„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ewa Świerżyńska

Wykorzystywanie technik informacyjnych w świadczeniu
usług medycznych 322[17].O1.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

dr inż. Andrzej Leszczyński
dr inż. Maria Tajchert

Opracowanie redakcyjne:
mgr Joanna Gręda


Konsultacja:
mgr Lidia Liro








Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[17].O1.04.
„Wykorzystywanie technik informacyjnych w świadczeniu usług medycznych”, zawartego
w programie modułowym dla zawodu protetyk słuchu.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

4

3. Cele kształcenia

5

4. Materiał nauczania

6

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku komputerowym

6

4.1.1. Materiał nauczania

6

4.1.2. Pytania sprawdzające

8

4.1.3. Ćwiczenia

8

4.1.4. Sprawdzian postępów

10

4.2. Budowa komputera PC

11

4.2.1. Materiał nauczania

11

4.2.2. Pytania sprawdzające

20

4.2.3. Ćwiczenia

20

4.2.4. Sprawdzian postępów

22

4.3. Sieci komputerowe. Internet, poczta elektroniczna.

23

4.3.1. Materiał nauczania

23

4.3.2. Pytania sprawdzające

30

4.3.3. Ćwiczenia

30

4.3.4. Sprawdzian postępów

32

4.4. Oprogramowanie systemowe i użytkowe

33

4.4.1. Materiał nauczania

33

4.4.2. Pytania sprawdzające

52

4.4.3. Ćwiczenia

52

4.4.4. Sprawdzian postępów

55

5. Sprawdzian osiągnięć

56

6. Literatura

60

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o wykorzystaniu technik

informacyjnych w świadczeniu usług medycznych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez trudności mógł korzystać z podręcznika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

−

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

−

ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów,

−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

−

literaturę źródłową.

Schemat układu jednostek modułowych

322[17].O1

Świadczenie usług

medycznych

322[17].O1.01
Nawi

ązywanie

i utrzymywanie kontaktów

interpersonalnych

322[17].O1.02

Prowadzenie dzia

łań

profilaktycznych

i promowanie zdrowia

322[17].O1.03

Stosowanie przepisów

bezpiecze

ństwa i higieny

pracy oraz udzielanie

pierwszej pomocy

322[17].O1.04

Wykorzystywanie technik

informacyjnych

w

świadczeniu usług

medycznych

322[17].O1.05

Stosowanie przepisów

prawa i zasad ekonomiki

w ochronie zdrowia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

samodzielnie i bezpiecznie posługiwać się systemem komputerowym oraz jego

oprogramowaniem,

−

korzystać z dostępnych za pomocą komputera źródeł informacji,

−

wyszukiwać informacje w bazach danych,

−

realizować złożone projekty w zespole,

−

przestrzegać prawnych i etycznych norm dotyczących: rozpowszechniania programów

komputerowych, bezpieczeństwa i ochrony danych,

−

samodzielnie pogłębiać wiedzę związaną z technologią informacyjną,

−

użytkować komputer,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

posłużyć się programami komputerowymi w zakresie niezbędnym do wykonywania
czynności zawodowych,

−

skorzystać z dostępnej bazy danych,

−

wykorzystać umiejętność posługiwania się oprogramowaniem komputerowym do
doskonalenia obsługi klientów,

−

posłużyć się oprogramowaniem komputerowym do obsługi księgowości,

−

pozyskać informacje zawarte w portalach internetowych,

−

odebrać i przekazać informacje za pomocą poczty elektronicznej i innych nośników
informacji,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie pracy na stanowisku
komputerowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące

na stanowisku komputerowym

4.1.1. Materiał nauczania

Wyposażenie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia elementów tego wyposażenia
(Rys.1) nie może podczas pracy powodować nadmiernego obciążenia układu mięśniowo
– szkieletowego i wzroku oraz być źródłem zagrożeń dla ucznia [8].

Rys.1. Prawidłowo zorganizowane stanowisko komputerowe [22]

Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące na stanowisku komputerowym
regulowane są przez wytyczne zawarte w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
z dnia 1 grudnia 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach
wyposażonych w monitory ekranowe Dz. U. Nr 148 poz. 973 z późn.zm. oraz w Instrukcji
w sprawie wymagań higienicznych na stanowiskach pracy przy monitorach ekranowych
opracowanej przez Instytut Medycyny Pracy – Zakład Szkodliwości Fizycznych, uaktualniona
od 01.01.1996r.
Monitor ekranowy powinien spełniać następujące wymagania [5]:

−

znaki na ekranie powinny być czytelne i wyraźne,

−

obraz powinien być stabilny, bez tętnienia lub innych form niestabilności,

−

jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zależności
od warunków oświetlenia stanowiska komputerowego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

−

regulacja ustawienia monitora powinna umożliwiać pochylenie ekranu co najmniej 20

°

do

tyłu i 5

°

do przodu oraz obrót wokół własnej osi o co najmniej 120

°

–po 60

°

w obu

kierunkach,

−

ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony

w odpowiedni filtr.

Ustawienie ekranu monitora powinno ograniczać olśnienie i odbicie światła. Odległość oczu
od ekranu monitora powinna wynosić 400

÷

750 mm.

Klawiatura powinna stanowić osobny element wyposażenia podstawowego stanowiska pracy.
Konstrukcja klawiatury powinna umożliwiać użytkownikowi przyjęcie odpowiedniej pozycji,
która nie będzie powodowała zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy. Klawiatura
powinna posiadać w szczególności [5]:

−

możliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie 0

÷

15

°

,

−

odpowiednią wysokość,

−

matową powierzchnię z czytelnymi i kontrastowymi znakami.

Konstrukcja stołu, na którym jest umieszczony zestaw komputerowy, powinna umożliwiać
dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną
wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury. Powierzchnia stołu powinna być
matowa o jasnej barwie. Szerokość i głębokość stołu powinna zapewniać [5]:

−

wystarczającą powierzchnię do łatwego posługiwania się elementami stanowiska,

−

ustawienie klawiatury z zachowaniem odległości nie mniejszej niż 100 mm między

klawiaturą a przednią krawędzią stołu,

−

ustawienie elementów wyposażenia w zasięgu kończyn górnych użytkownika bez

konieczności przyjmowania wymuszonej pozycji.

Wysokość stołu i siedziska krzesła powinna zapewniać [5]:

−

naturalne położenie kończyn górnych przy obsłudze klawiatury, z zachowaniem

co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem,

−

odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora w zakresie 20

÷

50

°

w dół, przy czym górna

krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu użytkownika,

−

odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu.

Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska powinno mieć [5]:

−

dostateczną stabilność, przez wyposażenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową

z kółkami jezdnymi,

−

wymiary oparcia siedziska zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów,

−

regulację wysokości siedziska w zakresie 400

÷

500 mm, licząc od podłogi,

−

regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie 5

°

do przodu

i 30

°

do tyłu,

−

wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia, odpowiedniego do naturalnego wygięcia

kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych,

−

możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360

°

,

−

podłokietniki.

Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne,
proste w obsłudze i usytuowane w taki sposób, aby regulację można było wykonywać
w pozycji siedzącej.
Gdy wysokość krzesła uniemożliwia płaskie, spoczynkowe ustawienie stóp na podłodze
stanowisko powinno być wyposażone w podnóżek. Powinien on mieć kąt pochylenia
w zakresie 0

÷

15

°

, a jego wysokość powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb

użytkownika. Powierzchnia podnóżka nie powinna być śliska, a sam podnóżek nie powinien
się przesuwać po podłodze podczas używania [19].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Stanowisko komputerowe powinno być tak zaprojektowane aby użytkownik miał zapewnioną
dostateczną przestrzeń pracy, która będzie pozwalała na umieszczenie wszystkich elementów
obsługiwanych ręcznie w zasięgu kończyn górnych [6].
Powierzchnia przypadająca na jeden komputer z monitorem powinna wynosić około 6 m

2

.

Pracownia powinna mieć dostęp do światła naturalnego. Wystrój pracowni powinny
charakteryzować następujące cechy: pastelowe kolory ścian (seledynowe, szarozielone)
drewniana podłoga lub wykładzina nie

elektryzująca się, duża ilość zieleni w kwietnikach i na

półkach.
Monitory powinny być ustawione optymalnie płaszczyzną ekranu, bokiem do okna.
Odległość pomiędzy monitorami w rzędzie powinna wynosić 2 m., a odległość między
rzędami – 3 m. Stanowisko pracy powinno być zlokalizowane tak, aby kierunek obserwacji
było równoległy do linii opraw lamp i do okien. W celu wyeliminowania lub zmniejszenia
ewentualnych odblasków światła słonecznego, okna powinny być wyposażone w ruchome
żaluzje [6].
Ponadto w pracowni komputerowej powinien panować odpowiedni mikroklimat – warunki
klimatyczne panujące na stanowisku pracy z komputerem. Temperatura otoczenia powinna
wahać się w granicach 20–26

°

C. Wilgotność względna powietrza nie powinna być niższa niż

40%, w zależności od temperatury panującej w pomieszczeniu. Konieczne jest wietrzenie
pracowni podczas przerw lekcyjnych lub odpowiednia klimatyzacja [6].

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie przepisy prawne regulują zasady bezpiecznej i higienicznej pracy na stanowisku

komputerowym?

2. Jakie wymagania powinien spełniać monitor ekranowy, by praca na stanowisku

komputerowym była zgodna z zasadami bezpieczeństwa?

3. Jakie cechy powinno posiadać krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska

komputerowego?

4. Jakimi cechami powinna charakteryzować się klawiatura będąca w wyposażeniu

stanowiska komputerowego?

5. Jaki mikroklimat powinien panować w pracowni komputerowej?
6. Jak powinien być skonstruowany stół / biurko komputerowe stanowiące wyposażenie

stanowiska komputerowego?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaprojektuj stanowisko komputerowe zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny

pracy obowiązującymi na stanowisku komputerowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać odpowiednie przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny pracy

obowiązujące podczas pracy na stanowisku komputerowym,

2) przeanalizować zgromadzone dokumenty,
3) wykonać projekt stanowiska komputerowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku
komputerowym,

−

flamastry.

Ćwiczenie 2

Sprawdź, czy Twoje stanowisko komputerowe spełnia obowiązujące przepisy

bezpieczeństwa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać odpowiednie przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny

pracy obowiązujące podczas pracy na stanowisku komputerowym,

2) przeanalizować zgromadzone dokumenty,
3) dokonać stosownych pomiarów,
4) dokonać analizy i interpretacji uzyskanych wyników,
5) zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku
komputerowym,

−

linijka lub inne narzędzie pomiaru.

Ćwiczenie 3

Sprawdź, czy krzesło, które posiadasz na swoim stanowisku komputerowym spełnia

obowiązujące wymogi bezpieczeństwa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać odpowiednie przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny

pracy obowiązujące podczas pracy na stanowisku komputerowym,

2) przeanalizować zgromadzone dokumenty,
3) dokonać stosownych pomiarów,
4) dokonać analizy i interpretacji uzyskanych wyników,
5) zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku
komputerowym,

−

linijka lub inne narzędzie pomiaru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Ćwiczenie 4

Sprawdź, czy stół/biurko, stanowiące wyposażenie Twojego stanowiska komputerowego

spełnia obowiązujące wymogi bezpieczeństwa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać odpowiednie przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny

pracy obowiązujące podczas pracy na stanowisku komputerowym,

2) przeanalizować zgromadzone dokumenty,
3) dokonać stosownych pomiarów,
4) dokonać analizy i interpretacji uzyskanych wyników,
5) zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku
komputerowym,

−

linijka lub inne narzędzie pomiaru.

Ćwiczenie 5

Opracuj „Instrukcję BHP na stanowisku pracy przy komputerze”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać odpowiednie przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny

pracy obowiązujące podczas pracy na stanowisku komputerowym,

2) przeanalizować zgromadzone dokumenty,
3) opracować instrukcję zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

przepisy prawne regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku
komputerowym.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić przepisy prawne regulujące zasady bezpiecznej

i higienicznej pracy na stanowisku komputerowym?





2) określić wymagania jakie powinien spełniać monitor ekranowy ?





3) wymienić cechy krzesła stanowiącego wyposażenie stanowiska

komputerowego?





