© Copyright by $taś
- 1 -
Diagnostyka serologiczna kandydozy
C
Diagnostyka serologiczna kryptokokozy
G
Identyfikacja grzybów drożdżopodobnych
Scopulariopsis brevicualis
Aspergillus
Trichophyton
Epidermophyton
Microsporum
Diagnostyka
CZYNNIKI PREDYSPONUJĄCE DO ZAKAŻENIA GRZYBAMI
Wszystkie grzyby chorobotwórcze dla człowieka ze względów praktycznych, klinicznych i diagnostycznych dzielimy
na 4 grupy:
Grzyby drożdżopodobne (drożdżoidalne)
Grzyby pleśniowe (nitkowate)
Grzyby dermatofitowe (dermatofity)
Grzyby dimorficzne (powodujące grzybice tropikalne)
Grzyby drożdżopodobne
Candida
o
14 gatunków patogennych dla człowieka
§
C. albicans
§
C. glabrata
© Copyright by $taś
- 2 -
§
C. guillermondii
§
C. krusei
§
C. kefyr
§
C. tropicalis
§
C. rugosa
§
C. parapsilosis
o
Flora fizjologiczna przewodu pokarmowego oraz pochwy
o
Tworzą pseudostrzępki lub strzępki prawdziwe
o
Rozkładają niektóre cukry, nie tworzą silnego kwasu z glukozy
o
Nie wytwarzają barwników karoteinowych
o
Hodowla Candida albicans
§
Grzyby Candida rosną na wielu standardowych podłożach, szczególnie dobrze na agarze
Sabourauda
§
Po 48 godzinach inkubacji na podłożu agarowym tworzą się okrągłe, białawe kolonie o
nieco szorstkiej powierzchni.
§
Różnicuje się je z innymi grzybami drożdżopodobnymi na podstawie cech morfologicznych
i biochemicznych
•
W preparacie bezpośrednim zabarwionym metodą Grama C.albicans jawi się jako Gram-
dodatni, owalny, pączkujący grzyb drożdżopodobny o średnicy około 5μm.
•
Często są widoczne Gram-dodatnie strzępki rzekome (pseudohyphaw),
•
sporadycznie widoczna grzybnia z przegrodami
•
Postacie kliniczne
§
Kandydoza skóry
·
to najczęstsza postać kandydozy.
·
Występuje zwłaszcza u pacjentów leczonych antybiotykami o szerokim zakresie
działania
·
Drożdżyca wyprzeniowa fałdów skórnych
o
Najczęstsza postać
o
Lokalizacja : fałdy pachwinowe, podsutkowe, fałdy na brzuchu (otyli)
o
Stan zapalny, sączenia, maceracja naskórka, pęknięcia
o
W otoczeniu głównych zmian występują satelitarne wykwity rumieniowe z
pęcherzykami i krostami
·
Wyprzenie drożdżakowe nadżerkowe międzypalcowe
o
Najczęściej między III a IV palcem ręki
o
maceracja naskórka, który na obwodzie złuszcza się kołnierzykowato
o
stan zapalny, pęknięcia
o
grupa ryzyka : osoby pracujące w warunkach wilgoci
·
Drożdżyca mieszków włosowych
o
W obrębie brody
o
Przymieszkowe wykwity krostowe
·
Drożdżyca paznokci i wałów paznokciowych
o
C. Albicans atakuje paznokieć począwszy od wału, a dermatofity od
wolnego brzegu
o
Wał paznokciowy: stan zapalny, obrzęk, bolesność, po ucisku wydobywa
się ropa
o
paznokieć: zmiany barwy, nieprzeźroczystość, złuszczanie, rogowacenie
podpaznokciowe
o
proces początkowo obejmuje 1-2 paznokcie, a następnie dalsze
o
utrzymuje się przez wiele miesięcy, wykazuje okres remisji i zaostrzeń
·
Ziarniak drożdżakowy
o
Schorzenie wywołane zakażeniem C. albicans zwykle u dzieci przed 5
rokiem życia z zaburzeniami endokrynologicznymi i immunologicznymi
o
Ogniska ziarniniakowe na skórze głowy, twarzy, rzadziej kończyn
o
guzowate wykwity, z nadmiernym rogowaceniem, strupami, złuszczaniem
o
przebieg przewlekły
§
Kandydoza błon śluzowych
© Copyright by $taś
- 3 -
·
Drożdżakowate zapalenie jamy ustnej (Stomatitis candidamycetica)
o
Najczęstsze obrazy kliniczne:
§
Ostre rzekomobłoniaste zapalenie jamy ustnej –białawe naloty,
pod nimi żywoczerwone dno
§
Ostre zanikowe zapalenie jamy ustnej – czerwona błona śluzowa,
język obrzmiały, łatwo ulegający urazom
§
Przewlekłe zanikowe zapalenie jamy ustnej – związany z
noszeniem protez; stan zapalny, pieczenie, rumień
§
Przewlekłe rozrostowe drożdżakowate zapalenie jamy ustnej-
biały nalot nie dający się usuwać
·
Zapalenie drożdżakowate kącika ust
o
zwykle obustronne
o
Tworzenie nadżerek, pęknięć
·
Drożdżakowe zapalenie czerwieni wargowej
o
Brak białych nalotów
o
wargi obrzękłe z głębokimi popękaniami, nadżerki, złuszczenia, sączenia
·
Zapalenie drożdżakowate sromu i pochwy
o
