Elementy państwa TERYTORIUM
Elementy terytorium państwowego-obszar lądowy,obszar morski,wnętrze ziemi,przestrzeń powietrzna\
Terytorium-1.państwowe
2,niepodlegające suwerenności państwowej/protektoraty/ np.Butan sułtanat
na rzecz Indii-protektorat indyjski
OBSZAR LĄDOWY-najważniejsza część terytorium państwowego,terytorium jednolite lub rozczłonkowane/wyspy,enklawy np.Watykan ,półenklawy np.obwód kaliningradzki,
OBSZAR MORSKI-wody przybrzeżne-czyli wody wewnętrzne+morze terytorialne oraz tzw.wody archipelagowe
WNĘTRZE ZIEMI-pod obszarem lądowym i morskim,zasięg władzy ograniczony możliwościami eksploatacyjnymi,teoria stożkowa
PRZESTRZEŃ POWIETRZNA-nad terytorium lądowym i morskim .Górna granica-nie zostałą okreśłona w sposób wiążący
ZASADA ZWIERZCHNICTWA TERYTORIALNEGO
Zwierzchnictwo terytorialne-forma wykonywania przez państwo suwerennej władzy na swoim terytorium.Dotyczy wszystkich osób i rzeczy,któ®e podlegają władzy i prawu danego państwa .
Zwierzchnictwo to nie to samo co własność /np.suwerenność Panamy w stosunku do Kanału Panamskiego ale zwierzchnictwo USA
Zwierzchnictwo można wykonywać czasowo
OGRANICZENIA WYKONYWANIA ZWIERZCHNICTWA TERYTORIALNEGO
KONDOMINIUM !!!!!!!!!!!!!!!!-wspólne zwierzchnictwo/np. Sudann,który do 1955r znajdował się pod zwierzchnictwem Egiptu i Wlk.Brytanii
Ograniczenia:
Demilitaryzacja-oznacza zakaz przebywania i stacjonowania na danym terytorium jakichkolwiek baz wojskowych z wyjątkiem oddziałów porządkowych ,zakaz budowy nowych oraz zakaz niszczenia istniejących urządzeń wosjkowych
-np.koniec II wojny światowej,demilitaryzacja Niemiec-zakaz dot.pokonanej strony konfliktu
Demilitaryzacja częściowa-strefy bezatomowe
Neutralizacja-zakaz prowadzenia jakichkolwiek działań wojennych obszary nie powinny być wykorzystywane jako baza do prowadzenia operacji wojskowych ,,stosowana najczęściej wobec międzynarodowych dróg wodnych/Kanał Panamski,Kanał Sueski / ,terytoria zneutralizowane podlegają czasami demilitaryzacji np.Antarktyka i wyspy Alandzkie.
-stacjonowanie obcych wojsk/bazy wojskowe-występuje rzado i ma charakter czasowy,kwestia jurysdykcji uregulowana jest zazwyczaj w umowie międzynarodowej,państwo pobytu pozostaje suwerenem terytorium bazy np.Guantanamo na Kubie
-dzierżawa-czasowe użytkowania terytorium danego państwa przez inne państwo np.Hong Kong administrowany przez Wlk.Brytanię ,Prowincja Makak w |Chinach do 99r administrowana przez Portugalię.
NABYCIE TERYTORIUM
Sposoby
-pierwotne czyli zawłaszczenie Terra nulus/ziemia niczyja?oraz przyrost
-pochodne-cesja terytorialna/przekazanie praw suwerennych do danego terytorium przez państwo cedenta państwu cesjonariuszowi
a/odpłatna -Alaska,Luiziana
b/wzajemna -wymiana terytorium /POLSKA-ZSRR -1951r fragment woj.lubuskiego i Drohobycza/
Cedent- ten który oddaje
Cesjonariusz -ten który nabywa
Plebiscyt i obywatelstwo
Plebiscyt NIE JEST warunkiem legalności cesji
Ludność przechodzi pod zwierzchnictwo nowego suwerena/nabywa nowe obywatelstwo/ lub zostaje przesiedlona na terytorium cedenta-zachowując dotychczasowe obywatelstwo
Umowy przewidują również prawo opcji.
GRANICA PAŃSTWA
Płaszczyzna prostopadła do powierzchni kuli ziemskiej oddzielająca terytorium państwowe od innych państw.