4) określić wymagania jakie powinno spełniać biurko będące

wyposażeniem stanowiska komputerowego





5) zastosować przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy

na stanowisku komputerowym w praktyce?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

4.2. Budowa komputera PC

4.2.1. Materiał nauczania

Współczesne komputery mają budowę modułową, co w praktyce oznacza możliwości
rozbudowy całego zestawu i jego dostosowania do posiadanego oprogramowania.
Komputer składa się z wielu elementów. Najważniejsze z nich to:

−

płyta główna,

−

procesor,

−

karta graficzna,

−

karta dźwiękowa,

−

napęd CD ROM,

−

napęd DVD,

−

monitor,

−

modem,

−

dysk twardy,

−

obudowa.

Ze względu na funkcje, jakie pełnią urządzenia komputera, dzielą się one na:

−

wejściowe – służące do wprowadzania danych do komputera, np.: klawiatura, mysz,

trackball, PenDrive (pamięć USB), skaner, joystick, aparat cyfrowy, TV i wideo, karta
dźwiękowa do zapisu informacji, urządzenia wirtualnej rzeczywistości, a także inne
komputery,

−

wyjściowe – urządzenia, na które komputer wysyła dane, np.: monitor, drukarka, ploter,

faks, karta dźwiękowa do odtwarzania dźwięku, słuchawki i głośniki.

Poszczególne podzespoły zestawu komputerowego umieszczone są na płycie głównej
(Rys.2).

Rys. 2. Płyta główna [21]

Płyta główna – podstawowy element komputera, na którym znajduje się procesor i układy
niezbędne do jego prawidłowej pracy oraz komunikowania się z pozostałymi elementami
komputera, a także gniazda pamięci RAM i gniazda kart rozszerzeń.
Płyta główna charakteryzuje się następującymi parametrami [17]:

−

magistrale: PCI (Peripheral Component Interconnect), AGP (Accelerated Graphics Port),

rzadziej VLB (Vesa Local Bus),

−

obsługiwany procesor (typ i zakres częstotliwości pracy),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

−

BIOS (Basic Input/Output System),

−

pamięć cache (buforowana drugiego poziomu),

−

chipset (zestaw układów scalonych współpracujących z procesorem i pamięcią RAM),

−

złącza (EIDE (Enhanced Integrated Device Equipment), SCSI (Small Computer System

Interface)) do podłączenia dysku twardego,

−

zegar czasu rzeczywistego,

−

gniazda pamięci,

−

złącza zewnętrzne (COM, LPT, PS/2, USB, SCSI),

−

gniazda do podłączenia kart rozszerzeń,

−

gniazda zasilania (AT, ATX).

Procesor (Rys. 3) wykonując obliczenia i przetwarzając dane, organizuje pracę całego
zestawu komputerowego.

Rys. 3. Przykład procesora [21]

Podstawowymi parametrami procesora są [17]:

−

architektura (CISC lub RISC),

−

częstotliwość taktowania w MHz,

−

liczba bitów przetwarzanych w jednym takcie.

Podczas pracy procesor silnie się nagrzewa. Brak odpowiedniego chłodzenia może
spowodować niestabilną pracę procesora lub jego uszkodzenie. Na procesorze musi być
zamontowany radiator, który odbiera od procesora ciepło i dzięki dużej powierzchni łatwo
oddaje je otoczeniu. Aby proces chłodzenia przebiegał sprawnie na radiatorze montuje się
wentylator wymuszając przepływ powietrza.

Pamięć operacyjna RAM (ang. Random Access Memory) – pamięć o dostępie swobodnym,
w której przechowywane są podczas pracy komputera bieżące dane i instrukcje. (Rys. 4)

Rys. 4. Pamięć RAM [21]

Pamięć RAM jest pamięcią ulotną, tzn. po wyłączeniu zasilania ginie cała jej zawartość.
Jej rozmiar ma decydujący wpływ na szybkość pracy komputera [13].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Istotnymi parametrami pamięci RAM są [17]:

−

budowa modułu,

−

zasada działania,

−

częstotliwość pracy.

Współczesne komputery używają dwóch rodzajów pamięci RAM [16]:

−

pamięć dynamiczna RAM (ang. Dynamic RAM, DRAM) – przechowuje dane przez

ułamek sekundy, a potem je traci w celu podtrzymywania przechowywanych danych
systemu w sposób ciągły musi odświeżać pamięć DRAM, kosztem szybkości działania;

−

pamięć statyczna RAM (ang. Static RAM, SRAM) – automatycznie utrzymuje swoją

zawartość bez konieczności odświeżania, dopóki jest zasilana.

W komputerach klasy PC stosuje się warstwowy model architektury pamięci.

Charakteryzuje się ona następującymi właściwościami [16]:

1. pamięć główna (ang. main memory) – miejsce gdzie procesor przechowuje programy oraz

dane, których wkrótce będzie potrzebować. Działa jako bufor pomiędzy procesorem
a dyskiem twardym.

2. pamięć podręczna (ang. cache memory) – zawiera niewielką ilość szybkiej pamięci

SRAM, która buforuje dostęp między procesorem a pamięcią główną. Dzieli się ona na
dwa poziomy:

−

podstawowa pamięć podręczna (ang. primary cache memory), zwana również
pamięcią podręczną pierwszego poziomu (ang. Level 1 cache lub L1 cache) – jest
bardzo szybka, zawarta w samym układzie scalonym procesora. Pojemność
i wydajność pamięci podręcznej L1 cache są głównym czynnikiem decydującym
o wydajności procesora.

−

dodatkowa pamięć podręczna (ang. secondary cache memory), zwana również
pamięcią podręczną drugiego poziomu (ang. Level 2 cache lub L2 cache) – eliminuje
różnicę szybkości działania procesora i pamięci głównej.

Napęd dysku twardego (Rys. 5) jest zamkniętym urządzeniem wykorzystywanym przez
system do przechowywania danych.

Rys. 5. Dysk twardy [24]

W środku napędu dysku twardego znajdują się sztywne, płaskie talerze (dyski), zwykle
wykonane z aluminium lub szkła [11]. Talerze są nośnikiem informacji w dysku twardym.
Pokryte są one substancją magnetyczną [17].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Zapis na dysku odbywa się poprzez namagnesowanie powierzchni nośnika. Ruchome głowice
przesuwają się nad wirującymi dyskami i zapisują dane tworząc ścieżki i sektory. Ścieżka jest
koncentrycznym okręgiem zawierającym informacje i podzielonym na pojedyncze sektory.
Ścieżki znajdujące się w tym samym położeniu po obu stronach każdego z talerzy tworzą
razem cylinder. Podczas normalnej pracy, głowice nie dotykają obracających się talerzy.
Po wyłączeniu zasilania głowice osiadają na talerzach, gdy te przestają się obracać.
Podczas pracy dysku bardzo cienka poduszka powietrza utrzymuje głowice tuż nad lub pod
talerzem. Jeśli poduszka ta zostanie naruszona przez cząstkę kurzu lub wstrząs, głowice mogą
się zetknąć z talerzami wirującymi przy pełnej prędkości. Uderzenie głowic o powierzchnie
dysku może spowodować różne skutki, od utraty kilku bajtów danych do całkowitego
zniszczenia dysku [11].

Podstawowe parametry charakteryzujące twardy dysk to [17]:

−

pojemność,

−

typ łącza,

−

czas dostępu (odczyt danych),

−

szybkość zapisywania i odczytu danych (transfer),

−

prędkość obrotowa,

−

pamięć podręczna.

Za tworzenie obrazu na monitorze odpowiedzialna jest karta grafiki (Rys.6), która znajduje
się na płycie głównej lub ma postać karty rozszerzeń montowanej do gniazda PCI lub AGP
[17].

Rys. 6. Karta graficzna [24]

Istotnymi parametrami charakteryzującymi kartę grafiki są [17]:

−

standard,

−

wydajność,

−

wielkość pamięci RAM,

−

rozdzielczość obrazu,

−

liczba wyświetlanych kolorów,

−

częstotliwość odświeżania obrazu.

Karta dźwiękowa (Rys.7) to karta rozszerzeń, która pozwala na nagrywanie oraz odtwarzanie
plików dźwiękowych. Obecnie karty dźwiękowe często wbudowywane są w płytę główną.
Przetwornik zmieniający sygnał analogowy w cyfrowy i odwrotnie jest zasadniczą częścią
składową karty dźwiękowej [17].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Rys. 7. Karta dźwiękowa [24]

Podstawowymi parametrami karty dźwiękowej są [17]:

−

rozdzielczość (liczba bitów w słowie bitowym),

−

częstotliwość próbkowania (liczba pomiarów sygnału wyjściowego w jednostce czasu).

Karta dźwiękowa posiada wiele zastosowań, m.in. [11]:

−

zwiększanie efektywności oprogramowania edukacyjnego,

−

dodawanie efektów dźwiękowych do prezentacji handlowych i oprogramowania

szkoleniowego,

−

dodawanie dźwięku do oprogramowania rozrywkowego (np. gry),

−

tworzenie muzyki za pomocą sprzętu i oprogramowania,

−

dodawanie uwag dźwiękowych do dokumentów,

−

dodawanie efektów dźwiękowych do zadań systemowych,

−

umożliwianie osobom niepełnosprawnym wykorzystanie komputera.

Karta sieciowa (Rys.8) umożliwia przyłączenie komputera do sieci komputerowej [17]. Służy
do przekształcania pakietów danych w sygnały, które są przesyłane w sieci komputerowej.

Rys. 8. Karta sieciowa [21]

Podstawowymi parametrami karty sieciowej są [17]:

−

obsługiwany system operacyjny,

−

interfejs,

−

port,

−

szybkość transferu.

Stacja (napęd) dyskietek (Rys.9) umożliwia wczytywanie plików z dyskietek i zapisywanie na
dyskietkach informacji [17].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Napędy dyskietek są z reguły wyposażone w dwie głowice odczytująco – zapisujące, są one
stacjami dwustronnymi. Każdej stronie dyskietki odpowiada jedna głowica, wykorzystywana
zarówno do odczytu, jak i zapisu [11].

Rys. 9. Napęd dyskietek [26]

Napęd CD (Rys.10) służy do odczytywania dysków optycznych charakteryzujących się
jednokrotnym, bardzo trwałym zapisem [13].
Istotnymi parametrami napędów CD są [17]:

−

szybkość odczytu,

−

interfejs,

−

odczytywane formaty dysków.

Rys. 10. Napęd CD [24]

Napęd DVD (Rys.11) podobnie jak w przypadku napędu CD umożliwia on jedynie odczyt
danych z płyty. Jego konstrukcja pozwala na odczytywanie płyt CD, CD-R i CD-RW.
DVD różni się od CD podwójną warstwą zapisu na jednej stronie oraz możliwością zapisu
dwustronnego [29].

Rys. 11. Napęd DVD [29]

Modem (Modulator/DEModulator) to urządzenie służące do przetwarzania sygnałów
cyfrowych na analogowe (modulacja) i na odwrót (demodulacja); umożliwiające transmisję
danych na duże odległości do innego modemu poprzez łącza telekomunikacyjne [17].
Modemy dzielimy na [17]:

−

wewnętrzne (Rys.12),

−

zewnętrzne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Rys. 12. Modem wewnętrzny [21]

Klawiatura (Rys.13) służy do wydawania poleceń komputerowi. Jest uporządkowanym
zestawem klawiszy służącym do ręcznego sterowania urządzeniem lub ręcznego
wprowadzania danych.
W zależności od spełnianej funkcji klawiatura zawiera różnego rodzaju klawisze –
alfabetyczne, cyfrowe, znaków specjalnych, funkcji specjalnych, o znaczeniu definiowanym
przez użytkownika [29].

Rys. 13. Klawiatura [23]

Mysz komputerowa (Rys.14) to urządzenie, za pomocą którego możemy wykonać cały szereg
czynności, np.: uruchomić obiekt, narysować rysunek, wyłączyć [13].
Umożliwia poruszanie kursorem po ekranie komputera poprzez przesuwanie jej po
powierzchni płaskiej. Mysz odczytuje zmianę swojego położenia względem podłoża, a po
jego zamianie na postać cyfrową komputer dokonuje zmiany położenia kursora myszy na
ekranie. Najczęściej wyposażona jest w kółko do przewijania ekranu.
Nowszym rozwiązaniem jest tzw. "mysz optyczna". W podstawie takiej myszy zainstalowana
jest jedna lub więcej diod elektroluminescencyjnych, które oświetlają powierzchnię pod
myszą, soczewka ogniskująca, oraz matryca CCD. Mysz tego typu posiada także
specjalizowany procesor DSP (zazwyczaj zintegrowany z matrycą) służący do analizowania
względnych zmian w położeniu mocno powiększonego obrazu powierzchni [29].