występuje głównie w ciąży na skutek zmian pH i flory bakteryjnej w
drogach rodnych
o
kobieta zakaża noworodka podczas porodu i rozwija się u dziecka
Stomatitis Candidamycetica
o
błona śluzowa zaczerwieniona i obrzęknięta
o
białe naloty
o
serowate upławy
o
świąd i pieczenie
·
Zapalenie drażdżakowate żołędzi i napletka
o
na żołędzi stan zapalny, biały naloty, nadżerki
o
częste u starszych mężczyzn chorych na cukrzycę
o
powstawaniu sprzyja ciepły klimat, brak higieny
§
Kandydoza narządowa i układowa
·
Układu oddechowego: ostre, pierwotne i wtórne zapalenie płuc, zapalenie
oskrzeli
·
Układu moczowego: zapalenie pęcherza, odmiedniczkowe zapalenie nerek,
zakażenie grzybicze przeszczepionej nerki
·
Przewodu pokarmowego: jamy ustnej, przełyku, żołądka, jelita grubego, grzybicze
zapalenie otrzewnej
·
Ośrodkowego układu nerwowego
·
Układu kostno-stawowego: zapalenie szpiku i kości,
·
Kandydoza oka
·
Zapalenie wsierdzia. Zwłaszcza u pacjentów ze sztucznymi zastawkami
§
Kandydoza uogólniona – posocznica
·
drożdżaki przedostają się do krwi (kandydiaza) i rozprzestrzeniają się po całym
organizmie. U pacjentów z upośledzoną odpornością może rozwinąć się rozsiane
zakażenie skóry i błon śluzowych lub zakażenia narządowe (zapalenie płuc,
zapalenie wnętrza gałki ocznej, zakażenie nerek)
•
Kandydoza uczuleniowa
Diagnostyka kandydozy
o
Posiewy z kału, błon śluzowych i wydzielin
o
Badanie mikroskopowe krwi
o
Testy ELISA
o
Test PCR
o
Test Real-Time PCR
o
Test wielogatunkowy na 6 gatunków Candida
Diagnostyka serologiczna kandydozy
Grzyby z rodzaju Candida posiadają:
© Copyright by $taś
- 4 -
o
antygeny glikoproteinowe, występujące w ścianie komórkowej (mannan) oraz
o
antygeny białkowe, znajdujące się w cytoplazmie (enolaza)
Wykrywanie przeciwciał anty-Candida
o
Do wykrywania przeciwciał swoistych dla antygenów polisacharydowych ściany komórkowej
Candida stosowane są następujące odczyny serologiczne:
§
Testy ilościowe
·
Hemaglutynacja bierna
·
Immunofluorescencja pośrednia
·
ELISA
§
Testy jakościowe
·
Test podwójnej dyfuzji w żelu
o
Interpretacja wyników
§
Wartość mian przeciwciał > 1:160 oraz obserwowana dynamika ich narastania sugerują
rozwój narządowej kandydozy
§
Niższe wartości są diagnostycznie niezamienne, ponieważ u większości zdrowych osób
występują w surowicy przeciwciała anty-Candida w zakresie mian od 1:20 do 1:80
Wykrywanie antygenów Candida
o
Stwierdzenie w surowicy chorych antygenów Candida jest istotne w rozpoznawaniu inwazyjnej
kandydozy
o
Powszechnie w laboratoriach stosowane są testy lateksowe
o
Wykazanie obecności antygenu Candida w rozcieńczeniu surowicy 1:8 jest diagnostycznie
znamienne
Cryptococcus
o
19 gatunków
§
C. neoformans
·
4 serotypy (A, B, C, D)
o
Cryptococcus neoformans var. Neoformans
o
Cryptococcus neoformans var. Gattii
§
Otoczkowe
·
C. gastricus
·
C. albidus var. albidus
·
C. terreus
·
C. uniguttulatus
·
C. laurentii
§
Bezotoczkowe
·
C.luteolus
·
C.albicans var. Diffluens
o
Charakterystyka
§
Rozmnażanie: wielobiegunowe pączkowanie - wytwarza blastospory
§
Brak lub pseudostrzepki szczątkowe
§
Nie fermentują węglowodanów
§
Wytwarzanie ureazy
§
Asymilacja inozytolu (niektóre gat. asymilują azot)
§
Czynniki determinujące zjadliwość:
·
Otoczka mucynowa (polisacharyd):
o
Skład: kwaśne heteropolisacharydy zawierające ksylozę, mannozę i kwas
glikuronowy
o
Wytworzenie otoczki zależne od podłoża hodowlanego
·
Wydzielanie melaniny
o
Barwnik odkłada się w ścianie komórkowej i chroni komórki grzyba przed
działaniem wolnych rodników
© Copyright by $taś
- 5 -
o
Patogeneza
§
C. neoformans przeżywa w glebie, roślinach, odchodach zwierząt zachowując zjadliwość
§
Człowiek wdycha unoszące się komórki albo blastospory, które indukują postać płucną
zakażenia
§
Jeśli człowiek ma obniżoną odporność C. neoformans jest przenoszony drogą krwi
do CSN
§
Drobnoustrój przenika barierę krew-mózg
o
Postacie kliniczne
§
Kryptokokoza układu oddechowego:
·
Przebieg bezobjawowy lub objawy słabo wyraźne, niecharakterystyczne (np.
