UKŁAD KRĄŻENIA

Krew krąży w ustroju w zamkniętym układzie naczyń i jest wprawiona w ruch przez serce.
Naczynia, którymi płynie krew od serca do obwodu (tętnice) są początkowo grube, dzielą się na
coraz drobniejsze gałązki, które wreszcie rozpadają się na bardzo cienkie naczynia włosowate
(kapilary), tworzące w tkankach gęstą sieć. W naczyniach włosowatych krew płynie powoli, co
sprzyja wymianime produktów odżywczych. Naczynia włosowate, łącząc się ze sobą, tworzą żyły,
którymi krew odpływa do serca.

Serce składa się z czterech jam, z których dwie noszą nazwę przedsionków (artia) – prawego i
lewego, dwie zaś komór (ventriculi) – prawej i lewej. Odpowiednie przedsionki połączone są z
komorami, natomiast prawa i lewa połowy serca są od siebie całkowicie oddzielone.

Do przedsionka uchodzą żyły, z komór biorą początek tętnice. Z komory lewej wychodzi tętnica
główna (aorta). Jej gałęzie zaopatrują tkanki ustroju w krew natlenioną i zawierającą substancje
odżywcze. Krew po przejściu przez naczynia włosowate odtlenia się i pobiera z tkanek dwutlenek
węgla, po czym żyłami dopływa do przedsionka prawego. Drogę krwi z lewej komory do
przedsionka prawego nazywamy krwiobiegiem albo krążeniem wielkim.

Z przedsionka prawego krew dostaje się do komory prawej, a stąd drogą pnia płucnego i tętnic
płucnych – do płuc. W płucach krew oddaje dwutlenek węgla, pobiera tlen i wraca żyłami płucnymi
do przedsionka lewego. Drogę krwi z komory prawej do przedsionka lewego nazywamy krążeniem
małym lub płucnym.

Przez prawą połowę serca przechodzi krew żylna (odtleniona), przez lewą połowę – krew
tętnicza (natleniona).

Krew jest tkanką płynną i spełnia funkcje:

1) oddychanie – przenoszenie tlenu do komórek; niedotleniony obszar – martwica
2) odżywianie – dostarczanie ciał odżywczych: glukozy, aminokwasów i tłuszczów z

przewodu pokarmowego do tkanek

3) wydalanie – zabieranie z tkanek produktów przemiany materii niepotrzebnych dla ustroju,

np mocznika, kreatyniny, itp które są przy pomocy narządów wydalniczych usuwane na
zewnątrz

4) utrzymanie środowiska płynnego tkanek – stała wymiana płynów przez ściany naczyń,

płyn ten nazywany jest śródtkankowym, skład chemiczny zbliżony do osocza, nie różni się
od chłonki. Stanowi ostatnie ogniwo w przenoszeniu tlenu i składników odżywczych.

5) regulacja temperatury ciała – może być ona gromaszona w drobnych naczyniach tuż pod

skórą, w ten sposób można znacznie zwiększyć powierzchnię wyparowywania ciepła.
Odwrotnie, gdy chodzi o zatrzymanie ciepła, krew spływa do tkanek narządów głębiej
położonych.

6) Czynniki ochronne i regulujące – krew zawier antytoksyny, przeciwciała i lizyny

chroniące ustrój przed różnymi szkodliwymi czynnikami biologicznymi i chemicznymi,
które za pośrednictwem krwi mogłyby rozprzestrzeniać się po organizmie. Krew zapewnia
także łączność czynnościową narządów za pośrednictwem krążących w niej hormonów
pochodzących z różnych gruczołów dokrewnych.

Krzepnięcie krwi:

Proces krzepnięcia krwi to naturalny i fizjologiczny proces zapobiegający utracie krwi w wyniku
uszkodzeń naczyń krwionośnych. Istotą krzepnięcia krwi jest przejście rozpuszczonego w osoczu
fibrynogenu w sieć przestrzenną skrzepu (fibryny) pod wpływem trombiny. Krzepnięcie krwi jest
jednym z mechanizmówi obronnych organizmu w wypadku przerwania ciągłości tkanek.

Proces krzepnięcia krwi:
Wynaczyniona krew człowieka po 3-4 minutach zaczyna krzepnąć i po 5-6 minutach zamienia się w
galaretowy skrzep, przybierający kształt naczynia, w którym odbywa się krzepnięcie.

Krzepniecie krwi polega na przemianie rozpuszczonego w krwi białka – fibrynogenu w postać
nierozpuszczalną – fibryną czyli włóknik. Przy krzepnięciu włóknik wytrąca się w postać cienkich,
splatanych ze sobą nici, które obejmują elementy upostaciowione, wskutek czego skrzep ma barwę
czerwoną.
Mechanizm krzepnięcia krwi jest bardzo złożony. Istota jego polega na szeregu kaskadowych
reakcji w których bierze udział co najmniej 30 różnych substancji. Jednak upraszczając można
wyróżnić trzy główne etapy:

•

pierwszy polega na powstaniu substancji, zwanej aktywatorem protrombiny, w odpowiedzi
na przerwane naczynia lub zmiany w samej krwi

•

w drugim etapie aktywator protrombiny katalizuje przemianę protrombiny na trombinę

•

w trzecim trombina działa jako enzym zamieniający fibrynogen na fibrynę czyli włóknik.