Rys. 14. Mysz komputerowa [24]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Monitor (Rys.15) jest urządzeniem, którego zadaniem jest wyświetlanie informacji
wprowadzanych przez użytkownika lub będących efektem wykonania poleceń przez
komputer [17].
Może on pracować w tzw. trybie tekstowym (wyświetla znaki) lub w trybie graficznym
(wyświetla obrazy) [13].
Rozróżnia się następujące rodzaje monitorów [29]:

−

monitory kineskopowe CRT (ang. Cathode-Ray Tube) – głównym elementem jego

budowy jest kineskop,

−

monitory ciekłokrystaliczne LCD (ang. Liquid Crystal Display) – to urządzenie

wyświetlające obraz oparte na mechanizmie zmiany polaryzacji światła na skutek zmian
orientacji

uporządkowania

cząsteczek

chemicznych,

pozostających

w

fazie

ciekłokrystalicznej, pod wpływem przyłożonego pola elektrycznego.

Rys. 15. Monitor ciekłokrystaliczny [26]

Monitory mają następujące parametry [17]:

−

technologia wykonania (kineskop, wyświetlacz LCD),

−

przekątna ekranu,

−

średnica plamki, którą budowany jest obraz,

−

maksymalna rozdzielczość (liczba punktów wyświetlanych na ekranie),

−

maksymalna częstotliwość odchylania pionowego (liczba obrazów rysowania w czasie

jednej sekundy),

−

maksymalna częstotliwość odchylania poziomego,

−

wbudowane akcesoria- np.: mikrofon, głośniki.

Drukarka służy do nanoszenia obrazów i tekstów zapisanych w plikach na papier [17].
Istnieją trzy podstawowe typy technologii drukowania, różniące się od siebie metodą
przenoszenia obrazu na papier. Są to [10]:

−

Laser – drukarki laserowe (Rys.16) tworzą za pomocą lasera elektrostatyczny obraz całej

strony na światłoczułym bębnie. Na bęben nanoszony jest barwiony proszek nazywany
tonerem, który przylega tylko do naładowanych elektrostatycznie obszarów,
odpowiadającym znakom lub rysunkom na stronie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Rys. 16. Drukarka laserowa [26]

−

Strumień atramentu – drukarki atramentowe (Rys.17) posiadają niewielkie dysze

rozpylające na stronę zjonizowany atrament. Namagnesowane płytki ukierunkowują
atrament, który opada na papier zgodnie z odpowiednim wzorcem, formując litery lub
rysunki.

Rys. 17. Drukarka atramentowa [26]

−

Igłowe – drukarki wykorzystujące technikę igłową (Rys.18) posiadają wzorzec

z zaokrąglonych na końcu igieł, którym przyciskają do strony nasyconą atramentem
taśmę. Igły są ułożone w prostokątną siatkę zwaną matrycą. Poszczególne kombinacje
igieł tworzą różne znaki oraz rysunki.

Rys. 18. Drukarka igłowa [25]

Podstawowymi parametrami drukarek są [17]:

−

technologia wydruku,

−

maksymalna rozdzielczość wydruku,

−

szybkość wydruku w trybie kolorowym i monochromatycznym,

−

interfejs,

−

obsługiwane systemy operacyjne.

Skaner (Rys.19) służy do analizy obrazów umieszczonych na płaskich przedmiotach
i zapisywania ich do pliku [17].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Rys. 19. Skaner [26]

Istotnymi parametrami przy wyborze skanera są [17]:

−

maksymalna rozdzielczość skanowanego obrazu,

−

maksymalna głębia kolorów,

−

interfejs,

−

dołączone oprogramowanie graficzne,

−

oprogramowanie umożliwiające wykrywanie w obrazie tekstu oraz zapisywanie go do

pliku z możliwością dalszej edycji.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie funkcje w komputerze pełni procesor?
2. Jakie znasz rodzaje pamięci RAM?
3. Na czym polega proces zapisu danych na dysku twardym?
4. Jakie podstawowe parametry charakteryzują kartę grafiki?
5. Do czego jest potrzebna karta dźwiękowa w komputerze?
6. Jak jest zbudowany napęd dyskietek?
7. Jakie znasz urządzenia zewnętrzne?
8. Na jakie parametry powinieneś zwrócić uwagę przy wyborze monitora?
9. Jakie znasz typy technologii drukowania?
10. Jakie parametry są istotne przy wyborze skanera?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ rodzaj urządzeń zewnętrznych. Wyniki przedstaw w tabeli.

Nazwa urządzenia

Urządzenie wejściowe

Urządzenie wyjściowe

Drukarka

Karta dźwiękowa

Karta sieciowa

Klawiatura

Modem

Monitor

Mysz

Skaner

Stacja dyskietek

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować działanie poszczególnych urządzeń,
2) wprowadzić uzyskane wyniki do tabeli.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

arkusz papieru formatu A4.

Ćwiczenie 2

Wypisz urządzenia wchodzące w skład jednostki centralnej, które są niezbędne do

funkcjonowania komputera.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować działanie poszczególnych urządzeń jednostki centralnej,
2) dokonać analizy uzyskanych wyników,
3) zanotować wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

arkusz papieru formatu A4.

Ćwiczenie 3

Wypisz urządzenia jednostki centralnej, które rozszerzają możliwości komputera.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować działanie poszczególnych urządzeń jednostki centralnej,
2) dokonać interpretacji uzyskanych wyników,
3) zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

arkusz papieru formatu A4.

Ćwiczenie 4

Odszukaj w dowolnym czasopiśmie komputerowym opis dowolnego urządzenia

wewnętrznego montowanego w jednostce centralnej i zewnętrznego. Odczytaj i zanotuj
parametry tych urządzeń.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować opisy wybranych urządzeń,
2) dokonać interpretacji uzyskanych wyników,
3) zanotować wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dowolne czasopismo komputerowe,

−

arkusz papieru formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Ćwiczenie 5

Porównaj parametry różnych urządzeń tego samego rodzaju.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować parametry poszczególnych urządzeń komputera,
2) porównać wyniki,
3) zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

arkusz papieru formatu A4.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić przynależność urządzeń jednostki centralnej?





2) wymienić urządzenia jednostki centralnej niezbędne do funkcjonowania

komputera?





3) wymienić urządzenia zewnętrzne komputera?





4) omówić parametry dowolnego urządzenia wewnętrznego

i zewnętrznego





5) porównać parametry urządzeń wewnętrznych i zewnętrznych komputera?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

4.3. Sieci komputerowe. Internet, poczta elektroniczna

4.3.1. Materiał nauczania

Sieć komputerowa to zespół urządzeń przetwarzających dane, które mogą wymieniać między
sobą informacje za pośrednictwem mediów transmisyjnych [9].
Do transmisji danych stosowane są kable medialne, światłowody, podczerwień, fale radiowe.
Za pośrednictwem sieci komputerowej użytkownicy mogą współdzielić pliki z danymi
i programy. Mogą między sobą wymieniać dane i komunikaty. Ponadto sieć umożliwia
centralne składowanie danych, co pozwala na ich zabezpieczenie przed dostępem osób
niepowołanych [9].
Sieć komputerowa powstaje w momencie połączenia ze sobą dwóch komputerów. Im większa
sieć, tym bardziej staje się ona skomplikowanym organizmem
Ze względu na rozmiary sieci można podzielić na następujące klasy [9]:

−

sieci lokalne (LAN – Local Area Network)- używane są do łączenia urządzeń

znajdujących się w niewielkiej odległości, swoim zasięgiem mogą obejmować jedno
biuro lub budynek;

−

sieci miejskie (MAN – Metropolitan Area Network)- swoim zasięgiem obejmują systemy

pracujące na terenie całego miasta;

−

sieci rozległe (WAN – Wide Area Network)- używane są do łączenia sieci LAN na

terenie znacznych obszarów geograficznych.

W zależności od sposobu, w jaki przyłączone do sieci zasoby są udostępniane, wyróżnia się
następujące typy sieci [15]:

−

sieci równorzędne (każdy – z – każdym),

−

sieci oparte na serwerach (klient – serwer).

W sieciach równorzędnych (Rys. 20) wszystkie stacje robocze mogą się ze sobą komunikować,
pobierać dane z innych komputerów, oraz udostępniać swoje zasoby (zarówno katalogi
znajdujące się na dysku lokalnym jak i urządzenia peryferyjne, np.: drukarka) innym
użytkownikom sieci [9].

Rys. 20. Sieć równorzędna typu każdy – z – każdym [15, s. 50]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Sieci równorzędne mają dwa główne zastosowania [15]:
1. są idealne dla małych instytucji z ograniczonym budżetem technologii informacyjnych

i ograniczonymi potrzebami współdzielenia informacji,

2. posiadają zastosowanie do ściślejszego współdzielenia informacji w ramach grup

roboczych, które wchodzą w skład większych organizacji.

Sieci oparte na serwerach nazywa się sieciami typu klient – serwer (Rys. 21).
W sieciach klient – serwer zasoby często udostępniane są gromadzone w komputerach
zwanych serwerami. Serwery zwykle nie mają bezpośrednich użytkowników, są komputerami
wielodostępnymi regulującymi udostępnianie swoich zasobów szerokiej rzeszy klientów [15].

Rys. 21. Sieć typu klient – serwer [15, s. 53]

Sieci oparte na serwerach mają swoje zastosowanie w dużych organizacjach, często
wymagających zwiększonego bezpieczeństwa i bardziej konsekwentnego zarządzania
zasobami przyłączonymi do sieci [15].
Biorąc pod uwagę fizyczny kształt lokalnych sieci komputerowych wyróżnia się następujące
topologie sieci [9]:

−

magistrala,

−

pierścień,

−

gwiazda.

W topologii magistrali (Rys. 22) wszystkie węzły sieci połączone są ze sobą za pomocą
pojedynczego, otwartego (czyli umożliwiającego przyłączenie lokalnych urządzeń) kabla.
Kabel ten obsługuje tylko jeden kanał i nosi nazwę magistrali.
Niektóre technologie oparte na topologii magistrali korzystają z więcej niż jednego kabla,
dzięki czemu mogą obsługiwać więcej niż jeden kanał, pomimo że każdy z kabli obsługuje
tylko jeden kanał transmisyjny [15].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Rys. 22. Sieć komputerowa o topologii magistrali [15, s. 57]

Oba końce magistrali muszą być zakończone opornikami ograniczającymi zwanymi także
terminatorami. Chronią one przed odbiciami sygnału. Sygnał wysyłany przez komputer
rozchodzi się w przewodzie automatycznie w obu kierunkach. Jeśli nie napotka na swojej
drodze terminatora, to dochodzi do końca magistrali, gdzie zmienia kierunek biegu.
W takiej sytuacji pojedyncza transmisja może całkowicie zapełnić wszystkie dostępne
szerokości pasma i uniemożliwić wysyłanie sygnałów wszystkim pozostałym komputerom
połączonym do sieci [15].
W sieci o topologii pierścienia wszystkie komputery są połączone kolejno ze sobą jednym
przewodem, tworząc obwód zamknięty.
Sieci tego typu spotyka się rzadko, ponieważ jej zaprojektowanie jest dość kłopotliwe,
a usunięcie z sieci lub dodanie do niej jednego komputera może spowodować zakłócenia
pracy sieci [9].
Połączenia sieci o topologii gwiazdy (Rys. 23) z przyłączonymi do niej urządzeniami
rozchodzą się z jednego, wspólnego punktu – koncentratora, który łączy się bezpośrednio
z każdym węzłem. Jeden koniec kabla połączony jest z gniazdem karty sieciowej, drugi
połączony jest bezpośrednio z koncentratorem lub węzłem komutacyjnym [6].