katar)
·
Współwystępowanie z zakażeniem OUN
·
W śródpiersiu mogą występować guzopodobne zmiany (cryptococcoma)
§
Kryptokokoza ośrodkowego układu nerwowego
·
Ok. 70% zakażeń neoformans
·
Zapalenie podostre/ przewlekłe (kilka dni do kilku lat)
·
Inwazja do OUN: droga nosowo-gardłowa przez płytkę sitową, droga
krwiopochodna z ogniska pierwotnego (płuca)
·
Objawy niecharakterystyczne/słabo wyrażone, mogą towarzyszyć objawy płucne
sugerujące gruźlicę
§
Kryptokokoza skórna
·
Lokalizacja: miejsca w których istniała maceracja i uszkodzenie skóry, łącznie z
iniekcjami
·
10% wszystkich przypadków kryptokokozy
·
z wyjątkiem rzadkiej pierwotnej skórnej kryptokokozy, zmiany skórne są głównie
wynikiem krwiopochodnego rozsiania
·
morfologicznie bardzo różnorodne
·
zawierają sporą ilość komórek grzyba – pobieranie z nich materiału do badań
·
występują na każdej części ciała, choć najczęściej na głowie i szyi
§
Kryptokokoza uogólniona
·
Bardzo rzadko w skojarzeniu z innymi postaciami
§
Inne narządy:
·
węzły chłonne
·
śledziona, wątroba
·
nadnercza
·
szpik kostny
·
przewód pokarmowy
o
Epidemiologia
§
Szeroko rozpowszechniony na całym świecie
§
Siedlisko C. neoformans – kał gołębi.
§
Drożdżaki można wyizolować z owoców, nawozu, kurzu, kału zwierząt, z mleka
§
Występują na skórze i w kale ludzi zdrowych.
o
Hodowla, diagnostyka
§
Materiał:
·
Płyn mózgowo-rdzeniowy
·
Materiał z biopsji tkankowej
·
Mocz
·
Plwocina
§
Hodowle najlepiej prowadzić na agarze Sabourauda.
§
Wzrost widoczny po 24 – 48 h
§
Kolonie białe lub kremowe
§
Śluzowate (obecność otoczki)
§
Obecność drobnoustrojów można wykryć w osadzie płynu mózgowo-rdzeniowego pod
mikroskopem z kontrastem fazowym.
·
W preparatach zabarwionych tuszem widoczne są niezabarwione otoczki.
§
C. neoformans można różnicować z innymi grzybami drożdżopodobnymi na podstawie
swoistych właściwości metabolicznych (np. rozkładania mocznika).
© Copyright by $taś
- 6 -
§
Wydzielanie ureazy
§
Asymilacja węglowodanów
Diagnostyka serologiczna kryptokokozy
Polega na wykazaniu przeciwciał oraz antygenów w płynie mózgowo-rdzeniowym i w surowicy
Przy podejrzeniu o kryptokokozę centralnego systemu nerwowego, we wczesnym stadium choroby należy
wykonać test lateksowy, wykrywający polisacharydowy antygen otoczki grzyba w płynie mózgowo-
rdzeniowym
o
Test lateksowy umożliwia wykrycie polisacharydów otoczkowych w płynie mózgowo-rdzeniowym i
w surowicy
Identyfikacji przeciwciał przeciw polisacharydom otoczkowym dokonuje się za pomocą testu aglutynacji
lub testu immunoenzymatycznego
Geotrichum candidum
Wywołuje geotrychozę
Geotrichum candidum występuje jako saprofit w jamie ustnej i przewodzie pokarmowym, wykrywany jest
także m.in. w produktach mlecznych i w ziemi.
Grzyb może, zwykle w stanach obniżonej odporności, powodować:
o
zapalenia jamy ustnej
o
endogenne zakażenia:
§
gałki ocznej
§
przewodu pokarmowego
§
dróg oddechowych
§
narządów płciowych
o
a także grzybice uogólnione.
§
Geotrychozę uogólnioną, poza stanami podgorączkowymi i osłabieniem, mogą
cechować objawy dyspeptyczne (nudności, biegunka, bóle brzucha), w przypadku
zajęcia układu oddechowego kaszel z obecnością obfitej, czasem podbarwionej krwią,
plwociny. Notowano także zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Postaci narządowe przebiegiem przypominają kandydozę.
Diagnostyka
o
polega na wykryciu obecności grzyba w pobranym materiale biologicznym (kał, plwocina, płyn
mózgowo-rdzeniowy).
Saccharomyces cerevisiae
znane też jako: drożdże piekarnicze, piekarskie, piwne, górnej fermentacji, spożywcze, szlachetne,
pączkujące
Rozmnażają się bezpłciowo w procesie pączkowania.
