komunikacji i wymiany informacji między dowolnym świadczeniodawcą posiadającym
kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ) i Oddziałem NFZ.
Program KS – SWD umożliwia elektroniczną wymianę informacji, w tym [31]:

−

przyjmowanie od dowolnego Oddziału NFZ Zapytania ofertowego zawierającego usługi
medyczne zaplanowane przez Oddział do zakontraktowania na kolejny rok,

−

wysyłanie do Oddziałów NFZ oferty ilościowo – cenowej danego świadczeniodawcy,
zawierającej rodzaje usług medycznych, zgodne jakościowo z zapytaniem ofertowym,

−

przyjmowanie do Oddziału NFZ elektronicznej wersji umowy oraz załącznika do
umowy, zawierających wykaz wszystkich zakontraktowanych usług medycznych,

−

przyjmowanie od dowolnego Oddziału NFZ elektronicznej wersji Ankiety, zawierającej
wzorzec do wypełnienia,

−

okresowe generowanie rachunków refundacyjnych w formie papierowej i elektronicznej
za wykonane usługi medyczne, zgodnie z zawartym kontraktem,

−

tworzenie innych dokumentów rozliczeniowych i statystycznych, zgodnie z potrzebami
Oddziału NFZ,

−

generowanie list aktywnych pacjentów zadeklarowanych w danym POZ,

−

generowanie recept z kodami kreskowymi,

−

udostępnianie wielu funkcji kontrolnych i edycyjnych, ułatwiających bieżącą pracę.

Wyniki  operacji  wykonywanych  w  programie  KS  –  SWD  są  wykorzystywane  w  Systemie
Informatycznym Narodowego Funduszu Zdrowia KS – SIKCH.
Aby  współpraca  z  NFZ  była  możliwa  użytkownik  programu  KS  –  SWD  musi  zostać
zarejestrowany w systemie  Funduszu  i otrzymać  unikalny kod, będący jego identyfikatorem.
Dzięki temu wszystkie dokumenty stworzone w KS – SWD będą łączone w Oddziałach NFZ
z właściwym świadczeniodawcą [31].
Po  uruchomieniu  programu  zostanie  wyświetlony  komunikat  informujący  o  konieczności
wprowadzenia  danych  do  Karty  świadczeniodawcy.  Aby  świadczeniodawca  mógł  być
zarejestrowany  w  Oddziale  NFZ  musi  wypełnić  tę  kartę  swoimi danymi  i  wyeksportować  ją
na nośniku elektronicznym.
Dane na Karcie świadczeniodawcy pogrupowane są w trzech zakładkach:

−

dane podstawowe,

−

dane rejestracyjne,

−

adresy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 39. Karta świadczeniodawcy – dane podstawowe [31]

W zakładce Dane podstawowe (Rys.39) należy uzupełnić następujące informacje:

−

numery identyfikacyjne (NIP, REGON),

−

sufiks dokumentów (kod identyfikujący pliki generowane w programie KS – SWD),

−

konto bankowe (nazwa banku, numer konta),

−

kierownik (imię i nazwisko, telefon),

−

księgowy (imię i nazwisko, telefon),

−

strona umowy (strona umowy, kontakt telefoniczny),

−

imię i nazwisko osoby / osób reprezentujących stronę umowy.

W zakładce Dane adresowe (Rys.40) należy uzupełnić:

−

adres siedziby (kod pocztowy, miejscowość ulica, telefon, fax),

−

adres do korespondencji (kod pocztowy, miejscowość, ulica, telefon),

−

adresy internetowe (adres w sieci rozległej, e-mail).

Rys. 40. Karta świadczeniodawcy – dane adresowe [31]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ważną  czynnością  pozwalającą  na  realizację  procesu  wymiany  informacji  między
świadczeniodawcą  a  Oddziałem  NFZ  jest  przekazanie  danych  o  świadczeniodawcy
zapisanych  na  nośniku  elektronicznym  bądź  przesłanie  pocztą  elektroniczną  do  Oddziału
NFZ.
W  tym  celu  z  menu  Różne  wybieramy  opcję  Dane  świadczeniodawcy,  następnie  używamy
przycisku ShF6 Eksport. Pojawi się okno Zapisz jako (Rys.41), w którym wybieramy miejsce
gdzie zostaną zapisane dane wprowadzone wcześniej na Karcie świadczeniodawcy. Następnie
klikamy przycisk Zapisz w celu zapisania danych.