Rys. 23. Sieć komputerowa o topologii gwiazdy [15, s. 61]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

W sieci, bez względu na jej wielkość, każdy komputer musi posiadać adres tak, by pakiety
danych, kierowane do właściwego komputera, osiągnęły adresata.
Cel ten realizuje się na wiele różnych sposobów, a jednym z podstawowych jest nadanie,
przez producenta, każdej karcie sieciowej unikatowego w skali światowej adresu - tzw. MAC
[7]. Komputer wyposażony w kartę sieciową jest rozpoznawany na całym świecie za pomocą
numeru MAC swojej karty sieciowej.
Wymiana danych w sieciach jest realizowana za pomocą tzw. protokołów. Protokoły to
zbiory reguł, według których realizowana jest dana usługa [7].
Sieć Internet oparta jest o protokół TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol).
Umożliwia on wymianę informacji między komputerami różnych typów. Protokół ten jest
w rzeczywistości całą rodziną protokołów. Można wyróżnić dwa protokoły: TCP i IP.
Protokół TCP steruje ruchem pakietów (porcji danych) w sieci, chroniąc je przy tym przed
zagubieniem. Umożliwia także sprawdzenie czy dane dotarły do adresata nie uszkodzone.
Porządkuje pakiety w takiej kolejności w jakiej zostały wysłane, dzięki czemu poszczególne
fragmenty przesyłanej informacji są odbierane przez komputer docelowy w odpowiedniej,
poprawnej kolejności [9].
Protokół IP jest protokołem komunikacyjnym i odpowiada za przesyłanie po sieci pakietów
zaopatrzonych adres, tak zwanych datagramów. Wysyłane datagramy wędrują po sieci do
momentu, gdy dotrą do adresata. Jest on wyposażony w adres, dzięki czemu nie jest ważne,
po jakiej drodze zmierza do celu. Datagram dociera do adresata zawsze gdy przynajmniej
jedno łącze prowadzące do niego jest sprawne. Jeśli okaże się, że jedna z dróg prowadzących
do adresata jest uszkodzona, wówczas datagram jest kierowany do celu inną, okrężną drogą
[9].
Poza TCP/ IP, który jest standardowym protokołem używanym w Internecie oraz w wielu
innych sieciach komputerowych, używane są też specjalne protokoły transmisyjne, wśród
których najważniejsze to [20]:

−

HTTP (Typer Text Transfer Ptotocol) – protokół do przesyłania dokumentów HTML,

czyli stron WWW,

−

SMTP i POP3 – protokoły poczty elektronicznej (odpowiednio poczty wysyłanej

i odbieranej),

−

FTP (File Transfer Protocol) – protokół do przesyłania plików dowolnego rodzaju,

−

NNTP (Network News Transfer Protocol) – protokół internetowych grup dyskusyjnych

Usenet.

Z protokołem IP związane jest pojęcie adresu IP. Adres IP to 32–bitowa liczba, która
jednoznacznie identyfikuje położenie konkretnego komputera w Internecie. Każdy komputer
bezpośrednio przyłączony do Internetu musi mieć swój adres [12].
Adres IP składa się z dwóch części: numeru sieci oraz numeru komputera. Obie części
numeru zapisane są w jednym ciągu. Adres jest zapisywany w formie czterech liczb,
z zakresu 0–25, oddzielonych od siebie kropkami [9].

Zasady pozyskiwania informacji z Internetu

Aby efektywnie wyszukiwać informacje należy zdefiniować strategię szukania, tzn.

należy zadać sobie trzy podstawowe pytania:

−

Czego dotyczy problem?

−

Jakie są kluczowe kwestie z nim związane?

−

Czy można je wyrazić innymi słowami?

Odpowiadając na te pytania, zgromadzimy listę terminów, z którymi możemy zacząć swoje
poszukiwanie [14].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Największą

wyszukiwarką

ogólnoświatową

jest

Google,

natomiast

największą

polskojęzyczną wyszukiwarką jest NetSprint.

Przeglądarka internetowa to program, który służy do pobierania dokumentów HTML wraz
z towarzyszącymi im plikami z serwerów www, wyświetlania ich na monitorze w postaci
stron WWW. Najpopularniejsze przeglądarki internetowe to Microsoft Internet Explorer
i Netscape Navigator.
Internet Explorer to graficzna przeglądarka www udostępniana bezpłatnie przez firmę
Microsoft. Internet Explorer to także nazwa pakietu obejmującego oprócz przeglądarki m.in.:
klienta poczty elektronicznej i grup dyskusyjnych Outlook Express, edytor stron www Front
Page Express i program komunikacyjny NetMeeting.
Dominacja Windows na rynku systemów operacyjnych oraz rosnąca popularność Internetu
sprawiają, że Internet Explorer jest obecnie jedną z najważniejszych aplikacji. Jednym
z elementów prowadzonej przez Microsoft polityki promocyjnej była decyzja udostępniania
Explorera za darmo oraz włączenie go do systemu operacyjnego Windows (począwszy
od Windows 98). Ta strategia w połączeniu z ciągłym doskonaleniem produktu przyczyniła
się do zdobycia przez Internet Explorera dominującej pozycji na rynku .
Internet Explorer posiada wbudowaną obsługę języków Java i JavaScript, VBScript oraz
technologii ActiveX. Obsługuje szeroki zakres standardów internetowych, w tym szyfrowanej
komunikacji (protokół SSL), cyfrowych podpisów, tele- i wideokonferencji [30].
Netscape Communicator to pakiet programów do pracy w Internecie firmy Netscape
Communications [30].
Pozwala na porozumiewanie się, wymianę danych i dostęp do informacji znajdujących się
w sieciach intranetowych oraz w Internecie.
Netscape Communicator powstał w oparciu o słynną przeglądarkę Netscape Navigator.
W skład pakietu Netscape Communicator Professional Edition wchodzą [30]:

−

Navigator – przeglądarka internetowa,

−

Messenger – program do korzystania z poczty elektronicznej,

−

Collabra – czytnik artykułów grup dyskusyjnych Usenet,

−

Composer – graficzny edytor HTML, służący do tworzenia stron WWW,

−

Conference – program do pracy zespołowej w sieci, zawiera m.in. telefon internetowy,

−

Netcaster – program do obsługi kanałów internetowych tworzonych w technologii

aktywnej dystrybucji,

−

AOL Instant Messenger – program do monitorowania sieci pod kątem obecności

wskazanych osób; umożliwia również bezpośrednią komunikację,

−

Calendar – kalendarz i organizator zadań,

−

AutoAdmin – narzędzie dla administratorów, realizujący centralne zarządzanie N.C.,

−

IBM Host On-Demand – obsługa standardu terminala TN3270; program telnetowi.

W Internecie istnieją trzy podstawowe narzędzia wyszukiwania dokumentów i stron WWW [14]:
1. Wyszukiwarki – pozwalają na wyszukiwanie przy użyciu słów kluczowych, które

odnoszą się do wyszukiwanego zagadnienia. Program komputerowy przeszukuje sieć, zaś
informacja o znalezionych terminach przesyłane sa do centralnej bazy danych.

2. Multiwyszukiwarki – służą do wyszukiwania informacji w WWW. Korzystając

ze specjalnego oprogramowania system korzysta jednocześnie z kilku wyszukiwarek
i przeszukuje kilka katalogów tematycznych. Następnie kompiluje rezultatu
wyszukiwania lub prezentuje je według nazw indeksów. Multiwyszukiwarki nie posiadają
żadnej wewnętrznej bazy danych, posługują się natomiast zasobami wyszukiwarek
i

katalogów tematycznych.

Przykładowe

multiwyszukiwarki

to:

Search.Com

(http://search.com ), Meta Crawler (http://www.metacrawler.com)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

3. Katalogi tematyczne – podobnie jak wyszukiwarki składają się z bazy danych oraz

programu wyszukiwanego.

Różnica w ich działaniu polega na sposobie gromadzenia informacji. Katalogi tematyczne
zarządzane są przez zespoły ludzkie, które decydują o umieszczaniu określonych informacji
w danej kategorii tematycznej.
Bazy danych są tworzone głównie przez ludzi. Układ tematyczny katalogów sprzyja
znajdowaniu rzeczowej informacji na dany temat. Przykładowy katalog to: hoga.pl
(http://www.hoga.pl).

Aby efektywnie wyszukiwać informacje w Internecie należy stosować się do kilku zasad [14]:

−

w zapytaniu stosujemy wyrazy, których spodziewamy się w tekście strony. Odmiana

wyrazu może wpłynąć na zwracane rezultaty,

−

ważniejsze terminy umieszczamy jako pierwsze. Jeśli chcemy żeby pozostałe także były

traktowane jako ważne należy umieścić przed nimi znak plus (+), np.: +technologia+informacyjna,

−

jeśli chcemy wyłączyć jakiś termin z wyszukiwania musimy zastosować znak minus

(-), np.: +technologia-informacyjna. Należy pamiętać, że pomiędzy znakiem a wyrazem
nie ma spacji,

−

jeśli szukamy tylko frazy, znaki + i – nie powinny być stosowane w jej obrębie,

−

stosujemy przynajmniej trzy słowa kluczowe i korzystamy, jeśli to możliwe z fraz,

−

unikamy wyrazów bardzo popularnych, chyba że zastosujemy je we frazie,

−

przy wpisywaniu słów kluczowych i fraz, korzystamy głównie z małych liter (chyba,

że szukamy czegoś, co powinno być pisane wielkimi literami),

−

łączymy ze sobą frazy i słowa kluczowe, np.: +informacja+”technologia+informacyjna”-
„studia+podyplomowe”.

Zasady korzystania z poczty elektronicznej

Poczta elektroniczna to wirtualny odpowiednik klasycznej poczty. Aby korzystać z

poczty elektronicznej trzeba posiadać konto poczty elektronicznej. Znajduje się ono na
serwerze i ma określona nazwę, tzw. adres poczty elektronicznej. Konto składa się z dwóch
skrzynek: nadawczej i odbiorczej. Są to wydzielone foldery na serwerze, do których dostęp
ma tylko właściciel konta [17].
Aby móc korzystać z poczty elektronicznej należy [17]:

−

posiadać komputer podłączony do Internetu,

−

założyć konto pocztowe,

−

odpowiednio skonfigurować program pocztowy.

Z systemem operacyjnym instalowany jest klient poczty elektronicznej – dla systemu
Windows XP jest to Outlook Express.
Do skonfigurowania programu pocztowego niezbędna jest znajomość [17]:

−

identyfikatora użytkownika,

−

adresu serwera poczty wychodzącej,

−

adresu serwera poczty przychodzącej.

Aby skonfigurować program Outlook Express jako klienta poczty elektronicznej należy
wykonać następujące czynności:
1. Wybrać polecenie Start, a następnie E – mail.
2. Gdy wyświetli się nam Kreator połączeń internetowych, w polu Nazwa wyświetlana

należy wpisać imię i nazwisko użytkownika, i kliknąć przycisk Dalej.

3. W polu Adres e – mail wpisujemy pełny adres poczty elektronicznej i naciskamy przycisk

Dalej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

4. W kolejnym oknie nanosimy nazwy serwerów, wpisujemy dane swojego konta

i klikamy przycisk Dalej.

5. W oknie Logowanie poczty internetowej wpisujemy nazwę konta i hasło przechodzimy

do następnego okna.

6. Kolejne okno to okno z gratulacjami poprawnego skonfigurowania konta. Aby zakończyć

pracę konfiguracji programu pocztowego klikamy przycisk Zakończ.

7. Gdy Outlook Express jest gotowy do pracy klikamy ikonę Wyślij i odbierz wszystkie.

Program połączy się z serwerami.

Użytkownicy Internetu sformułowali zasady korzystania z poczty elektronicznej oraz list
dyskusyjnych i określili je mianem netykiety.
Podstawowe zasady netykiety przedstawiają się następująco [17]:
1. Wysyłaj listy krótkie, zwięzłe i na temat.
2. Jeśli zamierzasz napisać bardzo długi list lub poruszyć w nim kilka tematów, podziel

wiadomość na kilka mniejszych.

3. Jeśli odpowiadasz na list innego użytkownika Internetu, cytuj tylko naprawdę niezbędne

fragmenty jego listu, a pozostałe usuń z odpowiedzi.

4. Jeśli przesyłasz jakiekolwiek obce informacje, podawaj zawsze ich źródło.
5. Używaj dużych liter w tekście tylko wtedy, gdy chcesz podkreślić ważny punkt lub

wyróżnić nagłówek. Całe zdania pisane dużymi literami oznaczają podniesiony głos
(krzyk) nadawcy listu.

6. Przekazując dalej list innej osoby (tzw. forward), zawsze zapytaj o jej zgodę.
7. Na końcu każdej przesyłki, tzw. stopce, podawaj w kilku linijkach tekstu podstawowe

dane na temat własnej osoby, tj. imię, nazwisko, adres własnej skrzynki i strony WWW.

8. Nie używaj skrzynek pocztowych zainstalowanych w szkołach czy na uczelniach do

celów handlowych i prywatnych.

9. Nie wysyłaj informacji o charakterze komercyjnym (np.: reklam) do innych

użytkowników, jeśli wyraźnie Cię o to nie poproszą. Niechciane listy o charakterze
komercyjnym, określane mianem spamu, są bardzo źle przyjmowane przez
użytkowników Internetu.