Mogą powodować np. zapalenie pochwy
Pityrosporum
Inna nazwa tego rodzaju to Malassezia
Stanowią one naturalną mikroflorę skóry (zazwyczaj w przetłuszczających się okolicach), jednakże w
pewnych warunkach stają się pasożytami chorobotwórczym
Istotne są gatunki:
o
Pityrosporum orbiculare
o
Pityrosporum ovale (Malassezia farfur)
Wywołują stan zapalny skóry oraz nacieczenia zapalne
o
Łupież pstry (Pityriasis versicolor)
§
To powierzchniowe zakażenie grzybem Malassezia farfur (Pityrosporum ovale)
§
Powoduje odbarwienia.
© Copyright by $taś
- 7 -
§
Pojawienie się choroby na skutek : zmian hormonalnych naruszających równowagę flory
drobnoustrojowej skóry, nadmierne pocenie, produkcja dużej ilości łoju (sport, obcisła
odzież, przebywanie w wysokiej temp.)
§
Objawy :
·
Żółtobrunatne, lekko złuszczające się plamy
·
grzyb uszkadza melanocyty, po opalaniu na słońcu w miejscach zajętych przez
grzyba uwidacznia się biała plamka
·
zajęcie głównie karku, ramion, klatce piersiowej, plecach
·
występują też dyskretne zmiany skóry owłosionej
o
zapalenie mieszków włosowych ( folliculitis )
§
małe swędzące krostki
§
zwłaszcza u młodych ludzi, którzy obficie się pocą
§
wykwity często na tułowiu ( plecy, klatka piersiowa )
o
łojotokowe zapalenie skóry
§
łuszcząca się skóra
§
miejsca, w których występuje dużo gruczołów łojowych : skóra głowy, plecy, klatka
piersiowa, twarz
Identyfikacja grzybów drożdżopodobnych
Ocena preparatów bezpośrednich – przygotowanych z materiałów klinicznych
o
Poszukiwanie elementów morfologicznych grzybów w preparatach z plwociny i wymazu z pochwy
barwionych metodą Grama (Candida albicans barwi się Gram-dodatnio)
Ocena mikroskopowa hodowli na podłożu Sabourauda
Mikroskopowa ocena morfologii grzybów drożdżopodobnych
o
Przygotowanie preparatu z hodowli grzybów na stałym podłożu Sabourauda
o
Utrwalenie w płomieniu palnika
o
Barwienie metodą Grama
o
Ocena preparatu przy zastosowaniu obiektywu immersyjnego mikroskopu
Identyfikacja gatunku C. albicans na podłożu zubożonym (PCB, kukurydzianym, ryżowym)
o
Stwierdzenie obecności chlamidosporów na nitkach pseudogrzybni świadczy, że jest to gatunek C.
albicans
Identyfikacja grzybów na podstawie prób biochemicznych
o
Fermentacja cukrów na stałym podłożu wg Widro
o
Asymilacja (auksanografia) związków węglowodanowych
o
Szereg biochemiczny API 20 – AUX
Test kiełkowania
o
Wynik po 1-3 godzinach
o
Inkubuje się dany szczep i blastospory kiełkują .. ??
Grzyby pleśniowe
Występują powszechnie w środowisku naturalnym
Znajdują się na zdrowej skórze ludzkiej, zwłaszcza na głowie owłosionej oraz w przestrzeniach
międzypalcowych stóp,
są typowymi drobnoustrojami oportunistycznymi, wywołującymi zakażenia, przede wszystkim, u osób z
obniżoną odpornością
Niektóre gatunki grzybów pasożytują, przenikając do tkanek narządów gospodarza (aspergiloza płuc)
Inne egzystują jako drobnoustroje saprofityczne, rozwijając się w organizmie, wewnątrz rozstrzeni oskrzeli lub
w jamach pogruźliczych, nie przenikając do tkanki płucnej (grzybniak płuc)
Większość z nich może działać jako czynniki alergizujące, odgrywając istotną rolę w patogenezie części
przypadków dychawicy oskrzelowej, atopowego zapalenie skóry, czy pokrzywki
© Copyright by $taś
- 8 -
Grzyby pleśniowe wywołujące grzybice głębokie (narządowe, systemowe)
o
Penicillium marneffei, chrysogenum
o
Aspergillus fumigatus, flavus,, nidulans, niger
o
Rhizopus oryzae
o
Mucor
sp.
o
Absidia
sp.