Ważną rolę w procesie krzepnięcia krwi odgrywają także płytki krwi. Zawierają one fosfolipidy,
które są niezbędnym składnikiem protrombiny, a także pewne inne składniki zwiększające zdolność
agregacji i adhezji płytek. Przyczyniają się one do powstania czopu, który może zahamować
krwawienie przez zatkanie przerwanej ciągłości naczynia. Jeżeli krzepnięcie krwi w miejscu
przerwania ciągłości naczynia jest reakcją korzystną, chroniącą ustrój przed wykrwawieniem, to
powstanie skrzepu wewnątrz naczynia jest zjawiskiem patologicznym, wysoce niebezpiecznym,
prowadzącym niekiedy do groźnych do życia następstw. Zatkanie przez zakrzep tętnicy prowadzi
do martwicy obszaru przez tę tętnicę zaopatrywanego, co nazywamy zawałem.

Fazy krzepnięcia krwy (5 FAZ):

Faza 1 – powstawanie trąboplastyny – wyróżniamy dwie postacie trąboplastyny jest to
trąboplastyna płytkowo osoczowa i trąboplastyna tkankowa. Proces przebiega tylko pod wpływem
torboplastyny.

Faza 2 – powstawanie trąbiny – trąbina powstaje pod wpływem jonów wapnia z protrąbiny która
jest białkiem wytwarzanym w wątrobie do jej powstania niezbędna jest również witamina K.

Faza 3 – powstanie włóknika. Trąbina która powstaje z protrąbiny jest enzymem.

Faza 4 – kurczenie się włóknika – nitki włóknika przyczepiają się do podłoża po 15 minutach
procesu krzepnięcia występuje zjawisko kurczenia się krzepu z równoczesnym wyciskaniem z
niego surowicy

Faza 5 – rozpuszcznie się włóknika czyli skrzepu – fibrynoliza. Następuje od 24 do 48 h i trwa od
18 do 31 dni. Włóknik rozpuszczany jest przez enzym zwany plazminą.

Budowa krwi

Krew krążąca w organizmie to około 5 litrów , posiada tlen oraz dwutlenek węgla , tkanka nie
przezroczysta o czerwonym kolorze, która zależy od utlenowania bądź odtlenowania.

Ciężar właściwy krwi od 1050 - 1060

Skład krwi

Krew składa się z osocza i z składników morfotycznych krwii.

Osocze, część płynna krwi (plazma) – zasadniczy płynny składnik krwi, w którym są zawieszone
elementy morfotyczne (komórkowe). Stanowi ok. 55% objętości krwi. Uzyskuje się je przez
wirowanie próbki krwi. Osocze po skrzepnięciu i rozpuszczeniu skrzepu nazywane jest surowicą
krwi.

Autorem grecko-łacińskiej nazwy plazma jest czeski fizjolog Jan Evangelista Purkyně.

zielony – u kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną,
brązowy – w przypadku chorób wątroby,
żółta – w przypadku spożycia dużej ilości tłuszczu

Skład
90% – woda
7% – białka
albuminy
globuliny alfa 1
globuliny alfa 2
globuliny beta
globuliny gamma
3% – związki organiczne i nieorganiczne
lipoproteiny
HDL, IDL, LDL, VLDL
kwasy tłuszczowe
cholesterol
trójglicerydy
hormony
glukoza
witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K)
dwutlenek węgla
produkty metabolizmu białek (mocznik, aminokwasy)
produkty metabolizmu hemu (bilirubina oraz urobilinogen)
sole mineralne (Cl−, K+, Na+)

W medycynie osocze jest stosowane jako jeden z preparatów krwiopochodnych, np.
świeżo mrożone osocze, osocze bogatopłytkowe

Elementy morfotyczne krwi

Upostaciowane składniki krwi, będące albo żywymi komórkami (leukocyty), wyspecjalizowanymi
komórkami o ograniczonym metabolizmie (erytrocyty), bądź fragmentami komórek (trombocyty).
Elementy morfotyczne krwi są wytwarzane w układzie krwiotwórczym, który obejmuje głównie
szpik kostny czerwony, a także węzły chłonne, śledzionę, migdałki, grasicę. Muszą być stale
wytwarzane; u człowieka długość ich życia wynosi od kilku godzin do kilku lat.

Wyróżnia się:
leukocyty
erytrocyty
trombocyty

Czynność białek osocza wywierają ciśnienie osmotyczne krwi
biorą udział w utrzymaniu lepkości krwi – gęstość krwi
Białka mają wpływ na równowage kwasowo zasadową krwi, krew ma odczyn zasadowy – lekko
słona.

Komórki krwi:

Do składników mofrotycznych krwii zaliczamy

–

krwinki czerwone – erytrocyty

–

krwinki białe – leukocyty

–

płytki krwi – trąbocyty

Erytrocyty pochodzą ze szpiku kostnego czerwonego mają kształt krążka , erytrocyty nie posiadają
jądra – nie mają zdolności rozmnażania , erytrocyt żyje około 4 miesięcy.

Erytrocyty zawierają małe ilości wody, głównym składnikiem jest hemoglobina. Erytrocyt zawiera
również białka , lipidy – tłuszcze ( głównie cholesterol ). Hemoglobina to czerwony barwnik krwi
która składa się z hemu i globiny. Hem jest składnikiem czynnościowym i ma zdolności
odwracalnego łączenia się z:

–

tlenem O2 oraz

–

z dwutlenkiem węgla CO2

–

również z tlenkiem węgla CO.