NATURALNA-wyznaczona zgodnie z rzeźbą terenu
SZTU|CZNA-przeprowadzona niezależnie od naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi
ETAPY WYZNACZANIA GRANICY!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
1.decyzja polityczna-określenie granicy w umowie międzynarodowej
2.delimitacja-naniesienie jej na mapę o stosunkowo małej skali
3.demarkacja-wytyczenie granicy w terenie
METODY OZNACZANIA GRANIC NA RZEKACH:
-żaglownych/któ®a posiada szlaki-zgodnie z linia THALWEGU/główny nurt rzeki/
-nieżeglownych-metodą mediany/geometryczny środek rzeki/
RZEKI MIĘDZYNARODOWE-to rzeki przepływające przez terytorium dwóch lub więcej państw,żeglowne,mające połączenie z morzem,umowy przewidujące umiędzynarodowienie rzeki-określają zakres swobody żeglugi oraz uprawnienia państw nadbrzeżnych co do nadzoru nad żeglugą np.Ren,Dunaj,Kongo,Amazonka
OBSZARY MORSKIE WCHODZĄCE W SKŁAD TERYTORIUM PAŃSTWOWEGO
-wody wewnętrzne-położone pomiędzy lądem a wewnętrzną granicą morza terytorialnego
-podlegają suwerennej władzy państwowej
-zatoki małe i duże oraz historyczne
-porty morskie zamknięte/wojskowe/i otwarte np.Szczecin,Kołobrzeg,Świnoujście,Gdynia,Gdańsk.,
-redy/obszar przed wejściem do portu/
-wody archipelagowe
Morze terytorialne-pas wód znajdujący się pomiędzy wybrzeżem a morzem pełnym,szerokość 12 ml morskich licząd od linii podstawowej/zasady ekwidystansu/
Prawo nieszkodliwego przepływu-statki handlowe innych państw mogą przepływać przez morze terytorialne bez specjalnego zezwolenia,jednak pod warunkiem przestrzegania „nieszkodliwości” przepływu oraz prawa państwa nadbrzeżnego.
Nieszkodliwy przepływ-nie zagraża pokojowi,porządkowi i bezpieczeństwu państwa nadbrzeżnego
Warunki:obowiązek wywieszenia bandery,okręty i łodzie podwodne na powierzchni/
Szkodliwy przepływ-groźba,użycie siły,użycie broni,prowadzenie operacji wywiadowczych,rozładunek towarów,zanieczyszczanie środowiska
WYJĄtKI umożliwiające zatrzymanie-awaria,sztorm,inne niebezpieczeństwo
JURYSDYKCJA NA MORZU TERYTORIALNYM
Jurysdykcja państwa nadbrzeżnego ALE!zasada zwierzchnictwa okrętowego/państwo bandery posiada władzę nad swoimi statkami/
Jurysdykcja karna-tylko na osobach na wniosek kapitana statku,konsula lub przedstawiciela dyplomatycznego
Jurysdykcja cywilna-ba statkach/regulacje prawa morskiego/
OBSZARY MORSKIE PODLEGAJĄCE OGRANICZONEJ SUWERENNOŚCI LUB JURYSDYKCJI PAŃSTWA NADBRZEŻNEGO
A/strefa przyległą
B/strefa wyłącznego rybołówstwa
C/szelf kontynentalny
D/wyłączna strefa ekonomiczna
STREFA PRZYLEGŁA!!!!!!!!!!!!!!!!!!-pas wód morskich przylegający bezpośrednio do morza terytorialnego w którym państwo nadbrzeżne posiada specjalne uprawnienia kontrolne w celu zapobiegania i karania naruszeń jego przepisów celnych,skarbowych ,imigracyjnych i sanitarnych.Maksymalna jej szerokość to 24 Mile morskie.