Zmiany skórne są powodowane przez grzyby z rodzajów:
o
Scopulariopsis
o
Alternaria
o
Cladosporium carrionii
o
Cephalosporium
o
Fusarium
o
Trichoderma
o
Verticillium
o
Aspergillium
o
Penicillium
Aspergillus
Aspergilozy najczęściej są wywołane przez Aspergillus fumigatus, rzadziej przez:
o
A. flavus,
o
A. niger,
o
A. nidulans
Patogeneza i obraz kliniczny
o
Wrota zakażenia:
§
drzewo oskrzelowe (głównie)
§
uszkodzone miejsca na skórze lub błonach śluzowych
o
Aspergiloza układu oddechowego
§
Zapalenie zatok
§
Zapalenie tchawicy i oskrzeli
§
Zapalenie płuc
§
Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych
o
Zapalenie wnętrza gałki ocznej
o
Aspergiloza mózgu (rozwija się w następstwie rozsiewu krwiopochodnego)
o
Aspergiloza przewodu zewnętrznego ucha
o
Aspergiloza skóry
§
Najczęściej na palcach dłoni
o
Rzadziej powodują zapalenie:
§
Wsierdzia
§
mięśnia sercowego
§
szpiku kostnego
Diagnostyka:
o
Ocena mikroskopowa
§
Prowadzi się ją, wykonując preparaty podbarwione laktofenolem z założonej dla
badanego szczepu hodowli
§
Preparaty ogląda się pod powiększeniem 100-400 razy
§
Podstawę identyfikacji rodzaju lub gatunku grzybów pleśniowych stanowi wygląd
owocników – konidioforów
·
Konidiofory na szczycie są buławkowato rozszerzone, wytwarzają fialidy ułożone, w
zależności od gatunku, w postaci jedno- lub dwurzędowej warstwy oraz łańcuszki
zarodników – układ przypomina kropidło
o
Hodowla Aspergillus
§
Wyrastają po 24-48h w postaci płaskich, nitkowatych kolonii à po 4 dniach przyjmują
różne zabarwienie zależnie od gatunku
·
A. fumigatus – kolonia zielone, ciemniejące w miarę starzenia, zwarte, filcowate do
zamszowych
·
A. flavus – wyrasta w postaci puszystych jasnożółtych lub żółtych kolonii o zwartej,
filcowatej strukturze
© Copyright by $taś
- 9 -
·
A. niger - wytwarza puszyste ciemnoszare, brunatne lub czarne kolonie o
postrzępionym brzegu
o
Znalezienie typowych rozgałęzionych nici w preparacie bezpośrednim i wzrost grzybów Aspergillus
w powtarzanych hodowlach czyni rozpoznanie prawdopodobnym. Jeżeli w materiale
bioptycznym wykrywa się rozgałęzione nici, zabarwione urotropiną, rozpoznanie można uznać za
potwierdzone
o
Stosując cząstki lateksu płaszczone przeciwciałami monoklonalnymi, można wykryć antygen
swoisty dla Aspergillus (galaktomannan) w surowicy krwi w reakcji aglutynacji.
o
Za pomocą metod immunodyfuzji i ELISA można wykazać przeciwciała w przebiegu aspergilozy
układowej.
o
DNA grzybów Aspergillus wykrywa się za pomocą metod PCR
Pędzlaki (Penicillum)
Pędzlaki (Penicillium) rodzaj grzybów występujących np. na owocach.
Tworzą zwykle zielony nalot (pleśń).
Z grzybni pędzlaka wyrastają pionowo wzniesione strzępki grzybni, które na szczycie rozwidlają się
wielokrotnie. Na końcach strzępek powstają zarodniki (konidia) - tworzące łańcuszki. Nadaje to strzępkom
kształt pędzelków - stąd nazwa grzyba.
Z pewnych gatunków pędzlaka (np. P. notatum) otrzymano pierwszy produkowany na skalę przemysłową
antybiotyk - penicylinę - stosowany przy zwalczaniu bakteryjnych chorób zakaźnych.
Mukormykozy in. zygormykozy (Mucor, Absidia, Rhizopus)
o
Te grzyby są wszechobecne
o
Szczególnie często występują w rozkładającym się materiałach roślinnych
o
Patogeneza i objawy kliniczne
Mucorales są typowymi grzybami oportunistycznymi, które wywołują chorobę tylko u
pacjentów z upośledzoną odpornością lub chorobami metabolicznymi (cukrzyca).
Drobnoustroje dostają się do narządów wraz z kurzem.
Mają wysokie powinowactwo do naczyń, w których się mnożą, co może doprowadzić do
zatorów i zawałów.
Klasyfikacja zakażeń opiera się na objawach klinicznych.
·
Mukormykoza nosa i mózgu
Szerzy się z nosa lub zatok przynosowych i może doprowadzić do zajęcia
mózgu
Najczęściej jest następstwem kwasicy cukrzycowej
·
Mukromykoza płuc z septycznymi zawałami płuca
Najczęściej występuje u chorych na nowotwór z neutropenią w okresie
remisji
·
Mukormykoza przewodu pokarmowego
Bardzo rzadka
Występuje u dzieci niedożywionych
Towarzyszą jej zwały w przewodzi pokarmowym
Wrzodziejące zmiany
·
Mukormykoza skóry i tkanki podskórnej
Występuje w następstwie uszkodzeń skóry, zwłaszcza oparzeń
Zmiany wrzodziejące, początkowo twarde guzy, z czasem rozmiękające
wydzielające treść ropną
·
Mukormykoza rozsiana
Bywa następstwem każdej z wymienionych postaci, a zwłaszcza
mukormykozy płuc
Rozpoznanie
o
Potwierdzenie rozpoznania opiera się na wykryciu nacieczenia tkanek przez nici grzyba o typowej
morfologii
o
Można próbować posiewu na agarze Sabourauda.