Rys. 41. Okno zapisu danych świadczeniodawcy [31]

Zadaniem  każdego  Oddziału  NFZ  jest  określenie  zapotrzebowania  na  usługi.  Na  podstawie
precyzyjnie  przygotowanego  planu  usług  NFZ  opracowuje  i  wysyła  zapytania  ofertowe  do
świadczeniodawców, które są zapisywane w formie elektronicznej.
Aby  można  było  wprowadzić  zapytanie ofertowe  przesłane przez  NFZ  należy  wybrać opcję
Zapytanie ofertowe z menu Konkurs ofert (Rys.42).

Rys. 42. Przeglądanie i rejestracja zapytań ofertowych [31]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać import zapytania ofertowego po wyświetleniu okna Przeglądanie zapytań
ofertowych należy użyć przycisku ShF5 Import, w wyniku czego pojawi się okno Wybór
dokumentów do importu (Rys.43).

Rys. 43. Okno wyboru dokumentów do zaimportowania [31]

Następnie  w  tym  oknie  należy  wybrać  dysk,  katalog  i  plik  zawierający  zapytanie.
Po  podświetleniu  pliku  w  prawej  części  okna  pojawią  się  nazwy  plików  zawierających
zapytanie  ofertowe.  Podświetlamy  jedno  z  zapytań  ofertowych  z  prawej  strony  i  klikamy
przycisk OK.

Aby wydrukować zapytanie ofertowe należy podświetlić wybraną pozycję  i kliknąć przycisk
Drukuj. Pojawi się okienko (Rys.44), w którym należy wybrać właściwą drukarkę, ilość stron
do wydruku, itp.

Rys. 44. Okno Drukuj [31]

Jedną  z  podstawowych  funkcji  programu  KS  –  SWD  jest  zapewnienie  użytkownikowi
możliwości  generowania  zestawień  wymaganych  przez  Oddziały  NFZ.  Wszystkie  raporty
generowane  w  programie  są  umieszczane  na  jednej  liście  raportów,  która  jest  dostępna  po
wybraniu z menu Raporty opcji Raporty do Narodowego Funduszu Zdrowia (Rys.45).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Każde świadczenie ewidencjonowane w Pakiecie jest [27]:

−

przypisane do konkretnego pacjenta,

−

ma określony czas i miejsce realizacji,

−

w przypadku lecznictwa ambulatoryjnego ma określonego konkretnego realizatora

(z prawem wykonywania zawodu),

−

charakteryzowane jest przez rozpoznanie wg ICD-10 będące podstawą udzielenia

świadczenia,

−

dodatkowo charakteryzowane przez procedury ICD-9 oraz tzw. produkty jednostkowe

statystyczne zdefiniowane przez NFZ (dalej zwane procedurami),

−

w części rozliczeniowej następuje wskazanie na produkt (z umowy) oraz produkt

jednostkowy (związany z tym produktem), w oparciu o który będzie to świadczenie
finansowane przez płatnika.

Podstawą refundacji zrealizowanych przez świadczeniodawcę świadczeń zdrowotnych jest
zawarta umowa, w której określono tzw. produkty kontraktowe (produkty), ich ceny
jednostkowe oraz planowaną do wykonania ich liczbę.

Warunkiem poprawnego ewidencjonowania i rozliczania świadczeń w Pakiecie
Świadczeniodawcy jest spełnienie poniższych warunków [27]:

−

wczytanie do Pakietu Świadczeniodawcy umowy w przekazanej w postaci elektronicznej

na nośniku przez Oddział Wojewódzki, z którym zawarto umowę. Rozliczane będę
jedynie te produkty, które znajdują się w umowie,

−

dyskietka instalacyjna Pakietu Świadczeniodawcy może być instalowana tylko w jednym

punkcie ewidencjonującym dane u świadczeniodawcy. Każdy punkt rejestracji danych
u świadczeniodawcy (niepracujący w sieci lokalnej) posiada indywidualny kod nadany
przez Oddział Wojewódzki,

−

aby wykonać sprawozdanie za okres rozliczeniowy musi być wykonany przynajmniej

1 cykl wymiany danych pomiędzy świadczeniodawcą a Oddziałem Wojewódzkim (Bazą
Świadczeń) w celu potwierdzenia poprawności danych,

−

ewidencja i rozliczanie świadczeń oparte jest o jednolite zasoby słownikowe. Słowniki

automatycznie  zasilają  bazę  świadczeniodawcy  w  przypadku  komunikacji  realizowanej
w  oparciu  o  sieć  rozległą  pomiędzy  świadczeniodawcą  o  Oddziałem  NFZ.
W przypadku  braku sieci  słowniki muszą być pobierane z Oddziału zgodnie z procedurą
przyjętą w Oddziale Wojewódzkim NFZ.