10. Nie wysyłaj razem z listem dużych prac tekstowych, zdjęć bądź innych plików

zajmujących znaczne ilości miejsca na dysku. Łatwiej jest zainstalować je na stronie
WWW i podać zainteresowanej osobie adres tych zasobów w sieci. Jeśli musisz do
korespondencji dołączyć kilka plików, wyślij je w osobnych przesyłkach.

Zagrożenia wynikające z korzystania z Internetu

Wykonywanie coraz większej liczby czynności przy użyciu komputerów niesie z sobą

wiele zagrożeń.
Dostęp do sieci ułatwia wymianę danych, ale jednocześnie zwiększa zagrożenie
zainfekowania ich wirusami, które mogą [17]:

−

spowodować generowanie nieszkodliwych komunikatorów,

−

spowolnić pracę komputera,

−

umożliwić osobom niepowołanym zdalny dostęp do danych zgromadzonych

w komputerze,

−

zniszczyć dane i programy,

−

uszkodzić sprzęt.

Innym zagrożeniem jest zjawisko spamu. Pod pojęciem spam należy rozumieć informację
przesłaną drogą elektroniczną, która spełnia łącznie następujące warunki [28]:

−

jej treść jest niezależna od tożsamości odbiorcy w związku z tym, że wiadomość ta może

być przesyłana do wielu niezależnych odbiorców,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

−

odbiorca nie wyraził wcześniej zgody na otrzymywanie wiadomości, przy czym zgoda ta

musi być wyrażona w sposób weryfikowalny, świadomy, wyraźny i możliwy do
odwołania,

−

z okoliczności wynika, że wysyłający odniósł niewspółmierną korzyść z faktu wysłania

wiadomości w stosunku do korzyści jaką odniósł odbiorca w związku z jej odbiorem.

Zjawisko spamu jest zwalczane w sieci głównie poprzez instalowanie na serwerach poczty
i serwerach grup dyskusyjnych specjalnych programów nazywanych cancelbots, których
zadaniem jest rejestrowanie takich samych lub podobnych wiadomości na konta
użytkowników [17].

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co określa termin sieć komputerowa?
2. Jak dzielimy sieć komputerową ze względu na rozmiary?
3. Jak dzielimy sieci komputerowe, ze względu na sposób, w jaki udostępniane są zasoby

przyłączone do sieci?

4. Jakie znasz topologie sieci komputerowych?
5. Co charakteryzuje protokół TCP/IP ?
6. Jakie znasz protokoły transmisyjne ?
7. Jakie znasz podstawowe narzędzia wyszukiwania dokumentów i stron WWW

w Internecie ?

8. Jakie znasz podstawowe zasady stosowane podczas wyszukiwania informacji

w Internecie?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównaj poznane topologie sieci komputerowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać informacje dotyczące topologii sieci komputerowych,
2) przeanalizować zebrane informacje,
3) zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

arkusz papieru formatu A4.

Ćwiczenie 2

Sprawdź numer IP komputera, z którego korzystasz podczas zajęć w pracowni

komputerowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) uruchomić komputer,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

2) odszukać numer IP swojego komputera,
3) zanotować spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy,

−

arkusz papieru formatu A4.

Ćwiczenie 3

Korzystając z poznanych zasad efektywnego wyszukiwania informacji w Internecie

wyszukaj wiadomości na temat zawodu protetyk słuchu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) uruchomić komputer,
2) uruchomić jedną z wyszukiwarek internetowych,
3) odszukać interesujące Cię informacje,
4) zanotować lub zapisać w dokumencie tekstowym spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

arkusz papieru formatu A4.

Ćwiczenie 4

Skonfiguruj program pocztowy Outlook Express jako klienta poczty elektronicznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) uruchomić komputer,
2) uruchomić Kreatora połączeń internetowych i postępować zgodnie ze wskazówkami.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 5

Opracuj NETYKIETĘ do swojej pracowni komputerowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z zasadami Netykiety,
2) przeanalizować zebrane informacje,
3) opracować własną Netykietę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

arkusz papieru formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) porównać poznane topologie sieci komputerowych?





2) określić numer IP własnego komputera?





3) efektywnie wyszukiwać informacje w Internecie?





4) skonfigurować program pocztowy (Outlook Express)?





5) samodzielnie opracować zasady korzystania z poczty elektronicznej

(Netykietę)?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

4.4. Oprogramowanie systemowe i użytkowe

4.4.1. Materiał nauczania

System operacyjny (OS Operating System), to środowisko programów tworzących
podstawową platformę programową dla działania innych aplikacji. System operacyjny pełni
nadzór nad pracą wszystkich uruchomionych programów, oraz wszystkich urządzeń
komputera[3].

Arkusz kalkulacyjny

Dla każdej działalności gospodarczej wspólna jest konieczność utrzymywania aktualnych

rejestrów danych. Microsoft Excel jest arkuszem kalkulacyjnym, który umożliwia
organizowanie danych w postaci list, porównywanie ich i graficzne przetwarzanie [5].
Po uruchomieniu Excela pojawia się pusty dokument (Rys.24). Od tej pory możemy
wpisywać dane, formatować je, wyszukiwać informacje w plikach pomocy.

Rys. 24. Okno programu Microsoft Excel [Microsoft Excel]

Najważniejsze części ekranu Excela to [4]:

−

okno skoroszytu,

−

pasek głównego menu,

−

pasek formuły,

−

paski narzędzi (Standardowy, Formatowanie),

−

pasek stanu,

−

pole Zadaj pytanie,

−

okienko zadań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Podstawowym elementem dokumentu programu Microsoft Excel jest pole przechowujące
obiekt danych i nazywane komórką. Każda komórka leży na przecięciu wiersza (sekwencji
komórek leżących w linii poziomej) oraz kolumny (sekwencji komórek leżących w linii
pionowej).
Numer wiersza i litera kolumny, które określają konkretną komórkę, tworzą adres komórki.
Pojedynczy zestaw wierszy i kolumn to arkusz, stanowiący pojedynczą stronę dokumentu.
Skoroszyt to zbiór składający się z jednego lub kilku arkuszy. Zbiór powiązanych ze sobą
informacji nazywamy lista danych [4].
Do arkusza kalkulacyjnego można wprowadzać wiele rodzajów danych [17]:

−

teksty,

−

wartości numeryczne,

−

wartości daty i czasu,

−

wartości logiczne.

Osobną grupą informacji wprowadzanych do arkusza stanowią formuły – ciąg operacji
matematycznych wykonywanych na wskazanych przez użytkownika argumentach [17].

Funkcje i formuły wpisywane do arkusza muszą być poprzedzone znakiem =, który informuje
nas o tym, że wprowadzony po nim ciąg znaków program ma zinterpretować jako wzór
matematyczny. Ważne w Excelu są odwołania do komórek i do innych arkuszy skoroszytu.
Odwołania do komórek dzielimy na [1]:

−

względne – definiujące położenie komórki względem komórki z formułą,

−

bezwzględne – definiujące położenie komórki w sposób absolutny,

−

mieszane – składające się z odwołania względnego i bezwzględnego.

Microsoft Excel ma wbudowanych ponad 300 funkcji, które są podzielone na grupy.
Kryterium podziału stanowi zakres zastosowań.
Wyróżnia się funkcje: ogólne, liczbowe, walutowe, księgowe, daty, czasu, procentowe,
ułamkowe, naukowe, tekstowe, specjalne i niestandardowe [17].
Do wyświetlania bieżącej daty służy funkcja TERAZ. Data jest odczytywana z zegara
komputera.
Składnia funkcji TERAZ : =TERAZ () [4].
Funkcja PMT oblicza ratę spłaty pożyczki, zakładając stałe oprocentowanie i równe raty.
Aby poprawnie obliczyć wynik, należy podać oprocentowanie, liczbę rat miesięcznych
i początkową wartość pożyczki. Argumenty funkcji muszą być wprowadzone w określonej
kolejności [4]:

PMT (stopa; liczba_rat; wa; wp; typ), gdzie:

−

stopa – stopa procentowa, którą należy podzielić przez 12, jeśli raty wypadają co miesiąc,

−

liczba_rat – całkowita liczba płatności w czasie pożyczki,

−

wa – pożyczona kwota (wartość aktualna),

−

wp – przyszła wartość, do której zmierza się po dokonaniu ostatniej płatności. Argument

ten najczęściej jest pomijany, co oznacza 0,

−

typ – 0 lub 1. Oznacza czy płatność ma miejsce na początku, czy na końcu miesiąca.

Argument ten jest omijany, co oznacza 0.
Dla przykładu, gdy chcemy pożyczyć 100000 zł na 8 % i spłacić pożyczkę po 24 miesiącach
możemy użyć funkcji PMT() w celi obliczenia miesięcznych rat spłaty kredytu.
Należy wtedy napisać: =PMT (8 % / 12; 24; 100 000). Po wykonaniu obliczeń – otrzymamy
ratę spłaty w wysokości 4 522, 73 zł [4].
Funkcja IPMT oblicza kwoty odsetek do zapłacenia w poszczególnych okresach spłaty
kredytu nałożonego na czas określony, stałej wysokości spłat i stałej stopie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Składnia funkcji: =IPMT (stopa; okres; liczba_rat; wartość_bieżąca; wartość_przyszła; typ) [1].
Funkcja PPMT oblicza raty kredytu w określonym czasie.
Składnia funkcji: =PPMT (stopa; okres; liczba_rat; wartość_bieżąca; wartość_przyszła; typ) [1].
Funkcję DŁ stosuje się obliczenia długości ciągu znaków, znajdującego się w komórce.
Składnia funkcji: =DŁ(tekst) [1].
Funkcja liczy długość wartości wyświetlanej, a nie zapisanej w komórce.
Na przykład wpisując do komórki A1 funkcję =DŁ(„informatyka”), otrzymamy wartość 11.
Funkcję USUŃ.ZBĘDNE.ODSTĘPY stosuje się do usuwania zbędnych, pustych znaków
z napisów, np. podwójnych spacji.
Składnia funkcji: =USUŃ.ZBĘDNE.ODSTĘPY (tekst) [1].
Na przykład, jeśli w komórce A1 wpisany jest tekst: technologia....informacyjna, to po
zastosowaniu funkcji =USUŃ.ZBĘDNE.ODSTĘPY (A1) uzyskamy ciąg znaków technologia
informacyjna.
Funkcja PORÓWNAJ, pozwala nam sprawdzić, czy dwa ciągi znaków są identyczne.
Ignorowane są tu różnice w formatowaniu, uwzględniana jest wielkość liter.
Funkcja ta daje dwie wartości:

−

PRAWDA, gdy ciągi są identyczne,

−

FAŁSZ, gdy ciągi są różne.

Składnia funkcji: = PORÓWNAJ (tekst 1; tekst 2).
Argumentami funkcji muszą być ciągi znaków ujęte w cudzysłów lub odwołania do komórek
[1].
Funkcja ZŁĄCZ.TEKSTY umożliwia połączenie krótkich tekstów.
Składnia funkcji: = ZŁĄCZ.TEKSTY (tekst 1; tekst 2; ..). Argumentami funkcji muszą być
ciągi znaków ujęte w cudzysłów lub odwołania do komórek [1].
Funkcja JEŻELI służy do testowania warunków logicznych. Składnia funkcji: = JEŻELI
(warunek_logiczny; wartość_jeżeli_prawda; wartość_jeżeli_fałsz).
Jako argumenty mogą tu występować: liczby, teksty, funkcje, odwołania do komórek [1].
Microsoft Excel został wyposażony w narzędzia umożliwiające graficzna prezentację
obliczeń.

Aby graficznie przedstawić dane, należy wybrać zakres komórek, który ma być
przedstawiony na wykresie i kliknąć przycisk Kreator wykresów.
Na pierwszej stronie Kreatora wykresów (Rys. 25) można znaleźć opcje pozwalające określić
typ i podtyp wykresu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Rys. 25. Kreator Wykresów – krok 1 z 4 Typ wykresu [Microsoft Excel]

Gdy określimy typ i podtyp wykresu klikamy przycisk Dalej, by przejść do kolejnej strony
Kreatora (Rys. 26).

Rys. 26. Kreator wykresów - Krok 2 z 4 Źródło danych [Microsoft Excel]

Możemy tu sprawdzić, czy w polu Zakres danych znajduje się poprawnie określony zakres
danych, oraz czy dane są ułożone wierszami, czy kolumnami. Po ustaleniu zakresu danych
i organizacji danych klikamy kartę Serie, aby nadać nazwy Seriom, czyli zbiorom danych
używanych do określania zawartości wykresu [4].
Kolejny krok – Opcje wykresu (Rys. 27) umożliwia określenie wyglądu wykresu, przez
dodanie jego tytułu oraz etykiety osi poziomej (X) i pionowej (Y).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Rys. 27. Kreator wykresów krok 3 z 4 Opcje wykresów [Microsoft Excel]

Aby przejść do ostatniej strony Kreatora wykresów (Rys.28), klikamy przycisk Dalej.