białe, puszyste, w miarę starzenia brunatniejące
o
Identyfikacja polega jedynie na ocenie cech morfologicznych narządów owocowania
W mikroskopie sporangiofory z kulistymi sporangiami, oparte na jednej maczugowatej lub
owalnej Columelli
© Copyright by $taś
- 10 -
o
Nie istnieje metoda diagnostyczna oparta na wykrywaniu przeciwciał
Grzybice powierzchniowe
Wywoływane są przez grzyby drożdżopodobne, dermatofity oraz właśnie przez grzyby nitkowate (pleśnie),
a głównie Aspergillus i Scopulariopsis
Scopulariopsis brevicualis
grzyb chorobotwórczy
saprofityczny
aktywność enzymów zewnątrzkomórkowych
Duże zdolności do rozkładu keratyny
Powoduje akauliozę paznokci
o
Akaulioza (pleśnica) paznokci (Acauliosis unguinum)
o
Głównie paluch
o
Charakter wieloletni
o
Przebieg:
§
Zmiana zabarwienia
§
Pasma o charakterystycznym żółtawobiaławym
zabarwieniu wnikają w głąb płytki paznokciowej
§
Rogowacenie podpaznokciowego dystalnych
części paznokcia
§
Zmiana zabarwienia na brunatnobrązowy
§
Pod niezmienioną płytką widoczne gromadzące
się masy rogowe (grzyb nie trawi twardej
powierzchni paznokcia).
o
Sprzyjają: zaburzenia krążenia obwodowego w obrębie
kończyn dolnych, starszy wiek
Aspergillus
Aspergilozy skóry
Zakażenie skóry w wyniku:
o
Krwiopochodnego rozsiewu
o
Pierwotnej infekcji skóry (szczególnie nadżerki po mikrourazach lub owrzodzenia oparzeniowe)
Grzyby dermatofitowe
Dermatofity (dermatomykozy lub dermatofykozy)
Dermatofity należą do trzech rodzajów:
o
Trichophyton
§
T. mentagrophytes
§
T. rubrum
§
T. schoenleinii
§
T. tonsurans
o
Microsporum
§
M. audouinii
§
M. canis
§
M. gypseum
o
Epidermophyton
§
E. floccosum
Dermatofity są grzybami, które zakażają tkanki bogate w keratynę (skórę, włosy, poznokcie)
o
Grzyby te mają zdolność asymilacji keratyny
Powinowactwo dermatofitów
o Trichophyton
§
Atakuje paznokcie, włosy i naskórek
© Copyright by $taś
- 11 -
o Epidermophyton
§
Atakuje paznokcie i naskórek
o
Microsporum
§
Atakuje włosy i naskórek
Źródłem zakażenia:
o
chory człowiek - dermatofity antropofilne
o
zwierzę – dermatofity zoofilne
o
w rzadkich przypadkach gleba – dermatofity geofilne
o
pośrednio przez przedmioty
§
odzież, dywany, wilgoć i kurz w umywalniach z prysznicem, basenach pływackich,
przebieralniach, salach gimnastycznych
Do częstych dermatomykoz należą:
o
Tinea corporis: Microsporum canis i Trichophyton mentagrophytes à zajęta bywa skóra
nieowłosiona
o
Tinea pedis: T. rubrum, T. mentagrophytes i Epidermophyton floccosum à zajęte są głównie
dystalne odcinki kończyn dolnych
o
Tinea capitis: T. tonsurans i M. canis à Zajęta bywa owłosiona skóra głowy
o
Tinea barbae: T. rubrum i T. Mentagrophytes à Grzybica brody
o
Tinea unguium: T. rubrum, T. Mentagrophytes i E. Floccosum à Onchomycosis (grzybica paznokci)
Trichophyton
Grzyby strzygące
o
Grzyby należące do Dermatofitów (nitkowate grzyby, które zakażają tkanki bogate w keratynę-
skórę, włosy i paznokcie)
Powoduje grzybice:
o
Wyprzeniowe (T. mentagrophytes, verrucosum)
§
zlokalizowane na skórze gładkiej, między palcami, skóra zmacerowana, nadżerki
o
Potnicowe (T. mentagrophytes)
§
charakteryst. pęcherzyki na brzegu stopy i dłoni
o
Obraz spracowanych dłoni (T. rubrum)
§
rogowaciejący nabłonek na skórze dłoni
o
Woszczynowa (T. schoenleinii)- w Turcji
§
postać tarczkowa- odpadające strupy na głowie (włosy nie odrastają)
o
Te dermatomykozy à tinea
o
Rodzaj zmian na skórze owłosionej głowy:
§
endothrix– grzyby rosną wewnątrzwłosowo - ułamane na różnej wysokości w odległości
kilku cm od skóry- grzybica strzygąca
·
włosy nierówno ścięte
§
ectothrix- grzyby w mieszku włosowym i na zewnątrz włosa
·
włosy ułamane na jednej wysokości (1-3mm)
Diagnostyka
o
Zarodniki układające się w łańcuchy występują wewnątrz włosów lub na zewnątrz – schorzenia
zapalne i ropne
o
Mikrokonidia – liczne, gruszkowate lub owalne, układają się wzdłuż strzępek lub tworza skupienia –
„grona”
o
Makrokonidia – widoczne w młodych hodowlach, wiele przegród, kształt cylindryczny, czasem
nieregularny, gładkościenne
o
Pobieranie materiału- z obwodu zmiany skórnej, ze znamiona, płytki paznokciowej, zmienionych
włosów- z jak najgłębszej warstwy
o
Wzrost nitkowaty
o
Wytwarzają różne barwniki
o
Wzrost na podłożu Sabourauda z antybiotykiem hamującym wzrost drożdży- 2 tygodnie
o
Preparat bezpośredni: rozjaśniony KOH lub w płynie DMSO- rozpuszczenie innych struktur
o
Hodowla na podłożu Sabourauda z antybiotykiem
o
Identyfikacja w oparciu o morfologię
o
Trichophyton mentagrophytes:
§
mikrokonidia zebrane w grona
© Copyright by $taś
- 12 -
§
owocniki szczątkowe w postaci spiral
§
wytwarza biały barwnik
§
nie rozkłada mocznika
o
Trichophyton rubrum:
§
wytwarza czerwony barwnik, krwisty od strony podłoża
§
rozkłada mocznik
Epidermophyton
Grzybica pachwin (Tinea inguinalis)
o
Chorują głównie mężczyźni (wiąże się głównie z większą potliwością tej okolicy).
