Terytorium

Poj cie

Trójwymiarowa przestrze w której
pa stwo sprawuje suwerenn

adz

Obszar l dowy, morski, a
tak e s up powietrza ponad
tymi obszarami oraz wn trze
ziemi pod powierzchni tych
obszarów

Ograniczenia zwierzchnictwa
terytorialnego

demilitaryzacja

Zakaz przebywania na
terytorium jakichkolwiek
formacji wojskowych z
wyj tkiem oddzia ów
porz dkowych - np.
Niemcy po II Wojnie

wiatowej

neutralizacja

Zakaz prowadzenia dzia
wojennych na danym
terytorium - np.
mi dzynarodowe drogi
wodne, Kana y Panamski i
Sueski

stacjonowanie obcych wojsk

Uregulowane umownie -
zwykle o charakterze
tymczasowym

dzier awa

Czasowe u ytkowanie
terytorium przez inne
pa stwo, jak w przypadku baz
wojskowych. Np. Hongkong
administrowany przez Wlk.
Brytani

Musz by zgodne z zasad
poszanowania suwerenno i
terytorialnej innych pa stw -
na podstawie umowy
mi dzynarodowej b
zwyczaju

Nabycie terytorium

Pierwotne

Zaw aszczenie

Nabycie ziemi niczyjej b
terytoriów porzuconych -
obowi zuj zasady
efektywno

i (zdolno

sprawowania w adzy) i
jawno ci (oznajmienie
innym pa stwom)

Przyrost

Naturalne b

sztuczne

powi kszenie terytorium -
np. poprzez osuszenie
cz

ci morza b

naniesienie osadu w delcie
rzeki

Pochodne (cesja)

Przekazanie zwierzchnictwa
innemu pa stwu na podstawie
umowy - odp atne lub
wzajemne. Wraz ze zmian
granic nast puje zmiana
obywatelstwa ludno ci
zamieszkuj cej terytorium

Musi by zgodne z zasad
integralno ci terytorialnej pa stw i
nienaruszalno ci granic.
Niedozwolone w przypadku
podboju i aneksji

Granice

Naturalne

Wyznaczone np.
zgodnie z rze

terenu

Sztuczne

delimitacja

Wyznaczenie granicy i
naniesienie jej na map

demarkacja

Wytyczenie i
oznakowanie granic w
terenie

Wyznaczone
umownie;
granice
astronomiczne -
przebiegaj ce
wzd

po udników i

równole ników - np.
mi dzy USA a
Kanad

Granice Polski

Zachodnia

- konferencja
poczdamska
- uk ad w Zgorzelcu o
wytyczeniu granicy z
1950 r.
- ostatecznie
potwierdzona w 1990
r.

Czechy i S owacja

- zgodne z granicami
z 1938r. mi dzy
Polsk a
Czechos owacj
- ostatecznie
wyznaczone w 1958
r.

Wschodnia

- konferencja
ja ta ska
- linia Curzona
- umowa
polsko-radziecka
zawarta w 1945 r. w
Moskwie
- po rozpadzie ZSRR
potwierdzona
umowami z Litw ,
Bia orusi i Ukrain

Obszary morskie

Wchodz ce w sk ad terytorium

wody wewn trzne

zatoki

do 24 mil morskich szeroko ci wej cia

zatoki historyczne

Zatoka Hudsona, Zatoka Meksyka ska,
etc. - ograniczenie ich nie dotyczy

porty morskie

Zamkni te

Porty wojenne i porty obs uguj ce
tylko krajowe jednostki

otwarte

Dost pne na jednakowych
zasadach dla wszystkich jednostek

ywaj cych - pa stwo mo e samo

okre li zasady korzystania z
portów, rozci ga te swoj
jurysdykcj na statki które
znajduj si w porcie

redy

Wej cia do portów - ich status
uregulowany jest niejednolicie

wody archipelagowe

Wody pomi dzy wyspami nale

cymi do

archipelagu - nie dalej ni 100 mil morskich
od siebie

Wody po

one mi dzy l dem a lini

podstawow , suwerenno

jak na l dzie,

nie ograniczona prawem swobodnego
przep ywu

morze terytorialne

Wg Konwencji o prawie morza - 12
mil morskich od linii podstawowej

Suwerenno

ograniczona jedynie prawem

nieszkodliwego przep ywu - obce statki
mog przep ywa bez zezwolenia

O ograniczonej suwerenno ci
pa stwa nadbrze nego

Strefa przyleg a

24 mm od linii podstawowej -
uprawnienia celne, sanitarne, kontrolne

Strefa wy cznego rybo ówstwa

Wy czne prawo eksploatacji zasobów

ywych - inne pa stwa za zgod lub licencj

Szelf kontynentalny

ytne obszary dna morskiego i jego

podziemie a do kraw dzi zbocza
kontynentalnego lub do 350 mm od linii
podstawowej - wy czne prawo do
eksploatacji

Wy czna strefa ekonomiczna

Do 200 mm od linii podstawowej -
suwerenno

w eksploatacji zasobów

ywych i mineralnych, ograniczona

wolno ciami komunikacyjnymi innych
pa

tw (przep yw i przelot) a tak e prawo do

adzenia kabli i ruroci gów

Obszary umi dzynarodowione

Np. umi dzynarodowione cie niny, kana y
Panamski i Sueski - obowi zuje prawo
swobodnego przep ywu

Obszar powietrzny

Pi

wolno ci lotniczych

prawo przelotu nad
terytorium bez

dowania

prawo l dowania w
celach
niehandlowych

prawo przywo enia
pasa erów i adunków z
kraju przynale no ci

prawo zabierania
pasa erów i

adunków do kraju

przynale no ci

prawo przywo enia
pasa erów i

adunków z i do

krajów trzecich

Nie zaw ze
przyznawana ze
wzgl du na ochron
interesów
przewo ników
narodowych

Dotycz regularnej
komunikacji lotniczej

Zwierzchnictwo samolotowe

Przyznawanie ka demu
samolotowi okre lonej
przynale no ci
pa stwowej w celu
okre lenia jurysdykcji

Pa stwo posiada
ca kowit
suwerenno

, nie jest

ograniczana prawem
swobodnego przelotu
wobec lotów
nieregularnych

© Robert Subdysiak