Rys. 28. Kreator wykresów krok 4 z 4 Położenie wykresu [Microsoft Excel]

Określamy tu, czy wykres ma być tworzony na nowej stronie, jeśli wybierzemy opcję Jako
nowy arkusz, lub jako część istniejącego arkuszu. Klikamy przycisk Zakończ. Wykres pojawi
się w wybranym arkuszu.

Bazy danych

Baza danych to zbiór danych o określonej strukturze. Same dane nie stanowią bazy danych.

Niezbędnymi elementami bazy danych są [13]:

−

zbiór informacji gromadzących dane dotyczące pewnych zagadnień,

−

zbiór, w którym dane mają określoną strukturę,

−

system zarządzania danymi pozwalający na wyszukiwanie i porządkowanie informacji

oraz usprawniający posługiwanie się danymi.

Baza danych składa się z różnych elementów. Najważniejszym z nich jest rekord podzielony
na kilka pól, w których przechowywane są informacje poszczególnych kategorii [6].
Istnieją trzy klasyczne techniki organizowania informacji w bazie danych. Są to [13]:
1. Model hierarchiczny – dane organizowane są w postaci drzewa. Sposób wyszukiwania

informacji zależy od wzajemnych powiązań między poszczególnymi elementami.
Posługiwanie się taka baza danych polega na wybieraniu gałęzi drzewa w celu
odnalezienia szukanych danych oraz ewentualnej ich modyfikacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

2. Model sieciowy – pomiędzy poszczególnymi elementami występują dowolne powiązania.

Posługiwanie się tym modelem bazy danych polega na swobodnym poruszaniu się po
sieci i wyławianiu danych.

3. Model relacyjny – dane są organizowane w postaci tabeli identyfikowanej prze nazwę.

Tabela ta składa się z wierszy reprezentujących rekordy oraz kolumn, które są kolejnymi
polami. Przecięcie wiersza i kolumny pokazuje wartość pola.

Do tworzenia relacyjnych baz danych służy program Microsoft Access. Dane przechowywane
są w tabelach połączonych ze sobą odpowiednimi, uporządkowanymi relacjami [1].
Bazy danych zawierają obiekty, do których zaliczamy [17]:

−

tabele,

−

kwerendy,

−

formularze,

−

raporty,

−

strony,

−

makra,

−

moduły.

Tabele służą do przechowywania danych. Tworzy się je za pomocą kreatora tworzenia tabel.
KROK 1 – Otwieramy program Microsoft Access, wybieramy Pusta baza danych, zapisujemy
nową bazę. Na ekranie pojawi się okno przedstawione na Rys.29.

Rys. 29. Okno Pusta baza danych [Microsoft Access]

Następnie wybieramy polecenie Utwórz tabelę za pomocą kreatora – pojawi się okno kreatora
tabel (Rys.30).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

Rys. 30. Okno Kreator tabel [Microsoft Access]

Wybieramy pola do umieszczenia w nowej tabeli, przez kliknięcie na nazwę pola
a w dalszej kolejności na przycisk >. Następnie klikamy na przycisk Dalej.
KROK 2 – nadajemy nazwę tabeli (Rys.31), po czym klikamy przycisk Dalej.
KROK 3 – podejmujemy decyzję, co zrobić w następnym kroku.
Mamy do wyboru trzy punkty:

−

Chcę zmodyfikować projekt tabeli.

−

Chcę wprowadzić dane bezpośrednio do tabeli.

−

Chcę wprowadzić dane do tabeli przy użyciu formularza.

Rys. 31. Nadanie nazwy tabeli [Microsoft Access]

Wybranie trzeciej opcji jest najlepszym rozwiązaniem, ponieważ zostanie wykonany
automatycznie formularz na podstawie bieżącej tabeli. Klikamy Zakończ.
Następnie ukaże się nam formularz, który zamykamy. Dane do formularza wprowadzimy
później.
Po wykonaniu powyższych operacji pojawi się okno, w którym jest wpisana utworzona
tabela. Wskazujemy tą tabelę i klikamy na przycisk Projektuj; po czym pojawi się okno
a w nim widok tabeli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

Formularze służą do wprowadzania, edycji lub wyświetlania danych [1]. Tworzy się je na
podstawie zaprojektowanej tabeli. Formularze tworzymy w sposób automatyczny lub przy
pomocy kreatora czy też polecenia Projektuj.
Tworzenie formularza za pomocą kreatora jest podobne do tworzenia tabeli:
KROK 1 – W oknie Baza danych wybieramy Formularze w obiektach.
Następnie wybieramy polecenie Utwórz formularz za pomocą kreatora.
KROK 2 – W oknie pojawia się nam dwie listy - jedna zawiera dostępne tabele
i kwerendy, druga - dostępne pola w wybranej tabeli lub kwerendzie
Po dodaniu odpowiednich pól do formularza klikamy przycisk Dalej.
KROK 3 – Wybieramy wkład formularza (kolumnowy, tabelaryczny, arkusz danych,
wyjustowany) i klikamy przycisk Dalej.
KROK 4 – Nadajemy nazwę formularzowi.

Za pomocą kwerend wybieramy, prezentujemy, filtrujemy i modyfikujemy dane [1].
Prostą kwerendę wykonujemy przy pomocy poleceń w oknie Kreator prostych kwerend.
Należy wybrać nazwy pól z tabel, dodać te pola, z których są potrzebne informacje i kliknąć
Dalej. Następnie otworzy się okno, w którym należy wybrać rodzaj kwerendy (szczegółowa
lub podsumowująca), po czym klikamy przycisk Dalej. Na koniec nadajemy nazwę
kwerendzie i uruchamiamy ją.

Raporty służą do przetwarzania danych, głównie w formie wydruku. Można je utworzyć
trzema sposobami [1]:

−

poleceniem Autoraport,

−

za pomocą Kreatora raportów,

−

za pomocą Widoku projektu.

Aby utworzyć raport, otwieramy bazę danych, wybieramy polecenie Obiekty, następnie
Kwerendy i wybieramy tą, z której ma być drukowany raport. Wybieramy przycisk
Autoraport, po czym nadajemy nazwę utworzonemu w ten sposób raportowi.

Program NOAH

System NOAH łączy funkcje dopasowania aparatów słuchowych z funkcjami

administracyjnymi, tworząc środowisko pracy dla systemów dopasowywania aparatów
słuchowych różnych producentów.
NOAH oparty jest na bazie danych, zawierającej bazy danych osobowych i audiometrycznych
pacjentów oraz dane związane z dopasowaniem aparatów słuchowych. Program przechowuje
rekordy z kolejnych sesji i kronikę każdego pacjenta, która zawiera informacje o wizytach,
przeprowadzonych testach, dopasowaniach aparatów i ich dostrajaniu podczas wizyt
kontrolnych [32].
Przed instalacją oprogramowania NOAH należy wykonać następujące czynności [32]:

−

upewnić się, czy komputer spełnia minimalne wymogi instalacji oprogramowania,

−

określić, jakie moduły oprogramowania NOAH będą instalowane,

−

upewnić się na temat posiadania uprawnień administratora, jeżeli NOAH będzie

instalowany na platformie Windows XP Pro, Windows 2000.

Jeżeli NOAH będzie użytkowany na jednym komputerze, nie będącym w sieci, należy
zainstalować wersję nie-sieciową wybierając „Wersja nie-sieciowa” (Rys.32).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

Rys. 32. Okno menu instalacji systemu NOAH [32]

Po dokonaniu wyboru języka instalacji pojawi się okno: (Rys.33).

Rys. 33. Okno instalacji systemu NOAH [32]

Następnie należy kliknąć przycisk Dalej i zapoznać się z informacjami w dalszej części
instrukcji na temat:

−

akceptacji warunków licencji,

−

wprowadzeniu informacji (klienta),

−

określeniu miejsca instalacji oprogramowania,

−

określeniu miejsca umieszczenia skrótu uruchamiania NOAH w menu Start komputera.

Po zakończeniu instalacji zalecane jest zaznaczenie okienka Pokaż plik Czytaj to – plik ten
zawiera najnowsze informacje na temat systemu NOAH. Po wybraniu tej opcji i wybraniu
Zakończ plik Czytaj to otworzy się automatycznie. Jeżeli ta opcja nie zostanie wybrana,
nastąpi automatyczny powrót do menu instalacji NOAH.

Szczegółowy opis systemu NOAH znajduje się w pakiecie edukacyjnym jednostki
modułowej 322[17].Z2.02 „Dobieranie i programowanie aparatów słuchowych oraz urządzeń
wspomagających słyszenie” w rozdziale 4.3 Dopasowywanie aparatów słuchowych.

Prezentacje multimedialne

Programem służącym do tworzenia grafiki prezentacyjnej jest program MS PowerPoint.

Prezentacja składa się z wielu oddzielnie utworzonych slajdów. Po uruchomieniu programu
pojawia się okno, zawierające część powszechnie znanych elementów, charakterystycznych
dla środowiska MS Windows (Rys.34).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

Rys. 34. Okno programu MS PowerPoint [Microsoft PowerPoint]

Aby dodać nowy slajd należy z menu Wstaw wybrać polecenie Nowy slajd. Otworzy się
okienko zadań z układami slajdów, z którego wybieramy układ (Rys.35).

Rys. 35. Wstawianie nowego slajdu – wybór układu [Microsoft PowerPoint]

Tekst w slajdach można wpisywać na dwa sposoby: korzystając z gotowych pól, które należy
kliknąć i przystąpić do wpisywania tekstu lub umieszczając pole tekstowe w dowolnym
miejscu slajdu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

Wszystkie obiekty umieszczone na slajdzie można animować. W tym celu dany obiekt
powinien być zaznaczony, z menu Pokaz slajdów wybieramy opcję Animacja niestandardowa
(Rys. 36).

Rys. 36. Animacja obiektu umieszczonego na slajdzie [Microsoft PowerPoint]

Obiektom można dodawać następujące animacje:

−

wejścia,

−

wyróżnienia,

−

wyjścia,

−

ścieżki ruchu.

Jednemu obiektowi można dodać kilka animacji, ustawić czas jej trwania, szybkość
odtwarzania, a także kolejność, zmienić kolor po animacji, ukryć obiekt, ustalić, czy obiekt
pojawi się po tym jak klikniemy lewym klawiszem myszy, czy też w sposób automatyczny po
określonym przez nas czasie.
W programie PowerPoint możemy również animować całe slajdy, czyli ustalać, w jaki sposób
pojedynczy slajd lub wszystkie slajdy będą pojawiać się na ekranie. W tym celu wybieramy
z menu Pokaz slajdu polecenie Przejście slajdu (Rys.37).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

Rys. 37. Przejście slajdu [Microsoft PowerPoint]

Pokaz slajdów uruchamiamy poprzez wybranie z menu Pokaz slajdów polecenia Wyświetl
pokaz.

Programy magazynowo – księgowe

Na rynku dostępnych jest wiele komputerowych programów użytkowych, które służą

do obsługi przedsiębiorstw. Wybór programu zależy od indywidualnych potrzeb firmy.
Popularne systemy oprogramowania to Symfonia firmy Matrix, Subiekt i WA – PRO firmy
Insert [1].
System Symfonia został przygotowany do pracy w systemie Windows [1]:

−

Symfonia start – jednostanowiskowa wersja, przeznaczona do obsługi małych firm.

Zawiera w pakiecie: Małą Księgowość Start, Handel Start, Faktura Start, Kasa Start.

−

Symfonia premium – przeznaczona do obsługi małych i średnich przedsiębiorstw.

Posiada w pakiecie: Finanse i księgowość, Analizy finansowe, Środki trwałe, Kadry i
płace, Płace, Przelewy, Handel, Faktura, Mała księgowość.

−

Symfonia forte – przeznaczona do obsługi większych firm. Posiada w pakiecie: Finanse

i księgowość forte, Kasa forte, Środki trwałe forte, Kadry i Płace forte, Doradca
handlowy forte, Rozliczenia międzyokresowe kosztów forte.