o
Cechy rozpoznawcze:
§
ogniska zapalne ograniczone do okolicy pachwinowych
§
ustępowanie zmian w części centralnej, ze znaczną aktywnością na obwodzie
o
OBRAZ KLINICZNY:
§
stan zapalny o miernym nasileniu w okolicy
pachwin
§
zmiany rumieniowo-złuszczające są wyraźnie
odgraniczone od otoczenia.
§
występuje przeważnie silny świąd
§
Istnieje wyraźne nasilenie aktywności na
obwodzie ogniska (czasem obecność grudek
lub pęcherzyków
§
Przebieg choroby jest przewlekły, zmiany
mogą przechodzić na pośladki, worek
mosznowy, członek.
W mniejszym stopniu może wywoływać:
o
Grzybicę stóp
o
Grzybicę dłoni
Diagnostyka
o
Materiał do badania à łuski skórne
o
Preparat bezpośredni à łuski skórne-strzępki
o
Hodowla :
§
obserwacja makroskopowa
§
na podłożu Saborauda wzrasta powoli
§
początkowo puszyste kolonie z czasem staja się niskie zamszowe promieniście
pobruzdowane
§
kolonie zabarwione na kolor khaki ("koloru pyłu”) z białawą plamką w centrum, wykazują
pleomorfizm w postaci białych kłaczkowatych kępek w obrębie kolonii
o
Obserwacja mikroskopowa:
§
Makrokonidia à rakietowate, rozdęte na końcach
§
brak mikrokonidiów
§
w starszych koloniach liczne chlamydospory
Microsporum
powodują grzybice skóry, włosów, nigdy paznokci
strzępki grzybni – trzon włosa (endothrix)
zarodniki – na zewnątrz włosa (ectothrix)
w hodowlach wytwarzają makrokonidia o kształcie wrzecionowatym z przegrodami
hodowla na podłożu stałym Sabourauda
źródło zakażenia
o
grzyby zoofilne - pierwotnie u zwierząt, mogące jednak przenieść się na ludzi, wywołując nasiloną,
ale szybko ustępującą reakcję zapalną, np. M. canis, M. gallinae, M. Nanum
© Copyright by $taś
- 13 -
o
grzyby geofilne – znajdują się w glebie, czasem mogą jednak wywołać zakażenie o silnym
odczynie zapalnym u ludzi, np. M. gypseum,
M. cookei
o
grzyby antropofilne - bytujące jedynie w organizmie człowieka, wywołujące zapalenie o
przewlekłym i łagodnym przebiegu, np. M. ferrugineum
Microsporum canis – diagnostyka
o
Strzępki grzybni występują najczęsciej w łodydze włosa, natomiast zarodniki na zewnątrz włosa
o
Makrokonidia
§
na końcach krótkich strzępek
§
z dzióbkowatym końcem
§
wrzecionowate
§
grubościenne
o
Mikrokonidia – kształt owalny lub gruszkowaty, ze ścięta podstawą
o
Kolonie na podłożu Sabourauda (SGA): szybko rosnące, grzybnia powietrzna, niska, wełnista,
barwy srebrzysto-białej, silnie promieniście pobrużdżona, ze wzniesionym środkiem
Microsporum canis – chorobotwórczość
o
Gatunek zoofilny, szeroki zasięg światowy
o
Grzybice u zwierząt domowych à Infekcje odzwierzęce
§
Grzybica skóry owłosionej, głowy, tułowia
§
przypadki zmian chorobowych brzegów powiek
Microsporum gypseum
o
Kolonie na podłożu Sabourauda (SGA):
§
intensywnie rosnące,
§
grzybnia powietrzna
§
postrzępiony brzeg kolonii,
§
z wiekiem – suche, gipsowate
o
Powierzchnia często pofałdowana i nieregularnie promieniście pobrużdżona
o
Makrokonidia – szeroko wrzecionowate, o cienkich ścianach
o
Chorobotwórczość
§
geofilny, zasięg światowy
§
Grzybice skóry, głowy owłosionej
§
Szczególnie rozległe infekcje u chorych na AIDS
§
Przyczyna zmian brzegów powiek
§
Najczęściej chorobotwórczy dla zwierząt
Diagnostyka
Materiałem diagnostycznym są opiłki paznokciowe, łuski skórne i zakażone włosy.