SZELF KONTYNENTALNY-płytkie obszary dna morskiego i jego podziemie rozciągające się do krawędzi zbocza kontynentalnego,złoża ropy i gazu-badania i eksploatacja.Granica szelfu kontynentalnego nie może przekraczać 350MM od linii podstawowej,opłaty za eksploatację pow.200MM
WYŁĄCZNA STREFA EKONOMICZNA!!!!!!!!!!!!!!!-obszar morski rozciągający się poza morzem terytorialnym na którym państwo posiada suwerenne prawa służące badaniu i eksploatacji oraz ochronie i gospodarowaniu zasobami naturalnymi zarówno żywymi jak i mineralnymi wód morskich a także dna morskiego i jego podziemia,maksymalnie 200MM ,wolności komunikacyjne
MIĘDZYNARODOWE CIEŚNINY I KANAŁY MORSKIE
A/cieśniny-naturalne drogi wodne łączące obszary morskie o różnym statusie prawnym
Prawo przejścia tranzytowego:np.cieśniny duńskie,cieśniny czarnomorskie
B/kanały morskie-sztuczne drogi wodne łączące obszary morskie otwarte dla żeglugi międzynarodowej
Swoboda żeglugi np.Kanał Sueski,Panamski,Kanał Kiloński
PRZESTRZEŃ POWIETRZNA PAŃSTWA
Górna granica-nie okreśłona w sposób wiążący
Całkowite i wyłączne zwierzchnictwo państwa/wolności lotnicze/
PARIGEUM-okrąg wokół ziemi po którym statki kosmiczne są w stanie najniżej krążyć przez niektórych uważane jest za granicę pomiędzy przestrzenią powietrzną a kosmiczną.
UZNANIE W PRAWIE MIĘDZYNARODOWYM
1/uznanie faktyczne-de facto/ które jest nietrwałe,warunkowe i odwołane/charakter deklaratoryjny/potwierdzający uznanie państwa ,rządu
2/uznanie prawne/de iure/ trwałę ,nieodwracalne i bezwarunkowe/charakter konstytutywny/uznanie powstańców ,strony wojującej/
TERYTORIA NIE PODLEGAJĄCE SUWERENNOŚCI PAŃSTWOWEJ-RES COMMUNIS/RZECZ WSPÓLNA/
Morze pełne-obszary morskie znajdujące się na zewnątrz wyłącznej strefy ekonomicznej lub granicy morza terytorialnego,jeżeli państwo nie posiada takiej strefy.Może być wykorzystywane wyłącznie w celach pokojowych i do badań naukowych.
WOLNOŚCI MORZA PEŁNEGO!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
1.wolność żeglugi
2.wolność rybołówstwa
3.wolność zakładania kabli podmorskich i rurociągów
4.wolność przelotu
5.wolność budowy sztucznych wysp
6.wolność badań naukowych
ZASADA ZWIERZCHNICTWA OKRĘTOWEGO
Wszystkie statki i okręty wojenne znajdują się pod wyłączną władzą i jurysdykcją państwa bandery.Przynależność państwowa-rejestracja w danym państwie.
Wyjątki od zasady zwierzchnictwa okrętowego
1.prawo powszechnej represji piractwa
2.prawo wizyty i rewizji-prawo okrętu wojennego innego państwa do wizyty i rewizji w przypadku uzasadnionego podejrzenia iż dany statek :trudni się piractwem ,handluje niewolnikami,nadaje nielegalne audycje ,fałszuje banderę
4.stan wyższej konieczności
3.prawo pościgu-prawo państwa nadbrzeżnego na morzu pełnym do ścigania obcego statku w przypadku naruszenia przez niego prawa WARUNEK pościg musi być hot&continuous
DNO Mórz i OCEANÓW
Wspólne dziedzictwo ludzkości,obszar niezawłaszczany,cele pokojowe,Organizacja Dna Morskiego-zapewnia równoległy system eksploatacji
OBSZARY PODBIEGUNOWE
Arktyka-obszar wokół bieguna północnego Rada ARKTYCZNA
Antarktyka-obszar polarny na półkuli południowej
TRAKTAT ANTARKTYCZNY-zamrożenie dotychczasowych roszczeń terytorialnych oraz zakaz wysuwania nowych
Cele pokojowe,wolność badań naukowych
TERRA NULLUS-ziemia niczyja terytorium ,które nigdy nie podlegało suwerennej władzy państwowej luz zostało porzucone przez swojego suwerena
DERELIKCJA-porzucenie terytorium przez suwerena
PRZESTRZEŃ KOSMICZNA-niezawłaszczalna,wolna dla badań ,cele pokojowe dobro ludzkości ,Kosmonauci-wysłannicy ludzkości,
Jurysdykcja i nadzór państwa wysyłającego dany obiekt-międzynarodowa odpowiedzialność
Granica przestrzeni powietrznej-pow.120km nad powierzchnią Ziemi ,poniżej 80 km-przestrzeń powietrzna -teoria PARIGEUM