Pełne informacje o systemie Symfonia można znaleźć na stronie www.matrix.pl
Produkty Subiekt zostały przygotowane do pracy w systemach Windows i DOC [1]:

−

mikroSUBIEKT dla Windows – przeznaczony do obsługi ewidencjonowania sprzedaży

bez obsługi magazynu,

−

Fabrykant – wspomaga zarządzanie produkcją w małych i średnich przedsiębiorstwach,

−

Przelewy – służy do wydruku przelewów,

−

Subiekt5EURO – do obsługi sprzedaży i prowadzenia małego i średniego przedsiębiorstwa

w warunkach unijnych,

−

InsERT GT - pakiet obejmuje:

−

SubiektGT – do obsługi sprzedaży, przeznaczony dla małych i średnich
przedsiębiorstw:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

45

−

RachmistrzGT – do prowadzenia księgowości w formie księgi przychodów
i rozchodów lub ewidencji podatku zryczałtowanego,

−

RewizorGT – do prowadzenia księgi podatkowej.

Pełne informacje o systemie Subiekt można znaleźć na stronie www.insert.com.pl.
Oprogramowanie WA-PRO obejmuje [1]:

−

WA-PRO Start – przeznaczony do obsługi małego przedsiębiorstwa usługowo-

handlowego. W jego skład wchodzą: Sprzedaż i magazyn, Fakturowanie, Księga
podatkowa i ryczałt.

−

WA-PRO BIZNES – przeznaczony do obsługi rozwijających się firm. Pakiet jest

przystosowany do pracy w sieci. W jego skład wchodzą: Sprzedaż i magazyn, Finanse
i księgowość, Ewidencja środków trwałych i amortyzacji, Księga podatkowa i ryczałt,
Kadry i płace.

−

WA-PRO BIURO – przeznaczony do obsługi rozwijających się biur rachunkowych.

Pakiet jest przystosowany do pracy w sieci lokalnej i internetowej. W jego skład
wchodzą: Finanse i księgowość, Księga podatkowa i ryczałt, Ewidencja środków
trwałych i amortyzacji, Kadry i płace.

−

WA-PRO PRESTIŻ – daje możliwość budowania hierarchicznych wielowymiarowych

raportów.

−

WA-PRO MOBILE – przeznaczony jest do pracy na komputerach przenośnych.

Pełne informacje o pakiecie WA-PRO znajdują się na stronie www.wapro.pl

WF-Fakturka (Rys.38) to prosty program, który służy do fakturowania i wykonywania
rozliczeń z kontrahentami.
Przeznaczony jest on do obsługi małego przedsiębiorstwa, które nie prowadzi gospodarki
magazynowej i wystawia niewiele faktur miesięcznie [1].

Rys. 38. Okno programu WF-Fakturka [1, s. 164]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

46

Program zawiera kartoteki kontrahentów, towarów, dokumentów (faktury VAT i paragony)
oraz przelewów.
Można tu wykonywać następujące operacje: sprzedaż, przelew, archiwizacja i dearchiwizacja.
Program można konfigurować według własnych potrzeb [1].
Program Sprzedaż i magazyn WF - Mag przystosowany jest dla przedsiębiorstw handlowych
oraz magazynów. Pozwala wypisywać wszystkie możliwe dokumenty związane z zakupem
i sprzedażą. Wprowadzenie ceny towarów oraz narzutów spowoduje wykonanie kalkulacji
cen. Można także wprowadzać dane kontrahentów i towarów w trakcie wypisywania
dokumentu handlowego [1].

Programy specjalistyczne

Program komputerowy KS – Świadczeniodawca (KS – SWD) jest stosowany do usprawnienia

komunikacji i wymiany informacji między dowolnym świadczeniodawcą posiadającym
kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ) i Oddziałem NFZ.
Program KS – SWD umożliwia elektroniczną wymianę informacji, w tym [31]:

−

przyjmowanie od dowolnego Oddziału NFZ Zapytania ofertowego zawierającego usługi
medyczne zaplanowane przez Oddział do zakontraktowania na kolejny rok,

−

wysyłanie do Oddziałów NFZ oferty ilościowo – cenowej danego świadczeniodawcy,
zawierającej rodzaje usług medycznych, zgodne jakościowo z zapytaniem ofertowym,

−

przyjmowanie do Oddziału NFZ elektronicznej wersji umowy oraz załącznika do
umowy, zawierających wykaz wszystkich zakontraktowanych usług medycznych,

−

przyjmowanie od dowolnego Oddziału NFZ elektronicznej wersji Ankiety, zawierającej
wzorzec do wypełnienia,

−

okresowe generowanie rachunków refundacyjnych w formie papierowej i elektronicznej
za wykonane usługi medyczne, zgodnie z zawartym kontraktem,

−

tworzenie innych dokumentów rozliczeniowych i statystycznych, zgodnie z potrzebami
Oddziału NFZ,

−

generowanie list aktywnych pacjentów zadeklarowanych w danym POZ,

−

generowanie recept z kodami kreskowymi,

−

udostępnianie wielu funkcji kontrolnych i edycyjnych, ułatwiających bieżącą pracę.

Wyniki operacji wykonywanych w programie KS – SWD są wykorzystywane w Systemie
Informatycznym Narodowego Funduszu Zdrowia KS – SIKCH.
Aby współpraca z NFZ była możliwa użytkownik programu KS – SWD musi zostać
zarejestrowany w systemie Funduszu i otrzymać unikalny kod, będący jego identyfikatorem.
Dzięki temu wszystkie dokumenty stworzone w KS – SWD będą łączone w Oddziałach NFZ
z właściwym świadczeniodawcą [31].
Po uruchomieniu programu zostanie wyświetlony komunikat informujący o konieczności
wprowadzenia danych do Karty świadczeniodawcy. Aby świadczeniodawca mógł być
zarejestrowany w Oddziale NFZ musi wypełnić tę kartę swoimi danymi i wyeksportować ją
na nośniku elektronicznym.
Dane na Karcie świadczeniodawcy pogrupowane są w trzech zakładkach:

−

dane podstawowe,

−

dane rejestracyjne,

−

adresy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

47

Rys. 39. Karta świadczeniodawcy – dane podstawowe [31]

W zakładce Dane podstawowe (Rys.39) należy uzupełnić następujące informacje:

−

numery identyfikacyjne (NIP, REGON),

−

sufiks dokumentów (kod identyfikujący pliki generowane w programie KS – SWD),

−

konto bankowe (nazwa banku, numer konta),

−

kierownik (imię i nazwisko, telefon),

−

księgowy (imię i nazwisko, telefon),

−

strona umowy (strona umowy, kontakt telefoniczny),

−

imię i nazwisko osoby / osób reprezentujących stronę umowy.

W zakładce Dane adresowe (Rys.40) należy uzupełnić:

−

adres siedziby (kod pocztowy, miejscowość ulica, telefon, fax),

−

adres do korespondencji (kod pocztowy, miejscowość, ulica, telefon),

−

adresy internetowe (adres w sieci rozległej, e-mail).

Rys. 40. Karta świadczeniodawcy – dane adresowe [31]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

48

Ważną czynnością pozwalającą na realizację procesu wymiany informacji między
świadczeniodawcą a Oddziałem NFZ jest przekazanie danych o świadczeniodawcy
zapisanych na nośniku elektronicznym bądź przesłanie pocztą elektroniczną do Oddziału
NFZ.
W tym celu z menu Różne wybieramy opcję Dane świadczeniodawcy, następnie używamy
przycisku ShF6 Eksport. Pojawi się okno Zapisz jako (Rys.41), w którym wybieramy miejsce
gdzie zostaną zapisane dane wprowadzone wcześniej na Karcie świadczeniodawcy. Następnie
klikamy przycisk Zapisz w celu zapisania danych.

Rys. 41. Okno zapisu danych świadczeniodawcy [31]

Zadaniem każdego Oddziału NFZ jest określenie zapotrzebowania na usługi. Na podstawie
precyzyjnie przygotowanego planu usług NFZ opracowuje i wysyła zapytania ofertowe do
świadczeniodawców, które są zapisywane w formie elektronicznej.
Aby można było wprowadzić zapytanie ofertowe przesłane przez NFZ należy wybrać opcję
Zapytanie ofertowe z menu Konkurs ofert (Rys.42).

Rys. 42. Przeglądanie i rejestracja zapytań ofertowych [31]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

49

Aby wykonać import zapytania ofertowego po wyświetleniu okna Przeglądanie zapytań
ofertowych należy użyć przycisku ShF5 Import, w wyniku czego pojawi się okno Wybór
dokumentów do importu (Rys.43).

Rys. 43. Okno wyboru dokumentów do zaimportowania [31]

Następnie w tym oknie należy wybrać dysk, katalog i plik zawierający zapytanie.
Po podświetleniu pliku w prawej części okna pojawią się nazwy plików zawierających
zapytanie ofertowe. Podświetlamy jedno z zapytań ofertowych z prawej strony i klikamy
przycisk OK.

Aby wydrukować zapytanie ofertowe należy podświetlić wybraną pozycję i kliknąć przycisk
Drukuj. Pojawi się okienko (Rys.44), w którym należy wybrać właściwą drukarkę, ilość stron
do wydruku, itp.

Rys. 44. Okno Drukuj [31]

Jedną z podstawowych funkcji programu KS – SWD jest zapewnienie użytkownikowi
możliwości generowania zestawień wymaganych przez Oddziały NFZ. Wszystkie raporty
generowane w programie są umieszczane na jednej liście raportów, która jest dostępna po
wybraniu z menu Raporty opcji Raporty do Narodowego Funduszu Zdrowia (Rys.45).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

50

Rys. 45. Lista raportów [31]

Innym elementem systemu informatycznego Narodowego Funduszu Zdrowia służącym
do komunikacji pomiędzy systemem informatycznym na poziomie Oddziału Wojewódzkiego
NFZ a świadczeniodawcą posiadającym kontrakt z Funduszem jest Pakiet Świadczeniodawcy
(Rys.46). Rolą Pakietu Świadczeniodawcy jest ewidencjonowanie świadczeń w oparciu
o standardy informacyjne NFZ (słowniki) oraz wspomaganie rozliczania zawartych umów.

Rys. 46. Okno programu Pakiet Świadczeniodawcy [27]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

51

Każde świadczenie ewidencjonowane w Pakiecie jest [27]:

−

przypisane do konkretnego pacjenta,

−

ma określony czas i miejsce realizacji,

−

w przypadku lecznictwa ambulatoryjnego ma określonego konkretnego realizatora

(z prawem wykonywania zawodu),

−

charakteryzowane jest przez rozpoznanie wg ICD-10 będące podstawą udzielenia

świadczenia,

−

dodatkowo charakteryzowane przez procedury ICD-9 oraz tzw. produkty jednostkowe

statystyczne zdefiniowane przez NFZ (dalej zwane procedurami),

−

w części rozliczeniowej następuje wskazanie na produkt (z umowy) oraz produkt

jednostkowy (związany z tym produktem), w oparciu o który będzie to świadczenie
finansowane przez płatnika.

Podstawą refundacji zrealizowanych przez świadczeniodawcę świadczeń zdrowotnych jest
zawarta umowa, w której określono tzw. produkty kontraktowe (produkty), ich ceny
jednostkowe oraz planowaną do wykonania ich liczbę.

Warunkiem poprawnego ewidencjonowania i rozliczania świadczeń w Pakiecie
Świadczeniodawcy jest spełnienie poniższych warunków [27]:

−

wczytanie do Pakietu Świadczeniodawcy umowy w przekazanej w postaci elektronicznej

na nośniku przez Oddział Wojewódzki, z którym zawarto umowę. Rozliczane będę
jedynie te produkty, które znajdują się w umowie,

−

dyskietka instalacyjna Pakietu Świadczeniodawcy może być instalowana tylko w jednym

punkcie ewidencjonującym dane u świadczeniodawcy. Każdy punkt rejestracji danych
u świadczeniodawcy (niepracujący w sieci lokalnej) posiada indywidualny kod nadany
przez Oddział Wojewódzki,

−

aby wykonać sprawozdanie za okres rozliczeniowy musi być wykonany przynajmniej

1 cykl wymiany danych pomiędzy świadczeniodawcą a Oddziałem Wojewódzkim (Bazą
Świadczeń) w celu potwierdzenia poprawności danych,

−

ewidencja i rozliczanie świadczeń oparte jest o jednolite zasoby słownikowe. Słowniki

automatycznie zasilają bazę świadczeniodawcy w przypadku komunikacji realizowanej
w oparciu o sieć rozległą pomiędzy świadczeniodawcą o Oddziałem NFZ.
W przypadku braku sieci słowniki muszą być pobierane z Oddziału zgodnie z procedurą
przyjętą w Oddziale Wojewódzkim NFZ.