Grzyby są widoczne pod mikroskopem w preparatach rozjaśnionych za pomocą KOH
wzrost poszczególnych dermatofitów na podłożach (Sabourauda) jest charakterystyczny i może stanowić
podstawę do wstępnego różnicowania
Ocena makroskopowa hodowli dermatofitów
Typy wzrostu najczęstszych gatunków dermatofitów:
Trichophyton rubrum – wydziela czerwony barwnik do podłoża
Trichophyton mentagrophytes – hodowla biała mączysta
Microsporum canis – hodowla lekko beżowa gipsowata
Microsporum gypseum – kolonia z postrzępionym brzegiem, początkowo biaława,
później brązowieje
Epidermophyton floccosum – hodowla oliwkowo pomarszczona
© Copyright by $taś
- 14 -
Ocena mikroskopowa morfologii dermatofitów
o
Ocena pod mikroskopem (10x i 40x) preparatów barwionych błękitem metylenowym i zatopionych
w balsamie
o
Podstawą identyfikacji poszczególnych gatunków dermatofitów jest wygląd mikrokonidii
(aleurospory), makrokonidii (klosterospory) oraz obecność i wygląd owocników szczątkowych,
będących wytworem grzybni wegetatywnej (spirale, rozgałęzienia dychotomiczne, rogi renifera)
§
M. canis à wrzecionowatego kształtu makrokonidia
§
T. mentagrophytes – kuliste mikrokonidia zebrane w grona i owocniki szczątkowe w
postaci spiral
§
E. floccosum – maczugowate makrokonidia
Próba na ureazę
o
Próba wykonana na podłożu stałym z mocznikiem i wskaźnikiem barwnym
o
Test wykorzystywany do różnicowania T. rubrum (ujemna próba – żółte zabarwienie podłoża) od T.
mentagrophytes (rozszczepia mocznik – zabarwienie czerwone)
Czynniki predysponujące do zakażenia grzybami
Upośledzenie odporności komórkowej
Leczenie lekami cytotoksycznymi, kortykosteroidami lub lekami immunosupresyjnymi
Antybiotyki o szerokim zakresie działania
o
Mogą zmienić skład fizjologicznej flory bakteryjnej na korzyść endogennych grzybów
Wrodzone
o
Zespół Di Georga
Nabyte
o
AIDS
o
Białaczka
o
Chłoniaki
o
Choroba Hodgkina
§
Inaczej: chłoniak Hodgkina, ziarnica złośliwa, limfogranulomatoza, (łac.
Lymphogranulomatosis maligna LGM, ang. Hodgkin's disease HD)
·
To układowa choroba nowotworowa układu chłonnego (chłoniak), atakująca
węzły chłonne i pozawęzłową tkankę limfatyczną.
Fizjologiczne
o
Podeszły wiek
o
Noworodki
o
Ciąża
o
Miesiączka
Choroby
o
Cukrzyca
§
Stwarza korzystne warunki do wzrostu grzybów (wysokie stężenie glukozy); zwłaszcza w
obrębie układu moczowo-płciowego
o
Niewydolność nerek
o
Nadczynność i niedoczynność tarczycy
Zabiegi chirurgiczne
o
Szczególnie z zastosowaniem różnych protez, zastawek itp. à tworzy się na nich biofilm
Przerwanie ciągłości powłoki skórnej. Różne czynniki uszkadzające skórę takie jak rozległe oparzenia,
maceracje naskórka, iniekcje u narkomanów
Długotrwałe cewnikowanie
Dieta
o
Bogata w cukry
Nadużywanie narkotyków dożylnych
© Copyright by $taś
- 15 -
Stosowanie chemioterapii i radioterapii.
Document Outline
- Grzyby drożdżopodobne
- Grzyby pleśniowe
- Grzyby dermatofitowe
- Czynniki predysponujące do zakażenia grzybami
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Bakterie, wirusy, grzyby id 788 Nieznany (2)
GRZYBY I SWIAT ROSLIN id 197391 Nieznany
Abolicja podatkowa id 50334 Nieznany (2)
4 LIDER MENEDZER id 37733 Nieznany (2)
katechezy MB id 233498 Nieznany
metro sciaga id 296943 Nieznany
perf id 354744 Nieznany
interbase id 92028 Nieznany
Mbaku id 289860 Nieznany
Probiotyki antybiotyki id 66316 Nieznany
miedziowanie cz 2 id 113259 Nieznany
LTC1729 id 273494 Nieznany
D11B7AOver0400 id 130434 Nieznany
analiza ryzyka bio id 61320 Nieznany
pedagogika ogolna id 353595 Nieznany
Misc3 id 302777 Nieznany
cw med 5 id 122239 Nieznany
więcej podobnych podstron