−

przed rozpoczęciem ewidencjonowania danych należy upewnić się, w którym zakresie

Pakietu – Pakiet Świadczeniodawcy – Ewidencja Świadczeń w Lecznictwie
Ambulatoryjnym czy Pakiet Świadczeniodawcy – Ewidencja Świadczeń w Lecznictwie
Stacjonarnym – ma być ewidencjonowany i rozliczany dany produkt kontraktowy.

Produkty  kontraktowe  rozliczane  są  w  oparciu  o  tzw.  produkty  jednostkowe,  do  których
została  przypisana  waga.  Zasadą  jest,  że  produkt  jednostkowy  musi  być  rozliczany  w  takiej
jednostce  miary,  w  jakiej  wyrażany  jest  produkt  kontraktowy.  Produkty  zakontraktowane
w  oparciu  o  cenę  i  liczbę  punktów  będą  rozliczane  w  oparciu  o  produkty  jednostkowe,
których wycena opiera się na cenie jednostkowej punktu [27].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 47. Pakiet Świadczeniodawcy – Dane sprawozdania [27]

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1.  Co określa termin system operacyjny?
2.  Jakie są najważniejsze części ekranu programu Microsoft Excel?
3.  Co  oznaczają  następujące  terminy:  komórka,  wiersz,  kolumna,  adres  komórki,  arkusz,

skoroszyt, lista danych?

4. Jakie znasz rodzaje odwołań do komórek w arkuszu kalkulacyjnym?
5. Do czego służą następujące funkcje: TERAZ, PMT, IPMT, PPMT, PORÓWNAJ,

USUŃ.ZBĘDNE.ODSTĘPY, DŁ, ZŁĄCZ.TEKSTY, JEŻELI?

6.  Co określa termin baza danych?
7.  Jakie znasz elementy bazy danych?
8.  Jakie znasz techniki organizowania informacji w bazie danych?
9.  Do czego służą w programie Microsoft Access tabele, formularze, kwerendy, raporty?
10.  Jakie znasz programy użytkowe służące do obsługi przedsiębiorstw?
11.  Do czego służy program Pakiet Świadczeniodawcy?
12.  Jak poprawnie należy ewidencjonować i rozliczać świadczenia w programie KS – SWD ?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wprowadź do komórki A1 zdanie: Sprawdzenie długości ciągu znaków. W komórce B1

wprowadź formułę = DŁ (A1). W komórce C1 wprowadź formułę = DŁ („Sprawdzenie
długości ciągu znaków”). Porównaj uzyskane wyniki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  utworzyć nowy dokument i wpisać podane zdanie w komórce A1,
2)  wpisać podane formuły,
3)  przeanalizować otrzymane wyniki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy.

Ćwiczenie 2

Wprowadź dane do komórek zgodnie z podanym poniżej wzorem.

1 wartość

bieżąca

2 liczba

rat

3 wartość

przyszła

4 Nowak

Jan

5 arkusz

kalkulacyjny

Do komórki C1 wstaw formułę = ZŁĄCZ.TEKSTY (A1;B1), a następnie skopiuj ją do
odpowiednich komórek kolumny C.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  otworzyć nowy dokument, wpisać dane zgodnie ze wzorem,
2)  wstawić podana formułę,
3)  skopiować formułę do odpowiednich komórek.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy.

Ćwiczenie 3

Oblicz wartość miesięcznych spłat kredytu w wysokości 75 000 zł zaciągniętego na

10 lat, odsetki wynoszą 17 %.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) utworzyć nowy dokument,
2) wykonać odpowiednie obliczenia poprzez wpisanie formuł.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy.

Ćwiczenie 4

Oblicz kwotę odsetek w pierwszym i w ostatnim miesiącu spłaty kredytu w wysokości

55 000 zł zaciągniętego na 15 lat. Odsetki wynoszą 14 %.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) utworzyć nowy dokument,
2) wykonać niezbędne obliczenia przez wstawienie odpowiednich formuł.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Oblicz wartość rat kredytu w dwóch okresach spłat (24 i 36 miesięcy), jeśli kwota

kredytu wynosi 5 000 zł, a oprocentowanie 19 %.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  utworzyć nowy dokument,
2)  wykonać obliczenia,
3)  porównać uzyskane wartości.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy.