−

przed rozpoczęciem ewidencjonowania danych należy upewnić się, w którym zakresie

Pakietu – Pakiet Świadczeniodawcy – Ewidencja Świadczeń w Lecznictwie
Ambulatoryjnym czy Pakiet Świadczeniodawcy – Ewidencja Świadczeń w Lecznictwie
Stacjonarnym – ma być ewidencjonowany i rozliczany dany produkt kontraktowy.

Produkty kontraktowe rozliczane są w oparciu o tzw. produkty jednostkowe, do których
została przypisana waga. Zasadą jest, że produkt jednostkowy musi być rozliczany w takiej
jednostce miary, w jakiej wyrażany jest produkt kontraktowy. Produkty zakontraktowane
w oparciu o cenę i liczbę punktów będą rozliczane w oparciu o produkty jednostkowe,
których wycena opiera się na cenie jednostkowej punktu [27].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

52

Rys. 47. Pakiet Świadczeniodawcy – Dane sprawozdania [27]

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1. Co określa termin system operacyjny?
2. Jakie są najważniejsze części ekranu programu Microsoft Excel?
3. Co oznaczają następujące terminy: komórka, wiersz, kolumna, adres komórki, arkusz,

skoroszyt, lista danych?

4. Jakie znasz rodzaje odwołań do komórek w arkuszu kalkulacyjnym?
5. Do czego służą następujące funkcje: TERAZ, PMT, IPMT, PPMT, PORÓWNAJ,

USUŃ.ZBĘDNE.ODSTĘPY, DŁ, ZŁĄCZ.TEKSTY, JEŻELI?

6. Co określa termin baza danych?
7. Jakie znasz elementy bazy danych?
8. Jakie znasz techniki organizowania informacji w bazie danych?
9. Do czego służą w programie Microsoft Access tabele, formularze, kwerendy, raporty?
10. Jakie znasz programy użytkowe służące do obsługi przedsiębiorstw?
11. Do czego służy program Pakiet Świadczeniodawcy?
12. Jak poprawnie należy ewidencjonować i rozliczać świadczenia w programie KS – SWD ?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wprowadź do komórki A1 zdanie: Sprawdzenie długości ciągu znaków. W komórce B1

wprowadź formułę = DŁ (A1). W komórce C1 wprowadź formułę = DŁ („Sprawdzenie
długości ciągu znaków”). Porównaj uzyskane wyniki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) utworzyć nowy dokument i wpisać podane zdanie w komórce A1,
2) wpisać podane formuły,
3) przeanalizować otrzymane wyniki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

53

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy.

Ćwiczenie 2

Wprowadź dane do komórek zgodnie z podanym poniżej wzorem.

A

B

1 wartość

bieżąca

2 liczba

rat

3 wartość

przyszła

4 Nowak

Jan

5 arkusz

kalkulacyjny

Do komórki C1 wstaw formułę = ZŁĄCZ.TEKSTY (A1;B1), a następnie skopiuj ją do
odpowiednich komórek kolumny C.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) otworzyć nowy dokument, wpisać dane zgodnie ze wzorem,
2) wstawić podana formułę,
3) skopiować formułę do odpowiednich komórek.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy.

Ćwiczenie 3

Oblicz wartość miesięcznych spłat kredytu w wysokości 75 000 zł zaciągniętego na

10 lat, odsetki wynoszą 17 %.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) utworzyć nowy dokument,
2) wykonać odpowiednie obliczenia poprzez wpisanie formuł.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy.

Ćwiczenie 4

Oblicz kwotę odsetek w pierwszym i w ostatnim miesiącu spłaty kredytu w wysokości

55 000 zł zaciągniętego na 15 lat. Odsetki wynoszą 14 %.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) utworzyć nowy dokument,
2) wykonać niezbędne obliczenia przez wstawienie odpowiednich formuł.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

54

Ćwiczenie 5

Oblicz wartość rat kredytu w dwóch okresach spłat (24 i 36 miesięcy), jeśli kwota

kredytu wynosi 5 000 zł, a oprocentowanie 19 %.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) utworzyć nowy dokument,
2) wykonać obliczenia,
3) porównać uzyskane wartości.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy.

Ćwiczenie 6

Zaprojektuj i utwórz bazę danych w programie Microsoft Access.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) otworzyć program MS Access i wykonać kolejne kroki w celu utworzenia bazy danych,
2) zamknąć i zapisać zmiany w utworzonej bazie danych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy.

Ćwiczenie 7

Na podstawie zaprojektowanej bazy danych z ćwiczenia 6 utwórz formularz a następnie

kwerendy do wybranych pól.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) otworzyć bazę danych utworzoną w ćwiczeniu 6 i wykonać kolejne kroki w celu

utworzenia formularza i raportu,

2) zamknąć i zapisać zmiany w bazie danych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy.

Ćwiczenie 8

Utwórz i wydrukuj raport do bazy danych z ćwiczenia 7.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) otworzyć bazę danych utworzoną w ćwiczeniu 6 i wybrać kwerendę, do której będzie

tworzony raport,

2) utworzyć i wydrukować raport.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

55

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy wyposażony w drukarkę.

Ćwiczenie 9

Wykonaj instalację wersji nie-sieciowej systemu NOAH.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) uruchomić komputer,
2) włożyć płytę instalacyjną do napędu CD,
3) dokonać instalacji systemu NOAH.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw komputerowy,

−

płyta instalacyjna systemu NOAH.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zastosować funkcję DŁ()?





2) zastosować funkcję ZŁĄCZ.TEKST?





3) zastosować funkcję PMT()?





4) zastosować funkcję IPMT()?





5) utworzyć bazę danych?





6) utworzyć do zaprojektowanej bazy danych formularz i kwerendy?





7) wygenerować i wydrukować raport?





8) zainstalować wersję nie-sieciową systemu NOAH?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

56

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Odległość oczu od ekranu monitora powinna wynosić

a) 200–325 mm.
b) 400–750 mm.
c) 100–350 mm.
d) 500–750 mm.

2. Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska komputerowego powinno mieć regulację

siedziska w zakresie
a) 400–500 mm.
b) 200–300 mm.
c) 100–200 mm.
d) 700–800 mm.

3. Poszczególne podzespoły zestawu komputerowego umieszczone są na

a) płycie podstawowej.
b) karcie graficznej.
c) dysku twardym.
d) płycie głównej.

4. Podstawowe parametry procesora to

a) typ złączy i częstotliwość taktowania.
b) typ i liczba kart rozszerzeń.
c) typ i częstotliwość taktowania.
d) prędkość obrotowa i czas dostępu.

5. Napęd dysku twardego jest urządzeniem

a) zamkniętym.
b) otwartym.
c) półotwartym.
d) nie zamkniętym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

57

6. Rysunek przedstawia

a) kartę dźwiękową.
b) kartę sieciową.
c) kartę grafiki.
d) modem wewnętrzny.

7. System operacyjny pełni nadzór nad

a) pracą wszystkich programów.
b) pracą urządzeń komputera.
c) pracą wybranych programów.
d) pracą wszystkich uruchomionych programów oraz wszystkich urządzeń komputera.

8. Sieci lokalne LAN używane są do łączenia urządzeń

a) znajdujących się na terenie znacznych obszarów geograficznych.
b) znajdujących się w niewielkiej odległości.
c) obejmujących systemy pracujące na terenie całego miasta.
d) znajdujące się w bardzo dużej odległości.

9. W topologii magistrali węzły sieci

a) nie są ze sobą połączone.
b) są ze sobą połączone za pomocą pojedynczego, otwartego kabla.
c) są ze sobą połączone za pomocą podwójnego, otwartego kabla.
d) są ze sobą połączone za pomocą pojedynczego, zamkniętego kabla.

10. W sieci o topologii pierścienia komputery tworzą obwód zamknięty i są połączone ze sobą

a) dwoma przewodami.
b) trzema przewodami.
c) jednym przewodem.
d) bezprzewodowo.

11. Sieć Internet oparta jest o protokół transmisyjny

a) FTP.
b) NNTP.
c) HTTP.
d) TCP/IP.

12. Podstawowym elementem arkusza kalkulacyjnego jest

a) komórka.
b) arkusz.
c) lista danych.
d) formuły i funkcje.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

58

13. Funkcja PMT() służy do

a) obliczania kwoty odsetek.
b) obliczania rat kredytu w określonym czasie.
c) testowania warunków logicznych.
d) obliczania rat spłaty kredytu.

14. Aby obliczyć raty kredytu określonym czasie należy zastosować funkcję

a) PPMT().
b) IPMT().
c) PTMC().
d) PMT().

15. Aby sprawdzić, czy dwa ciągi znaków są identyczne, trzeba zastosować

a) funkcję JEŻELI().
b) funkcję TERAZ().
c) funkcję PMT ().
d) funkcję PORÓWNAJ().

16. Baza danych to zbiór

a) danych o określonej strukturze.
b) danych o nieznanej strukturze.
c) danych o nieokreślonej strukturze.
d) danych o dowolnej strukturze.

17. Formularze w programie MS Access tworzymy przy pomocy polecenia

a) utwórz.
b) skonstruuj.
c) projektuj.
d) zaprojektuj.

18. Za pomocą kwerend

a) wybieramy, prezentujemy, filtrujemy i modyfikujemy dane.
b) wprowadzamy, edytujemy lub wyświetlamy dane.
c) przechowujemy dane.
d) archiwizujemy dane.

19. Raporty służą do

a) archiwizacji danych.
b) filtrowania danych.
c) modyfikowania danych.
d) przetwarzania danych.

20. Program Pakiet Świadczeniodawcy jest powszechnie stosowany

a) do komunikacji pomiędzy systemem informatycznym Oddziału Wojewódzkiego

NFZ a świadczeniodawcą posiadającym kontrakt z NFZ.

b) do wymiany danych w placówce medycznej.
c) do komunikacji pomiędzy systemem informatycznym Oddziału Wojewódzkiego

NFZ a świadczeniodawcą nie posiadającym kontraktu z NFZ.

d) do prowadzenia księgowości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

59

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ............................................................................................................................

Wykorzystywanie technik informacyjnych w świadczeniu usług medycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

60

6. LITERATURA

1. Adamczyk E.: Administrowanie przedsiębiorstwem usługowym. WSiP, Warszawa 2005
2. Beynon – Davies P.: Systemy baz danych. WNT, Warszawa 1998
3. Chalk B. S.: Organizacja i architektura komputerów. WNT, Warszawa 1998
4. Frye C.: Microsoft Office Excel 2003 krok po kroku. Wydawnictwo RM, Warszawa 2004
5. Górska E., Lewandowski J.: Podstawy zarządzania i kształtowania środowiska pracy.

Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002

6. Juszczyk S. (red).: Metodyka nauczania informatyki w szkole. Wydawnictwo Adam

Marszałek, Toruń 2001

7. Latkowski B. (red).: Poradnik dla protetyków słuchu, Akustyka słuchu GEERS, Łódź 2002
8. Lewandowski J.: Projektowanie systemów informacyjnych zarządzania. Wydawnictwo

Politechniki Łódzkiej, Łódź 1999

9. Michałowska A., Michałowsski S.: Sieci komputerowe od A do Z. MIKOM, Warszawa 2000
10. Mueller S.: Rozbudowa i naprawa komputerów PC Tom 1. Helion, Gliwice 1998
11. Mueller S.: Rozbudowa i naprawa komputerów PC Tom 2. Helion, Gliwice 1998
12. Pfaffenberger B.: Słownik terminów komputerowych. Prószyński i S-ka, Warszawa 2001
13. Sikorski W.: Wykłady z podstaw informatyki. MIKOM, Warszawa 2002
14. Sokół M., Kunowski M.: Internet. Kurs. Helion, Gliwice 2004
15. Sportack M.: Sieci komputerowe. Księga eksperta. Helion, Gliwice 2004
16. Thompson R.B., Fritchman Thompson B.: PC Hardware. Almanach. Helion, Gliwice 2004
17. Wrotek W.: Technologia informacyjna. Helion edukacja, Gliwice 2006
18. Zajdel R. (red).: Kompendium informatyki medycznej. Alfa – Medica Press, Bielsko

Biała 2006

19. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku w sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe
Dz. U. Nr 148 poz. 973 z późn.zm.

20. www.chip.pl
21. www.gimnazjum7.zgora.pl
22. www.logitech.pl
23. www.pcworld.pl
24. www.telkom.pl
25. www.hp.com
26. www.maksimus.pl
27. www.uokik.gov.pl
28. www.wikipedia.pl
29. www.ws-webstyle.com
30. www.kamsoft.pl
31. www.oticon.pl

Czasopisma:

Magazyn INTERNET kwiecień 2004, Elementarz Internetu Część II: pierwsze kroki

w wirtualnym świecie