Ćwiczenie 6

Zaprojektuj i utwórz bazę danych w programie Microsoft Access.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) otworzyć program MS Access i wykonać kolejne kroki w celu utworzenia bazy danych,
2) zamknąć i zapisać zmiany w utworzonej bazie danych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy.

Ćwiczenie 7

Na podstawie zaprojektowanej bazy danych z ćwiczenia 6 utwórz formularz a następnie

kwerendy do wybranych pól.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) otworzyć bazę danych utworzoną w ćwiczeniu 6 i wykonać kolejne kroki w celu

utworzenia formularza i raportu,

2) zamknąć i zapisać zmiany w bazie danych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy.

Ćwiczenie 8

Utwórz i wydrukuj raport do bazy danych z ćwiczenia 7.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) otworzyć bazę danych utworzoną w ćwiczeniu 6 i wybrać kwerendę, do której będzie

tworzony raport,

2) utworzyć i wydrukować raport.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy wyposażony w drukarkę.

Ćwiczenie 9

Wykonaj instalację wersji nie-sieciowej systemu NOAH.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  uruchomić komputer,
2)  włożyć płytę instalacyjną do napędu CD,
3)  dokonać instalacji systemu NOAH.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy,

−

płyta instalacyjna systemu NOAH.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zastosować funkcję DŁ()?



2) zastosować funkcję ZŁĄCZ.TEKST?



3) zastosować funkcję PMT()?



4) zastosować funkcję IPMT()?



5) utworzyć bazę danych?



6) utworzyć do zaprojektowanej bazy danych formularz i kwerendy?



7) wygenerować i wydrukować raport?



8) zainstalować wersję nie-sieciową systemu NOAH?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  każdego  zadania  dołączone  są  4  możliwości  odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Odległość oczu od ekranu monitora powinna wynosić

a)  200–325 mm.
b)  400–750 mm.
c)  100–350 mm.
d)  500–750 mm.

2. Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska komputerowego powinno mieć regulację

siedziska w zakresie
a)  400–500 mm.
b)  200–300 mm.
c)  100–200 mm.
d)  700–800 mm.

3. Poszczególne podzespoły zestawu komputerowego umieszczone są na

a)  płycie podstawowej.
b)  karcie graficznej.
c)  dysku twardym.
d)  płycie głównej.

4. Podstawowe parametry procesora to

a)  typ złączy i częstotliwość taktowania.
b)  typ i liczba kart rozszerzeń.
c)  typ i częstotliwość taktowania.
d)  prędkość obrotowa i czas dostępu.

5. Napęd dysku twardego jest urządzeniem

a)  zamkniętym.
b)  otwartym.
c)  półotwartym.
d)  nie zamkniętym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Rysunek przedstawia

a)  kartę dźwiękową.
b)  kartę sieciową.
c)  kartę grafiki.
d)  modem wewnętrzny.

7. System operacyjny pełni nadzór nad

a)  pracą wszystkich programów.
b)  pracą urządzeń komputera.
c)  pracą wybranych programów.
d)  pracą wszystkich uruchomionych programów oraz wszystkich urządzeń komputera.

8. Sieci lokalne LAN używane są do łączenia urządzeń

a)  znajdujących się na terenie znacznych obszarów geograficznych.
b)  znajdujących się w niewielkiej odległości.
c)  obejmujących systemy pracujące na terenie całego miasta.
d)  znajdujące się w bardzo dużej odległości.

9. W topologii magistrali węzły sieci

a)  nie są ze sobą połączone.
b)  są ze sobą połączone za pomocą pojedynczego, otwartego kabla.
c)  są ze sobą połączone za pomocą podwójnego, otwartego kabla.
d)  są ze sobą połączone za pomocą pojedynczego, zamkniętego kabla.

10. W sieci o topologii pierścienia komputery tworzą obwód zamknięty i są połączone ze sobą

a)  dwoma przewodami.
b)  trzema przewodami.
c)  jednym przewodem.
d)  bezprzewodowo.

11. Sieć Internet oparta jest o protokół transmisyjny

a)  FTP.
b)  NNTP.
c)  HTTP.
d)  TCP/IP.

12. Podstawowym elementem arkusza kalkulacyjnego jest

a)  komórka.
b)  arkusz.
c)  lista danych.
d)  formuły i funkcje.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Funkcja PMT() służy do

a)  obliczania kwoty odsetek.
b)  obliczania rat kredytu w określonym czasie.
c)  testowania warunków logicznych.
d)  obliczania rat spłaty kredytu.

14. Aby obliczyć raty kredytu określonym czasie należy zastosować funkcję

a)  PPMT().
b)  IPMT().
c)  PTMC().
d)  PMT().

15. Aby sprawdzić, czy dwa ciągi znaków są identyczne, trzeba zastosować

a)  funkcję JEŻELI().
b)  funkcję TERAZ().
c)  funkcję PMT ().
d)  funkcję PORÓWNAJ().

16. Baza danych to zbiór

a)  danych o określonej strukturze.
b)  danych o nieznanej strukturze.
c)  danych o nieokreślonej strukturze.
d)  danych o dowolnej strukturze.

17. Formularze w programie MS Access tworzymy przy pomocy polecenia

a)  utwórz.
b)  skonstruuj.
c)  projektuj.
d)  zaprojektuj.

18. Za pomocą kwerend

a)  wybieramy, prezentujemy, filtrujemy i modyfikujemy dane.
b)  wprowadzamy, edytujemy lub wyświetlamy dane.
c)  przechowujemy dane.
d)  archiwizujemy dane.

19. Raporty służą do

a)  archiwizacji danych.
b)  filtrowania danych.
c)  modyfikowania danych.
d)  przetwarzania danych.

20. Program Pakiet Świadczeniodawcy jest powszechnie stosowany

a) do komunikacji pomiędzy systemem informatycznym Oddziału Wojewódzkiego

NFZ a świadczeniodawcą posiadającym kontrakt z NFZ.

b) do wymiany danych w placówce medycznej.
c) do komunikacji pomiędzy systemem informatycznym Oddziału Wojewódzkiego

NFZ a świadczeniodawcą nie posiadającym kontraktu z NFZ.

d) do prowadzenia księgowości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ............................................................................................................................

Wykorzystywanie technik informacyjnych w świadczeniu usług medycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1.  Adamczyk E.: Administrowanie przedsiębiorstwem usługowym. WSiP, Warszawa 2005
2.  Beynon – Davies P.: Systemy baz danych. WNT, Warszawa 1998
3.  Chalk B. S.: Organizacja i architektura komputerów. WNT, Warszawa 1998
4.  Frye C.: Microsoft Office Excel 2003 krok po kroku. Wydawnictwo RM, Warszawa 2004
5.  Górska  E.,  Lewandowski  J.:  Podstawy  zarządzania  i  kształtowania  środowiska  pracy.

Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002

6. Juszczyk S. (red).: Metodyka nauczania informatyki w szkole. Wydawnictwo Adam

Marszałek, Toruń 2001

7. Latkowski B. (red).: Poradnik dla protetyków słuchu, Akustyka słuchu GEERS, Łódź 2002
8. Lewandowski J.: Projektowanie systemów informacyjnych zarządzania. Wydawnictwo

Politechniki Łódzkiej, Łódź 1999

9.  Michałowska A., Michałowsski S.: Sieci komputerowe od A do Z. MIKOM, Warszawa 2000
10.  Mueller S.: Rozbudowa i naprawa komputerów PC Tom 1. Helion, Gliwice 1998
11.  Mueller S.: Rozbudowa i naprawa komputerów PC Tom 2. Helion, Gliwice 1998
12.  Pfaffenberger B.: Słownik terminów komputerowych. Prószyński i S-ka, Warszawa 2001
13.  Sikorski W.: Wykłady z podstaw informatyki. MIKOM, Warszawa 2002
14.  Sokół M., Kunowski M.: Internet. Kurs. Helion, Gliwice 2004
15.  Sportack M.: Sieci komputerowe. Księga eksperta. Helion, Gliwice 2004
16.  Thompson R.B., Fritchman Thompson B.: PC Hardware. Almanach. Helion, Gliwice 2004
17.  Wrotek W.: Technologia informacyjna. Helion edukacja, Gliwice 2006
18.  Zajdel  R.  (red).:  Kompendium  informatyki  medycznej.  Alfa  –  Medica  Press,  Bielsko

Biała 2006

19. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku w sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe
Dz. U. Nr 148 poz. 973 z późn.zm.

20.  www.chip.pl
21.  www.gimnazjum7.zgora.pl
22.  www.logitech.pl
23.  www.pcworld.pl
24.  www.telkom.pl
25.  www.hp.com
26.  www.maksimus.pl
27.  www.uokik.gov.pl
28.  www.wikipedia.pl
29.  www.ws-webstyle.com
30.  www.kamsoft.pl
31.  www.oticon.pl

Czasopisma:

Magazyn INTERNET kwiecień 2004, Elementarz Internetu Część II: pierwsze kroki

w wirtualnym świecie